Ένας πρύτανης της δογματικής μας πίστης ήταν ο παπα-Μάρκος Πλυμάκης. Είχαμε αναφερθεί στην εύθυμη πλευρά του, που παρουσίαζε μια αγνή καρδιά. Και περιγράψαμε σε προηγούμενο αφιέρωμα το αθώο του πείραγμα σε συλλειτουργό του που λάτρευε τα γλυκά.
Μας έκανε όμως εντύπωση, γι’ αυτό και δίνουμε συνέχεια στο αφιέρωμα, ο τρόπος που μιλάνε γι’ αυτόν οι παλιοί Ρεθεμνιώτες. Και κυρίως ο Γιώργης Καλομενόπουλος, που του έχει μάλιστα αφιερώσει και στίχους. Μέσα σ’ αυτούς σκιαγραφείται η προσωπικότητα του ιερέως που δέθηκε με τους ενορίτες του από γενιά σε γενιά.
Παπάς γεμάτος αρχοντιά
Απ’ τη λεβέντρα Ασή – Γωνιά,
από σειρά κι από γενιά,
ήρθε παπάς στην πόλη.
Ογδόντα χρόνια έμεινε εκεί
(εξήντα στην παπαδική,
στης πίστης το περβόλι).
Παπάς γεμάτος αρχοντιά.
Αυτός μας βάφτισε -παιδιά-
αυτός μας εστεφάνωσε
και ολονών μας τους γονιούς
αυτός τους πάντρεψε από νιους,
αυτός και τους σαβάνωσε.
Και ασκητής και γλεντιστής,
σεμνός και δίκαιος δικαστής
σε γλέντια ή σε μαλώματα.
Παρών σε πίκρες και χαρές
σε θλίψεις και σε συμφορές,
γιορτές και ξεφαντώματα.
Τα αιστήματά σου τα αγνά
το Ρέθεμνος δεν τα ξεχνά,
λεβέντη παπα-Πλύμη.
Κι εγώ το τραγουδάκι αυτό
το ξαπολώ, λιβανωτό,
στην άφθαρτή σου μνήμη.
Μεγάλος θαυμασμός για τον εφημέριο
Αυτό που μας έκανε περισσότερο να ασχοληθούμε με τη ζωή και το έργο του «παπα-Μαρκάκη», έτσι τον άκουγες, είναι ότι ακόμα και σε λογοτεχνήματα καταθέτουν το σεβασμό τους στην μεγάλη αυτή μορφή άνθρωποι με άποψη γύρω από τα θρησκευτικά ζητήματα, όπως ο σημαντικός μας συγγραφέας και λόγιος του Ρεθύμνου κ. Μανόλης Κούνουπας. Κυρίως τονίζουν τον ουσιαστικό ρόλο που διαδραμάτιζε κάποτε ο ιερέας στην ενορία του, όταν μετρούσε η παρουσία του και στη διευθέτηση ζητημάτων ακόμα και ηθικής τάξης.
Ο ιερέας ήταν μια καταφυγή, μια ανοικτή καρδιά, μια φωνή συνείδησης που έπειθε για την εκπροσώπηση του Θεού επί της γης. Ο παπάς ήταν μια όαση σε κάθε έρημο που δημιουργούσαν τα πέτρινα χρόνια βασανίζοντας τους ανθρώπους.
Ήταν ο γνήσιος εκφραστής των λόγων του Ευαγγελίου με στάση ζωής και αυστηρή προσήλωση στους κώδικες της αγάπης. Εκείνοι οι παπάδες δεν έκαναν διαχωρισμούς στο ποίμνιό τους, ούτε ξεχώριζαν πλούσιους από φτωχούς, λόγιους από αγραμμάτους. Ήταν αληθινοί πατέρες που έφερναν τον κόσμο στην εκκλησία.
Άγια μορφή και λαοφίλητη
Ο παπα-Μάρκος, ιεροδιδάσκαλος επί Κρητικής πολιτείας, που έμεινε στα χρονικά του Ρεθύμνου, σαν μια άγια μορφή και λαοφίλητη, γεννήθηκε στην Ασή Γωνιά το 1855 και πέθανε σε ηλικία 90 χρόνων στο Ρέθυμνο το 1943. Φοίτησε στην άλλοτε Ιερατική Σχολή της Μονής Χαλεβί και το 1872 παντρεύτηκε την Ελένη Κοτσυφού και χειροτονήθηκε διάκονος στην Ενορία Ρουσσοσπιτίου.
