Ήταν ένας συμπαθέστατος άνθρωπος, μετρίου αναστήματος, με ένα γλυκύτατο χαμόγελο και μια έμφυτη αρχοντιά. Είχε το μαγαζί του εκεί στην Αρκαδίου και φήμη του ειδικού στα εργαλεία που μετρούν τον χρόνο. Το όνομά του και μόνο σαν άκουσμα προκαλούσε το σεβασμό κι η αναφορά σ’ αυτόν έκλεινε αγάπη. Ένας αρχοντάνθρωπος με όλη τη σημασία της λέξης.

Σαν έπιανε όμως στα χέρια το μπουλγαρί με τη λαχτάρα αγαπημένου για την καλή του εκεί ψήλωνε όσο δεν φαντάζεται ο νους. Κι όσο το πληθωρικό σε ήχους άκουσμα ξετύλιγε τις μελωδίες που αγγίζουν την ψυχή, τόσο ο θαυμασμός για τον καλλιτέχνη Στέλιο Φουσταλιεράκη ακουμπούσε στα ουράνια.

Ο ίδιος ήταν πάντα χαμηλών τόνων κι ήθελε να περνά σαν ένας απλός μερακλής που κάνει το μεράκι του μελωδία σε κείνο το μαγικό όργανο που θαρρείς και κλείνει μέσα του αμέτρητες φωνές.

Όταν όμως κάποτε η Δόμνα Σαμίου ερχόμενη για οδοιπορικό στο Ρέθυμνο μου αναζήτησε πρώτα το Φουσταλιέρη, τότε κατάλαβα πόσο σημαντικός ήταν στον χώρο της παραδοσιακής μουσικής πέρα από τα όρια του νησιού.

Ο Στέλιος Φουσταλιέρακης ή Φουσταλιέρης γιος του Στέλιου και της Κυριακούλας Κανελλάκη, γεννήθηκε στις 19 Ιουνίου 1911, ημέρα Κυριακή στις 3 το απόγευμα. Ο παππούς του ήταν από το Μονοπάρι του Άνω Βαλσαμόνερου, αλλά ο πατέρας του γεννήθηκε στο Ρέθυμνο. Στη γέννησή του όμως δεν υπήρχε για να υποδεχτεί τον ερχομό του γιου. Είχε σκοτωθεί σε ατύχημα, έξι μήνες μετά το γάμο του, μόλις στα 19 του χρόνια.

Έτσι ο Στέλιος έλαβε το όνομα του πατέρα του. Η ορφάνια τον ωρίμασε συντομότερα από τα άλλα παιδιά της ηλικίας του. Παρακολούθησε τρεις τάξεις του δημοτικού σε νυχτερινό σχολείο και μετά ακολουθώντας τις παραδόσεις της εποχής, που ήθελαν το αγόρι να μαθαίνει μια τέχνη, ξεκίνησε να μυείται στην ωρολογοποιία

Όταν όμως περνούσε έξω από ταβέρνες το μάτι του αναζητούσε εκείνο το όργανο που δεν έλειπε από καμιά. Είχε επηρεαστεί σίγουρα από θείο του Γιώργο Κανελλάκη, τον αδελφό της μητέρα του που ήταν δεξιοτέχνης. Έτσι έγινε το μπουλγαρί το απωθημένο του Στέλιου, μέχρι που κατάφερε να κερδίσει από τη δουλειά του ένα ολόκληρο κατοστάρικο. Αμέσως, χωρίς να χάσει καιρό, έσπευσε να αγοράσει ένα μπουλγαρί με 75 ευρώ. Ηρέμησε έτσι κι η μάνα του που είχε καημό να τον δει να εκπληρώνει το μεγάλο του όνειρο. Για δάσκαλο δεν χρειαζόταν άλλο και καλύτερο από το θείο του τον περίφημο Αντώνη Καρεκλά.

Έτσι σιγά σιγά τελειοποίησε την τεχνική του και με τον καιρό άρχισε να παίζει σε γάμους και γλέντια χωρίς ιδιαίτερες απαιτήσεις.

