Τα κείμενα που ακολουθούν και σκιαγραφούν την προσωπικότητα του μεγάλου πολιτικού Παύλου Βαρδινογιάννη είναι από επετειακή έκδοση σπανιότατη που μου εμπιστεύθηκε ο εκλεκτός δημοσιογράφος Δημήτρης Τζανακάκης και τον ευχαριστώ ( Εύα Λαδιά)
Αγαπητέ φίλε του Παύλου Βαρδινογιάννη,
Το βιβλίο αυτό που στα χέρια σου κρατείς είναι ένας μικρός φόρος τιμής στη μνήμη του Παύλου Ιωάννου Βαρδινογιάννη με την ευκαιρία των δεκαπέντε χρόνων από τον θάνατό του. Περιλαμβάνει ένα μικρό, πολύ μικρό βιογραφικό του Παύλου και τις ομιλίες που από το 1991 κι ένθεν, έχω γράψει για τα Βαρδινογιάννεια.
Στις ομιλίες αυτές γνωρίζω ότι υπάρχουν επαναλήψεις. Τις άφησα όμως διότι, όχι μόνο δεν απευθύνονταν στο ίδιο κοινό κάθε χρόνο αλλά και διότι θεώρησα ότι κάποια μηνύματα χρειάζεται να επαναλαμβάνονται αφού «διά της επαναλήψεως αποκτάται η γνώσις».
Χρυσή Σήφη Βαρδινογιάννη
Μάϊος 1999 μ.Χ.
Τ’ αηδόνι της Κρήτης, όπως αποκαλείται ο γνωστός λαγουτιέρης και τραγουδιστής ,Νίκος Μανιάς, έγραψε το παρακάτω ριζίτικο καθώς και τις μαντινάδες που το συνοδεύουν στην μνήμη του συγχωριανού κι αγαπημένου φίλου του, Παύλου Ι. Βαρδινογιάννη. Μελοποίησε τους στίχους πάνω στο αγαπημένο του Παύλου ριζίτικο που φέρει τον τίτλο: «Τα’ αγρίμια» κι έτσι το τραγουδεί.
«Αητέ που τά’χεις τα φτερά
Γιάηντα δεν φτερουγίζεις;
Γιάηντα και σύ
Δεν φαίνεσαι σήμερα εις τη γιορτή σου;
Τσοι φίλους σου δεν χαιρετας
Δεν τσοι καλοσωρίζεις!
Γιάηντα θλιμμένος κάθεσαι;
Η δόξα πάντα γράφεται
Μ’ αθάνατο μελάνι
Και την κερδίζουν άνθρωποι
Σαν τον Βαρδινογιάννη!
Εσύ ‘σουν ο ήλιος ο λαμπρός
Καλης γενιάς φυντάνι
Αητου φωλιά’ χες στα ψηλά
Που άνθρωπος δεν την πιάνει!
«Για όσους πρόλαβαν και γνωρίζουν…
….Μιά θύμησις!»
«Ωσάν τα μάθια μου αγαπω αυτούς που με
Μισουνε
Σκεφτειτ’ εδά πως αγαπώ αυτούς που μ’ αγαπουνε».
Κρητική μαντινάδα
Ο Παύλος Βαρδινογιάννης εγεννήθη στις 14 Φεβρουαρίου του 1925. Πρώτο από τα δέκα παιδιά που έμελλε ν’ αποκτήσει το ζευγάρι Ιωάννης Βαρδινογιάννης και Χρυσή Θεοδωρουλάκη η καταγωγή των οποίων ήταν από τον Άη – Γιάννη και τα’ Ασφέντου των Σφακίων αντίστοιχα. Κατοικούσαν πριν από τον γάμο τους η μεν Χρυσή Θεοδωρουλάκη στο Γεράνι Ρεθύμνης, ο δε Ιωάννης Βαρδινογιάννης στην Επισκοπή Ρεθύμνης όπου και διέμειναν και μετά τον γάμο τους.
Ο Παύλος Βαρδινογιάννης, εμαθήτευσεν στο Γυμνάσιο Ρεθύμνης έως και την 2α Γυμνασίου οπότε και πήγε στον Πειραιά όπου παρηκολούθησε την 3η και 4η τάξι στο γυμνάσιο Πειραιώς. Ταυτόχρονα αυτά τα δύο χρόνια παρακολουθούσε και μαθήματα Γαλλλικών στο Γαλλικό σχολείο. Επέστρεψε πάλι στο Ρέθυμνο όπου στο εκεί Γυμνάσιο συνέχισε κι επεράτωσε τις γυμνασιακές του σπουδές. Απεφοίτησε σε ηλικία, μόλις, 16 ετών.
Αν και έφηβος ακόμη, στην διάρκεια της κατοχής του 1940, είχε λάβει μέρος στον αντιστασιακό αγώνα. Συνελήφθη από τους Γερμανούς και με συνοπτικές διαδικασίες, κατεδικάστη εις θάνατον. Ενεκλείσθη στις Φυλακές Αγυιάς Χανίων.
Τότε ο θείος του, Γεώργιος Θεοδωρουλάκης, ειδοποιηθείς για την σύλληψη του Παύλου, στο Γεράνι, όπου διέμενε, επεσκέφθη αμέσως τα Χανιά. Εκεί βρήκε γνωστό δικηγόρο ο οποίος είχε μεγάλη πρόσβαση, ως δικηγόρος, στο Γερμανικό Στρατοδικείο Χανίων. Για να μεσολαβήσει για τον Παύλο. Ο δικηγόρος εκείνος εζήτησε από τον Γεώργιο Θεοδωρουλάκη 10 χρυσές λίρες, πράγμα δυσεύρετο για την εποχή, για την μεσολάβηση αυτή. Ο Γεώργιος Θεοδωρουλάκης του αντιπρότεινα να του δώσει λάδι, πετσιά (Δέρματα) κι αδιάβροχα. Στην αντιπρότασή του όμως εδέχθη την άρνηση του δικηγόρου. Τότε ο Γεώργιος Θεοδωρουλάκης πήρε τον δρόμο του γυρισμού διανυκτερεύοντας στο σπίτι του πρώτου εξαδέλφου του Μποτωνάκη στον Βάμο. Είπε στον ξάδελφο του τα γεγονότα για τον Παύλο κι εκείνος του είπε ότι έχει ένα ολάκερο πεντόλιρο. Πεντόλιρο το οποίο και του παρέδωσε την επομένη όταν ο Γ. Θεοδωρουλάκης επιστρέφοντας από την Επισκοπή, όπου είχε βρει κι άλλες τρεις λίρες κατευθύνετο για τα Χανιά. Πήρε τις 8 λίρες, έφτασε στα Χανιά και τις έδωσε στον δικηγόρο ελευθερώνοντας έτσι τον Παύλο.
Μετά από κάμποσο καιρό, ο Παύλος, εκλήθη και ήτο διερμηνέας στο Γερμανικό Φυλάκειο στα Μυριοκέφαλα όπου Διοικητής τότε ήτο ένας Αυστριακός. Το 1943 ο Αυστριακός αυτός επήρε εντολή από τα Ες- Ες να συλλάβει τον Παύλο.
Ο Αυστριακός Διοικητής του Φυλακείου καλεί αμέσως τον Παύλο. Όμως στα μάτια του Παύλου εκείνος έβλεπε τα μάτια του συνομηλίκου σχεδόν γυιού του ο οποίος πολεμούσε στο Σταλινγκραντ. Συναισθηματικά φορτισμένος ενημερώνει τον Παύλο για τις εντολές τις οποίες ο ίδιος είχε λάβει για την σύλληψή του αλλά ταυτόχρονα αποστασιοποιείται από την συγκεκριμένη εντολή και δηλώνει στον Παύλο ότι προς χάριν του δικού του γυιού του χαρίζει την ζωή. Καθώς ο Παύλος αποχωρεί ο Αυστριακός Διοικητής τον συνοδεύει με την ευχή: «Είθε ο Θεός να σας προστατεύη και τους δυό», εννοώντας τον γυιό του και τον Παύλο.
Ο Παύλος ευχαριστώντας έφυγε για την Ασή Γωνιά.
Γυρνούσε από λιμέρι σε λιμέρι μαζί με τους Εγγλέζους οι οποίοι κάποια στιγμή του είπαν ότι έπρεπε να φύγει για την Αθήνα πράγμα το οποίο κι έκανε ο Παύλος. Ήρθε στην Αθήνα ενώ οι Γερμανοί συνέχιζαν να τον ψάχνουν στην Κρήτη. Κάποια στιγμή οι γερμανοί επληροφορήθησαν ότι διέφυγε στην Αθήνα και προσεπάθησαν κι εκεί να τον εντοπίσουν. Την προσπάθεια αυτή των Γερμανών πολύ σύντομα επληροφορήθησαν οι Εγγλέζοι κι αμέσως εφυγάδευσαν τον Παύλο στην Αίγυπτο. Στην Αίγυπτο έμεινε περίπου έναν χρόνο. Τότε έμαθε τις πρώτες του λέξεις στην Αραβική γλώσσα, γλώσσα την οποία αργότερα μιλούσε απταίστως. Από την Αίγυπτο επέστρεψε στην κρήτη ως Εγγλέζος Ανθυπολοχαγός και λόγω οτυ ότι μιλούσε απταίστως και την Αγγλική και την Γερμανική γλώσσα όλοι οι Γερμανοί στο τέλος της κατοχής παρεδόθησαν σε αυτόν ή μέσω αυτού.
Εσπούδασε Νομική στο Εθνικό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Αφού έλαβε και το δίπλωμα Οικονομικών και Πολιτικών Επιστημών αφιερώθη από το 1947 στην πολιτική, δίπλα στον Σοφοκλή Βενιζέλο.
Εκτός από τα επιστημονικά του εφόδια, ό Παύλος Βαρδινογιάννης, διέθετε και νεανικό σφρίγος κι ακλόνητον αποφασιστικότητα. Ετέθη νεώτατος στην υπηρεσία των κοινών και διεκρίθη από πολύ νωρίς για την προσήλωση του στους δημοκρατικούς θεσμούς.
Ο αρχηγός των Φιλελευθέρων, Σοφοκλής Βενιζέλος, εκτιμών την αρετή, το ανώτερο ήθος, και την δραστηριότητα του Παύλου Βαρδινογιάννη του ενεπιστεύθη , από το 1947, την θέση του Ιδιαιτέρου Γραμματέως του, στο Πολιτικό του Γραφείο. Εν συνεχεία και όταν ο Σοφοκλής Βενιζέλος διετέλει πρωθυπουργός, κατά τα έτη 1950-1952, τον ώρισε Διευθυντή του Πολιτικού του Γραφείου.
Από αυτή την θέση, του Διευθυντού του Πολιτικού Γραφείου του Πρωθυπουργού, ο Παύλος Βαρδινογιάννης, προώθησε κι εβοήθησε στην επίλυση χιλιάδων, δικαίων αιτημάτων και απεδείχθη χρήσιμος στο σύνολον του πληθυσμού, τόσο της Κρήτης όσο και της Ελλάδος γενικώτερα.
Τεραστίας εκτάσεως θέματα επελύθησαν και δεν υπάρχει κομμάτι της Κρήτης και, ειδικώτερον του Νομού Ρεθύμνης, στο οποίο να μην ήταν γνωστός για την δράση του ο Παύλος Βαρδινογιάννης.
Το 1949, ο Παύλος Βαρδινογιάννης, μετέβη στα Ηνωμένα Έθνη κι έλαβε μέρος στην Επιτροπή των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, ως μέλος της Ελληνικής Αντιπροσωπείας. Τότε ήταν που τον προσεκάλεσε η Ελεονώρα Ρούσβελτ στην κατοικία της στο Χάυντ Πάρκ όπου κι εγνώρισε και συνεδέθη με βαθειά φιλία με του Νεχρού Γιαβαχαρλάλ (Πάντι), τον πρώτο πρωθυπουργό της ανεξάρτητης Ινδίας και πατέρα της μετέπειτα πρωθυπουργού, της Ίντιρα Γκάντι.
Το 1951, ο Παύλος Βαρδινογιάννης, μετέβη στις Αραβικές Χώρες ως μέλος, της υπό τον τότε Πρωθυπουργό, Σοφοκλή Βενιζέλο, Αντιπροσωπείας.
Το 1951, ως μέλος αντιπροσωπειών εξεπροσώπησε την Ελλάδα στην Ισπανία, Ιταλία και άλλες χώρες.
Το 1952 με ψυχραιμία, ως Διευθυντής του Πολιτικού Γραφείου του Σ. Βενιζέλου, ο Παύλος Βαρδινογιάννης, παρηκολούθησε τις πικρές στιγμές της συντριβής των Φιλελευθέρων και την ομαδική διαρροχή των στελεχών του προ του Συναγερμό. Στιγμές που τον έκαναν ν’ αποφασίση ν’ αναμιχθεί πλέον ενεργότερα με την πολιτική.
Την ίδια χρονιά του 1952, ο Παύλος Βαρδινογιάννης είχε την εξαιρετιή τιμή να μεταβή στην Πορτογαλία, ως μέλος της Ελληνικής Αντιπροσωπείας στην πρώτη διάσκεψη του Ν.Α.Τ.Ο.
Το 1954, τα πολιτικά του προσόντα επιβραβεύονται με την εκλογή του , από το Πανεπιστημιακό Συνέδριο, ως Πρόεδρος της Μορφωτικής Επιτροπής Ευρώπης.
Το 1956, για πρώτη φορά θέτει υποψηφιότητα και μάλιστα ως ανεξάρτητος Βουλευτής Ρεθύμνης και εκλέγεται.
Στις εκλογές του 1958 ο Παύλος Βαρδινογιάννης εκλέγεται πρώτος βουλευτής Επικρατείας.
Τον ίδιο χρόνο , το 1958, μαθαίνει μέσα σ’ έναν μήνα μόνος του Ρώσσικα για να μεταβεί επικεφαλής της Ελληνικής αντιπροσωπείας συνοδεύοντας τον Σοφοκλή Βενιζέλο στην Μόσχα, όπου είχε προγραμματισθεί συνάντησις με τον τότε Υπουργό Εξωτερικών, Γκρομύκο. Στην αντιπροσωπεία εκείνη μετείχον αντιπρόσωποι όλων των κομμάτων. Ο Παύλος Βαρδινογιάννης εξελέγη Πρόεδρος της Κοινοβουλευτικής Ομάδος, στην οποία παρίσταντο 600 Βουλευτές – αντιπρόσωποι απ’ ολόκληρον κόσμο. Κατά τη διάρκεια της εκεί παραμονής του σε ομιλία από τον τοπικό Ραδιοφωνικό Σταθμό, αλλά και ενώπιον του συνεδρίου, προέβαλε τα Ελληνικά θέματα τόσο επιδέξια που ο τότε Έλληνας πρεσβευτής στην Μόσχα, Παππάς, απέστειλε λίαν εγκωμιαστικής έκθεσι για τον Παύλο Βαρδινογιάννη προς το Υπουργείο Εξωτερικών.
Το 1959, ως Βουλευτής Ρεθύμνης, ήταν ένας από τους 11 βουλευτές από ολόκληρη την Ευρώπη που προσεκλήθησαν από τον Δήμαρχο της Βιέννης στην Ευρωπαϊκή Συνδιάσκεψη, όπου συνεζητήθησαν όλα εκείνα τα θέματα τα οποία απασχολούσαν την Ευρώπη.
