Με αποκαλυπτήρια των προτομών Σταγάκη και Παπατζανή
Το Ατσιπόπουλο με τη λαμπρή ιστορία του στο χρόνο , έφερε την π. Κυριακή στο προσκήνιο , δυο ακόμα από τους ήρωές του άγνωστους μέχρι σήμερα στους νεότερους
Σε μια λαμπρή τελετή έγιναν τα αποκαλυπτήρια των προτομών του Ταγματάρχη Παντελή Γ. Σταγάκη και του Ανθυπολοχαγού Πεζικού Γεωργίου Μιχ. Παπατζανή έργα του γλύπτη Νίκου Γκουντάντση Την οργανωτική ευθύνη είχαν ο δήμος Ρεθύμνης, η δημοτική κοινότητα Ατσιποπούλου, η ενορία Ατσιποπούλου και ο πολιτιστικός σύλλογος της περιοχής
Ο Ταγματάρχης Παντελής Γεωργίου Σταγάκης διοικητής Τάγματος του 46 Συντάγματος Πεζικού, έπεσε στη μάχη του Αλή Βεράν την 18 Αυγούστου 1922 σε ηλικία 36 ετών και ο Ανθυπολοχαγός Γεώργιος Μιχαήλ Παπατζανής διοικητής Λόχου του 28 Συντάγματος Πεζικού, έπεσε στη μάχη του Ντουζ Νταγ την 18 Μαρτίου 1921 σε ηλικία 29 ετών.
Έχουμε καλύψει αναρίθμητες παρόμοιες εκδηλώσεις Σπάνια όμως ζήσαμε ατμόσφαιρα όπως αυτή στο Ατσιπόπουλο Διέκρινες μια ομοψυχία στο κοινό που είχε έρθει να τιμήσει το γεγονός , μια αίσθηση εθνικής περηφάνιας κι όχι μια απλή υποχρέωση στους απογόνους
Το διέκρινες από τον επιστήμονα και εκλεκτό καλλιτέχνη κ. Αλέξανδρο Αγγελάκη(Νάντη), Φυσικό, Μουσικό Παραδοσιακών οργάνων
που κρατούσε με περηφάνια το επαναστατικό λάβαρο , κειμήλιο του χωριού, μέχρι τα μικρά παιδιά που με παραδοσιακές στολές πλαισίωναν τους βωμούς
Τιμητικό άγημα απέδιδε τιμές και φυσικά λάμπρυνε την εκδήλωση με την συμμετοχή της η Δημοτική φιλαρμονική με τον αρχιμουσικό της κ. Στέλιο Αποστολάκη
Μια άλλη λεπτομέρεια που υπογράμμιζε την άρτια οργάνωση από τον πολιτιστικό σύλλογο της περιοχής ήταν η διαμόρφωση του χώρου με τόσο ευρηματικό τρόπο που επέτρεπε σε αρχές και κοινό να παρακολουθούν με άνεση την εκδήλωση χωρίς την ταλαιπωρία του μικρού καύσωνα που χαρακτήριζε τη μέρα ,αλλά παρείχε άνεση και στους ομιλητές να αναπτύξουν το θέμα τους γοητεύοντας το ακροατήριο
Η παρουσία επίσης όλων των αρχών ήταν μια ακόμα ένδειξη τιμής στο χωριό με τις τόσες παραδόσεις που ανέδειξε πληθώρα σημαντικών ανθρώπων ,όπως ο Γιάννης Δαλέντζας ,ο λόγιος του Ρεθύμνου Δημήτρης Αετουδάκης , μεγάλος λογοτέχνης και ποιητής, η Χρυσούλα Δημητρακάκη αλλά και πολλές προσωπικότητες που τίμησαν τον τόπο στο πεδίο της τιμής ή αναδείχτηκαν στον τομέα της επιστήμης και της επιχειρηματικότητας
