Την πρώτη μου επαφή με την ποίηση των Ρομαντικών ποιητών την είχα ως τριτοετής φοιτητής της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, όταν ο Καθηγητής μου, αείμν. Φαίδων Μπουμπουλίδης (1923 – 2007), μας δίδαξε τη Ρομαντική Σχολή των Αθηνών και μας εξέτασε από το σύγγραμμα του Καθηγητή Γ.Θ. Ζώρα, Ο Ελληνικός Ρομαντισμός και οι Φαναριώται, Αθήναι 1962. Μελετώντας, τότε, τους Ρομαντικούς ποιητές διαπίστωσα την ενδιαφέρουσα σχέση που οι ποιητές αυτοί είχαν αναπτύξει με την Κρήτη, και τα πολεμικά γεγονότα που, τότε, ακριβώς, στην εποχή τους (ΙΘ’ αι.), ανηλεώς σημάδευαν και αιματοκυλούσαν το νησί μας, και, ακόμα, πόσο συχνά οι ποιητές αυτοί έβαζαν στο στόμα τους και τραγουδούσαν τα πολεμικά αυτά γεγονότα με τους επικότερους και αρμονικότερους στίχους της ποιητικής τους παλέτας. Τραγούδησαν, έτσι, εκτενώς, την Κρητική Επανάσταση (1866 – 69) και, μάλιστα, το μεγαλώνυμο Αρκάδι, άλλα και άλλα πολλά γεγονότα της Κρητικής Ιστορίας, μέχρι και… «Το ορφανό της Κρήτης» (Αχιλλ. Παράσχος, 1867). Έκτοτε, εικοσάχρονος μόλις νεανίας φοιτητής, κράτησα τα ποιήματα αυτά, τα αναφερόμενα στην Κρήτη και το Αρκάδι, «υπό καλήν σημείωσιν» και, σε ωριμότερη του βίου μου ηλικία -πριν είκοσι, περίπου, χρόνια- «επανακάμψας», δημιούργησα σειρά μελετών πάνω στην ποίηση αυτήν των Ρομαντικών -παρότι, να το ομολογήσω, η γλώσσα, των περισσοτέρων εξ αυτών, είναι, συχνά, αρχαϊκή καθαρεύουσα (εκτός αυτής των δύο Ναυπλιωτών αδελφών Παράσχων, Γεωργίου και Αχιλλέα). Όμως, και με τη γλώσσα αυτήν, την αρχαΐζουσα, δεν έπαυαν οι ποιητές αυτοί με τους ωραιότερους ποιητικούς τόνους, να μέλπουν και να τραγουδούν τη νεότερη του νησιού μου Ιστορία και κέρδιζαν, γι’ αυτό, αμέριστο το ενδιαφέρον μου. Δημοσίευσα, τότε, τρεις, συνολικά, μελέτες -εξομαλύνοντας με ερμηνευτικά σχόλια, κατά το δυνατόν, τις γλωσσικές της ποίησής τους δυσκολίες- τις εξής:
1. «Η Αρκαδική εποποιία στη Ρομαντική Ποίηση του ΙΘ’ αιώνα, «Ο περίπλους του Αρκαδιού» ένα άγνωστο ποίημα του κρητολάτρη ποιητή Γεωργίου Παράσχου», περιοδ. Κρητολογικά Γράμματα 12, Ρέθυμνο 1996 (Αρκάδι 1866 – 1996), 187 – 200 (και ανάτυπο).
2. «Το Μελόδραμα του Γεωργίου Παράσχου «Η Μάχη των Κεραμειών» και ο «άγνωστος» Ύμνος της Κρήτης», περιοδ. Ελλωτία, Δήμου Χανίων, τ. 6 (1997), 167- 182 (και ανάτυπο).
3. «Η μεγάλη Κρητική Επανάσταση στη Ρομαντική Λογοτεχνία του ΙΘ’ αιώνα», περιοδ. Ελλωτία, Δήμου Χανίων, τ. 7 (1998), 139- 152 (και ανάτυπο).
Σήμερα με τη συγκυρία αυτήν που διανύουμε, του εορτασμού των 150 χρόνων από την εθελοθυσία της Μονής- σύμβολο, του Αρκαδιού, θεώρησα σκόπιμο να διανείμω στις έγκριτες εφημερίδες του Ρεθύμνου 20σέλιδη μελέτη μου με τα ποιήματα αυτά των Ελλήνων Ρομαντικών που αναφέρονται, ειδικά, στην Αρκαδική Εποποιία. Και ας θεωρηθεί η σειρά αυτή των δημοσιευμάτων μας ως το ελάχιστο αντίδωρο στη θυσία των ηρώων του Αρκαδιού για την Ελευθερία.