Σύμφωνα με τα στοιχεία που παραθέτει ο κ. Κωστής Η Παπαδάκης στο βιβλίο «Ρέθυμνο 1900-1950» το 1877 χειροτονήθηκε ιερέας από τον Επίσκοπο Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου Ιλαρίωνα Κατσούλη και το 1886 διορίστηκε εφημέριος στον Μητροπολιτικό μας Ναό από τον Επίσκοπο Ιερόθεο Μπραουδάκη.
Για το χαρακτήρα του ιερέως αναφέρει σχετικά ο κ. Μανόλης Κούνουπας:
«Πολλές αρετές κοσμούσαν το σεβάσμιο γέροντα και πρωτίστως η μετριοφροσύνη, η οποία χαρακτηρίζει τους απλούς και σεμνούς ανθρώπους, όπως είναι το χάρισμα να μην έχει κανείς μεγάλη ιδέα για τον εαυτό του και να νομίζει ότι είναι μια σπουδαία προσωπικότητα. Εξ’ άλλου ο λόγος του είχε ευεργετικήν απήχηση. Άλλη αρετή του ήταν η πραότητα, η ηπιότητα του χαρακτήρα, η προσέγγιση με διάθεση επιείκειας, η συναίσθηση της τυχόν δυσχερούς θέσης του πλησίον «μάθετε απ’ εμού, ότι πράος ειμί και ταπεινός τη καρδία και ευρήσεται ανάπαυσιν ταις ψυχαίς ομών».
Η βασική, η έμφυτη αρετή του ήταν η αγάπη στον πλησίον. Αγάπη άδολη, αληθινή, ανεπιτήδευτη, χριστιανική χωρίς ιδιοτέλεια, χωρίς προϋποθέσεις και χωρίς υπολογισμούς «και αν έχω προφητείαν και ειδώ τα μυστήρια πάντα και πάσαν την γνώσιν και αν έχω πάσαν την πίστην, ώστε όρη μεθιστάνειν, αγάπην δε μη έχω ουδέν ειμί» (Κορ. 13, 2)».
Και φυσιολάτρης
Ο Κώστας Μαμαλάκης στη σειρά των δημοσιευμάτων του «Η πόλη που σβήνει» αναφέρεται με ξεχωριστό σεβασμό και θαυμασμό στον παπα-Μάρκο που τον περιγράφει άνδρα θεόρατο, με γενειάδα γκρίζα, γεροδεμένο, ίδιο στο ανάστημα με τον Αντιβασιλέα Αρχιεπίσκοπο Δαμασκηνό.
Αναφέρει επίσης πολλά για την αγάπη που χαρακτήριζε τον ιερέα για τη φυσική ζωή.
«Ήταν, γράφει, φυσιολάτρης και κατοικούσε στην πλατεία του Αγνώστου. Πριν διαφωτίσει, αξημέρωτα, που στους δρόμους δεν υπήρχε ψυχή, τους εφτά μήνες το χρόνο, πεταγόταν στην ερημική τότε τοποθεσία του «Φλοίσβου» (κοντά στο σημερινό «Δελφίνι») βουτούσε στη θάλασσα και δεινός κολυμβητής, στα νιάτα του, έφτανε δυο φορές ίσαμε το φάρο.
Σε διαφορετικό ύφος η περιγραφή από τον κ. Μανόλη Κούνουπα.
Φυσιογνωμία ολύμπια και ασκητική ο μακαριστός π. Μάρκος Πλυμάκης καταλάγιαζε τις ψυχές με τα συνετά λυτρωτικά του λόγια. Η εικόνα του έχει χαρακτεί βαθιά μέσα μου, με την εναγώνια παιδική αναμονή, να φανεί στην πόρτα του πατρικού σπιτιού κάθε πρώτη του μήνα για τον καθιερωμένο αγιασμό!…
Αλησμόνητα μένουν στη μνήμη τα παιδικά μας χρόνια στο ψαλτήρι με την καγκελωτή περίφραξη του καλλίφωνου Μανόλη Λινοξυλάκη, όταν παρακολουθούσαμε τη Θεία Λειτουργία προεξάρχοντος του Σεβάσμιου μακαριστού ιερέα».
