Τη νύχτα των Χριστουγέννων του 1947 η Κόνιτσα βρέθηκε
πολιορκημένη από συμμορίτες οι οποίοι είχαν επεκτείνει της πολιορκίας
τους μέχρι και την οχηρή θέση Γραμπάλα γνωστή από τον
Ελληνοϊταλικό πόλεμο.
Η θέση της πολιορκημένης Φρουράς καις της Κόνιτσας αλλα και των
Κατοίκων ήταν τραγική. Η αντίσταση έναντι των συμμοριτών ήταν
αδύναμη.
Κατά την κρίσιμη εκείνη στιγμή το 527 Τάγμα Πεζικου με Διοικητή τον
τοτε Ταγματάρχη Γεωργ. Λυγεράκη διετάχθη να κινηθεί κατεπειγόντως
προς την Κονιτσα.
Ηταν αντίξοες οι συνθήκες γι’ αυτήν την εσπευσμένη πορεία. Το δριμύ
ψύχος, η χιονοθύελλά και το δύσβατο των δρόμων εμπόδιζαν την πορεία
του Τάγματος.
Ωστόσο το Τάγμα εμπνεόμενο από τον Διοικητή του, Ταγματάρχου
Λυγεράκη, υπερπηδά τις δυσκολίες και φθάνει εγκαίρως στην θέση πριν
της Γραμπάλας και εντάσσεται αμέσως στον αγώνα μαχόμενο με
αυταπάρνηση, ηρωισμό και αυτοθυσία.
Ενώ ο αγώνας συνεχίζεται σκληρός, μια διλοχία του Τάγματος
επιτυγχάνει τον πρώτο αντικειμενικό σκοπό. Καταλαμβάνει το ύψωμα
1060 κατόπιν πεισματικού αγώνος και αντίστασης των συμμοριτών, οι
οποίοι αμύνονταν εντός των χαρακωμάτων και των πολυβολείων
προστατευμένοι από πολλές σειρές κορμών δέντρων.
Ο αγώνας συνεχίζεται με πείσμα και από τις δύο πλευρές. Οι συμμορίτες
οχυρωμένοι αμύνονται λυσσαλέα. Το Τάγμα παρά την αντίσταση των
αμυνόμενων συμμοριτών και κάτω από τον αδιάκοπο καταιγισμό πυρών
προχωράει.
Υπο την έμπνευση και του ηρωισμού του Διοικητού του ανατρέπει τους
αμυνόμενους συμμορίτες και καταλαμβάνει ολόκληρη την προασπίζουσα
περιοχή της Κόνιτσας. Τα υψώματα Γραμπάλα , 1090 και 723
καταλαμβάνονται διαδοχικά.
Ο Διοικητής της Ταξιαρχίας Συνταγματάρχης Κων. Καρδάρας
τηλεγραφεί
«Σας παρακολουθώ και σας θαυμάζω. Ο σημερινός άθλος του 527 Τ.Π της
καταλήψεως της Γραμπάλας με συγκίνησε βαθύτατα. Συγχαρητήρια θερμά
στον Διοικητή και στους υπερήφανους σεμνούς πολίτες του αθόρυβου
γενναίου Τάγματος
ΚΑΡΔΑΡΑΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ
ΣΥΝ/ΡΧΗΣ ΠΕΖΙΚΟΥ – ΔΙΟΙΚΗΤΗΣ.»
Αλλά ο αγώνας δεν είχε τελειώσει οι συμμορίτες είχαν εισβάλει στην
Κόνιτσα. Είχαν καταλάβει ορισμένες συνοικίες και είχαν σχηματίσει
κλοιό στον οποίο είχαν αποκλειστεί οι πολιορκημένες δυνάμεις της
Φρουράς.
Ο Ταξίαρχος Δόβας ασθένησε του οποίου την θέση ανέλαβε ο
Συντ/ρχης Μπαλάντας ενώ ζητά ενισχύσεις.
Την 31 η Δεκεμβρίου 1947 κατάσταση ήταν απελπιστική και η πτώση της
Κόνιτσας αναμενόταν από στιγμή σε στιγμή και μόνο η βοήθεια μεσω
της Βοϊδαμάτης θα έσωζε τη κατάσταση.
Δίδεται διαταγή προς τον Διοικητή του Τάγματος 527 Λυγεράκη Γεώργιο
να κινηθεί άμεσα. Το Τάγμα φθάνει στην Γέφυρα της Κόνιτσας. Οι
συμμορίτες έπειτα από σφοδρή μάχη τράπηκαν σε φυγή.
Αλλά ούτε στο σημείο αυτό τελειώνει η μάχη.
Οι συμμορίτες κατέχουν συνοικίες της Κόνιτσας και είναι οχυρωμένοι
μέσα στα σπίτια. Νέες μάχες στήθος με στήθος διεξάγοντα αυτή τη φορά
μέσα στην πόλη. Οι συμμορίτες αποδεκατίζονται και υποχωρούν.
Η Κόνιτσα την 1 η Ιανουρίου 1948 ειχε απελευθερωθεί, χάρη στον
απαράμιλλο ηρωισμό του Ταγματάρχη Γ. Λυγεράκη, και του Τάγματός
του.
Ο Διοικητής της 43 ης Ταξιαρχίας στην ημερήσια Διαταγή του στις 18
Ιανουαρίου 1948 αναφέρει :
«Τον Ταγματάρχη Λυγεράκη Γεώργιο δια μνημονεύω στην Η.Δ διοτι ως
Διοικητής του 527 Τάγματος Πεζικού υστέρα από άμεση διαταγή τις
απογευματινές ώρες της 25 ης Δεκεμβρίου π.ε. Μετέβη στο Μέτσοβο για την
απελευθέρωση της Κόνιτσας. Και στις 26 κατόπιν σκληρής μάχη του ίδιου
και του Τάγματος του με τον ηρωισμό τους, τις μελετημένες ενέργειες και
τις θυελλώδεις επιθέσεις κατάφεραν να κυριεύσουν τη μια μετα την άλλη
τις κατεχόμενες τοποθεσίες υψ. 1044 και παρα τις αντίξοες καιρικές
συνθήκες κατάλαβε την Γραμπάλα και να διατηρήσει ακμαίο το ηθικό του
και των ανδρών του.
Στη συνέχεια έσπευσε να καταλάβει την Γέφυρα Ρομπόκι, και την επομένη
αψηφών τον κίνδυνο πολέμησε ανδρεία τους συμμορίτες στην Νότια
παρυφή και οικισμών της πολης.
Προτείνω να του απονεμηθεί το «Χρυσόν Αριστείον Ανδρειας» .
Η Μηναία εφημερίδα του 527 τάγματος δημοσίευσε στο φύλλο του
Φεβρουαρίου του 1948 το ωραίο τουτο ποίημα:
«Στης Γραμπάλας τα ύψη σκαλώνουν τον εχθρό απ’ τα βράχια
ξυλώνουν τα παιδιά του τρανού Λυγεράκη.
Εις τα πόδια τους βάζουν φτερά
γράφουν ένα εισέτι Καλπάκι
και στην Κόνιτσα μπαίνουν γοργά
Πια θα μείνει θρυλικό το βουνό.
της Ηπείρου αστέρι λαμπρό ΛΕΥΤΕΡΙΑ
θα σημαίνει και Ειρήνη».
Εφημ. «Βήμα»
1-1-1958