Παρέστησαν μεταξύ άλλων ο Σεβασμιότατος Μητροπολίτης Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου κ.κ. Ευγένιος, ο βουλευτής Ρεθύμνου κ. Γιάννης Κεφαλογιάννης, η Αντιπεριφερειάρχης κ. Μαρία Λιονή, ο εκπρόσωπος του δημάρχου Ρεθύμνου κ. Λελεδάκης, αντιδήμαρχοι και δημοτικοί σύμβουλοι, ο κ. Θεόδωρος Νίνος ,όλες οι στρατιωτικές αρχές ,ο επίτιμος αντιπρόεδρος του Αρείου Πάγου κ. Χλαμπουτάκης και άλλοι επίσημοι
Στην αρχή καλωσόρισε και χαιρέτισε τους παρισταμένους ο πρόεδρος της δημοτικής κοινότητας Ατσιποπούλου, Αντιστράτηγος ε.α κ. Αλέξανδρος Παπαλεξάκης τονίζοντας μεταξύ άλλων και τα εξής: «Από τις αρχές της 10ετίας του εξήντα, η τότε Κοινότητα Ατσιποπούλου, ο εδώ Πολιτιστικός Σύλλογος και ο Πολιτιστικός Σύλλογος Ατσιπουλιανών της Αθήνας, δραστηριοποιήθηκαν και συνεργάστηκαν για την από δωρεές κατοίκων απόκτηση αυτού του χώρου. Με εράνους καλύφθηκε η δαπάνη διαμόρφωσης του σε Μνημείο, στο κέντρο του οποίου εδέσποζε ο Αετός που παρέμενε εκεί για σαράντα περίπου χρόνια, χωρίς να αναγράφονται ονόμαπεσόντων.
Στις αρχές της 10ετίας του 2000 οι ίδιοι φορείς, αλλά και μεμονωμένοι κάτοικοι, όπως ο ομιλών, καταλήξαμε στην απόφαση ότι το Ηρώο έπρεπε να διαμορφωθεί κατά τέτοιο τρόπο, ώστε σε αυτό να αναφέρονται όλοι οι εξ Ατσιποπούλου πεσόντες κατά καιρούς στα πεδία των μαχών. Από τη μελέτη που επιλέξαμε το Ηρώο πήρε τη μορφή που έχει σήμερα και η δαπάνη του έργου καλύφθηκε από πίστωση του πρώην Δήμου Νικηφόρου Φωκά. Στις μαρμάρινες πλάκες του αναγράφονται τα ονόματα των 64 νεκρών μας κατά τις περιόδους της ένδοξης ιστορίας μας που περιλαμβάνοντο σε κατάλογο που συνέταξε ειδική επιτροπή. Είναι ένας αριθμός μεγάλος και μαρτυρεί ότι το Ατσιπόπουλο πλήρωσε βαρύ φόρο αίματος για την τιμή και αξιοπρέπεια του Έθνους μας.
Στη Μικρασιατική Εκστρατεία συμμετείχαν από το Ατσιπόπουλο 27 συνολικά άνδρες από τους οποίους έπεσαν ηρωικά :
Ο Στρατιώτης Γιαννούλης Ελευθέριος του Γεωργίου
Ο Λοχίας Γιαννούλης Μανούσος του Ιακώβου
Ο Στρατιώτης Κασέλας Γεώργιος του Μάρκου
Ο Στρατιώτης Περπιράκης Εμμανουήλ του Γεωργίου
Ο Στρατιώτης Περπιράκης Ηλίας του Γεωργίου
Ο Ανθυπολοχαγός Παπατζανής Γεώργιος του Μιχαήλ
Ο Ταγματάρχης Σταγάκης Παντελής του Γεωργίου
Για τους αναφερθέντες δύο Αξιωματικούς τα ονόματά των φέρουν δύο σημαντικοί δρόμοι του οικισμού μας, ωστόσο το Τοπικό Συμβούλιο της Δημοτικής Κοινότητας Ατσιποπούλου έκανε αποδεκτά τα αιτήματα της οικογένειας Ιωάννη Γεωργίου Παπατζανή και του ε.α. Αντιστράτηγου Σαμψών Νικολάου για την με δικές τους δαπάνες τοποθέτηση των προτομών τους στο Ηρώο μας. Το Δημοτικό Συμβούλιο του Δήμου έκανε αποδεκτές τις εισηγήσεις μας με ομόφωνες αποφάσεις.