Η αναζήτηση καλύτερης τύχης που τον έφερε αρχή της δεκαετίας του 30 στον Πειραιά για να ασκήσει την τέχνη του ρολογά, πρόσφερε στο Στέλιο κι ένα θείο δώρο αφού ήρθε σ’ επαφή με τα πιο γνωστά ονόματα του ρεμπέτικου. Κι εκείνοι τον δέχτηκαν με χαρά στην παρέα τους γιατί διέκριναν το πάθος του μικρού για τη μουσική και αναγνώρισαν το πηγαίο ταλέντο του. Σύντομα τον πήραν στις ορχήστρες τους. Και όλοι τους δικαίωναν για την επιλογή τους.

Δεν ήταν όμως κατάλληλες οι εποχές για τους καλλιτέχνες του είδους, αφού η αστική τάξη ξόρκιζε με τον απήγανο τους οπαδούς του ρεμπέτικου. Κι η δικτατορία του Μεταξά έκανε τα πράγματα δυσκολότερα. Με τη βοήθεια ωστόσο του Γιάννη Τούντα, ο Φουσταλιέρης έκανε την πρώτη του είσοδο στον κόσμο της δισκογραφίας. Η συνεργασία του με τον Γιάννη Μπερνιδάκη τον θρυλικό Μπαξεβάνη ήταν από τους σημαντικούς σταθμούς στην καριέρα του.

Ο Στέλιος όσο κρατούσε εκείνο το μαγικό όργανο ένοιωθε ποικίλα ακούσματα να κυριαρχούν στην σκέψη του και να κεντρίζουν την έμπνευσή του κρητική, μικρασιάτικη, ρεμπέτικη μουσική έσμιγαν αρμονικά σε ένα άκουσμα κάνοντας τον εκτελεστή να γίνει με τον καιρό γεφυροποιό στα είδη αυτά της μοναδικής αυτής μουσικής κληρονομιάς.

Η επιτυχία δεν τον άφησε ποτέ να αγγίξει τα σύννεφα. Άνθρωπος νοικοκύρης, ήθελε να πατάει γερά στη γη. Κράτησε την τέχνη του μέχρι το τέλος της ζωής του για να εξασφαλίζει τον επιούσιο και είχε τη μουσική σαν ανάσα ψυχής.

Μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο τα μουσικά πράγματα άλλαξαν.

Οι ανθρώπινες απώλειες ήταν μεγάλες στον πληθυσμό της Κρήτης.

Πένθη και μιζέρια στέγνωναν τη διάθεση για γλέντι. Οι παλιοί σώπασαν. Ήρθαν οι καινούργιοι να «ταράξουν» τα νερά Σκορδαλός, Μαρκογιάννηδες, Μουντάκης, Μανιάς, Κλάδος, Σταματογιαννάκης, Σηφογιωργάκης, είναι μερικά από τα κορυφαία ονόματα της γενιάς που έρχονταν στο μουσικό προσκήνιο της Κρήτης και ειδικότερα του Ρεθύμνου κι έπαιρνε στα χέρια της τη συνέχεια της κρητικής παράδοσης.

Ο Στέλιος επέστρεψε το 1937 στο Ρέθυμνο αλλά ξαφνικά απομακρύνθηκε από τις παρέες. Δεν είχε πια διάθεση να συνεχίσει την πορεία του στο μουσικό στερέωμα. Η επισφαλής υγεία της γυναίκας του Σόνιας δεν του άφηνε νου για τίποτα άλλο. Και το μπουλγαρί όμως είχε με τον καιρό εκτοπισθεί από την κρητική ορχήστρα. Δεν έπαψε όμως να εμπνέει. Επηρεασμένος από το μπουλγαρί του Φουσταλιέρη ο Νίκος Παπάζογλου έγραψε το περίφημο «Κανείς εδώ δεν τραγουδά» τρεις μέρες μετά το πρώτο άκουσμα του τραγουδιού «’Όσο βαρούν τα σίδερα». Πρόκειται για μαρτυρία του Μανόλη Ρασούλη με ξεχωριστό ενδιαφέρον.

Όταν ο μεγάλος καλλιτέχνης Κώστας Μουντάκης, ξεκίνησε τη συνεργασία του με το Πανεπιστήμιο Κρήτης, πλάι στον αξέχαστο Γιώργο Αμαργιαννάκη, δεν παρέλειψε στο αρχείο της λαϊκής παράδοσης που μπήκε πια στον χώρο της μελέτης να συμπεριλάβει και το Στέλιο Φουσταλιεράκη. Επίσης τη δεκαετία του ’80 κυκλοφόρησαν οι «Πρωτομάστορες» με πολλές ηχογραφήσεις του Στέλιου Φουσταλιέρη, από δίσκους των 78 στροφών.