Και ο π. Χαράλαμπος Καμηλάκης, άξιος των πνευματικών παραδόσεων του τόπου, στο εξαίρετο βιβλίο του «Τα Εισόδια της Θεοτόκου Ρεθύμνου» αναφέρει για τον πατέρα Μάρκο Πλυμάκη στη σελίδα 195: «Υπόδειγμα κληρικού. Πράος, φιλάνθρωπος, ανεξίκακος, με γλυκύτητα ήθους και Ρεθεμνιώτικης αξιοπρέπειας».
Κοντά στους πολυφαμελίτες
Ο παπα-Μάρκος στήριζε περισσότερο τους πολυφαμελίτες, ίσως επειδή κι ο ίδιος είχε δημιουργήσει μεγάλη οικογένεια. Σύμφωνα με όσα αναφέρει ο κ. Μανόλης Κούνουπας, με την πρεσβυτέρα Ελένη, η οποία ήταν θεία του καθηγητή-φιλόλογου Παντελή Κοτσυφού, απέκτησε επτά παιδιά. Το Μανόλη διδάσκαλο, που τον θυμόμαστε οι παλαιότεροι, την Αμαλία Πορτάλιου, την Κατίνα η οποία απεβίωσε μικρή, τη Χρυσή Καλοκύρη μητέρα του καθηγητή Κώστα Καλοκύρη, ζωή να ‘χει και της ξεχωριστής συμπολίτισσας κ. Ελένης Γιαννακάκη. Ακολουθεί το τέταρτο παιδί ο Αντώνης Πλυμάκης αξιωματικός, η Χαρά Μακρυλάκη σύζυγος του γνωστού εμπόρου της Αρκαδίου και τέλος το έβδομο Μαρία Πλυμάκη, η οποία απεβίωσε νέα.
«Διπλή συμφορά αισχυλείου πλοκής»
Η αξέχαστη δέσποινα του Ρεθύμνου Μαρία Τσιριμονάκη, στο βιβλίο της ΡΕΘΕΜΝΙΩΤΕΣ θίγει τη φρικτή δοκιμασία που σημάδεψε τη ζωή του σπουδαίου ιερέα που επί 80 χρόνια τίμησε την ιεροσύνη του
Κάθε πρώτη του μήνα έκανε το γύρο της ενορίας του για τον καθιερωμένο αγιασμό στα σπίτια Και μετά το ράντισμα κάθε γωνιάς με τον αγιασμό, καθόταν ν’ ακούσει τα προβλήματα της κάθε οικογένειάς που έβλεπε στο πρόσωπό του έναν άνθρωπο πρόθυμο ακροατή των δεινών της και έτοιμο να δώσει μια συμβουλή ,βάλσαμο ψυχής.
Έτσι εκείνος ήξερε σαν εξομολόγος τα πάντα για όλους Ο ίδιος όμως ποτέ δεν άφησε ν’ ακουστεί τίποτα από τα δικά του βάσανα, ούτε για τα δικά του προβλήματα Ήταν ο πνευματικός πατέρας όλων αλλά σαν στοργικός γονιός δεν ήθελε τα παιδιά του να στενοχωρηθούν με τις δικές του δυσκολίες. Σώπαινε λοιπόν γιατί είχε το δικό του πάντα τρόπο εκτόνωσης Εκτός από την προσευχή ήταν και η απεραντοσύνη της θάλασσας που απολάμβανε πριν καλά καλά ξημερώσει
Είχε κι αυτός ο αγαθός λευίτης βάσανα όπως και κάθε πολυφαμελίτης Μα το πιο πικρό ποτήρι του έδωσε η ζωή με το θάνατο παιδιών του Γιατί έτυχε και σ’ αυτόν το σπάνιο άνθρωπο , που σκορπούσε αγάπη και ευλογία σε όλους η πικρότερη δοκιμασία που μπορεί ν’ αντέξει ο άνθρωπος Να θάψει παιδιά του Ένας θάνατος όμως έμεινε στα χρονικά αφού προκάλεσε και έναν ακόμα και έγινε αφορμή να βυθιστεί στο πένθος ο αξέχαστος ιερέας.