Την ίδια επίσης χρονιά, του 1959, ωρίσθη ως αντιπρόσωπος του Ελληνικού κοινοβουλίου στην Επιτροπή Νέων Πολιτικών Ηγετών του Ν.Α.Τ.Ο.
Το 1960, μετέβη στην Αμερική, όπου είχε επαφές μ’ ολόκληρη την ηγεσία των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής: τον Πρόεδρο Αϊζενχάουερ, τον αντιπρόεδρο Νίξον, τους προέδρους Βουλής και Γερουσίας, Κυβερνήτες διαφόρων Πολιτειών, τις οποίες επεσκέφθη προσκεκλημένος της Αμερικανικής κυβερνήσεως.
Ήταν δε ο πρώτος και ο μόνος Βουλευτής που συναντήθηκε με τον νεοεκλεγέντα Πρόεδρο Κέννεντυ.
Κατά την επίσκεψη του Παύλου Βαρδινογιάννη στην Νέα Υόρκη, ο τότε Δήμαρχος της Αμερικανικής μεγαλουπόλεως μετωνόμασε κεντρική πλατεία της πόλεως σε «Πλατεία Νήσου Κρήτης», τιμής ένεκεν.
Την ίδια χρονιά, επεσκέφθη τον Καναδά, ως προσκεκλημένος της Καναδικής κυβερνήσεως και εσυναντήθη με τον Πρωθυπουργό και τον Υπουργό Εξωτερικών του Καναδά.
Το 1960, στο Συνέδριο της Ουάσιγκτον εξελέγη εκπρόσωπος του Νοτιοανατολικού Τμήματος της Ευρώπης.
Το 1961 ο λαός του Ρεθύμνου έχοντας εκτιμήσει τις μεγάλες υπηρεσίες του Παύλου Βαρδινογιάννη τον επανεξέλεξε Βουλευτή με συντριπτική πλειοψηφία.
Αμέσως αρχίζει ο ανένδοτος αγώνας και ο Παύλος Βαρδινογιάννης ευρίσκεται στην πρώτη γραμμή.
Το 1962 τον βρίσκει πρόμαχο και υπερασπιστή των δικαίων αγώνων του Ελληνικού λαού. Με σειρά αγορεύσεών του στην Βουλή, επί διαφόρων θεμάτων γενικού ενδιαφέροντος, καθώς και με επερωτήσεις, για τα εργατικά θέματα και την εξωτερική πολιτική, δίνει πάντοτε το παρόν σ’ όλους τους αγώνες.
Την ίδια χρονιά, 1962, με την συμμετοχή του σε τρία διεθνή συνέδρια, έλαβε ενεργό μέρος για την προβολή γενικών θεμάτων.
Στο συνέδριο της Βόννης προήδρευσε της Συνελεύσεως των Πολιτικών Ηγετών του Ν.Α.Τ.Ο. Επεσκέφθη τους Έλληνες εργάτες στην Γερμανία και εμελέτησε τις συνθήκες διαβιώσεως κι εργασίας τους. Μετά την επάνοδό του επρότεινε την λήψη σειράς μέτρων ώστε οι εκεί εργάτες να τύχουν κρατικής στοργής και να παύσουν να είναι αντικείμενο εκμεταλλεύσεως. Ηξίωσε δε την καταβολή των Γερμανικών επανορθώσεων και την αποζημίωση και συνταξιοδότηση των θυμάτων της κατοχής.
Το 1963 επανεκλέγεται βουλευτής και καλείται να προσφέρει τις υπηρεσίες του στο υπουργείο Εξωτερικών ως ιδιαίτερος συνεργάτης του αντιπροέδρου της Κυβερνήσεως και Υπουργού των Εξωτερικών Σοφοκλή Βενιζέλου. Λόγω εξαιρετικής εμπιστοσύνης η Κυβέρνηση, κατ’ εντολήν του Υπουργού Εξωτερικών Σοφοκλή Βενιζέλου του ενεπιστεύθη το σοβαρότατο θέμα της μελέτης των φακέλων της διακυβερνήσεως της Ε.Ρ.Ε. και την έρευνα των μυστικών κονδυλίων του Υπουργείου Εξωτερικών.
Ως μέλος της Ελληνικής αντιπροσωπείας μετέβη στην ετήσια σύνοδο του Ν.Α.Τ.Ο. στο Παρίσι, όπου εξετέθη για πρώτη φορά το θέμα των αμυντικών δαπανών και εγένοντο δεκτές οι Ελληνικές απόψεις.
Ανεμίχθη επίσης ενεργώς στην επίλυση της κρίσεως του Κυπριακού και τέλος συνηντήθη με τον τότε Πρωθυπουργό της Γαλλίας, Πομπιντού κι άλλες ηγετικές προσωπικότητες του Δυτικού κόσμου.
Κατά την άφιξη τους στην Αμερική για να παρευρεθούν στην κηδεία του Κέννεντυ, στο αεροδρόμιο τους υπεδέχθη ο τότε καθηγητής του Πανεπιστημίου του Μπάφαλο κι αργότερα πρύτανης Κωνσταντίνου Γερακάρη, ο οποίος πολέμησε ως εθελοντής στο τάγμα των Γαριβαλδινών, το 1912 και σκοτώθηκε στο Δρίσκο.
Κατά την διάρκεια της κηδείας του Κέννεντυ, τον Νοέμβριο του 1963 θα σχολιασθεί και θα γίνει θέμα συζητήσεων, ένας νεαρός, σχεδόν σαραντάρης τότε, για την άνεση και την ευχέρεια με την οποία εκινείτο ανάμεσα στις τρανές, εξέχουσες προσωπικότητες οι οποίες συνομιλούσαν μαζί του. Μα το πιο παράξενο ήταν ότι όλες αυτές οι προσωπικότητες, βασιλείς, αρχηγοί Κρατών, πολιτικοί, οικονομικοί παράγοντες κι ακόμη άνθρωποι των τεχν΄ν και των γραμμάτων διαφόρων και διαφορετικών χωρών του κόσμου, συνομιλούσαν με τον νεαρό εκείνο ο καθένας τους στην δική του γλώσσα, την οποία ο νεαρός με ευχέρεια καταφαινόταν να χειρίζεται.
Πολλοί ερώτησαν τότε ποιος είναι αυτός ο νεαρός, για να λάβουν ως απάντηση: « Ο Παύλος Βαρδινογιάννης. Ο Έλληνας πολιτικός».
Όταν το 1963, μετά τις εκλογές της 3ης Νοεμβρίου, σχηματίσθηκε η πρώτη κυβέρνηση της Ενώσεως Κέντρου , ανετέθη στον Παύλο Βαρδινογιάννη το υφυπουργείο Προεδρίας Κυβερνήσεως, αρμόδιον επί θεμάτων Τύπου. Στην κρίσιμη αυτή θέση, ο Παύλος Βαρδινογιάννης, επέδειξε ιδιαίτερη δραστηριότητα για την επίλυση φλεγόντων ζητημάτων του δημοσιογραφικού χώρου.
Εξ αιτίας της επιτυχούς του παραμονής σ’ αυτό το λειτούργημα, ο Γ. Παπανδρέου παρ’ ότι ήτο πιστός φίλος του πρόσφατα θανόντος Σοφοκλή Βενιζέλου, του ανέθεσε στην δεύτερη κυβέρνηση που προήλθε από τις εκλογές της 19ης Φεβρουαρίου 1964, την θέση του υπουργού άνευ χαρτοφυλακίου με αρμοδιότητα σε θέματα Τύπου και Διεθνών Σχέσεων.
Το 1964 στις 24 Σεπτεμβρίου παντρεύτηκε την Λήδα Κατακουζηνού, την τελευταία απόγονο του Βυζαντινού οίκου των Κατακουζηνών.
Στις 15 Ιουλίου 1965 πέφτει η κυβέρνησις του Γεωργίου Παπανδρέου. Ο Παύλος Βαρδινογιάννης παρά τις τρομακτικές πιέσεις και τις «υπέροχες» υποσχέσεις να προσχωρήσει στους αποστάτες, παραμένει πιστός στον Γέρο της Δημοκρατίας, τον Γεώργιο Παπανδρέου. Αποχωρεί από το υπουργείο στις 16 Ιουλίου 1965, μέσα στις ζητωκραυγές του κόσμου ο οποίος είχε συγκεντρωθεί κάτω από το υπουργείο την ημέρα εκείνη, σηκώνοντας ακόμη κι ολάκερο τ’ αμάξι του στον αέρα.
Την τελευταία φορά που ο Γέρος κατέβηκε από το καστρί για να απευθυνθεί στον λαό, αφού είχε πέσει η κυβέρνησις του, χρησιμοποίησε τα γραφεία της Λέσχης των Φιλελευθέρων, στην πλατεία Καρύτση, για να τους μιλήσει.
Τον Αύγουστο του 1965 ο Παύλος Βαρδινογιάννης πάει, μέσω Ηρακλείου και όχι μέσω Χανίων, όπως συνήθιζε, στην Κρήτη για πρώτη φορά μετά την αποστασία.
Ο Κρητικός λαός του επεφύλαξε αναπάντεχη υποδοχή.
Βγαίνοντας από τα’ αεροπλάνο αντίκρυσε μια απέραντη λαοθάλασσα. Μπήκε στ’ αυτοκίνητό του και ξεκίνησε για το Ρέθυμνο ακολουθούμενος από τα αυτοκίνητα εκείνης της λαοπλημμύρας. Όταν το αυτοκίνητο του Παύλου έφθανε στο Πέραμα Ρεθύμνης πολλά από τα αυτοκίνητα της πομπής δεν είχαν μπορέσει ακόμη να ξεκινήσουν από το Ηράκλειο, για ν’ αποτελέσουν μέρος της συνοδείας.
Φτάνοντας στο Ρέθυμνο, αυθόρμητα στάθηκε και μίλησε στην πλατεία του Αγνώστου Στρατιώτου. Ο λαός είχε όχι μόνο κατακλύσει την συγκεκριμένη πλατεία αλλά ολάκερη την παραλία, απ’ άκρη σ’ άκρη και τους γύρω δρόμους της.
Στις 19 Απριλίου 1967 αναγγέλεται η προκήρυξις εκλογών για τον Ιούνιο του ιδίου έτους.
Ο Παύλος Βαρδινογιάννης όμως, έπρεπε να παρευρεθή ως μάρτυρας σε δίκη, στο Ρέθυμνο, στις 21 Απριλίου 1967. Κανόνισε λοιπόν να συναντηθεί με τον Γέρο της Δημοκρατίας το ίδιο εκείνο απόγευμα, της 19ης Απριλίου, για να κλείσουν τον συνδυασμό του Ρεθύμνου και να μην αφήσει πίσω του εκκρεμότητας, μιας κι υπελόγιζε πλέον να παραμείνει στην Κρήτη για τον προεκλογικό του αγώνα και να μην επιστρέψει στην Αθήνα.
Η συνάντησις με τον Γεώργιο Παπανδρέου πράγματι έγινε εκείνο το απόγευμα της 19ης Απριλίου και μάλιστα παρουσία και του Ανδρέα Παπανδρέου.
Ο Παύλος επέστρεψε στο σπίτι του στο Κολωνάκι στις 10 το βράδυ, αμίλητος, από το καστρί.
« Κλείσατε τον συνδυασμό;» τον ρωτούν οι παρευρισκόμενοι μ’ αγωνία.
«¨Γιατι; Περιμένετε να γίνουν εκλογές; Έχω την πληροφορία για δικτατορία των Στρατηγών. Πληροφορία που ανέφερα τόσο στον Γέρο όσο και στον Ανδρέα, ο οποίος ήτο παρών στην συνάντησή μας. Δεν με επίστεψαν όμως κι η απάντησις του Ανδρέα ήτο: « Έχουμε την βάση με το μέρος μας. Δεν χάνουμε τις εκλογές» κι εγώ του απήντησα: « Την βάση την έχουμε τον στρατό δεν τον ελέγχουμε».
Τελικά η δικτατορία έγινε. Όχι όμως από τους στρατηγούς όπως ανεμέντο αλλά από τους συνταγματάρχες. Στις 11 το βράδυ της 20-4-1967 , ο Παύλος αποχωρεί για Ρέθυμνο μέσω Ηρακλείου.
Την κήρυξη της δικτατορίας των συνταγματαρχών, το ξημέρωμα της 21ης Απριλίου του 1967, πληροφορείται ο ευρισκόμενος στο Ηράκλειο αδελφός του, Σήφης, ο οποίος και φεύγει κατεπειγόντως για το Ρέθυμνο. Βρίσκει τον Παύλο στο Ξενοδοχείο «Ξενία». Σίγουρος ότι θα γίνει κάποια κίνηση για την σύλληψη του Παύλου αρχικώς τον παροτρύνει να πάνε στα Χανιά κι αυτό λόγω του ότι ο εκεί Μέραρχος, ο Διοικητής της Αεροπορίας κι ο Ναύαρχος της Ναυτικής Βάσεως της Σούδας ήσαν φίλοι τους. Την στιγμή που είχαν συμφωνήσει να πάνε στα Χανιά τους ανηγγέλθη η άφιξη του Στρατηγού Λουκάκη ο οποίος θα ήτο κι υποψήφιος στις Βουλευτικές εκλογές του Ιουνίου. Λέει, λοιπόν, ο Παύλος στον αδελφό του Σήφη να περιμένουν τον Στρατηγό για να πάρουν και την δική του γνώμη. Μπαίνει ο Λουκάκης του εκθέτουν την απόφασή τους κι η απάντησις του Στρατηγού ήτο: « Ως νομιμόφρονες πολίτες θα πάμε σπίτια μας». Ακούγοντας αυτό, ο Παύλος κι ο αδελφός του ο Σήφης, άλλαξαν τα σχέδια και με παραπλανητική κίνηση αναχωρούν αμέσως συνοδευόμενοι από τον Μανώλη Πετράκη και τον Σπύρο Βότζη για τους Καλούς Λιμένες όπου επεβιβάσθη ο Παύλος στο καράβι του Ομίλου που έφερε τα’ όνομα « Μανουέλλα Β.» και με περιπετειώδη τρόπο έφυγε για το εξωτερικό.
Έφτασε πρώτα στην Κωνσταντινούπολη και από εκεί διέφυγε στην συνέχεια στο Παρίσι κι αργότερα στο Λονδίνο και στην Αμερική.
Τα χρόνια εκείνα της εξορίας του εσυνέχισε κι επολλαπλασίασε τις διασυνδέσεις του με εξέχουσες προσωπικότητες, τόσο στην Ευρώπη όσο και στην Αμερική.
Με την διορατικότητα όμως που τον εδιέκρινε αντελήφθη ότι ο Ελληνισμός οδηγείται σε τραγωδία.