Η δισκογραφία του: Τα έργα συνολικά του Φουσταλιεράκη που κοσμούν την ελληνική δισκογραφία είναι:

1. Σεληνιώτικος συρτός (Δίσκος Parlophone B-21908 / 1937 Συνθ.: Παραδοσιακό, Τραγ.: Αφοί Παπαδάκη)

2. Καστρινός (Δίσκος Parlophone B-21908 / 1937 Συνθ.: Παραδοσιακό, Τραγ.: Αφοί Παπαδάκη)

3. Σούστα (Δίσκος ODEON Ελλάδος GA-7027 / 1937 Συνθ.: Α. Παπαδάκης, Τραγ.: Ορχήστρα Κρητική)

4. Συρτός λεβέντης (Δίσκος ODEON Ελλάδος GA-7027 / 1937 Συνθ.: Α. Παπαδάκης, Τραγ.: Ορχήστρα Κρητική)

5. Ρεθυμνιώτικη πεντοζάλη (Δίσκος ODEON Ελλάδος GA-7028 / 1937 Συνθ.: Α. Παπαδάκης, Τραγ.: Α. Παπαδάκης)

6. Το μερακλήδικο πουλί (Δίσκος HMV AO-2488 / 1938 Συνθ.: Ιωάν. Μπερνιδάκης, Τραγ.: Ιωάν. Μπερνιδάκης)

7. Χανιώτικος σταφιδιανός (Δίσκος HMV AO-2488 / 1938 Συνθ.: Παραδοσιακό, Τραγ.: Ιωάν. Μπερνιδάκης)

8. Ηρακλειώτικος πεντοζάλης (Δίσκος HMV AO-2528 / 1938 Συνθ.: Παραδοσιακό, Τραγ.: Οργανικό)

9. Ρεθυμνιώτικος συρτός (Δίσκος HMV AO-2528 / 1938 Συνθ.: Παραδοσιακό, Τραγ.: Θ. Ζωγράφος)

10. Όσο βαρούν τα σίδερα (Δίσκος Columbia DG-6364 / 1938, Τραγ.: Ιωάν. Μπερνιδάκης)

11. Τα βάσανά μου χαίρομαι (Δίσκος Columbia DG-6364 / 1938 Συνθ.: Ιωάν. Μπερνιδάκης, Τραγ.: Ιωάν. Μπερνιδάκης)

12. Παραπονιάρης (Δίσκος Columbia DG-6458 / 1938 Συνθ.: Στέλιος Φουσταλιεράκης, Τραγ.: Θ. Ζωγράφος)

13. Έλα (Δίσκος Columbia DG-6458 / 1938 Συνθ.: Στέλιος Φουσταλιεράκης, Τραγ.: Θ. Ζωγράφος)

14. Όσο σιμώνει ο καιρός (Δίσκος HMV AO-2651 / 1940 Συνθ.: Στέλιος Φουσταλιεράκης, Τραγ.: Ιωάν. Μπερνιδάκης, Στιχ.: Ιωάν. Μπερνιδάκης)

15. Πονεμένη καρδιά (Δίσκος HMV AO-2651 / 1940 Συνθ.: Στέλιος Φουσταλιεράκης, Τραγ.: Ιωάν. Μπερνιδάκης, Στιχ.: Ιωάν. Μπερνιδάκης)

16. Κρητικοπούλα (Δίσκος Columbia DG-6570 / 1940 Συνθ.: Στέλιος Φουσταλιεράκης, Τραγ.: Ιωάν. Μπερνιδάκης & Στελλάκης Περπινιάδης, Στιχ.: Ιωάν. Μπερνιδάκης)

17. Συρτός Αποκορονιώτικος (Δίσκος Columbia DG-6570 / 1940 Συνθ.: Στέλιος Φουσταλιεράκης, Τραγ.: Ιωάν. Μπερνιδάκης & Στελλάκης Περπινιάδης, Στιχ.: Ιωάν. Μπερνιδάκης)

18. Συρτός Βαφιανός (Δίσκος Columbia DG-6671 Συνθ.: Στέλιος Φουσταλιεράκης, Τραγ.: Ιωάν. Μπερνιδάκης, Στιχ.: Ιωάν. Μπερνιδάκης)