Μια χαρισματική κόρη
Η κόρη του Χαρίκλεια , ήταν από τα πιο χαρισματικά του παιδιά Από μικρή έπαιρνε τα γράμματα και ο παπα Μάρκος δεν θέλησε να της στερήσει το δικαίωμα της γνώσης Συνέχισε λοιπόν η μικρή και πήρε πτυχίο δασκάλας Καμάρωνε ο πατέρας γιατί με αφορμή με την πρόοδο της κόρης του που ήταν από τις πρώτες κοπέλες που αξιώθηκαν να μορφωθούν και να εργαστούν την εποχή εκείνη , μπορούσε να πείσει δύστροπους γονείς να επιτρέψουν στις κόρες τους να μορφωθούν ,χωρίς να θέσουν σε κίνδυνο την ηθική και την υπόληψή τους .Κανένα χατήρι δεν χάλασε της κόρης του ο προοδευτικός αυτός ρασοφόρος Ούτε κι όταν ζήτησε να σπουδάσει μουσική της έφερε αντίρρηση Προχώρησε και στον τομέα αυτό η χαρισματική Χαρίκλεια και μάλιστα σε βαθμό πολύ υψηλό για τις συνθήκες της εποχής της Κάποτε μάλιστα σε μια εκδήλωση του Λυκείου των Ελληνίδων τραγούδησε ως σολίστ «Βαπτιστικό» καταγοητεύοντας το ακροατήριο της.
Ας μη νομιστεί ότι ο παπα Μάρκος ακολουθούσε χαλαρή διαπαιδαγώγηση κόντρα στο πνεύμα της εποχής του Και αυστηρός γονιός ήταν και ηθικές αξίες είχε φροντίσει να περάσει στα παιδιά του που ξεχώριζαν Η Χαρίκλεια χωρίς να προκαλεί ξεχώριζε Ζούσε δεκαετίες μπροστά σε νοοτροπία και δίψα για το ωραίο αλλά ποτέ δεν έγινε αφορμή για αρνητικά σχόλια Αντίθετα πολλές ήταν οι κοπέλες που με την ευλογία της μητέρας τους αντέγραφαν σε κομψότητα την νεαρή παπαδοπούλα η οποία και στον τομέα αυτό της καλαισθησίας και του λεπτού γούστου ξεχώριζε
Ένας ευτυχισμένος γάμος με τραγική κατάληξη
Όπως ήταν φυσικό πολλά άξια παλικάρια την έβαλαν στα όνειρά του Κατάφερε όμως να την αποκτήσει ένας από τους καλύτερους εμπόρους της αγοράς ο Δημήτρης Μακρυλάκης , άνθρωπος με λεπτότητα και από τους πιο σοβαρούς επιχειρηματίες
Εκείνη όπως κάθε παντρεμένη γυναίκα αμέσως μετά το γάμο της άφησε την εργασία της στο σχολείο και αφοσιώθηκε στο νοικοκυριό της Ο άντρας της όμως, που τη λάτρευε , δεν άφηνε να της λείψει το παραμικρό Μέχρι και μοδίστρα της είχε με το μήνα, παρακαλώ, για να την εξυπηρετεί όποτε ήθελε Ευλογούσαν όλοι την καλή της μοίρα Κι ο παπα Μάρκος έκανε ένα σταυρό παρα πάνω για την καλή τύχη της κόρης του που ήταν το καμάρι του τόπου .