Ο Παύλος Βαρδινογιάννης, ο άνθρωπος που υπήρξε αγωνιστής των δημοκρατικών ιδεών ο άνθρωπος που δεν εγνώριζε συμβιβασμούς και δεν υπελόγιζε το προσωπικό του πλήγμα μπροστά στο συμφέρον του Έθνους και της δημοκρατίας, την τραγωδία εκείνη, θέλησε να αποτρέψει. Έγραψε λοιπόν, από το εξωτερικό στον Γ. Παπαδόπουλο μεταξύ άλλων:
« …Έχετε καθήκον σεβόμενοι την αποστολή των Ενόπλων Δυνάμεων να παραδώσετε την εξουσία στον λαό…Σε σας εναπόκειται να διαλέξετε μεταξύ μιας θέσεως στην ιστορία και του εδωλείου του κατηγορημένου…»
Για να μεθοδεύσει λοιπόν την προσπάθειά του αυτή, το 1972, κι αποφασισμένος να πείσει τους δικτάτορες επιστρέφει στην Ελλάδα όπου όμως η προσπάθειά του υπονομεύθηκε από διάφορες πλευρές κι ματαιώθηκε. Αντιμετώπισε δίκη και καταδίκη για τν στάση του στο Κίνημα.
Αυτό δεν μπορεσε να τον πτοήσει. Ίσα – ίσα, τον πείσμωσε περισσότερο. Συνέχισε κάνοντας προσωπική επαφή με τους συνταγματάρχες, γι αυτό που ήδη είχε γράψει στον Γ. Παπαδόπουλο. Δηλαδή να γίνει αναίμακτη παράδοσης της εξουσίας. Την εποχή εκείνη γράφει στην εφημερίδα «ΑΚΡΟΠΟΛΙΣ» το «Από Λαού Άρξασθαι».
Εκείνη όμως η τραγτωδία, που τόσα σωστά προέβλεψε, έπληξε τελικά τον Ελληνισμό.
Το 1973 έχοντας έρθει σ’ επικοινωνία με τον , επίσης, εξόριστο στο Παρίσι, Κωνσταντίνο καραμανλή συνεννοήθησαν να προσπαθήσει να πείσει τους συνταγματάρχες για την αναίμακτη μεταβίβαση της εξουσίας στον καραμανλή. Την στιγμή που ο Παύλος πήγαινε στο αεροδρόμιο για να υποδεχθεί τον καραμανλή γίενται το αντικίνημα του ιωαννίδη και ανατρέπονται τα πάντα αλλά αποφεύγεται η δική του σύλληψη.
Έχει προβλέψει, την τραγωδία της Κύπρου, η οποία και δεν άργησε καθώς επίσης και την πτώση της δικτατορίας.
Αργότερα, μετά την μεταπολίτευση, το 1977, συνέπηξε το Κόμμα των νεοφιλελευθέρων χρίζοντας αρχηγό όχι τον εαυτό του αλλά τον Κων. Μητσοτάκη ο οποίος μπήκε στην Βουλή με το μεγάλο αριθμό ψήδων που συνεκέντρωσε ο Παύλος στο Ρέθυμνο, το Ρέθυμνο που ετίμησε τον Παυλή του για άλλη μια φορά με την ψήφο του και του έδωσε την δυνατότητα να μπει στην Βουλή. Τον επόμενο χρόνο, το Κόμμα των Νεοφιλελευθέρων προσεχώρησε στην Νέα Δημοκρατία και το 1981, ο Παύλος Βαρδινογιάννης, συμμετείχε ως Γενικός Γραμματεύς στην επαναδραστηριοποίηση του Κόμματος των Φιλελευθέρων με αρχηγό αυτή τη φορά, τον Νικήτα Βενιζέλο.
Το 1981 κατεβαίνει πάλι υποψήφιος με το Κόμμα των Φιλελευθέρων αλλά το εκλογικό σύστημα δεν του επέτρεψε να εκλεγεί, παρότι έλαβε μεγάλο ποσοστό των ψήφων του νομού Ρεθύμνης. Επέλεξε να ζητήσει την ψήφο των Ρεθυμνιωτών με το Κόμμα των Φιλελευθέρων κι όχι ως υποψήφιος με το Κόμμα της Νέας Δημοκρατίας παρά το γεγονός ότι η συμμετοχή του στο ψηφοδέλτιο του Ράλλη θα του εξασφάλιζε την βεβαιότητα της εκλογής του.
Μετά την ήττα του το 1981 τα σωθικά του πλημμύρισε η πικρία, μα η αγάπη της καρδιάς του την παραμέρισε πολύ γρήγορα κι η λησμοσύνη την σκέπασε και την έθαψε συνεχίζοντας την ανιδιοτελή προσφορά και βοήθειά του προς όλους.
Ο Παύλος Βαρδινογιάννης υπήρξε ο εμπνευστής και δημιουργός του Αραβο – Ελληνικού Επιμελητηρίου Εμπορίου και Αναπτύξεως, του οποίου και διετέλεσε Πρόεδρος μέχρι τον θάνατό του. Χάριν της ενεργητικότητος και του δυναμισμού του συνέβαλε δημιουργικά στην ανάπτυξη των δεσμών που συνδέουν την χώρα μας με τον αραβικό κόσμο.
Ο αδόκητος θάνατός του επέφερε μεγάλο πλήγμα στον τόπο ολάκερο, τόσο στην πολιτική όσο και την κοινωνική κι οικονομική ζωή του τόπου.
Υπερβολικός αριθμός στεφάνων και μια αμέτρητη λαοθάλασσα από απλούς κι αγνούς ανθρώπους μέχρι και μεγάλες μορφές απ’ όλον τον κόσμο, κατέκλυσαν το Α’ Νεκροταφείο Αθηνών τον Μάϊο του 1984, σ’ έναν ύστατο χαιρετισμό στον Ελεύθερο, Κρητικό Ατλάντα, τον Παύλο Βαρδινογιάννη.
«Παυλής»
…Ο άνθρωπος του οποίου
Τα’ όνομα εδέσποζε
Του επωνύμου του!
Παύλος Ι. Βαρδινογιάννης
«Γι όσους δεν πρόλαβαν…
….. «Ένα πρότυπο!»
«Στον ήλιο που φεγγοβολά κανείς δεν το προσέχει
Αν μέσ’ στην τόση λάμψη του λίγες κηλίδες έχει».
Κρητική μαντινάδα.
Η φύσις του, παιδί. Παιδί αγνό, αυθόρμητο, παρορμητικό, ανιδιοτελές, Κάθε του κύτταρο ποτισμένο μ’ αγάπη. Αγάπη ανιδιοτελή.
Παρ’ ότι παντοτινό παιδί, στην καρδιά του ανέκαθεν εφώλευε η ευθύνη του ενήλικος. Η ευθύνη απέναντι σ’ όλους. Την πατρίδα , την θρησκεία, την οικογένεια, τους φίλους, τους αδυνάτους.
Άνθρωπος εκπληκτικής ευφυίας, με καταπληκτική ικανότητα στην μάθηση. Εκφραστής της γνήσιας λεβεντιάς της Κρητικής του ράτσας, με πάμπολλες αρετές. Αρετές που κληρονόμησε από τους προγόνους του.
Ελεύθερος, ειλικρινής, αντρειωμένος, θαρραλέος, αποφασιστικός, μ ‘ ευελιξία κι αλύγιστη αγωνιστική διάθεση. Με τόλμη, πράτος, διακριτικός, διορτατικός, με σύνεση και σωφροσύνη. Καρτερικός, μετριοπαθής, με έντονο αίσθημα δικαιοσύνης και ακλόνητον πίστη στη δημοκρατία και τ’ ανθρώπινα δικαιώματα.
Ψύχραιμος και στις πιο αντίξοες συνθήκες και περιστάσεις.
Είχε κρυστάλλινη διαύγεια πνεύματος, και σωστή κρίση. Κρίση βγαλμένη μέσα από την σοφία που τον διακατείχε.
Άνθρωπος της ανιδιοτελούς προσφοράς προς τον καθένα, ο Παύλος Βαρδινογιάννης, σ’ ολάκερη την ζωή του.
Εγνώριζε να προσαρμόζει την δράση σε σκοπούς κι όχι σε σκοπιμότητες κι αυτό ήταν που τον έκανε ξεχωριστό.
Διετήρησε την ανθρωπιά του μέσα του, σ’ όλο της το μεγαλείο. Ανθρωπιά που δεν θυσίασε στην ματαιοδοξία, δηλαδή την προσωπική φιλοδοξία.
Δεν ξεχωρίζε τους Κρητικούς και δη τους Ρεθυμνιώτες σε φίλους κι αντιπάλους. Βοηθούσε όποιον μπορούσε κι όσο μπορούσε και πολλές φορές περισσότερο κι απ’ ότι μπορούσε.
Τ’ όνομα εδέσποζε του επιθέτου. Παύλο τον ξέρανε αλλού, Παυλή τον αποκαλούσαν στο Ρέθυμνο, στην Κρήτη κι όλοι εγνώριζαν ότι επρόκειτο για τον Παύλο Ιωάννου Βαρδινογιάννη.
Αγωνιστής των δημοκρατικών ιδεών και ιδεωδών δεν εγνώριζε συμβιβασμούς μπρος στο συμφέρον του Έθνους και της δημοκρατίας.
Υπεστήριζε με πάθος την αλήθεια, το δίκαιο κι εμάχετο σκληρά την αδικία.
Ανερριχάτο το βουνότ ης ζωής ως Ελεύθερο Κρητικό Αγρίμι.
Ανδρώθηκε στην πολιτική με τους μεγάλους της εποχής δασκάλους, τον θεμιστοκλή Σοφούλη, τον Νικόλαο Πλαστήρα, τον Γεώργιο Παπανδρέου, τον Σοφοκλή Βενιζέλο ο οποίος και τον εμύησε στα μυστήρια της Διεθνούς Πολιτικής και τον οδήγησε να παρακολουθεί τα διεθνή γεγονότα στην βάση τους.
Έφτασε να μιλά όλες τις σημαντικές γλώσσες του κόσμου: Αγγλικά, Γαλλικά, Γερμανικά, Αραβαικά, ιταλικά, Ρωσσικά.
Έφτασε να γνωρίζει καλά τα βασικ΄τοερα προβλήματα της διεθνο΄ςυ κοινωνάις χωρίς όμως ποτέ ν ‘ αποκολλάται από την ρίζα του.
Έφτασε να γνωρίζει καλά τα μικρά και μεγάλα προβλήματα του λαού της Κρήτης, του λαού του Ρεθύμνου. Του δικού του λαού. Το λαό για τον οποίο πολλές φορές, (400 περίπου) έδωσε ο ίδιος αίμα για να γίνει μετάγγιση σε κάποιον από εκείνους.
«Ρουσφέτι, έλεγε, δεν είναι όταν βοηθείς τον οιονδήποτε άνθρωπο να βρεί το δίκιο του…Αυτό είναι το καθήκον του κάθε πολιτικού. Το αντίθετο είναι εύνοια προς τους ισχυρούς και καταδίκη των αδυνάτων».
Ο καθένας που του χτύπαγε την πόρτα εγνώριζε εκ των προτέρων ότι θα υπήρχε ανταπόκρισις στο χτύπημά του γι’ αυτό κι έπαιρνε το θαρρός να την χτυπήσει. Σχεδόν όλοι έφευγαν σχεδόν πάντα δικαιωμένοι. Έτσι δικαιωμένοι έφυγαν από το γραφείο του Παύλου Βαρδινογιάννη 12.000 άνθρωποι γιατί ο Παυλής τουτουςν αρκείτο στις υποσχέσεις και την παραπλάνηση αλλά τα δίκαια αιτήματα τους έμπρακτα υλοποιούσε.
Ο Παύλος δεν επαναπαύετο στα μεγάλα λόγια αλλά πίστευε στα μεγάλα έργα. Γι’ αυτό κι ο Παύλος είχε πολλούς και μπιστικούς φίλους κι έτσι εξηγούνται τα 1.200 περίπου προσωπικά του βαφτιστήρια.
Εγνώριζε, ακολουθούσε, συντηρούσε και διέδιδε τα ήθη και τα έθιμα της ιδιαιτέρας του πατρίδος με παθολογική αγάπη.
Λάτρευε το λαό του. Τον λαό της Κρήτης ολάκερης και δη του Ρεθύμνου. Μοιραζόταν μαζί του τις χαρές και τους πόνους του. Έτρωγε, έπινε και χόρευε στην χαρά τους, μαζί τους. Συμπαραστάτης στην λύπη, στον πόνο, στο πένθος τους.
Δεν εμφανίζετο στα χωριά του Ρεθύμνου μόνο κατά τις προεκλογικές ημέρες για να μοιράσει μεγάλες υποσχέσεις μαζί με μικρά ψηφοδέλτια.
Δεν ήτο κάτοικος Αθηνών και βουλευτής Ρεθύμνης.
Ήτο κάτοικος όλων των χωριών του Ρεθύμνου, γιατί ζούσε μέσα στις ζεστές κι αγνές καρδιές των Ρεθυμνίων. Γνώριζε τους περισσότερους όχι μόνο με τα μικρά τους ονόματα μα και με τα παρατσούκλια τους, καθώς πλείστες φορές και το οικογενειακό τους δέντρο.
Ήτο βουλευτής όχι μόνο του κάθε Ρεθυμνίου μα και του κάθε Κρητικού, του κάθε Έλληνα.
Περιέρχετο τα χωριά χειμώνα – καλοκαίρι κι ευρίσκετο στην Βουλή όταν έπρεπε ν’ ακούσει και ν’ ακουστεί , όταν έπρεπε ν’ απαιτήσει και να ελέγξει.
Αληθινός, αγνός φίλος, προστάτης κι υποστηρικτής στις ανάγκες όλων.
Με το σαρίκι και τα στιβάνια, που πολλές φορές φορούσε, ήτο γνήσιος Κρητικός και με το φράκο ήτο γνήσιος διπλωμάτης.
Εξέχουσες προσωπικότητες απ’ όλους τους χώρους των πέντε ηπείρων, πολιτικές, πολιτιστικές, οικονομικές, ανθρώπους των τεχνών και των γραμμάτων καθώς και καθηγητές και πρυτάνεις πολλών πανεπιστημίων υπήρξαν προσωπικές του γνωριμίες και προσωπικού του φίλοι. Με ανθρώπους του διπλωματικού σώματος όλων σχεδόν των χωρών της υδρογείου τον συνέδεαν στενοί δεσμοί φιλίας.
Μεταξύ όλων αυτών μερικά μόνο ονόματα: ο Κωνσταντίνος Τσάτσος, ο Σεφέρης, ο Ελύτης, ο Θεοτοκάς, ο Ρίτσος, ο Κωνσταντίνος Δεσποτόπουλος…Ο Νιάρχος, ο Αριστοτέλης Ωνάσης, η μαρία Κάλλας, ο Γουίνστον Τσώρτσιλ, οι Ρούσβελτ, οι Αϊζενχάρουερ, οι Κέννεντυ…ο Νίξον , γερουσιαστές και Κυβερνήτες της Αμερικής, ο Ντε Γκώλ, ο Πομπιντού, ο Ζισκάρ Ντ’ Εσταίν…ο Φαρολύκ. Ο Νάσερ, ο Σαντάντ, ο Καντάφι ( στον οποίο κάποτε ο Παύλος χάρισε το πρώτο τουφέκι που κατασκεύασε η Ελληνική Βιομηχανία Όπλων – Ε.Β.Ο.), ο Αραφάτ. Οι βασιλείς της Σουηδίας, της Δανίας, της Ολλανδίας, της Αγγλίας, του Βελγίου, της Ισπανίας του Μονακού, της Σαουδικής Αραβίας, του Μπρουνέι, της Ιορδανίας, οι σεΐχηδες των Αραβικών Εμιράτων, ο Πάππας της Ρώμης, ο Προκαθήμενος Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως, Αθηναγόρας, καθώς και τους: Αλεξανδρείας, ιεροσολύμων, Αμερικής, Αυστραλίας και τόσοι άλλοι με τους περισσοτέρους δε από τους οποίους έχει και φωτογραφίες.