Γι αυτό θέλω ιδιαίτερα να ευχαριστήσω τον Δήμαρχο κ. Γεώργιο Μαρινάκη που λόγω ανειλημμένων υποχρεώσεων του δεν μπόρεσε να παρευρεθεί στη σημερινή τελετή, τους επικεφαλείς όλων των Δημοτικών Παρατάξεων και όλους τους Δημοτικούς Συμβούλους για τις ομόφωνες αποφάσεις που πήραν για την τοποθέτηση των προτομών.
Θέλω επίσης να ευχαριστήσω τους εξ Αθηνών εκπροσώπους της οικογένειας του τιμώμενου Τχη Παντελή Σταγάκη, για την εκ μέρους της θείας των Ευμορφίας Σταγάκη, ανιψιάς του τιμώμενου, δωρεά παραχώρηση στο Δήμο οικοπέδου 500 τ.μ. έναντι του 2ου Δημοτικού Σχολείου Ατσιποπούλου, το οποίο ομολογουμένως επέλυσε το σοβαρό κυκλοφοριακό πρόβλημα που αντιμετώπιζε η περιοχή».
Ακολούθησε αναφορά στον ταγματάρχη Παντελή Σταγάκη από τον Αντιστράτηγο ε.α κ. Νικόλαο Σαμψών
Ήταν μια εξαιρετικά εντυπωσιακή ομιλία που έδειχνε και το πάθος του ομιλητή για τον τόπο του Όπως είπε χαρακτηριστικά μεταξύ άλλων ο Παντελής Σταγάκης γεννήθηκε στο Ατσιπόπουλο το 1866. Ήταν γιός πολυμελούς οικογένειας του Γεωργίου και της Αικατερίνης Σταγάκη και είχε τρεις αδελφούς και δύο αδελφές. Έζησε όλη την σύντομη ζωή του, μέσα στη δίνη των δύο Βαλκανικών Πολέμων, του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου και την Μικρασιατική Εκστρατεία.
Είχε αρχίσει την καριέρα του ως εθελοντής υπαξιωματικός στον Ελληνικό Στρατό το έτος 1907 και είχε προαχθεί στο βαθμό του Ανθυπασπιστή, ενώ υπηρετούσε με διοικητή τον Ταγματάρχη Γεώργιο Κολοκοτρώνη εγγονό του Γέρου του Μωριά.
Έλαβε μέρος στις μάχες του Σαρανταπόρου, Στενών Πόρτας, Κατερίνης, Γιαννιτσών και είχε την τιμή να εισέλθει υπό ραγδαία βροχή πρώτο στην Θεσσαλονίκη την 26 Οκτωβρίου 1912, αφού ο Χασάν Ταξίν Πασσάς είχε συμφωνήσει να παραδώσει την πόλη στον Ελληνικό Στρατό και όχι στους Βουλγάρους. Μετά συνέχισε τις εκκαθαριστικές επιχειρήσεις και απελευθέρωσε την Χαλκιδική.
Από την 1η Ιουνίου 1913 και καθ’ όλη την διάρκεια του Β’ Βαλκανικού Πολέμου, έλαβε μέρος στη μάχη του Λαχανά και στην καταδίωξη των Βουλγάρων. Στη μάχη του Σιδηροκάστρου την 27 Ιουνίου 1913 είχε 39 νεκρούς και 207 τραυματίες. Εκεί τραυματίσθηκε και ο τότε ανθυπολοχαγός Παντελής Σταγάκης.
Κατά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο ο Παντελής Σταγάκης με τον βαθμό του Λοχαγού έλαβε μέρος στις επιχειρήσεις του Ελληνικού Στρατού στο Μακεδονικό Μέτωπο. Τον Απρίλιο του 1918 παντρεύθηκε την Ελληνογαλλίδα Marie de Mauflie και απέκτησαν δυο κόρες, που δεν γνώρισαν τον πατέρα τους γιατί έφυγε στην Μικρά Ασία, απ΄όπου δεν επέστρεψε ποτέ.