19. Συρτός πρώτος (Δίσκος Columbia DG-6671 Συνθ.: Στέλιος Φουσταλιεράκης, Τραγ.: Λαυρ. Μπερνιδάκη, Στιχ.: Ιωάν. Μπερνιδάκης)

20. Σαν δεις αγάπης δάκρυα (Δίσκος Columbia DG-6923 Συνθ.: Στέλιος Φουσταλιεράκης, Τραγ.: Γ. Τζιμάκης, Στιχ.: Γ. Τζιμάκης)

21. Στο αραχνιασμένο μνήμα μου (Δίσκος Columbia DG-6923 Συνθ.: Στέλιος Φουσταλιεράκης, Τραγ.: Γ. Τζιμάκης, Στιχ.: Γ. Τζιμάκης)

22. Σταφιδιανός (Δίσκος ODEON Ελλάδος GA-7028 Συνθ.: Α. Παπαδάκης, Τραγ.: Στέλιος Φουσταλιεράκης)

23. Συρτός της νύχτας (Δίσκος HMV AO-2776 / 1947 Συνθ.: Στέλιος Φουσταλιεράκης, Τραγ.: Ιωάν. Μπερνιδάκης, Στιχ.: Ιωάν. Μπερνιδάκης)

24. Κοντυλιές Μυλοποταμίτικες (Δίσκος HMV AO-2776 / 1947 Συνθ.: Στέλιος Φουσταλιεράκης, Τραγ.: Ιωάν. Μπερνιδάκης, Στιχ.: Ιωάν. Μπερνιδάκης)

25. Συρτός Νιοχωριανός (Δίσκος Columbia DG-6675 / 1947 Συνθ.: Στέλιος Φουσταλιεράκης, Τραγ.: Λαυρ. Μπερνιδάκη, Στιχ.: Ιωάν. Μπερνιδάκης)

26. Συρτός Καλυβιανός (Δίσκος Columbia DG-6675 / 1947 Συνθ.: Στέλιος Φουσταλιεράκης, Τραγ.: Ιωάν. Μπερνιδάκης, Στιχ.: Ιωάν. Μπερνιδάκης)

27. Συρτός Φουσταλιεράκη (Δίσκος HMV AO-2970 / 1950 Συνθ.: Στέλιος Φουσταλιεράκης, Τραγ.: Γ. Τζιμάκης, Στιχ.: Γ. Τζιμάκης)

28. Έξω τ’ αχείλι μου γελά (Δίσκος HMV AO-2970 / 1950 Συνθ.: Στέλιος Φουσταλιεράκης, Τραγ.: Γ. Τζιμάκης, Στιχ.: Γ. Τζιμάκης).

Ο Στέλιος Φουσταλιέρης «έφυγε» από τη ζωή τον Απρίλιο του 1992. Έμεινε η μουσική του να αποτελεί ένα ξεχωριστό και ιδιαίτερα σημαντικό κεφάλαιο στη μουσική ιστορία της Μεγαλονήσου.

Ευτυχώς το αρχείο του πέρασε στα χέρια του εγγονού του Στέλιου. Κι έτσι υπάρχει για να κρατά στη χορεία των αθανάτων της μουσικής κι ένα μεγάλο καλλιτέχνη που μόνο όταν κρατούσε το μπουλγαρί στα χέρια του έδειχνε πόσο σημαντικός καλλιτέχνης ήταν.

Στέλιος Φουσταλιέρης, από το rebetiko wiki

-Για τον Στέλιο Φουσταλιεράκη, από το Κρητικό διαδικτυακό ραδιόφωνο

–Στέλιος Φουσταριελάκης, από το angelfire.com

–Το μπουλγαρί, από το cretan-music.gr

–Κεμεντζές και Μπουλγαρί, από το stixoi.gr

–Ο Γιώργος Μπάτης, koutouzis.gr

-Μια συνέντευξη του Ηλία Κατσούλη στο Music Heaven

–Το Στελάκι από την Κρήτη: Στέλιος Φουσταλιέρης 1911-1992, από το klika.gr

–Οι Τουρκοκρητικοί: Οι άγνωστοι ελληνόφωνοι μουσουλμάνοι της οθωμανικής Κρήτης, από το Πόντος και Αριστερά

Στέλιος Φουσταλιεράκης: στο σταυροδρόμι της μουσικής κληρονομιάς

Και πολλές ακόμα πηγές στο διαδίκτυο.