«Διαλέγει ο χάρος τσοι γενιές
Που πάει να χτυπήσει
Και παίρνει άντρες δυνατούς
Τον Άδη να στολίσει».
VII Βαρδινογιάννεια 1991
Λένε: « Μεγάλος άνθρωπος είν’ εκείνος ο οποίος δεν έχει χάσει την παιδική καρδιά»… «Αν αυτό είναι αλήθεια τότε ο Παύλος Ιωάννου Βαρδινογιάννης ήταν ΜΕΓΑΛΟΣ!
Ως περπατούσε άνοιγε, δημιουργούσε την κοίτη για να εισέλθη και να οδεύση ο ποταμός των απογόνων. Όλοι για να δημιουργήσουμε τον μοναδικό χαρακτήρα μας πρέπει να συγκεντρώσουμε στοιχεία από πρότυπα που υπήρξαν ή υπάρχουν γύρω μας. Όποιοι ψάχνουν τέτοια στοιχεία, θα βρούν πολλά ανασκαλεύοντας την ζωή του Παύλου Ιωάννου Βαρδινογιάννη.
Ο Γαλιλαίος κάποτε είπε: «Δεν μπορείς να διδάξεις τίποτα στον άνθρωπο. Το μόνο που μπορείς να κάνεις είναι να τον βοηθήσεις ν’ ανακαλύψει αυτό που έχει μέσα του. Αυτό είναι κάτι που ο Παύλος Ιωάννου Βαρδινογιάννης είχε κατανοήσει και κατακτήσει από πολύ νωρίς. Γι’ αυτό ήταν πάντα έτοιμος να γίνει ένα, πρόχειρο γιοφύρι να περάσει πάνω του οποιοσδήποτε τον χρειαζόταν, οποιανδήποτε στιγμή, ένα σπάνιο όμως γιοφύρι γιατί γκρεμιζόταν ξοπίσω σου αμέσως μετά το πέρασμά σου για να μην υπάρχουν καν ίχνη μαρτυρίας της προσφοράς, της βοήθειας του, κι αυτό γιατί ήταν φτιαγμένο το γιοφύρι αυτό μ’ ανιδιοτελή αγάπη.
Ας γίνει λοιπόν, η προσφορά με ανιδιοτελή αγάπη, τρόπος ζωής των ανθρώπων πάνω στην γη για ένα καλλίτερο, ελπίζω κι εύχομαι, αύριο για τα παιδιά μας, τα εγγόνια μας κι ακόμη πιο πέρα.
Ας αποτελέσουν λοιπόν αυτοί οι αγώνες το κίνητρο για την εξάπλωση της προσφοράς μ’ ανιδιοτελή αγάπη.
Ευχαριστώ όλους εσάς που τιμάτε με την παρουσία σας και τους αθλητές με την συμμετοχή σας την μνήμη του Παύλου Ιωάννου Βαρδινογιάννη κι όλοι μας ας προσπαθούμε για την δημιουργία τέτοιων εκδηλώσεων. Μπορεί οι αγώνες να μην είναι ό,τι καλλίτερο υπάρχει αλλά αξίζει έστω και η προσπάθεια γιατί ας μην ξεχνάμε « Ένας αθλητής περισσότερος ένα ναρκομανής λιγότερος».
1992
«Οι λέξεις είναι η κατάψυξις της πραγματικότητος». Το να προσδιορίζεις σημαίνει περιορίζεις.
Γι’ αυτό δεν θα έπρεπε κανείς ούτε καν να προσπαθήσει να προσδιορίσει ανθρώπους σαν τον Παύλο Ιωάννου Βαρδινογιάννης διότι αυτόματα τους περιορίζει, κι υπήρξε τόσο μεγάλη φυσιογνωμία ο Παύλος ώστε αυτό γίνεται ανέφικτο. Θα ήθελα όμως να προσπαθήσω μια αχνή ιχνογράφηση, χωρίς λεπτομέρειες του θείου μου, του Παύλου.
Κάποτε το βάζο με τα’ αστρατπόβρεχτα βότσαλα της ζωής όλων μας, θα πρέπει ν’αδειαστεί κατάχαμα και να καταμετρηθεί. Όμως στο βάζο το δικό του, τι να πρωτοκαταμετρήσει κανείς; Την αστείρευτην ανιδιοτελή του αγάπη για τον άνθρωπο κι ιδιαίτερα για τους συμπατριώτες του; Την άληκτη πηγή βοηθείας σ’ οποιονδήποτε προσέτρεχε σ’ εκείνον, όπου κι αν ανήκε και δη ρεθυμνιώτη; Την μεγάλη αγκαλιά για όποιον πονούσε; Τον απαλό ώμο ανακουφίσεως που προσέφερε σε οποιονδήποτε είχε ανάγκη πάνω του να κλάψει ή απλά ν’ ανακουφιστεί; Ή την ταχύτητα πνεύματος για λύσεις σε οποιοδήποτε πρόβλημα;
«όπου δεν υπάρχει όραμα οι άνθρωποι χάνονται» κι ο Παύλος, όπως και τα’ αδέλφια του, γαλουχήθηκαν να έχουν σ’όλη τους τη ζωή οράματα, όχι όμως αυτάρεσκα μόνο για εκείνους και τις οικογένειές τους, αλλά οράματα κι ιδέες για την παγκόσμια συνείδηση. Γι’ αυτά ο θείος μου, ο Παύλος, αγωνίστηκε ολάκερη τη ζωή του κι έμειναν συνεχιστές τα’ αδέλφια του.
Λέγεται ότι: «Δεν μπορεί κανένας να δώσει κάτι το οποίο δεν κατέχει…» κι ο θείος μου ο Παύλος κατείχε πιότερο την αγάπη, την συγγνώμη, την συμπόνια, την συμπαράσταση.
Λέγεται ότι: «Δεν μπορεί κανένας να διδάξει κάτι που ο ίδιος δεν καταλαβαίνει…» κι ο θείος ο Παύλος καταλάβαινε το βαθύτερο νόημα του να ζεί κανείς ελεύθερος, όμως δεν το δίδασκε ακριβώς. Γινόταν με τον δικό του μοναδικό τρόπο το γιοφύρι να μπορέσουμε να τ’ ανακαλύψουμε μόνοι μας στην ψυχή μας, με την ανιδιοτελή αγάπη.
Λέγεται ότι: «Δεν μπορεί κανένας να μάθει κάτι που δεν έχει μελετήσει» κι ο θείος μου ο Παύλος μελετούσε την ανθρώπινη αρετή, την ανθρώπινη συμπαράσταση.
Λέγεται ότι: «Δεν μπορεί κανείς να παραδεχτεί κάτι στο οποίο δεν ενδίδει» μα για να ενδώσει κανείς σ’ ο,τιδήποτε πρέπει να είναι ευάλωτος σ’ αυτό. Ο θείος μου ο Παύλος ενέδιδε στην φιλία, ενέδιδε στην οικογένεια, ενέδιδε στην αντιδιοτελή αγάπη.
«Δεν μπορεί κανένας να ζήσει κάτι στο οποίο δεν έχει αφιερώσει τον εαυτό» ο Παύλος Ιωάννου Βαρδινογιάννης είχε αφιερώσει τον εαυτό του στην πολιτική είχε αφιερώσει τον εαυτό του στον συνάνθρωπο και ειδικά συμπατριώτη και δη Ρεθεμνιώτη.
Τώρα που χρειάζομαι να ζωγραφίσω με λέξεις, τα’ αντικαθρέπτισμα της ψυχής που διάβαζα στο πρόσωπο, στην μαθιά του θείου μου του Παύλου όλες οι λέξεις μου φαίνονται τόσο, μα τόσο μικρές, ασήμαντες, μηδαμινές.
«Μεγαλόπρεπη, ήρεμη, γαλήνια φιγο΄ρυα.
Μια καρδιά, πλημμυρισμένη
Μ’ ανιδιοτελή αγάπη…
Μια λογική, βασισμένη σε βαθειά γνώση, μελέτη και φιλοσοφία…
Δυό μάτια αστραφτερά,
Βαθυστόχαστα, εκφραστικά
Που μέσα τους
Καθαρής αετίσιας ψυχής
Απαυγάζει σελάγισμα…
Μορφή…αλεξήνεμο
Για όποιον πονεί
Για όποιον ανάγκη έχει
Λίγο ή πολύ…
Ένας νοιυς αστείρευτων ιδεών…»
Αυτός υπήρξε και υπάρχει στις καρδιές και στην σκέψη μας ο Παύλος Ιωάννου Βαρδινογιάννης. Ας μείνουμε λοιπόν συνεχιστές των ιδεών του προσπαθώντας καθημερινά να τις εμπλουτίσουμε. Ας παραδώσουμε την σκυτάλη στα παιδιά μας για την αναζήτηση και δημιουργία μιας καλλίτερης, αληθινής, μακρυά από πρόσκαιρες ψευδαισθήσεις ζωή. Εμποτισμένη μ’ αγάπη, συμπόνια, κατανόηση και συμπαράσταση…των παιδιών αμς, των εγγονιών μας, των συνανθρώπων μας.
Οι αθάνατοι, δεν έχουν ιδιοκτησία… «Ό,τι κι αν αποκτήσουν αποτελεί κληρονομιά όλων μας, ο Παύλος Ιωάννου Βαρδινογιάννης απέκτησε γνώση, αγάπη, συμπόνια, ανθρωπισμό κι αυτά μας άφησε βαρειά στις ψυχές μας κληρονομιά, γι’ αυτό θα μείνει αθάνατος.
Η πραγματική αγάπη πάντα δημιουργεί. Ποτέ δεν καταστρέφει.
Ας μάθουμε λοιπόν ν’ αγαπάμε για να δημιουργούμε κι ας ακολουθήσουμε το ρητό που ο ίδιος είχε κάνει βίωμά του : «Να είσαι συγγνωμονικός τα μέγιστα κι ευγνωμονικός τα ελάχιστα».
Ευχαριστούμε όλους εσάς που με τον ένα ή τον άλλο τρόπο βοηθήσατε να ΄γινουν όλες αυτές οι εκδηλώσεις για να κρατήσουμε ζωνταντή στη σκέψη μας την μορφή αυτού του μεγάλου άντρα Κρητικού.
Όσο θα υπάρχει έστω κι ένας από εμάς να τον θυμάται και να τον σκέφτεται τον διατηρούμε αθάνατο, κι άξιζε, πιστεύω, η ζωή και το έργο του Παύλου Ιωάννου Βαρδινογιάννη να μείνουν αθάνατοι.
1 9 9 3
Φίλοι του Παύλου Βαρδινογιάννη,
Η μέρα τούτη, όπως καλά γνωρίζουμε όλοι όσοι βρισκόμαστε εδώ, είναι αφιερωμένη στη μνήμη του Παύλου. Ενός ανθρώπου που πέρασε απ’ αυτή τη γη, κι άφησε ανεξίτηλη , εύχομαι την σφραγίδα της παρουσάις και του περάσματός του τόσο με την δράση του και τον αγώνα του, όσο και με τα συναισθήματα της καρδιάς του και την δύναμη της ψυχής του ως άνθρωπος για τον συνάνθρωπο.
Ο Παύλος έζησε κάποτε, στο κοντινό μας παρελθόν, εργάστηκε και ρούφηξε στο τότε παρόν προσπαθώντας με την αγνή καρδιά και την καθάρια ψυχή του να θεμελιώσει για το αύριο, μέσα από τα δικά του πιστεύω, τις δικές του αξίες, τα δικά του ιδανικά, την δική του ηθική. Ο Παύλος έζησε μια ζωή, χτίζοντας και δημιουργώντας τον εαυτό του πρότυπο, όχι όμως προς μίμηση, γιατί γνώριζε καλά ότι έτσι ο άνθρωπος γίνεται απλώς ένα φτηνό αντίγαφο, αλλά ένα πρότυπο αναγνωρίσιμο για να ξεπεραστεί μια μέρα από άλλους. Στόχος μας ως άνθρωποι είναι η εξέλιξη κι όχι η στασιμότης. Όταν όλα γύρω μας εξελίσσωνται και εμείς δεν εξελισσώμεθα μαζί τους ή μένουμε στάσιμοι, σημαίνει ότι μικράινουμε, σύμφωνα με την γύρω μας ανάπτυξη.
Είναι ευχάριστο να βλέπει κανείς ότι, υπάρχει κόσμος που θυμάται και τιμά τους μεγάλους Άντρες όπως υπήρξε ο Παύλος Βαρδινογιάννης. Είναι πιο σημαντικό, πιο ευχάριστο αν όλοι εμείς οι άνθρωποι, μαθαίναμε να αναγνωρίζουμε το πνεύμα των Μεγάλων Αντρών, των Μεγάλων Ανθρώπων και να τους τιμούμε και εν ζωή κι όχι μετά θάνατον μόνο.
Πρώτα απ’όλα γιατί η αναγνώρισης και ο θαυμασμός στον Κορυφαίο, θα μας κάνει αξίους να δημιουργήσουμε κι εμείς με τη σειρά μας, ο θαυμασμός και ο σεβασμός μας προς το έργο τους , του ςπαρέχει ενέργεια – δύναμη να συνεχίσουν να σκέφτωνται, να δημιουργούν, να δρούν και να πράττουν για τον συνάνθρωπο και το παγκόσμιο σύνολο. Κι έχουμε ανάγκη τέτοιων ανθρώπων στην εποχή που διανύουμε, όπου οι αξίες ξεθωριάζουν, τα ιδανικά διαστρεβλώνονται, και η ηθική αλλάζει μορφή, χρειάζεται ομαδική, συλλογική δουλειά για να επαναπροσδιοριστούν και να διαδωθούν τέτοια μηνύματα στην νέα γενιά, στα παιδιά μας. Τα παιδιά, που ο Παύλος όταν ήμουν μικρό παιδί μ’ έκανε να νοιώσω ότι είναι τα θεμέλια, η ελπίδα, το απαύγασμα, η ηλιοβοή του αύριο. Ενός αύριο όμως, που έρχεται πιο γρήγορα απ’ ό,τι φανταζόμαστε. Ενός αύριο, που έχει μεγαλύτερη ανάγκη γνώσεως αφετηρίας, παρά γνώσεως διαδρομής, τερματισμού. Ενός αύριο που έχει μεγαλύτερη ανάγκη σκοπών παρά μέσων επιτεύξεως. Αφήνοντας, επιτρέποντας ή ακόμη – ακόμη και καμιά φορά συμβάλλοντας εμείς ως γονείς, ως ενήλικες, να συμβαίνουν αυτά καταστρέφουμε πρώτ’ από όλα το δικό μας οικοδόμη,α, που ναι μεν ανήκει στο παρελθόν αλλά και που χρειάζεται να χρησιμοποιηθεί ως ακρογωνιαίος, θεμέλιος λίθος για την στήριξη του οικοδομήματος του αύριο, του μέλλοντος, δηλαδή του δημιουργήματος των παιδιών μας. Όλοι στο οποιοδήποτε ξεκίνημά μας χρειαζόμαστε μια βάση, για ν’ αρχίσουμε προσωπικά να δημιουργούμε.