Μετά την αποβίβαση στην Σμύρνη την 31η Μαϊου1921 το Τάγμα του κινήθηκε ανατολικά και έδωσε την πρώτη νικηφόρα μάχη κατά των Τούρκων στη θέση Αλμπανός. Την 7η Αυγούστου πέρασε τον Σαγγάριο και συνέχισε προς το ΤαμπούρΟγλού, όπου έδωσε νέα νικηφόρα μάχη.Τέλος την 20η Αυγούστου συμμετείχε στην επίθεση κατά της τελικής αμυντικής τοποθεσίας των Τούρκων προ της Άγκυρας. Εδώ οι Τούρκοι είχαν συγκεντρώσει το σύνολο των δυνάμεων τους για να αποτρέψουν την κατάληψη της, πράγμα που πέτυχαν.
Με απόφαση της Κυβέρνησης στα τέλη Αυγούστου 1921 άρχισε η υποχώρηση του Ελληνικού Στρατού. Το Τάγμα του Παντελή Σταγάκη υποχώρησε, πέρασε πάλι τον Σαγγάριο και παρέμεινε στην περιοχή του Αφιόν Καραχισάρ μέχρι τα τέλη Ιουλίου1922. Την 16η Αυγούστου έδωσε ολοήμερη μάχη αποκρούοντας τις επιθέσεις των Τούρκων και διευκολύνοντας έτσι την υποχώρηση των Μονάδων του Ελληνικού Στρατού.Tην νύκτα της ίδιας ημέρας υποχώρησε προς την κοιλάδα του Αλή Βεράν, όπου οι δυνάμεις του Α’ και Β’ Σώματος Στρατούυπό τον Στρατηγό Νικ. Τρικούπη βρέθηκαν περικυκλωμένες από ισχυρές Τουρκικές δυνάμεις και εκεί επήλθε η ολοκληρωτική καταστροφή.
Ο ταγματάρχης Σταγάκης με το Τάγμα του έδωσαν σκληρό αγώνα όλη την ημέρα αντιμετωπίζοντας υπέρτερες Τουρκικές δυνάμειςκαι την 18η Αυγούστου υποχώρησαν προς τις υπώρειες του βουνού Μουράτ Νταγ. Εκεί έπεσε μαχόμενος όπως και αρκετοί από τους στρατιώτες του. Ήταν τυχερός που δεν έζησε την επόμενη ημέρα της καταστροφής και αιχμαλωσίας.
Ο Παντελής Σταγάκης έπραξε το καθήκον του προς την πατρίδα εις το ακέραιον με τη συμμετοχή του σε συνεχείς πολέμους από το 1912 μέχρι το 1922 και τον ηρωϊκότου θάνατο στο πεδίον της μάχης σε ηλικία 36 ετών.Kατά τη διάρκεια της στρατιωτικής του καριέρας τιμήθηκε με το μετάλλιο του Σταυρού του Τάγματος του Σωτήρος και με δύο μετάλλια του Α’ και Β’ Βαλκανικού Πολέμου. Η Ελληνική Πολιτεία τον προήγαγε μετά θάνατον στον βαθμό του συνταγματάρχη και τον τίμησε με το μετάλλιο του Πολεμικού Σταυρού Β’ Τάξεως.
Ο ήρωας Γεώργιος Παπατζανής
Τον εκλεκτό ομιλητή διαδέχτηκε στο βήμα ένας ακόμα εξαίρετος εκπρόσωπος των Κρητικών Γραμμάτων ο Επίτιμος Σχολικός Σύμβουλος κ. Γεώργιος Περπυράκης συγγραφέας , του οποίου η μελέτη για το Ατσιπόπουλο θεωρείται μοναδική σε πληρότητα στοιχείων καλύπτοντας όλους τους τομείς
Ο κ. Περπυράκης αναφερόμενος στον τιμώμενο Ανθυπολοχαγό Γεώργιο Παπατζανή είπε μεταξύ άλλων :
Ο Γεώργιος Παπατζανής, του Μιχαήλ και της Ειρήνης το γένος Βιστάκη, είδε το πρώτο φως του ήλιου στις 30 Οκτωβρίου 1892 στον τόπο τούτο, το Ατσιπόπουλο. Εδώ έμαθε τα πρώτα γράμματα, στο τετραετές δημοτικό σχολείο του χωριού του. Στη συνέχεια τελείωσε το γυμνάσιο Ρεθύμνου, στο οποίο διακρίθηκε για τη φιλομάθεια, την εργατικότητα και την επιμέλεια του. Το ακαδημαϊκό έτος 1910-1911, γράφτηκε στη σχολή Φυσικών και Μαθηματικών επιστημών του πανεπιστημίου Αθηνών με αριθμό μητρώου 3533.
