του Αντγου ε.α. Νικολάου Σαμψών
Ο Παντελής Σταγάκης γεννήθηκε στο Ατσιπόπουλο το 1866. Ήταν γιός πολυμελούς οικογένειας του Γεωργίου και της Αικατερίνης Σταγάκη και είχε τρεις αδελφούς και δύο αδελφές. Έζησε όλη την σύντομη ζωή του, μέσα στη δίνη των δύο Βαλκανικών Πολέμων, του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου και την Μικρασιατική Εκστρατεία.
Τον Οκτώβριο του 1912, που άρχισε ο Α’ Βαλκανικός Πόλεμος, η Κρήτη ήταν αυτόνομη υπό την επικυριαρχία του Σουλτάνου. Παρά το ότι οι κάτοικοι της τυπικά εθεωρούντο Οθωμανοί υπήκοοι και δεν είχαν καμμιά υποχρέωση στράτευσης,ανταποκρινόμενοι στο αίτημα του Ελ. Βενιζέλου, πολλοί απ’ αυτούς έσπευσαν να καταταγούν σε 16 Λόχους, που μεταφέρθηκαν στον Πειραιά, όπου συγκροτήθηκαν 4 Τάγματα. Τα τρία απ’ αυτά ενώθηκαν και αποτέλεσαν το Ανεξάρτητο Σύνταγμα Κρητών, που διατέθηκε στην Στρατιά Ηπείρου και το τέταρτο Ανεξάρτητο Τάγμα Κρητών ενσωματώθηκε στην Στρατιά Θεσσαλίας.
Ο Παντελής Σταγάκης,που είχε αρχίσει την καριέρα του ως εθελοντής υπαξιωματικός στον Ελληνικό Στρατό το έτος 1907 και είχε προαχθεί στο βαθμό του Ανθυπασπιστή, υπηρετούσε σ’ αυτό το Τάγμα με διοικητή τον Ταγματάρχη Γεώργιο Κολοκοτρώνη εγγονό του Γέρου του Μωριά.
Έλαβε μέρος στις μάχες του Σαρανταπόρου, Στενών Πόρτας, Κατερίνης, Γιαννιτσών και είχε την τιμή να εισέλθει υπό ραγδαία βροχή πρώτο στην Θεσσαλονίκη την 26 Οκτωβρίου 1912, αφού ο Χασάν Ταξίν Πασσάς είχε συμφωνήσει να παραδώσει την πόλη στον Ελληνικό Στρατό και όχι στους Βουλγάρους. Μετά συνέχισε τις εκκαθαριστικές επιχειρήσεις και απελευθέρωσε την Χαλκιδική.
Από την 1η Ιουνίου 1913 και καθ’ όλη την διάρκεια του Β’ Βαλκανικού Πολέμου, έλαβε μέρος στη μάχη του Λαχανά και στην καταδίωξη των Βουλγάρων. Στη μάχη του Σιδηροκάστρου την 27 Ιουνίου 1913 είχε 39 νεκρούς και 207 τραυματίες. Εκεί τραυματίσθηκε και ο τότε ανθυπολοχαγός Παντελής Σταγάκης.
Η καταδίωξη των Βουλγάρων συνεχίσθηκε προς βορράν μέχρι τα Στενά Κρέσνας και Τζουμαγιάς μέσα στην Βουλγαρία. Εκεί δόθηκαν σκληρές μάχες και το Τάγμα είχε τρομακτικές απώλειες. Ο τότε Ανθυπολοχαγός και αργότερα απόστρατος στρατηγός Ιωάννης Αλεξάκης στο δίτομο βιβλίο του για το Ανεξάρτητο Τάγμα Κρητών γράφει: ‘’Το Τάγμα μας των 1000 ανδρών εις την αρχήν του πολέμου είχεν ακόμη 100 περίπου και μετά δύο ημέρας μόνον 50 άνδρες.’’ Ο ίδιος τραυματίσθηκε βαρειά σ’ αυτές τις μάχες,αλλά επέζησε και συνέχισε αργότερα στη Μικρά Ασία, όπως και ο Παντελής Σταγάκης.Εκεί στo αιματοβαμμένο ύψωμα 1378 της Άνω Τζουμαγιάς έπεσε ηρωϊκά μαχόμενος ο διοικητής του Τάγματος Γεώργιος Κολοκοτρώνης την 12η Ιουλίου 1913, και την επομένη ο ήρωας των ηρώων Ταγματάρχης Ιωάννης Βελισσαρίου, που απελευθέρωσε τα Γιάννενα και πολέμησε σαν λιοντάρι στην μάχη Κιλκίς – Λαχανά.
Κατά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο ο Παντελής Σταγάκης με τον βαθμό του Λοχαγού έλαβε μέρος στις επιχειρήσεις του Ελληνικού Στρατού στο Μακεδονικό Μέτωπο. Τον Απρίλιο του 1918 παντρεύθηκε την Ελληνογαλλίδα Marie de Mauflie και απέκτησαν δυο κόρες, που δεν γνώρισαν τον πατέρα τους γιατί έφυγε στην Μικρά Ασία, απ΄όπου δεν επέστρεψε ποτέ.