Αποκτούμε παιδιά. Χρειάζεται όμως να κατανοήσουμε ότι δεν μας ανήκουν. Δεν είναι κτήμα μας. Εμείς ανήκουμε σ’ αυτά. Εμείς χρειάζεται και πρέπει οικειοθελώς να γίνουμε γιοφύρι για την ανάπτυξη – εξέλιξή τους, κι όχι να τα κρατούμε δέσμια των συντηρητικών και απαρχαιωμένων, σύμφωνα με το σήεμρα, χθεσινών μας απόψεων – αντιλήψεων, το μόνο που αυτά τα δεσμά μπορούν να καταφέρουν είναι να τα κάνουν να χάνωνται σ’ ένα παρελθόν που δεν δημιούργησαν και συνεπώς δεν τους ανήκει και σ’ ένα μέλλον που δεν το γνωρίζουν. Όμως βοηθώντας τα ν’ αποκτήσουν την προσωπική, δική τους γνώση τα βοηθούμε ν’ ανοίξουν τα δικά τους φτερά και να φτερουγίσουν στα ύψη.
Χρειάζεται λοιπόν πρώτα από όλα εμείς να αναγνωρίζουμε και να δείχνουμε στα παιδιά μας, έξω από προσωπική μισαλλοδοξία, ή εγωισμό, τους Μεγάλους Ανθρώπους τόσο μέσα από την ιστορία μα και πιότερο μέσα από το παρόν, το οποίο ξέρουν και μπορούν και τα ίδια τα παιδιά μας ν’ αναγνωρίσουν γιατί ζουν σ’ αυτό, χωρίς να ξεχνάμε ότι μέσα από τέτοιες αναγνωρίσεις, μπορεί το καθένα να δημιουργήσει στον χωροχρόνο καις τις συνθήκες που ζει και αναπτύσσεται, τις δικές του προσωπικές αξίες και τα δικά του ιδανικά και πειθαρχώντας απόλυτα σ’ αυτά να μεγαλώσει μέσα στη δική του νομοτέλεια, όπως ο ήλιος που κινούμενος μέσα στην δική του νομοτέλεια, προσφέρει ανιδιοτελώς φως, ζέστη, ζωή χωρίς διάκριση ή επιλογή.
Είναι εύκολο να θέτουμε στα παιδιά μας τα δικά μας πρέπει, είναι όμως δύσκολο σ’ αυτά να τ’ ακολουθήσουν έστω και με την δύναμη που έχουμε είτε ως γονείς είτε ως ενήλικες να τους επιβάλλουμε, ως ένα τουλάχιστον σημείο της ζωής τους, να τα εφαρμόζουν. Γιατί οι εμπειρίες μέσα από τα προσωπικά συναισθήματα του καθενός μας είναι, δυστυχώς, μόνο για προσωπική χρήση του καθενός μας κι όχι γνώση ή εμπειρία για κάποιον άλλο, έστω κι αν αυτό είναι το ίδιο μας το παιδί.
Κανείς δεν έμαθε από τις εμπειρίες άλλων. Και λέω εμπειρίες και όχι λάθη διότι πιστεύω ότι δεν υπάρχουν λάθη στην ζωή. Υπάρχει στην συγκεκριμένη στιγμή κάτω από δεδομένες συνθήκες σ’ ένα συκγεκριμένο χώρο μια αντίδραση η οποία, κρινόμενη αργότερα κάτω από διαφοροποιημένες συνθήκες σε διαφορετικό χωροχρόνο μπορεί ν’ αποδώσει και αποδίδει γνώση.
Γι’ αυτά αγωνίστηκε στην ζωή του κι αυτά έπραξε ο Παύλος Βαρδινογιάννης. Παρ’ ότι ποτέ δεν απέκτησε δικά του παιδιά θεωρούσε όλα τα παιδιά γύρω του δικά του και πάντα τους προσέφερε ανιδιοτελώς της αγάπη, την γνώση, την βοήθεια του. Πάντα γινόταν το γιοφύρι για οποιονδήποτε χρειαζόταν να περάσει στην άλλη όχθη. Ο Παύλος Βαρδινογιάννης ήξερε ότι η συντηρητική ηθική του χθές κρατάει το σημερινό παιδί δέσμιο, οπισθοδρομώντας το, από το προοδευτικό αύριο που του ανήκει, γι’ αυτό προσπαθούσε να αναθεωρεί και να επαναπροσδιορίζει το χθές στο σήμερα και δημιουργούσε σ’ αυτά τα δεδομένα, και προσέφερε ο,τιδήποτε του εζητείτο ανιδιοτελώς, σ’ όλους, μέσα από την δική του προσωπική νομοτέλεια.
Αναθεώρηση λοιπόν της ηθικής, των αξιών και των ιδανικών μετά τον ορισμό τους από το χθές και επαναπροσδιορισμός προσωπικός στο σήμερα, όχι μέσω της φθοράς αλλά μέσω της εξελίξεως και της προόδου, και δημιουργία – δράσι μέσα από αυτή είναι εκείνο που καθιστά τους ανθρώπους μεγάλους, και τους αφήνει ανεξίτηλα χαραγμένους ο χρόνος στην ιστορία και στην μνήμη μας όπως τον Μεγάλο Άντρα, τον Μεγάλο Κρητικό, τον Παύλο Βαρδινογιάννη.
1 9 9 4
Πάνε δέκα χρόνια, κι όμως μου μοιάζει σαν να ήταν μόλις χθές. Η έλλειψις όμως ολοένα φαίνεται ακόμη πιο έντονη και μακρόχρονη. Πάνε δέκα χρόνια από τότες που ένας μεγάλος άντρας, ένας φανατικός Ρεθυμνιώτης – Κρητικός, ένα πρωτοποριακό μυαλό άφησε την γη για έναν άγνωστο για μας ακόμη προορισμό.
Ήταν ο θείος μου ο Παύλος Ιωάννου Βαρδινογιάννης. Ο άνθρωπος που ο θεός απλόχερα εναπόθεσε πάνω στο γήινο κορμί, που έμελλε να κουβαλήσει μια μεγάλη ψυχή, πολλά χαρίσματα, χαρίσματα που ο Θεός δίνει στον καθένα από εμάς, μας τα προσφέρει ως τάλαντο και ως τέτοιο έχουμε κι εμείς υποχρέωση να τα προσφέρουμε στους συνανθρώπους μας. Το δωρεάν αυτό είναι κάτι που ο Παύλος Ιωάννου Βαρδινογιάννης το αναγνώρισε πολύ νωρίς στη ζωή του και καθ’ όλη τη διάρκειά της το χρησιμοποίησε αφειδώς.
Το χάρισμα της αγάπης που ο θεός φύτεψε στην καρδιά του, απλόχερα έδινε σε όλους, ανεξαρτήτως φυλής, χρώματος ή πολιτικών πεποιθήσεων. Κι αυτό γιατί δεν έβλεπε με προκατάληψι τους ανθρώπους. Δεν τους ξεχώριζε, ήταν όλοι γι ‘ αυτόν «ΑΝΘΡΩΠΟΙ. Η σκέψις, με την οποία ο Θεός γέμισε το κενό του καυκάλου του, πρωτοποριακή, φώτισε πολλούς σκοτεινούς δρόμους κι ανήλιαγα σοκκάκια. Το σθένος, με το οποίο ο Θεός σκάλισε το γλυπτό, που αποκλήθηκε ψυχή, τον έκανε μαχητή – πολεμιστή, κάτι που όλοι μας οφείλουμε να είμαστε, γιατί η ζωή πάνω σε ετούτο τον ταλαιπωρημένο πλανήτη δεν είναι τίποτα άλλο από μία συνεχής κι αδιάκοπη μάχη. Για να κερδίσουμε όμως μια μάχη, η πλέον σημαντική πληροφορία που χρειάζεται να κατέχουμε είναι να γνωρίζουμε ποιος και τι είναι ο αντίπαλός μας, αυτό από μόνο του μας προσδίδει υπεροχή έναντι του αντιπάλου. Για να κερδίσουμε επομένως και την μάχη που λέγεται ζωή χρειάζεται να αναγνωρίσουμε, σύντομα, ότι μόνος αντίπαλός μας είναι ο εαυτός μας. Είναι ανάγκη, πριν αρχίσουμε να ψάχνουμε και να αναζητούμε, κινδυνεύοντας να χαθούμε στα δαιδαλώδη σκοτεινά στενοσόκκακα του νου μας, να γνωρίσουμε και να αποδεχτούμε τους εαυτούς μας. Μέσω της αυτογνωσίας μόνο θα μπορέσουμε να κερδίσουμε την μάχη που λέγεται ζωή.
Ο Παύλος Ιωάννου Βαρδινογιάννης γνώρισε τον εαυτό του. Αναγνώρισε την ανθρώπινη φύση του μα και την θεϊκή του και δούλεψε σκληρά πάνω και στις δυό. Άφησε σαν πίδακας να αναβλύσουν, τα καλά του – θεϊκά στοιχεία για την ανιδιοτελή προσφορά του στους συνανθρώπους του κι έθαψε, σαν μολυσμένα και ραδιενεργά υλικά, τα ανθρώπινα πάθη στα ερεβένια τρίσβαθα της ψυχής του. Ό,τι έπραττε το έπραττε πάντα με γνώμονα την καρδιά από την οποία πηγάζουν. Λένε, τα συναισθήματα. Ο,τιδήποτε έδινε σε οποιονδήποτε και, δεν εννοώ μόνο τα υλικά αγαθά, το χάριζε. Το χάριζε χρησιμοποιώντας για περιτύλιγμα την αγάπη του. Μόνο με ένα τέτοιο περιτύλιγμα και το πιο ασήμαντο δώρο παίρνει ανεκτίμητη. Αξία. Πίστευε ότι όλοι μας ανήκουμε στον κόσμο κι ότι ο κόσμος δεν μας ανήκει. Γι ‘ αυτό πρέπει να τον αγαπάμε και να τον σεβόμαστε, διαφορετικά θα πληρώσουμε πολύ ακριβό τίμημα. Αν ετούτος ο μεγάλος άντρας, ο φανατικός Ρεθυμνιώτης – Κρητικός, το πρωτοποριακό μυαλό ζούσε σήμερα…Μα τι λέω αλήθεια; Πώς μπορεί το «αν» στην ζωή και στην ιστορία να έχει καμμιά υπόστασι; Αφού λοιπόν δεν μπορεί να έχει κι εγώ τροποποιώ – διασκευάζω την σκέψι μου.
Ο Παύλος Ιωάννου Βαρδινογιάννης με την ανιδιοτελή του αγάπη και προσφορά στον συνάνθρωπο, με την πρωτοποριακή του, ακόμη και για τα σημερινά δεδομένα, σκέψι, έγινε ένα πρότυπο κι ένα γιοφύρι για όλους εμάς που είχαμε την ευτυχία να τον γνωρίζουμε.
Πρότυπο όμως για δημιουργία άλλων νέων πιο ισχυρών προτύπων. Αυτός πρέπει να είναι ο στόχος μας: πρότυπο για δημιουργία κι όχι πρότυπο προς μίμησιν, διότι όταν απλά μιμούμεθα ένα πρότυπο τότε γινόμαστε ένα αντίγραφο και το αντίγραφο πάντα είναι πιο ασαφές και πιο νεφελώδες απότ ο πρωτότυπο, όσο προσεγμένο κι αν είναι δεν παύει να είναι αντίγραφο.
Κι εμείς, αγαπημένοι φίλοι του Παύλου Βαρδινογιάννη, οι οποίοι είχαμε την τύχη να τον γνωρίζουμε παραδειγματιζόμενοι από εκείνο ίσως καταφέρουμε να δημιουργήσουμε κάποιο καλλίτερο πρότυπο. Τα παιδιά μας όμως, τι πρότυπα έχουν σήμερα που βρίσκονται στο κατώφλι, μιας ανάσας δρόμο από το 2.000; Σήμερα είναι πιο ποικίλα τα υλικά τα οποία μπορεί κανείς, αν θελήσει να χρησιμοποιήσει για να κατασκευάσει, για να δημιουργήσει. Το ίδιο και τα μέσα. Σε εμάς και τα παιδιά μας εναπόκειται η ευθύνη και το χρέος να χρησιμοποιήσουμε όλα αυτά τα υλικά στον σωστό συνδυασμό και στις σωστές αναλογίες για να δημιουργήσουμε το γλυπτό που ο τετελεσμένος ανθρώπινος χρόνος θα αφήσει άφθαρτο, αιώνια, σαν αγλαόμορφο εύτορνο αρχαίο άγαλμα.
Όλοι μας ξεκινάμε την ζωή μας από έναν πρόγονο και οδεύουμε με μεγάλη ταχύτητα προς έναν απόγονο. Ερχόμαστε στο σήμερα από το χθές τρέχοντας, χωρίς στάσεις, χωρίς πραγματική συνειδητοποίησι, έτσι…τυχαία. Ίσως γιατί είμαστε περίεργοι να ανακαλύψουμε αυτό που υπάρχει πιο κάτω, μετά την στροφή, ή διότι κάποιοι που πρωτοπέρασαν από το ίδιο μέρος μας σπρώχνουν. Χάνουμε όμως ανεπιστρεπτί την ευκαιρία να σταθούμε σε αυτό που βρίσκεται μπροστά μας, κάτω από την μύτη μας στην κυριολεξία, για να το παρατηρήσουμε και να το θαυμάσουμε.
Ο άνθρωπος είναι ο δημιουργός της συνεχείας της δημιουργίας. Μια μάνα μας έφερε στην ζωή και ένας πατέρας μας προκαθόρισε τα όρια της πορείας μας. Μια μάνα, μας οδήγησε στα πρώτα μας βήματα και μετά σ’ολάκερη την ζωή μας κι ένας πατέρας μας δείχνει την δύναμί του και μας βάνει να αναμετρηθούμε μαζί οτυ γιατί πρέπει να γίνουμε πιο δυνατοί. Μια μάνα…ένας πατέρας…οι πιο κοντινοί – πρόσφατοι προγόνοι μας. Οι προγόνοι μας μας παραδίδουν κάποια υλικά από τα οποία κατασκευάστηκε το χθές. Χρέος και καθήκον μας είναι να τα εμπλουτίσουμε με υλικά του σήμερα για να τα παραδώσουμε στους απογόνους μας, έτσι ώστε να μπορέσουν κι αυτοί με την σειρά τους να χτίσουν το δικό τους σήμερα, τότες, κάποτες στο μέλλον.