Για την έκταση της εν λόγω μελέτης, θα την διανείμουμε στις εφημερίδες του Ρεθύμνου «σπασμένη» σε αυτοτελείς δημοσιεύσεις, ενώ, σε κάθε δημοσίευσή μας, θα γνωστοποιούμε και τις αντίστοιχες δημοσιεύσεις μας στις άλλες εφημερίδες, εκτός της παρούσας κοινής «εισαγωγικής».
* * *
Τα ποιήματα των Ελλήνων Ρομαντικών ποιητών του 19ου αιώνα που αναφέρονται στο Αρκάδι, είναι, τα περισσότερα, εντελώς άγνωστα σε μας σήμερα. Αυτό συμβαίνει είτε γιατί αρκετά απ’ αυτά είναι γραμμένα, όπως έχουμε ήδη επισημάνει, σε γλώσσακαθαρεύουσα –δυστυχώς απρόσιτη σήμερα στους πολλούς- είτε, ακόμα, γιατί δημοσιεύτηκαν αρχικά σε εφημερίδες και περιοδικά της εποχής εκείνης, που από καιρό έχουν παύσει να εκδίδονται και είναι για τούτο εξαιρετικά σπάνια και δυσπρόσιτα κτήματα ορισμένων μόνο μεγάλων βιβλιοθηκών της Χώρας.
Και δεν είναι καθόλου ευκαταφρόνητοι στον αριθμό αλλά και στην ποιότητα οι Έλληνες ρομαντικοί ποιητές τού 19ου αι. που συγκινήθηκαν δημιουργικά από τους απελευθερωτικούς αγώνες του Κρητικού λαού και από τη μεγαλειώδη θυσία τού Αρκαδιού.Ζώντας από κοντά τα γεγονότα των αλλεπάλληλων κρητικών επαναστάσεων της περιόδου εκείνης και γενόμενοι αυτήκοοι μάρτυρες αυτών ενθουσιάζονται και εμπνέονται από αυτά και οδηγούνται, στη συνέχεια, στις ευτυχέστερες και αρμονικότερες εμπνεύσεις τους.
Έτσι, για μας τους Κρητικούς, τα ποιήματα των Ρομαντικών ποιητών που αφορούν στην Κρήτη γενικότερα και ειδικότερα στοΑρκάδι αποτελούν πολύτιμα κεφάλαια της ιστορικής ποίησής μας και είναι, γι’ αυτό, απόλυτη ανάγκη να τα επαναφέρουμε στην επιφάνεια και να τα βάλουμε και πάλι στο στόμα του λαού μας είτε σαν στίχο, είτε σαν τραγούδι στα σχολεία και στις διάφορες εθνικές της Κρήτης επετείους και εορτές. Εξάλλου, μερικά από αυτά, είναι γραμμένα σε απλή, σχεδόν σύγχρονη γλωσσική μορφή, ακόμα και σε Δημοτική, όπως ακριβώς συμβαίνει με τα ποιήματα του μεγάλου κρητολάτρη ποιητή Γεωργίου Παράσχου,καθώς και του αδελφού του Αχιλλέα Παράσχου.
Οι ποιητές της Ρομαντικής Σχολής των Αθηνών που θα μας απασχολήσουν στη σειρά αυτήν των επετειακών -στα 150 χρόνια της Αρκαδικής Εθελοθυσίας- αυτοτελών δημοσιευμάτων μας, είναι:
1. Αχιλλέα Παράσχου Επιγράμματα (αυτοσχέδια):
α) Γαβριήλ, Ηγούμενος της Μονής Αρκαδίου
β) Ιωάννης Δημακόπουλος
2. Αχιλλέα Παράσχου: Ο ΙΓ’ πλους (1867),
3. Γεωργίου Παράσχου: «Ο περίπλους του Αρκαδιού»
4. Αντωνίου Ιω. Αντωνιάδη
α) Ο εθελοντής της Κρήτης, ήτοι η επανάστασις του 1866.
Ποίημα επικόν εις στροφάς ομοιοκαταλήκτους
β) Εις τα ερείπια της Μονής του Αρκαδίου
5. Δημητρίου Παπαρρηγόπουλου: «Αρκάδι»
6. Σοφοκλή Καρύδη:
α) Εις την μονήν του Αρκαδίου
β) Η Μονή του Αρκαδίου
