Τα Μοναστήρια Αρκάδι και Πρέβελης δεν είναι απλώς κέντρα εις τα
οποία καταφεύγουν άνθρωποι, οι οποίοι εγκαταλείπουν τα εγκόσμια
και αφοσιώνονται εις την λατρεία του Θεού.
Συγχρόνως είναι και Μνημεία εθνικά. Δεν πρέπει να λησμονούμε ότι τα
Μοναστήρια αυτά, ως και τα άλλα τα οποία διέλυσε το νέο πνεύμα του
υλισμού, υπήρξαν τα χαλκεία εις τα οποία εσφυρηλατούντο αι
χριστιανικαί αρεταί αγάπη, πίστις, ελπίς εις τας ψυχάς των μικρών
τροφίμων, αλλά και η αγάπη προς την ελευθερία και ο πόθος δια την
απόκτηση αυτής.
Τα Μοναστήρια γενικώς ήσαν εκεί που διατήρησαν τα ιδανικά της
θρησκείας και πατρίδος. Τα πρώτα γράμματα εις αυτά εδιδάσκοντο από
τους καλογήρους διότι σχολεία δεν υπήρχαν. Είναι πολύ δύσκολο να
παραδεχθώμεν ότι χωρίς τα μοναστήρια θα είχομεν τους ήρωας του
1821. Εις τα Μοναστήρια, τα θερμοκήπια αυτά εκαλλιεργήθησαν και
ηνδρώθησαν αι αδάμαστοι μορφαί της Επαναστάσεως. Ειδικώς εις τον
Νομόν μας το Αρκάδι, και ο Πρέβελης υπήρξαν φόροι δόξης και εθνικής
υπερηφάνειας και ως τοιαύτα πρέπει να το αισθανόμεθα.
Η εθελοθυσία του Αρκαδίου είναι μοναδικής εις την ιστορία της
νεωτέρας Ελλάδος και μόνο η αρχαία Ιστορία μας, όπως γράφει ο
συμπολίτης μας καθηγητής Μαμαλάκης, έχει να παρουσιάσει παρόμοιο
γεγονός την μάχη των θερμοπυλών.
Επομένως έχουμε υποχρέωση οι νεότεροι να προσερχόμεθα ευλαβείς
προσκυνητές και θαυμασταί του απαράμιλλου αυτού μνημείου θυσίας
και δόξης.
Αλλα και ο Πρέβελης δεν υστερεί εις δόξαν, εστω και αν αυτή είναι
άλλης μορφής. Το Μοναστήρι αυτό κατά τας επαναστάσεις της Κρήτης
και ειδικώς δια την επανάστασιν του 1821 υπήρξε ότι η καρδιά δια το
σώμα.
Όπως η καρδιά αιμοδοτεί το ανθρώπινο σώμα και τρέφει αυτό, ουτω
και ο Πρέβελης ετροφοδότει την επανάστασιν, δια παντός είδους
εφοδίων.
Εκτός τούτου ο Πρέβελης υπήρξε το ξεκίνημα της επαναστάσεως του
1821 της Κρήτης. Ο τότε Ηγούμενος της Μονής Μελχισεδέκ Τσουδερός
ήτο μεμυημένος εις τη Φιλικήν Εταιρίαν. Ελαβε μέρος εις την σύσκεψιν
της 15 Απριλίου στα Σφακιά, ότε απεφασίσθη η εξέγερσις την και της
Κρήτης.
Επανήλθε εις το Μοναστήρι και άρχισε την προπαρασκευήν δια την
ένοπλον δράσιν με τους αδελφούς του (Γεώργιον και Τζανην). Εις την
Τουρκικήν διοίκησιν περιήλθον εις γνώσιν της αι κινήσεις του
Μελχισεδέκ και απέστειλε τον αρχιγεννίτσαρο Ψαροσμαήλι Επικεφαλής
200 Γενιτσάρων δια να συλλάβει τον ηγούμενο και τους καλογήρους.
Ουτως όμως έλαβε γνώση των προθέσεων του Ψαροσμαήλη και
απεδείξας και αυτός και οι καλόγεροι. Και ανεχώρησε προς Σφακιά
διερχόμενος δε εκ των Χωρίων της περιοχής έφθασε εις τον
Κουρκουλόν – Ροδακίνου.
Εκεί επληροφορήθη ότι ο Ψαροσμαήλης μεταβαίνει εις Τσιλίβδικα δια
την αρπαγήν των αιγοπροβάτων της Μονής.
Ο Μελχισεδέκ επί κεφαλής του σώματος του εξόρμησε κατά των
Τσιλιβδίκων και βοηθούμενος και υπο των Καλλικρατιανών έτρεψε εις
φυγήν τους Γενιτσαρους, οι οποίοι άφηκαν εννέα νεκρούς.
Μετα τη νικηφόρον αυτή μάχη ο Μελχισεδέκ με το σώμα του εισήλθε
εις τα Σφακιά και έδρασε εις την Παναγία τη Θυμιανή. Η είδησις της
πρώτης αυτής νίκης ενεθουσίασε τους εκεί συγκεντρωμένους
πρόσφυγας εκ των άλλων επαρχιών, διέλυσε τους δισταγμούς των
Σφακιανών αρχηγών, και έσβησε τη δυσπιστία αυτή προς τα άλλας
επαρχίας.
Η δυσπιστία και οι δισταγμοί τούτων ήσαν απολύτως δικαιολογημένα,
διοτι εφοβούντο, μήπως δεν εξεγερθούν αι άλλαι επαρχίαι και πάθουν
ότι το 1770, κατά την επανάσταση του Δασκαλογιάννη.
Ο Ιστορικός Ψιλάκης (σελ. 212) γράφει ότι τα γεγονότα του Πρέβελη
επετάχυναν την έναρξη του ενόπλου αγώνος. Επομένως αι πρώτοι
αστραπαί της επαναστάσεως του 1821 έλαμψαν εις του Πρέβελη και οι
πρώτοι κεραυνοί έπεσαν κατά των κεφαλών των τυράννων εις τα
Τσιλίβδικα.
Δια τους λόγους αυτούς, οι καλόγηροι των Μοναστηριών αυτών πρέπει
να αισθάνονται εαυτούς φύλακας των ιερωτέρων Χριστιανικών κέντρων
το Νομού μας.
Αλλα και των μεγαλοπρεπέστερων εθνικών μνημείων από τας
Χριστιανικάς αρετάς της αγάπης, πίστεως και ελπίδος, αλλα και να είναι
υποδείγματα εξαιρέτων πατριωτών.
Οι Απανταχού Ρεθύμνιοι να περιβάλλωμεν τα εθνικά θρησκευτικά αυτά
κέντρα με σεβασμό και στοργή αλλα και πρόθυμοι συμπαραστάται των
καλογήρων εις το έργον των ως φυλάκων των κειμηλίων αυτών. Και
τοτε και η πολιτεία θα παρίσταται με ενδιαφέρον και θα παρέχει την
αρωγή της, ίνα διατηρηθούν αλώβητα από την φθοράν του χρόνου.
ΣΤΥΛ. ΚΑΛΛΟΝΑΣ
ΒΗΜΑ 1957