Τον ανήφορο της ζωής για να τον ανεβή κανείς χρειάζεται υπομονή κι εμείς οι Κρητικοί το γνωρίζουμε καλά και το σιγοτραγουδάμε… «Αητός που βγήκε στα ψηλά με σιγανό τον χρόνο, εδιάλεξε τόπο σωστό κι έκανε εκεί τον θρόνο». Αναγκαία σύντροφος της υπομονής, είναι η μοναξιά. Κι εδώ δεν εννοώ την μοναχικότητα, την μονοβιότητα αλλά την ώρα που μοναδική παρέα μας θα είναι ο εαυτός μας. Η ώρα αυτή την μοναξιάς είναι η ώρα της περισυλλογής που είναι και η στιγμή της πραγματικής δημιουργίας.
Ο άνθρωπος είναι καταδικασμένος να ζει ελεύθερος. Ας προσδιορίση όμως μόνος του ο καθείς μας την ελευθερία και τα όριά της κι ας ονειρεύεται πέρα από αυτά. Με αυτόν τον προσδιορισμό δεν χάνουμε την ελευθερία μας, δηλαδή την δυνατότητα επιλογής μας η οποία πηγάζει από την προσωπική κατανόησι σε ό,τιδήποτε, στηρίζεται και θεμελιώνεται στην προσωπική κατάκτησι γνώσεως. Κατανοώντας τα όρια με συναίσθημα ευθύνης, αξιοποιώντας την ελευθερία και το όνειρο μπορούμε να υπερβούμε την ίδια μας την φύσι.
Ο Παύλος Ιωάννου Βαρδινογιάννης έζησε ελεύθερος, χωρίς ποτέ να ξεχνά ότι κάπου υπάρχουν και σκλαβωμένοι, παντοτινά απλώνοντάς τους το χέρι ως αρωγός όποτε κι από όποιον του εζητείτο. Έτσι έκαναν όλοι οι Μεγάλοι, όλων των εποχών. Έτσι γεννιούνται τα επιτεύγματα κι έτσι μένουν αθάνατοι οι θνητοί. Δημιουργώντας και επιτυγχάνοντας για το παγκόσμιο σύνολο ή τουλάχιστον για τον τόπο που τους γέννησε, για την Πατρίδα τους, αφήνουν ανεξίτηλα σημάδια στις ανθρώπινες μνήμες αυτών που ακολουθούν. Κι η μεταβίβασις της μνήμης είναι ο άσβεστος φανός για την αιωνιότητα.
Ας μην ξεχνάμε λοιπόν τους Μεγάλους. Ας τους διατηρούμε στην μνήμη μας ως τα μόνα φανάρια της αιωνιότητος κι ας τους μεταφέρουμε από γενιά σε γενιά για να φωτίζουν με το δικό τους αέανο, ανέσπερο φως τις ζωές μας. Τα φανάρια για την αιωνιότητα του Παύλου Ι. Βαρδινογιάννη είναι η παντοτινή μνήμη έστω και σε μια ανθρώπινη σκέψι. Μακάρι να υπάρξουν κι άλλοι πολλοί σαν τον Παύλο Ι. Βαρδινογιάννη του οποίου η μνήμη δεν έχει όρια.
1 9 9 5
Φίλοι του Παύλου Βαρδινογιάννη,
Με τις σημερινές εκδηλώσεις μπήκαμε στην δεύτερη δεκαετία από την ημέρα που ο Παύλος πήρε το καράβι από την γνωστή για όλους μας αφετηρία, ετούτο τον πλανήτη, προς τον άγνωστο ακόμη για μας, μακρινό προορισμό του χωρίς επιστροφή. Εκδηλώσεις σαν κι αυτές είναι μια λησμονιά της ρουτίνας και μια υπενθύμισης κάποιων σημαντικών γεγονότων. Μνήμες βαλμένες σ’ αραχλιασμένα συρτάρια, τα οποία όμως χρειάζεται να ανοίγωνται πιο συχνά, για να δημιουργείται μέσα απ’ αυτά ή υποδομή της αυριανής κοινωνίας. Και τι πιο ωραίος τρόπος από το να εκφράζεται αυτή η υπενθύμισις μέσω του αθλητικού πνεύματος! Οι αθλητικές εκδηλώσεις είναι γενικά εκδηλώσεις οπυ στόχο έχουν να δένουν κι όχι να απομακρύνουν τους ανθρώπους μεταξύ τους . Το βαθύτερο νόημα της σημερινής ημέρας δεν είναι να θυμούμαστε και να τιμούμε απλά το όνομα του Παύλου Βαρδινογιάννη αλλά τα χαρίσματα που ο Θεός εναπόθεσε με μεγάλη μαεστρία κι απλοχεριά πάνω στην ψυχή του ανθρώπου αυτή. Για όλα αυτά άξιζε, αξ΄ζιει και θα αξίζη μεγάλων τιμών.
Τρία από τα μεγαλύτερα δώρα της ζωής είναι η ομορφιά, η αλήθεια και η αρετή. Το πρώτο μπορεί κανείς να το βρεί στην καρδιά του ερωτευμένου, το δεύτερο στην καρδιά του ελεύθερου και το τρίτο στην ψυχή του ανθρώπου της δράσεως. Όλα αυτά τα δώρα όμως, μαζωμένα, μπορούσε κανείς να τα βρή στην καρδιά και την ψυχή του θείου μου του Παύλου. Τον έρωτα στην πιο αγνή του μορφή, διότι ήταν έρωτας από , με και για τον άνθρωπο. Την ελευθερί σ’ όλο της το μεγαλείο, διότι μολονότι πολιτικός πίστευε και πρέσβευε τηναλήθεια. Την αρετή, η οποία ενώ είναι πρόξενος δεινών στους πιστούς συντρόφους της – σύμφωνα με την κρίσι των πολλών – εκείνος συνέχιζε μέχρι τον θάνατό του να την λατρεύη, να την πιστεύη κι ένθερμα να την υποστηρίζη.
Οι εποχές αλλάζουν. Όταν οι εποχές αλλάζουν, χρειάζεται κι εμείς ν’αλλάζουμε και να προσαρμοζώμαστε σ’ αυτές όχι όμως και ν’αφηνώμαστε να μας αλλάζουν οι εποχές. Ο θείος μου ο Παύλος άλλαζε με τις εποχές, μόνο και μόνο για να βρίσκεται πάντα μέσα στους καιρούς και τις απαιτ΄σηεις τους. Δεν τον άλλαζαν όμως οι εποχές για να μην γίνη έρμαιο των κυμάτων. Έλεγε, ο παππούς της Ίντιρα Γκάντι (της πρωθυπουργού της Ινδίας) στην Ίντιρα, όταν εκείνη ήταν ακόμη παιδί, ότι: « υπάρχουν δύο κατηγορίες ανθρώπων: η μία είναι αυτών οι οποίοι εργάζονται και μάλιστα πολύ σκληρά και η δεύτερη είναι αυτών οι οποίοι παίρνουν τον έπαινο της εργασίας. Μάνε να ανήκης, της έλεγε, στην πρώτη κατηγορία διότι εκεί υπάρχει λιγότερος ανταγωνισμός.» Ο θείος μου ο Παύλος έμαθε από πολύ νωρίς να εργάζεται, όχι γιατί υπήρχε λιγότερος ανταγωνισμός σ’ αυτόν τον τομέα, αλλά γιατί η πραγματική δημιουργία βρίσκεται στη δράσι. Εργαζόταν πολύ σκληρά για το κοινωνικό σύνολο χωρίς διακρίσεις, περιορισμούς, σύνορα και όρια και όχι για τον προσωπικό έπαινο.
Ο Παύλος Βαρδινογιάννης υπήρξε η ενσάρκωσις…
…της αστείρευτης ανιδιοτελούς αγάπης.
…της προσφοράς χωρίς αναμονή ανταποδόσεως.
…της συμπόνιας χωρίς προσωπική πάντα γνώσι του όποιου πόνου.
…της συγγνώμης μέσα από την λησμοσύνη και την λήθη.
…της συναδελφώσεως ανεξαρτήτως φύλου, χρώματος, ράτσας, θρησκείας ή πολιτικών πεποιηθήσεων.
…του φανατικού πατριώτη.
Ο Παύλος βαρδινογιάννης υπήρξε λεβέντης Ρεθεμνιώτης Κρητικός και πολύ καλά γνωρίζουμε εμείς οι Κρητικοί τι σημαίνει λεβέντης στην διάλεκτό μας.
Λέγεται ότι για να είναι κανείς πιο κοντά στον Θεό πρέπει να είναι πιο κοντά στους ανθρώπους διότι ο άνθρωπος είναι η απεικόνισις, η ενσάρκωσις της Θεότητος. Τελικά ο θείος μου ο Παύλος πρέπει να βρέθηκε πολύ κοντά στον Θεό όσο ζούσε, διότι όσοι τον ζήσαμε τον θυμόμαστε μια ζωή με αγάπη κι υπομονή δίπλα στους ανθρώπους και δή στους αδυνάτους και στους πάσχοντες.
Πολλά πράγματα προσπάθησε να με μάθη ή καλλίτερα να με κάνη να κατανοήσω μέσα από την δική μου αναζήτησι, ο θείος μου ο Παύλος, πλάϊ και μαζί με τους γονείς μου. Να αγαπώ, να σέβωμαι, να τιμώ, να εκτιμώ, να υπομένω. Τρία όμως πράγματα προσπάθησαν να με μάθουν να τα απεχθάνωμαι. Την απομίμησι, την πολυπλοκότητα και την διαστρέβλωσι. Το πρότυπο το δημιουργεί κανείς μέσω της αναζητήσεως και ευρέσεως ιδανικών προτύπων. Γι’ αυτό χρειάζεται να αναζητούμε τα πρότυπα γύρω μας παίρνοντας από αυτά τα θετικά στοιχεία που θα μας βοηθήσουν αν δημιουργήσουμε εκ νέου ένα πρότυπο. Κατ’ αυτόν τον τρόπο θ’αποφεύγουμε αυτούς που δείχνουν ότι έχουν καλή διαγωγή, κρύβουν όμως κακές προθέσεις, εκεί βρίσκει κανείς το είδωλο που μέσα του κρύβει την απομίμησι και πάντα η απομίμησις είναι ένα φτηνότερο αντίγραφο του πρωτοτύπου. Την σιαστρέβλωσι την βρίσκει κανείς μέσα στο ψέμμα και την πονηριά γι’ αυτό χρειάζεται να προσπαθούμε να αποφεύγουμε αυτούς που δεν λένε την αλήθεια, παρά μόνο για να επικρίνουν με δηκτικό ύφος τους άλλους και που κερδίζουν την αυτοεκτίμησί τους επισημαίνοντας τα λάθη των άλλων. Την πολυπλοκότητα την βρίσκει κανείς μέσα στην ανθρώπινη κοινωνία, ενώ την απλότητα μέσα στην φύσι μέσω της παρατηρήσεως της δημιουργίας, της εξελίξεως και της διατηρήσεως της ισορροπίας της.
Ο Παύλος υπήρξε ένας λαμπερός πυρσός που το φως του για λάδι χρησιμοποιούσε την ανιδιοτελή αγάπη. Την αγάπη που κανένας ακόμη χημικό στο εργαστήριό του, όσο κι αν ασχολήθηκε, ακόμη και με όλα τα γνωστά στοιχεία σε όλους τους πιθανούς συνδυασμούς τους, δεν κατάφερε να κατασκευάσει το φίλτρο ή το παρασκεύασμα ή την χημική ένωσι της οποίας το άτομο να περιέχει την αγάπη, γιατί το εργαστήρι κατασκευής της είναι θείο κι όχι ανθρώπινο. Συνεπώς είναι μοναδικό. Η καρδιά, το σημείο στο οποίο φωλιάζουν όλα τα συναισθήματα. Την γνωρίζουμε όλοι, την έχουμε όλοι κι όμως σε πολλούς είναι κενή. Αυτή κρατά τον πυρσό αναμμένο.
Πυρσούς λοιπόν, σαν κι αυτόν του Παύλου Βαρδινογιάννη , εμείς οι νεώτεροι οφείλουμε να διατηρούμε αείφωτους και να τους παραδίδουμε στα παιδιά μας. Και δή πυρσούς ανθρώπων που βρίσκονται ακόμη ανάμεσά μας, δηλαδή ζωνταντοί, γιατί αλλοίμονο στους ανθρώπους που δεν υψώνουν την φωνή τους παρά μόνο σε κηδεία και που δείχνουν την εκτίμησί τους μόνο μπροστά στο μνήμα. Το φως πολλών αστεριών βλέπουμε κάθε νύχτα να τρεμοπαίζη στον ερεβένιο ουρανό. Κάποια απ’ αυτά έχουν προ πολλού σβήσει, βαθειά μέσα στο απώτερο παρελθόν, κι όμως το φως τους εξακολουθεί να φτάνη σε μας. Το ίδιο συμβαίνει και με τους μεγάλους άντρες που πέθαναν τόσο στο κοντινό όσο και στο μακρυνό παρελθόν αλλά ακόμη είναι κοντά μας με την περιαυγάζουσα προσωπικότητά τους.
Ένας τέτοιος άντρας ήταν κι ο Παύλος Βαρδινογιάννης. Μόνο που ο Παύλος δεν ήταν αστέρι αλλά ήλιος, γιατί αυτό είναι το μόνο ουράνιο σώμα που έχει δικό του φως και το σκορπά ανιδιοτελώς γύρω του σκορπίζοντας και διατηρώντας την ζωή.
Ας ξεφύγει λοιπόν τούτη η εκδήλωσις από τα Ελληνικά σύνορα κι ας γίνη μια παγκόσμια εκδήλωσις όχι μόνο που να τιμά κι επάξια μάλιστα το πρόσωπο του Παύλου Βαρδινογιάννη, αλλά και που παράλληλα θα θυμίζη τα μηνύματα τα οποία ενσαρκώνονται στις εκδηλώσεις ετούτες και είναι προσηλωμένα στο «Αρχαίο πνεύμα το αθάνατο του ωραίου, του μεγάλου και του αληθινού».
Έχουμε υποχρέωσι να διατηρήσουμε την όασι της Ελληνικότητος των πολιτιστικών, κοινωνικών ή άλλων εκδηλώσεων για να μην αλλοτριωθή παντελώς το πνεύμα των αρχαίων μας σοφών προγόνων. Η Ελλάδα είναι η κοιτίς της Δημοκρατίας, γνωστό σε όλους μας κι, απαραίτητος όρος γι’ αυτήν είναι ο πεπαιδευμένος πολίτης. «Είναι δε το πλέον ευάλωτο από όλα τα πολιτεύματα», όπως συνήθιζε να λέη κι ο Μέγας Βενιζέλος. Μπορεί να περιπέση σε τυραννία εφ’όσον δεν λειτουργούν σωστά οι προϋποθέσεις της. Δημοκρατία είναι ο καθορισμός των ορίων της ελευθερίας ενώ τυραννία είναι η σύγχυσις της ερμηνείας του ορισμού της ελευθερίας. «Μέτρον άριστον», έλεγαν οι αρχαίοι και δεν εννοούσαν την μετριότητα αλλά τον καθορισμό των ορίων. Με τον καθορισμό των ορίων, αναγνωρίζει κανείς την απειρότητα έξω από αυτά. Καθορίζοντας τα όρια μπορεί κανείς να τα ξεπεράση και να υπερβή τον εαυτό του, δηλαδή την ανθρώπινη φύσι του και να πλησιάσει τον Θεό.