Μετά την αποβίβαση στην Σμύρνη την 31η Μαϊου1921 το Τάγμα του κινήθηκε ανατολικά και έδωσε την πρώτη νικηφόρα μάχη κατά των Τούρκων στη θέση Αλμπανός. Την 7η Αυγούστου πέρασε τον Σαγγάριο και συνέχισε προς το ΤαμπούρΟγλού, όπου έδωσε νέα νικηφόρα μάχη.Τέλος την 20η Αυγούστου συμμετείχε στην επίθεση κατά της τελικής αμυντικής τοποθεσίας των Τούρκων προ της Άγκυρας. Εδώ οι Τούρκοι είχαν συγκεντρώσει το σύνολο των δυνάμεων τους για να αποτρέψουν την κατάληψη της, πράγμα που πέτυχαν.
Με απόφαση της Κυβέρνησης στα τέλη Αυγούστου 1921 άρχισε η υποχώρηση του Ελληνικού Στρατού. Το Τάγμα του Παντελή Σταγάκη υποχώρησε, πέρασε πάλι τον Σαγγάριο και παρέμεινε στην περιοχή του Αφιόν Καραχισάρ μέχρι τα τέλη Ιουλίου1922. Την 16η Αυγούστου έδωσε ολοήμερη μάχη αποκρούοντας τις επιθέσεις των Τούρκων και διευκολύνοντας έτσι την υποχώρηση των Μονάδων του Ελληνικού Στρατού.Tην νύκτα της ίδιας ημέρας υποχώρησε προς την κοιλάδα του Αλή Βεράν, όπου οι δυνάμεις του Α’ και Β’ Σώματος Στρατούυπό τον Στρατηγό Νικ. Τρικούπη βρέθηκαν περικυκλωμένες από ισχυρές Τουρκικές δυνάμεις και εκεί επήλθε η ολοκληρωτική καταστροφή.
Ο ταγματάρχης Σταγάκης με το Τάγμα του έδωσαν σκληρό αγώνα όλη την ημέρα αντιμετωπίζοντας υπέρτερες Τουρκικές δυνάμειςκαι την 18η Αυγούστου υποχώρησαν προς τις υπώρειες του βουνού Μουράτ Νταγ. Εκεί έπεσε μαχόμενος όπως και αρκετοί από τους στρατιώτες του. Ήταν τυχερός που δεν έζησε την επόμενη ημέρα της καταστροφής και αιχμαλωσίας. Η φονική μάχη του Αλή Βεράν επισφράγισε με τον πλέον τραγικό τρόπο την Μικρασιατική Εκστρατεία και καταγράφηκε με τα πλέον μελανά χρώματα στην ιστορία του έθνους μας.
Πολλά είναι τα αίτια αυτής της καταστροφής και έχει χυθεί πολύ μελάνι για την καταγραφή τους .Aυτοί που πολέμησαν στο Αλή Βεράν δεν ήταν ήρωες ήταν ημίθεοι. Έπραξαν το καθήκον τους προς την πατρίδα και ετίμησαν τα όπλα τους έμειναν όμως άγνωστοι λόγω του τραγικού αποτελέσματος της μάχης. Επί 5 ημέρες πολεμούσαν άϋπνοι, χωρίς τροφή και νερό, με περιορισμένα πυρομαχικά, δίνοντας συνεχείς μάχες. Κάτω από το βάρος αυτών των συνθηκών βρήκαν τραγικό και αγωνιώδες τέλος στην κοιλάδα του Αλή Βεράν και τα δάση του Μουράτ Νταγ.
Σκηνές αφάνταστου ηρωϊσμού και αυτοθυσίας εκτυλίχθηκαν σ’ αυτή την μοιραία μάχη με το ολέθριο αποτέλεσμα.Αναφέρω μόνο δυο χαρακτηριστικές περιπτώσεις. Ο αντισυνταγματάρχης Κων. Τσάκαλος από το Μεσολόγγι, διοικητής του 2ου Συντάγματος με κομμένα τα δυο πόδια του από οβίδα του Τουρκικού Πυροβολικού διέταξε να τον τοποθετήσουν πάνω σε ένα βράχο για να συνεχίσει να διευθύνει τον αγώνα μέχρι που έπεσε νεκρός από την ακατάσχετη αιμορραγία.Ο επιτελάρχης της ΧΙΙ Μεραρχίας Συνταγματάρχης Aθανάσιος Σακέτας,από την Σπάρτη, όταν ο Στρατηγός Νικ. Τρικούπης αποφάσισε την παράδοση, δεν συμφώνησε και κάλπασε έφιππος με λίγους άνδρες του κατά των Τούρκων και έπεσε νεκρός από τα πυρά τους. Αποδείχθηκε ότι ο ηρωϊκός θάνατος ήταν προτιμότερος από την οδυνηρή αιχμαλωσία.
Ο Παντελής Σταγάκης έπραξε το καθήκον του προς την πατρίδα εις το ακέραιον με τη συμμετοχή του σε συνεχείς πολέμους από το 1912 μέχρι το 1922 και τον ηρωϊκότου θάνατο στο πεδίον της μάχης σε ηλικία 36 ετών.Kατά τη διάρκεια της στρατιωτικής του καριέρας τιμήθηκε με το μετάλλιο του Σταυρού του Τάγματος του Σωτήρος καιμε δύο μετάλλια του Α’ και Β’ Βαλκανικού Πολέμου. Η Ελληνική Πολιτεία τον προήγαγε μετά θάνατον στον βαθμό του συνταγματάρχη και τον τίμησε με το μετάλλιο του Πολεμικού Σταυρού Β’ Τάξεως.
Αιωνία η μνήμη του
Αθήνα, 5 Ιουνίου 2018