Τον Οκτώβριο του 1911 διέκοψε τις σπουδές του, που προοιωνίζονταν για αυτόν λαμπρή σταδιοδρομία. και κατατάχθηκε εθελοντής στον ελληνικό στρατό. Όταν άρχισαν οι βαλκανικοί πόλεμοι, τον Οκτώβριο του 1912, ο Γιώργης Παπατζανής μετατέθηκε στο Ανεξάρτητο Σύνταγμα Εθελοντών Κρητών, το οποίο έλαβε ενεργό μέρος σε όλες τις επιχειρήσεις του ελληνικού στρατού στην Ήπειρο, με αποκορύφωμα τις επικές μάχες για την εκπόρθηση του οχυρού του Μπιζανίου και την απελευθέρωση των Ιωαννίνων, 21η Φεβρουαρίου 1913. Στη συνέχεια το σύνταγμα προωθήθηκε στη βόρεια Ηπειρο και έλαβε μέρος στις μάχες του Αργυροκάστρου, της Πρεμετής, της Κορυτσάς και της Μοσχόπολης. Από εκεί το σύνταγμα μεταφέρθηκε στην Καβάλα και στις αρχές του 1914 επέστρεψε στα Χανιά.
Την 1η Δεκεμβρίου 1913, ημέρα κατά την οποία η Κρήτη ενώθηκε με την Ελλάδα, ο Γεώργιος Παπατζανής ονομάστηκε δεκανέας. Ενώ την 1η Απριλίου 1914 προήχθη στο βαθμό του λοχία και στις 18 Μαίου 1914 απολύθηκε από το 3ο Σύνταγμα Κρητών.
Στις 11 Απριλίου 1915 κατετάγη στο σώμα μονίμων υπαξιωματικών ενώ το Σεπτέμβριο του ιδίου έτους προήχθη στο βαθμό του επιλοχία και το Δεκέμβριο του 1917 ονομάστηκε έφεδρος ανθυπασπιστής, . Έλαβε μέρος στη νικηφόρα μάχη του ΣΚΡΑ, 17 Μαίου 1918.
Η πατρίδα εκτιμώντας τις υπηρεσίες που προσέφερε και αξιολογώντας την όλη του στάση και συμπεριφορά, αλλά και τον ηρωισμό και την αυταπάρνηση που επέδειξε σε όλες τις στρατιωτικές επιχειρήσεις στις οποίες έλαβε μέρος, του απένειμε στις 24 Ιουλίου 1919 το βαθμό του ανθυπολοχαγού και με το βαθμό αυτό έλαβε μέρος στην Μικρασιατική Εκστρατεία.
Κατά την εαρινή επίθεση του 1921 του ελληνικού στρατού εναντίον της οχυρής τουρκικής θέσης ΑΒΓΚΙΝ-ΝΤΟΥΖ ΝΤΑΓ-ΚΟΒΑΛΙΤΣΑ της γνωστής γραμμής Ινονού, ο ανθυπολοχαγός Γεώργιος Παπατζανής υπηρετούσε στο 28ο Σύνταγμα της δεκάτης μεραρχίας, η οποία βρισκόταν στο κέντρο της ελληνικής παράταξης. Στις 18 Μαρτίου 1921 η 10η μεραρχία δέχθηκε σφοδρή επίθεση ισχυρών τουρκικών δυνάμεων και αναγκάστηκε να υποχωρήσει προς την Προύσα. Άφησε όμως στο πεδίο της μάχης πολλούς νεκρούς.
Ανάμεσα στους νεκρούς ήταν και ο διοικητής του 28ου Συντάγματος, συνταγματάρχης Χρήστου, αλλά και ο ανθυπολοχαγός Γεώργιος Παπατζανής .