Χρωστούμε ευγνωμοσύνη κι ένα μεγάλο ευχαριστώ τόσο σ’όλους τους εκπροσώπους της εκκλησίας και της πολιτείας που παρευρέθησαν, όσο και στους διοργανωτές και χορηγούς των φετινών εκδηλώσεων μα και στους αθλητές και τους αφανείς φίλους που δούλεψαν σκληρά και αφιλοκερδώς για την επιτυχία της διοργανώσεως των εκδηλώσεων τούτων στην μνήμη του Παύλου Βαρδινογιάννη.
1 9 9 6
«Ωσάν τα μάθια μου αγαπώ,
Αυτούς που με μισούνε
Σκεφτείτε ‘δα πως αγαπώ,
Αυτούς που μ’ αγαπούνε».
Αγαπημένοι φίλοι του Παύλου Ιωάννου Βαρδινογιάννη,
Η μέρα ετούτη είναι αφιερωμένη στην μνήμη ενός μεγαθύμου, πρωτοποριακού άντρα, που πέρασε από τούτη την γη κι άφησε ανεξίτηλη την σφραγίδα του περάσματός του τόσο με την δράσι και τον αγώνα του, όσο και μετα συναισθήματα της καρδιάς και το ψυχικό του σθένος, ως άνθρωπος για τον συνάνθρωπό του. Εκείνου του άντρα που, αν κανείς, κάνει ν’ αδειάση το βάζο με τα αστραπόβρεχτα της ζωής του βότσαλα κατάχαμα για να τα καταμετρήση, θα χαθή τόσο στην ταξινόμησί τους, όσο και στο μέτρημα και θα ανεκάλυπτε ότι σε όλους οτυς τομείς τα βότσαλά του όσο πολλά κι αν είναι παραμένουν ελλιπή. Κι αν άνοιγε κανείς τα λογιστικά της ζωής του βιβλία, όσο μικρός ή όσο μεγάλος κι ανε ίναι, θα έβλεπε αμέσως ότι χρωστά ακόμη στους ανθρώπους και στην ζωή.
Ο στρατηγός Χάντερ συνήθιζε να λέη: « Η οκνηρία βαίνει τόσο αργά, ώστε η φτώχεια πάντα την προφτάνει». Αν είναι όντως έτσι, τότε η φτώχεια δεν πρόκαμε ποτέ τον Παύλο. Η διαθήκη του θείου μου του Παύλου είναι διαθήκη πλουσίου, όχι από την άποψι υλικών αγαθών αλλά καθότι η ζωή του ήτο τόσο γεμάτη δράσι, αγώνα και πανέμορφα καρδιακά συναισθήματα για τον συνάνθρωπό του. Τα’ άφησε όμως κιόλας ως διαθήκης κληρονομιά σε όλους εμάς που είχαμε την τύχη να τον γνωρίζουμε. Βέβαια γνωρίζοντας κανείς τον Παύλο αυτόματα αποκτούσε προσωπική γνωριμία μαζί του μόνο και μόνο γιατί ο Παυλής ήτο απλός και προσηνής προς όλους και για τον καθένα χωριστά. Πολύ μεγάλο βάρος αυτή η κληρονομιά για τους αδύναμους ώμους μας!
Αφιερωμένη είναι ετούτη η ημέρα, στον λεβέντη άντρα με χρηστά τα ήθη και συνέπεια στις παραδόσεις. Τις παραδόσεις μιας δυνατής ρίζας και μιας μεγάλης ράτσας. Της ρίζας του. Της ράτσας του. Τις παραδόσεις αυτές, τις διετήρησε βαθειά μέσα στο καύκαλό του και κατάφερε, χωρίς να τις αλλοιώση, προσθέτοντας συνεχώς νέα στοιχεία, να τις καταστήσει εφαρμόζσιμες στην καθημερινότητα του εικοστού αιώνα. Πιθανώτατα όμως η τρομερή του διορατικότητα να τις διατηρήση εφαρμόσιμες και μετά το 2000.
Παύλος Ιωάννου Βαρδινογιάννης. Ένα αιώνια αγνό παιδί. Μια αμνησίκακη καρδιά πλημμυρισμένη μ’ ανιδιοτελή αγάπη και προσφορά. Η αληθινή ανιδιοτέλεια της αγάπης και της προσφοράς μόνο σε μιας μάνας την καρδιά μπορεί να γεννηθή , μπορεί να ορισθή, μπορεί ν’ αναπτυχθή και να προσφερθή έτσι, στο παιδί της.
Κι όμως, ετούτος ο άνθρωπος, ο θείςο μου ο Παύλος, παρ’ότι εκ φύσεως δεν θα μπορούσε να γνωρίση την μητρότητα, όπως κι όλοι οι άντρες στην γη, και παρ’ότι ο Θεός του στέρησε και την φυσική πατρότητα, ανεγνώρισε την αληθινή ανιδιοτέλεια της αγάπης και της προσφοράς μέσα του ως ένα από τα χαρίσματα τα οποία του εδόθησαν απλόχερα από τον βιοπλάστη, συνειδητοποιώντας ταυτόχρονα και την υποχρέωσι που είχε να την προσφέρη στους γύρω του, έτσι όπως εδόθη και σ’ εκείνον, ως χάρισμα, χωρίς ούτε καν αναμονή ανταλλάγματος. Και λέω φυσική πατρότητα διότι, παρ’ότι δεν απέκτησε ποτέ δικά του φυσικά παιδιά, τα πλάσματα τα οποία θεωρούσε ως τον ακρογωνιαίο λίθο, την ελπίδα, το απαύγασμα και την ηλιοβολή του αύριο, για πολλούς από εμάς υπήρξε, στάθηκεκ αι φέρθηκε με θάρρος, συνέχεια και συνέπεια σαν πατέρας στις δυσκολίες καις τις χαρές της ζωής μας.
Λέγεται ότι τέσσερα πράγματα είναι πάντοτε μεγαλύτερα από ό,τι νομίζουμε: τα χρέη μας, τα σφάλματά μας, οι εχθροί μας και τα χρόνια μας. Εκείνο δε, που λείπει από τους περισσότερους ανθρώπους, δεν είναι το θάρρος, αλλά η διάρκειά του κι αυτό είναι το πρώτο εργαλείο που χρειαζόμεθα για να μειώσουμε, ή ακόμη και να εξαλείψουμε τα παραπάνω. Βρίσκοντας και συντηρώντας την φλόγα του θάρρους μέσα μας παντοτινά αναμμένη, μπορούμε να τα καταφέρουμε. Τα μεν χρέη μας, βρίσκοντας το αντίτιμο και τον πιστωτή μας κι εξοφλώντας τα. Τα σφάλματά μας, αναγνωρίζοντάς τα και μαθαίνοντας από αυτά. Τους εχθρούς μας, γνωρίζοντάς τους κι απλώνοντάς τους πρώτοι το χέρι της συμφιλιώσεως. Τα δε χρόνια μας, καλό είναι να μάθουμε να τα αποδεχώμεθα ως τόσα, όσα κι αν είναι, και να μάθουμε να γλεντάμε την κάθε μέρα της κάθε ηλικίας, ως παντοτινά παιδιά κι όχι ως ενήλικες ή ως γέροι γιατί τότε θα καταντήσουμε: «έργα νέων, βουλαί των μέσης ηλικίας, ευχαί γερόντων» όπως έλεγε κι ο αρχαίος Υπερείδης. Όπως ο έρωτας κι η αγάπη χρόνια δεν κοιτούν ποτέ, έτσι πρέπει κι η έκφρασις – εκδήλωσις τους το ίδιο να πράττη. Κι αν προσπαθούμε πάντα από την ζωή μας να μην λείπη ο έρωτας, η αγάπη και η έκφρασις – εκδήλωσίς τους τότε πάντοτε θα νοιώθουμε την νεανική ζωντάνια, σαν την λάβα του ηφαιστείου την ώρα που εκρήγνυται και ξεχύνεται παντού, να μας πλημμυρίζη ως την ψυχή.
Πάντα να θυμούμαστε να αποκτούμε και να μάθουμε να χρησιμοποιύμε την αποκτηθείσα κατά την πάροδο των ετών πείρα, όχι στις εκφράσεις – εκδηλώσεις τωνς υναισθημάτων μας αλλά και στις αποφάσεις για τις λύσεις των οποίων δυσκολιών – προβλημάτων της ζωής. Η πείρα να χρησιμοποιείται και να αφήνεται να επεμβαίνη στις σκέψεις του πνεύματος κι όχι στα τέσσερα φύλλα της καρδιάς που τα θρέφει και τα κρατά ζωντανά το άλογο, (το χωρίς λογική δηλαδή), το παράλογο των συναισθημάτων. Κι ο θειός μου ο Παύλος και τα τέσσερα αυτά προσπάθησε στην ζωή του με τις πράξεις του να τα μειώση, συνδυάζοντας την απιδικότητα της ψυχής του με την πείρα της ζωής του. Εάν η πείρα είναι ένα τρόπαιο το οποίο σχηματίζεται από όλα τα όπλα τα οποία μας επλήγωσαν, τότε ο Παύλος Ιωάννου Βαρδινογιάννης, είχε τόση που οιοδήποτε λεξιλόγιο είναι ανίκανο να την περιγράψη. Όλοι μας μπορούμε να θυμηθούμε την σπάνια για την εποχή του και για την εποχή μας ακόμη περισσότερο, ευαισθησία της καρδιάς και της σκέψεώς του για τον οποιονδήποτε άνθρωπο και δή δικό του και δή Κρητικό, και δη Ρεθεμνιώτη.
Η πείρα είναι μια φλόγα που δεν φωτίζει παρά μόνον εκείνους τους οποίους καίει. Κι αυτό είναι κάτι το οποίο ο θείος μου ο Παύλος το γνώριζε πολύ καλά. Είχε επίγνωσι ότι υπάρχουν πολλά ποτάμια στην ζωή τα οποία χρειάζεται να διαβή κανείς στην αντιπέρα τους όχθη. Αρχικά κανείς βρέχεται, κατόπιν όμως μαθαίνει να περνά τα ποτάμια αυτά από πάνω, είτε χρησιμοποιώντας είτε ακόμη – ακόμη κατασκευάζοντας κάποιο γιοφύρι. Γι’ αυτό κι ο Παυλής μας δημιούργησε και αφέθηκε να χρησιμοποιηθή εκείνος και η πείρα του σαν γιοφύρι για όλους εμάς που του ζητούσαμε το ο,τιδήποτε , οποτεδήποτε. Μας άφηνε να παίρνουμε και μας μοίραζε ό,τι είχε, χωρίς να λογαριάζη έλλειψι ή πιθανή πρόκλησι πόνου στον εαυτό του. Αυτή λοιπόν η ευαισθησία του πόσο άραγες πόνο, πόσες αιμορραγούσες πληγές και συνεπώς πόση γνώσι του προσέδωσαν; Εάν οι θλίψεις μας εγράφοντο στο μέτωπό μας, πόσοι από εκείνους που θεωρούμε αξίους ζηλοφθονίας, θα ήσαν άξιοι συμπόνιας, συμπαθείας, φυλευσπλαχνίας;
Λένε πως η υπομονή είναι η βασίλισσα των αρετών και το θεμέλιο των κατορθωμάτων. Σ’ετούτη, λοιπόν την βασίλισσα μπροστά υπεκλίθη ως ταπεινός υπήκοος από πολύ μικρός ο θειός μου ο Παύλος, τοποθετώντας έτσι γερά τους ακατεργάστους τροχάλους ως αγκωνάρια των κατοπινών του κατορθωμάτων. Πιότερο όμως υπηρέτησε τον συνάνθρωπό του μέσω της ανθρωπιάς, που τον χαρακτήριζε σε όλο της το το μεγαλείο, χρησιμοποιώντας την πολιτική ως εργαλείο για να πετυχαίνη το όποιο έργο για τους συνανθρώπους του. Ο θείος μου ο Παύλος υπήρξε το λιμάνι χωρίς κύματα κι η ηρεμία στην καταιγίδα, για τον καθένα από εμάς που εχρειάζετο έναν ώμο παρηγοριάς, μια ζεστή, τρυφερή, μυστική αγκαλιά, ασχέτως αν τον συνέδεαν δεσμοί αίματος ή όχι μαζί του. Ο θείος μου ο Παύλος ήτο η ειρήνη κατά την διάρκεια του πολέμου σε οποινδήποτε έψαχνε να βγή από το ανήλιαγο καταφύγιο και ν’αντικρύση το φαεινό φως του ήλιου, λίγο μετά και λίγο πριν, από τις οβίδες οτυ πολέμου που σφύριζαν γύρω του αδιακρίτως. Υπηρέτησε τον συνάνθρωπο μέσα από την αλήθεια. Όχι όμως της πολιτικής κι ας υπήρξε χαρισματικός πολτικός. Ο ίδιος δε, συνήθιζε να λέη, «Σπάνιο πράγμα γι απολιτικό η αλήθεια». Το πόσο δίκηο είχε άλλωστε όλοι πια το γνωρίζουμε.
Η μέρα ετούτη , είναι αφιερωμένη στον ακούραστο μαχητή της ζωής, τον αγγελόψυχο Κρητικό Άτλαντα του οποίου η καρδιά το μυρωμένο ξημέρωμα της 4ης Μαΐου του 1984 κουράστηκε και στμάτησαν οι πλαμοί που τραγούδαγαν τους πιο όμορφους ύμνους της Ανιδιοτελούς Αγάπης και Προσφοράς, της Ανθρωπιάς και της Καλοσύνης, της Συμπαραστάσεως και της Συμπόνοιας. Ας γενή η ημέρα ετούτη, κι ας παραμείνη η μνήμη αυτού του Κρητικού Άτλαντα, του Παύλου Ιωάννου Βαρδινογιάννη, ο φωτεινός πυρσός που θα μας φωτίζη κι ο αείφωτος σηματωρός για μας και τα παιδιά του μέλλοντος. Ας μάθουμε από το δικό του ηλιόβλητο παράδειγμα να δείχνουμε καλοσύνη στους κακούς κι ας μοιάζη σαν να ρίχνουμε νερό στον ωκεανό, να απλώνουμε το χέρι μας σε όποιον έχει ανάγκη κι ας προσπαθή εκείνος να μας το κόψη. Ας αγκαλιάζουμε τον κάθε δυστυχή ξεχνώντας ή παραμερίζοντας την θύμησι της δικής μας δυστυχίας.
Η φετινή χρονιά αποτελεί έτος – ορόσημο αφού οι αγώνες έγιναν διεθνείς, ας μην αφήσουμε την ευκαιρία η οποία μας δίνεται να πάη χαμένη. Ας ξεκινήσουμε κι εμείς να εφαρμώζουμε κάτι από τα ψυχικά χαρίσματα ετούτου του ανθρώπου, του Παυλή μας, ας είναι η αρχή της αποδοχής και η προσπάθεια της ενώσεως των ανθρώπων ανεξαρτήτως φυλής, συνόρων, χρωμάτων, θρησκειών, πολιτευμάτων ή άλλων ιδεολογιών και εξωτερικών χαρακτηριστικών. Ας γίνουν τούτοι οι αγώνες μια φωτεινή δάδα που θα φωτίση την αγάπη στις καρδιές μας και θα την απαυγάση στα πέρατα της γης καταυγάζοντας το είναι μας.