Από το γάμο της αυτό η Χαρίκλεια απέκτησε δυο κοριτσάκια όμορφα και χαριτωμένα που τα μεγάλωνε υποδειγματικά Κι εκεί που απολάμβανε τη λατρεία του συζύγου και τα αγαθά ενός τόσο επιτυχημένου γάμου , αρρώστησε ξαφνικά. Ήταν μόλις πέντε χρόνια παντρεμένη
Ο άντρας της δεν άφησε γιατρό να μην ζητήσει θεραπεία για τη γυναίκα του γεμάτος ελπίδα για τη σωτηρία της Ούτε γιατροί όμως στο Ρέθυμνο μπόρεσαν να σταματήσουν την γρήγορη εξέλιξη της ύπουλης ασθένειας , ούτε και η νοσηλεία της σε μεγάλο ιατρικό κέντρο της Αθήνας κατάφερε να σώσει την κοπέλα Τραγικές φιγούρες οι γονείς περίμεναν μέχρι και την τελευταία στιγμή να γίνει το θαύμα
Διπλή τραγωδία
Δυστυχώς όμως ο Θεός κάλεσε την Χαρίκλεια κοντά του πριν προλάβουν καλά καλά οι δικοί της άνθρωποι να προετοιμαστούν για το μοιραίο
Ράγιζαν και οι πέτρες στο θέαμα της κοπέλας που αναπαυόταν στο ανθοστόλιστο φέρετρο θυμίζοντας άγγελο από χρωστήρα χαρισματικού ζωγράφου Πολλά γόνατα λύγισαν στο στερνό αντίο Και τότε ήρθε το δεύτερο σκληρό χτύπημα της μοίρας για τον άτυχο παπα Μάρκο .Εκεί που έσκυψε η τραγική μητέρα η παπαδιά να νεκροφιλήσει το παγωμένο πρόσωπο της θυγατέρας της , έπεσε νεκρή Δεν άντεξε η πληγωμένη καρδιά της αυτή τη δοκιμασία
Την άλλη μέρα δυο φέρετρα περνούσαν από την αγορά με τα ερμητικά κλειστά μαγαζιά σε ένδειξη πένθους για τη διπλή συμφορά στην ενορία τους
«Διπλή συμφορά αισχυλείου πλοκής…»όπως θα έγραφε την επομένη ο τύπος
Ένας θρήνος γέμιζε ανατριχίλα την ατμόσφαιρα Το Ρέθυμνο ζούσε μια από τις πιο πικρές στιγμές στα χρονικά του Και μόνο τα δυο ορφανά κοριτσάκια έπαιζαν αμέριμνα στο σαλόνι του σπιτιού τους Ούτε μπορούσαν να φανταστούν ότι ο θόρυβος που ερχόταν από το δρόμο αφορούσε τα δυο από τα πιο αγαπημένα τους πρόσωπα Μητέρα και γιαγιά που πετούσαν αγκαλιασμένες για τον τόπο της αιώνιας γαλήνης
Ευτυχώς όμως δεν ήταν σε ηλικία να νοιώσουν αυτή την οδύνη Και συνέχιζαν να παίζουν αμέριμνα χαμένα στο δικό τους παράδεισο …
Η χριστιανική αδελφότητα
Τον π. Μάρκο Πλυμάκη βρίσκουμε και με αρκετή δράση στην πολιτιστική ζωή. Αναφέρεται σαν ιδρυτικό μέλος της Χριστιανικής Αδελφότητας «Αγία Τριάς». Σκοπός της αδελφότητας ήταν η διάδοση των χριστιανικών αληθειών και η καταπολέμηση της βλασφημίας των θείων.
Τα μέλη της αδελφότητας, της οποίας προήδρευε ο μακαριστός Μητροπολίτης Αθανάσιος, για να πετύχουν τους σκοπούς του συλλόγου, οργάνωναν διαρκώς εκδηλώσεις με κήρυγμα, διάδοση της Αγίας Γραφής, Κατηχητικά Σχολεία, διαλέξεις αναλόγου περιεχομένου και υποστήριξη των νέων που ήθελαν να σπουδάσουν θεολογία.
Η προσφορά του παπα-Μάρκου είχε και αντίδωρο. Εκτός από την αληθινή αγάπη που έτρεφε γι’ αυτόν το ποίμνιό του γίνονται αρκετές τιμητικές αναφορές σε σχετικές εκθέσεις που περιλαμβάνονται στα εκκλησιαστικά αρχεία.
Τον τιμούσε όλο το Ρέθυμνο
Αναφέρει σχετικά ο κ. Κωστής Η. Παπαδάκης:
«Για την ευσέβειά του, την ακλόνητη πίστη του, την αφοσίωσή του στο καθήκον, τον αδαμάντινο χαρακτήρα του, την ταπεινοφροσύνη και απλότητα του τιμόταν απεριόριστα από ολόκληρο το Νομό Ρεθύμνης. Γεμάτη ευγνωμοσύνη η πόλη το 1937 γιόρτασε την εξηκονταετηρίδα της χειροτονίας του κληρικού και σε πανηγυρική τελετή εντοίχισε αναμνηστική τιμητική πλάκα στο ναό των Εισοδίων «εις παραδειγματισμόν των επιγόνων» όπως χαρακτηριστικά αναγράφεται σε αυτή».
ΕΥΑ ΛΑΔΙΑ