Ο Γιώργης Παπατζανής, ο γενναίος ατσιπουλιανός αξιωματικός, που εγκατέλειψε τις σπουδές του στο πανεπιστήμιο Αθηνών, για να υπηρετήσει την πατρίδα του, άφησε την τελευταία του πνοή, εκεί
στα ποτισμένα με άφθονο ελληνικό αίμα υψώματα του ΝΤΟΥΖ- ΝΤΑΓ (ίσιο βουνο) . ..»
Και ο κ. Περπυράκης κατέληξε:
«Ας μη λησμονούμε ότι οι νεκροί μας μισούν την αδιαφορία..
Κι ας θυμηθούμε τους στίχους του ποιητή
Είναι χιλιάδες πιο καλά
για την πατρίδα, την τιμή, τη λευτεριά,
να κοιμηθείς στον τάφο σου
μ’ αμάραντη τη νιότη…
Συγκινητικές στιγμές από τους απογόνους
Στην εκδήλωση παρέστη και ο εγγονός του ήρωα Σταγάκη κ.Βασίλης Ιωαννίδης από την Αθήνα φέροντας μαζί του και την αιματοβαμμένη πολεμική σημαία του παππού του, ιερό κειμήλιο από τους Βαλκανικούς Πολέμους
Ο κ. Ιωαννίδης χαιρέτισε σε κλίμα συγκίνησης μεταφέροντας και τις ευχαριστίες της οικογένειας για την εκδήλωση
Ιδιαίτερα συγκινημένος κατέθεσε στη συνέχεια μερικά λόγια ψυχής και ο απόγονος του ήρωα κ. Γιώργος Παπατζανής γνωστός συμπολίτης επιχειρηματίας , που με τον αδελφό του Ευάγγελο είχαν συμβάλει καθοριστικά στην τοποθέτηση των προτομών ,όπως ακούσαμε στις ευχαριστίες Οι διοργανωτές ευχαρίστησαν και το δήμαρχο κ. Γιώργο Μαρινάκη για τη συμβολή του στην ικανοποίηση του αιτήματος για την τοποθέτηση των προτομών
Διαβάστηκε επίσης ο χαιρετισμός του δρα Λευτέρη Σκανδάλη , που δεν κατάφερε να παραστεί ενώ χαιρέτισε τους παρισταμένους και η πρόεδρος του Πολιτιστικού Συλλόγου Ατσιποπούλου κ. Δέσποινα Αγγελιδάκη –Πετσαγγουράκη
Μετά τα αποκαλυπτήρια ,από το Σεβασμιότατο Μητροπολίτη Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου κ.κ. Ευγένιο, τον πρόεδρο της δημοτικής κοινότητας κ. Αλέξανδρο Παπαλεξάκη ,την Αντιπεριφερειάρχη κ. Μαρία Λιονή και τον αντιδήμαρχο κ. Λελεδάκη , ακολούθησε κατάθεση στεφάνων και η τελετή έκλεισε με την τήρηση ενός λεπτού σιγής και την ανάκρουση του εθνικού ύμνου από με μερικούς στίχους του γνωστού μαντιναδολόγου κ. Γιάννη Λιανδρή που είπε μεταξύ άλλων :
Προβάλλετε προγόνοι μας
το πόσο σας τιμούμε
κι ώστε να στέκει ο ντουνιάς
θα σας ευγνωμονούμε
Στη σκέψη μας και στην ψυχή
θα βρίσκεστε μαζί μας
τη λευτεριά μας δώσατε
στη σημερνή ζωή μας
Και δώσατε την ξαστεριά
Με αγάπη στην πατρίδα
για τσι καινούργιες μας γενιές
για νάχουμε ελπίδα
Μια μάνα έχει Λευτεριά
Που λέγεται Ελλάδα
και γίνεται θυσία της
πασχαλινή λαμπάδα
Στη συνέχεια προσφέρθηκε αβραμιαία φιλοξενία σε όλους τους παρισταμένους στην ταβέρνα ΓΑΖΟΖΑ στα πρότυπα της Ατσιπουλιανής παράδοσης Όσο για τους οργανωτές έλαβαν τα εύσημα από τους πάντες γιατί ακόμα μια φορά αποδείχτηκαν αντάξιοι των παραδόσεων του ιστορικού χωριού τους
Εύα Λαδιά