Ας πάψουμε να διαφημίζουμε και να διατυμπανίζουμε το μίσος και την οργή ανά τον κόσμο προβάλλοντας τους πολέμους και άλλες εχθροπραξίες, με όποιο μέσον κι αν κάνουμε αυτήν τη προβολή.
Ας διαδοθή κι ας λάμψη η αγάπη πάνω στην γη.
Ας πάψουμε να ντρεπώμαστε για την αγάπη κι ας την διατυμπανίσουμε στα πέρατα του σύμπαντος.
Ένα δείγμα λοιπόν αγάπης και, λέω δείγμα διότι δεν εκφράζεται η απειρότητά της λεξιποιώντας την, είναι οι ευχαριστίες και τα συγχαρητήρια μας για την αξιέπαινη προσπάθεια, τόσο στον πρόεδρο και τα μέλη της Ε.Α.Ρ. όσο και στους αφανείς οι οποίοι πιθανώς κι αφιλοκερδώς τους βοήθησαν , καθώς επίσης και στους αθλητές οι οποίοι τίμησαν με την παρουσία τους τα ΙΒ΄ Βαρδινογιάννεια καθώς και όλους εσάς που παρευρίσκεσθε για άλλη μια φορά σ’ αυτήν την επιτυχημένη διοργάνωσι.
1 9 9 7
Ο Κρητικός Άτλαντας, ο Παύλος Ιωάννου Βαρδινογιάννης, του οποίου την μνήμη σήμερα τιμούμε, υπήρξε ένα πνεύμα που το εγονιμοποίησε η αγέρωχη Κρητική ψυχή των Λευκών Ορέων που ως τα σήμερα δεν κατώρθωσε να τα πατήση κανείς κατακτητής, και το εγαλούχησε η αναμφισβήτητη αγνότητα του Ψηλορείτη. Αναμφισβήτητη μιας και στα σπλάχνα εγαλουχήθη, όπως λέγεται, ένας ολάκερος Θεός, ο Δίας.
Όταν ο πόνος ή η ευτυχία κατακλύζη την καρδιά…όταν το κλάμα της χαράς ή της θλίψεως από τα μάτια εκσφενδον΄ζιη είτε πύρρινες ρομφαίες, είτε κρυστάλλινα, διαυγή δάκρυα…όταν η ψυχή αναζητά την απελευθέρωσί της στα δαιδαλώδη σοκκάκια…κι όταν στο κρανίο μέσα οι άηχες σκέψεις γεννιούνται και μαζώνωνται δημιουργώντας τον ορυμαγδό της σιωπής…τότε το υλικό, φθαρτό μας σώμα, η φυλακή της άϋλης , άφθαρτης ψυχής μας, μοιάζει μ’ένα ηφαίστειο που η αναβράζουσα στα σωθικά του λάβα τ’ανακουφίζει με την ξαφνική ή ακόμη και βίαιη, πολλές φορές, εκροή της από όποιο άνοιγμα κι αν βρή. Η ποσοτική συσσώρευσις – συνάθροισις είναι εκείνη που γεννά μια ποιοτική έκρηξι, πάντα από μια έκρηξι εκλύεται φως, του οποίου η διαχείρισις, σε τελική ανάλυσι, είναι εκείνη που θα μας βοηθήση στην εξέλιξι.
Οι αρχαίοι Έλληνες, οι προγόνοι μας, υπήρξαν άξιοι διαχειριστές οτυ καθαρού φωτός , του φωτός του πνεύματος. Και ως άξιοι διαχειριστές εφώτισαν υπέρλαμπρα τον υλικό φθαρτό κόσμο μας με μια αείφωτη δάδα, μια δάδα σ’έναν κόσμο που διαφθείρεται από τα υλικά αγαθά και ξεπουλά ως εμπορική συναλλαγή την αρετή και την ηθική. Οι προγόνοι μας σελαγίζουνε ως υπέρλαμπρη δάδα από πολύ μακρυά, απότ ις στοές της Αθηναϊκής αγοράς κι ίσως ακόμη και πιο πέρα. Από τότε όμως ως τα σήμερα κι ανάμεσα σε εκείνους κι εμάς απλώνεται όλη η πυκνή αντάρα της αναταραχής, του πολέμου, της ειρήνης, της σκλαβιάς καθιστώντας και τις πλέον αδρές μορφές σκιές, που όλες μαζί δίδουν μια πολύ πυκνή σκιά, μια σκιά που ρίχνει το βαρύ της μαγνάδι από το παρελθόν στο παρόν και πιθανότατα και στο μέλλον του ανθρωπίνου χωροχρόνου. Μα μήπως η σκιά δεν είναι εκείνη που επιβεβαιώνει την ύπαρξι του φωτός αν κι η ίδια δεν το περιέχει; Και μήπως η προσωπική μας αγωνία για την γνώσι δηλαδή την αλήθεια και την κατάτκησί της δεν έιναι εκείνη που μας κάνει να θέλουμε να ερευνήσουμε το σκοτάδι της σκιάς;
Η έρευνα δεν θα πρέπει να συνίσταται μόνο στο τι βρίσκεται μέσα στην σκιά, γιατί οι περιορισμένες μας αισθήσεις θα μας παραπλανήσουν στην ιχνογράφησι περιγραμμάτων, τα οποία θα είναι μεν αναγνωρίσιμα από τις πέντε μας αισθήσεις μα στην συνέχεια θα οδηγηθούμε στην παρερμηνεία αφήνοντας τους εαυτούς μας έρμαια στην δίνη της συσκοτίσεως, της συγχύσεως. Είναι αναγκαίο μέσω της παρατηρήσεως όντων της φύσεως όπως είναι η κουκουβάγια να αποκτήσουμε την ικανότητα να θωρούμε καθαρά στο σκοτάδι όπως κι εκείνη, επιπρόσθετο βήμα η εξέτασις της σκιάς για την ανακάλυψι της πηγής του φωτός, που την δημιουργεί, και εν συνεχεία η αποκάλυψις των στοιχείων, τα οποία στην πηγή αυτή περιέχονται. Η σκιά, κάποιες φορές, αν μπορούμε να βρούμε και να της ρίξουμε λίγο φως μπορεί να εξερευνηθή, κάποιες άλλες όμως φορές πάλι μοιάζει με τα μυστήρια και τα μυστήρια δεν πρέπει να ερευνώνται. Τα μυστήρια μπορούν μόνο να εξετασθούν και έτσι να ανακαλυφθή – αποκαλυφθή η ύπαρξίς τους. Δεν πρέπει να ερευνώνται γιατί η έρευνά τους μπορεί αντί για γνώσι να επιφέρη συσκότισι – σύγχυσι. Η εξέτασις των μυστηρίων αποκαλύπτει ενώ η έρευνά τους προκαλεί συσκότισι – σύγχυσι, σύγχυσι που θα γεννήση, αναπόφευκτα, εφιάλτες.
Γι αυτό ας μην επαναπαυώμαστε ούτε στο εκτυφλωτικό πιθανώτατα φως της γνώσεως του παρελθόντςο αλλά πιότερο στην πυκνή σκιά που αυτό δημιουργεί στο παρόν και άρα και στο μέλλον αν θέλουμε να χτίσουμε οράματα μέσα από την γνώσι και όχι να χτίσουμε από την άγνοια εφιάλτες, εφιάλτες που σταματούν το χτύπημα στις ζωντανές καρδιές. Μέσα στο σκοτάδι της σκιάς αναπαράγεται – αντανακλάται ο κατώτερος εαυτός μας, δηλαδή εκείνος που δεν κατέχει την σοφία. Και χρειάζεται κανείς την σοφία όχι για να ΄γινη ανώτερος από κάποιον άλλο, αλλά μόνον για να ξεπεράση τον ίδιο του τον περιορισμένο εαυτό. Ας ξυπνήσουμε για ν’αντικρύσουμε το αγνό, καθαρό ηλιόφωτο γιατί μόνο στο αντίκρυσμα ετούτο υπάρχει η λύτρωσις από τους εφιάλτες. Αντί λοιπόν να ερευνούμε π.χ. τον Θεό που είναι η σκιά του μυστηρίου της θεότητος ας ανακαλύψουμε την πηγή του φωτός που την δημιουργεί, δηλαδή τον άνθρωπο, ο οποίος είναι πλασμένος κατ’εικόνα και καθ’ομοίωσιν Του, και την με τόση σοφία πλασμένη γύρω του φύσι κι ας αποκαλύψουμε τα θεϊκά εκείνα συστατικά από τα οποία εδημιουργήθησαν , τα συστατικά που δεν είναι άλλα από την Αγνή, Ανιδιοτελή Αγάπη κι ό,τι εκείνη μαζί της κουβαλά.
Στο Κρητικό ετούτο πνεύμα του Παύλου Ιωάννου Βαρδινογιάννη, ο μεγάλος γλύπτης εδώρησε απλόχερα πάμπολλα χαρίσματα. Το έπλασε κι αυτό όπως κι όλα Του τα δημιουργήματα με συστατικό την αγνή ανιδιοτελή αγάπη, το συστατικό που μέσα του περιέχει τα στοιχεία της ανθρωπιάς και τον αυτοσεβασμό, τον αυτοσεβασμό ο οποίος προσδίδει και τον σεβασμό προς τον άνθρωπο, και την αναζήτησι για την αλήθεια. Τα στοιχεία εκείνα δηλαδή, που με μια λέξι ονομάζονται αρετές και που ο Παύλος Ιωάννου Βαρδινογιάννης τις προστάτευε από την ασφυκτική κάλυψι των ανθρωπίνων ελαττωμάτων του, γιατί γνώριζε ότι μόνο έτσι τα ζιζάνια των ελαττωμάτων του δεν θα μπορέσουν να καταπνίξουν τα καρπερά στάχυα των αρετών του.
Η καθαρότητα της καρδιάς του κι η αγνότητα της ψυχής του, εξεδηλώνετο ως η μεγάλη αγκαλιά που μέσα της χωρούσαμε όλοι ανεξαιρέτως, ως η καρδιά που μόνο ανιδιοτελής μέσα της φώλιαζε αγάπη, ως οι αισθήσεις οι διεγερμένες ΄τοσο που άκουε το κάθε μας πρόβλημα, έστω κι ασήμαντο δίνοντάς του πάντα την μεγαλυτέρα σημασία, έβλεπε την ανημποριά μας και διέκρινε την ανάγκη μας για βοήθεια, την οποία απλόχερα μας προσέφερε, δηλαδή οι πράξεις του ήταν πράξεις προσφοράς, δωρεάς, όχι ανταλλαγής. Ωσμίζετο τα’άρωμα της λύπης που σαν βαριά κλινοσκεπάσματα μας εσκέπαζε και προσπαθούσε να μας αλαφρώση από το βάρος, εγεύετο την χαρά μας μα μόνο μ’ένα ψίχουλο, αφήνοντάς μας έτσι την δυνατότητα να χορτάσουμε εμείς, κι άγγιζε τις πληγές μας προσπαθώντας να τις επουλώση. Κι όλα αυτά χωρίς διάκρισι. Σ’ όλους , γιατί πίστευε ότι οι άνθρωποι δεν χωρίζονται από σύνορα ούτε διαιρούνται σε τάξεις, φυλές, χρώματα , πολιτεύματα, θρησκείες ή άλλες ιδεολογίες ή εξωτερικά χαρακτηριστικά. Πίστευε ότι κι ο πιο ασήμαντος έχει σοβαρό λόγο υπάρξεως κι αποτελεί μέρος της ισορροπημένης δημιουργίας και πώς η δυνατότητα προσαρμογής μας είναι αυτό που μας κάνει να πλησιάζουμε τους νόμους της φύσεως, δηλαδή να βηματίζουμε προς την ανοδική εξέλιξί μας. Την προσαρμογή δεν την άφησε στα περιορισμένα όρια των δυνατοτήτων του αλλά την είχε μετουσιώσει σε ικανότητά του ο θείος μου ο Παύλος. Αν εκάθετο σε ένα χωριάτικο τραπέζι εχρησιμοποιούσε περήφανα με περισσή ευγένεια και χάρη τα χέρια του για να δοκιμάση ή να φάη κι όταν πάλι καθόταν σ’ ένα τραπέζι που τα μαχαιροπήρουνα ήταν μ’ αυστηρότητα τοποθετημένα, τότε εκείνος απλοϊκά με μαεστρία τα εχρησιμοποιούσε. Αυτό τον έκανε ξεχωριστό και τόσο αγαπητό. Γνώριζε πως είμαστε όλοι, πνεύματα και ψυχές που κατέχουν την γνώσι και γνωρίζουν τους στόχους τους, πνεύματα και ψυχές που χρησιμοποιούν τα κορμιά, τα κορμιά που κατά την γέννησί τους δεν φέρουν μαζί τους στην συνείδησί τους, τις θύμησες του παρελθόντος. Τα κορμιά αυτά που χρησιμοποιούνται ως ναοί, ως μέσον για την επίτευξι αυτών των αναμνήσεων , ασχέτως χαρακτηριστικών και χρωμάτων, ή πιθανών δυσπλασιών, εξωτερικών ή εσωτερικών περιφέρονται πάνω σε ετούτον τον πλανήτη και διψούν για γνώσι κι αναζητούν τουλάχιστον τον λόγο υπάρξεώς τους.
Ο καθένας μας είναι ένα κερί, ένα λυχνάρι, μια δάδα με μια μοναδική φλόγα που από μόνη της μπορεί μόνο σε κάποια απόστασι στον γνωστό μας, τρισδιάστατο χώρο να ρίξη λίγο φως και να την φωτίση και να δημιουργήση μια μικρή σκιά.
Τόσο το ίδιο το χώμα κι ό,τι βρίσκεται κάτω και πάνω από αυτό, όσο κι ο ίδιος ο ουρανός κι ό,τι βρίσκεται κάτω και πάνω από αυτόν, περιέχουν κομμάτια γνώσεως. Ο καθένας μας το σκάφος που κρατεί στα χέρια του και το κυβερνά πρέπει να το έχη γεμάτο από το πολύτιμο έρμα της παραδόσεως. Το έρμα αυτό είναι η μοναδική εγγύησις της ευπλοίας και της αντοχής του. Εκείνο δε, που λείπει από τους περισσότερους ανθρώπους, δεν είναι το θάρρος, αλλά η διάρκειά του κι αυτό είναι το πρώτο εργαλείο που χρειαζόμεθα για να αμπορέσουμε να αποκτήσουμε και να κατακτήσουμε την γνώσι και την αλήθεια. Την διάρκεια του θάρρους του Παύλου Βαρδινογιάννη ήρθε να αναχαιτίση, το ξαφνικό χτύπημα του θανάτου.
Ο Μέγας Ελευθέριος Βενιζέλος διακηρύσσει ότι: «…ο πολιτικός άνδρας οφείλει να λέη την αλήθεια και προς τα άνω και προς τα κάτω…», «…οφείλει να είναι πάντοτε έτοιμος να εγκαταλείψη την αρχήν…», «…οι πολιτικοί άνδρες οφείλουν να πίπτουν χάριν των ιδεών των και να μην διστάζουν να ευρίσκωνται αντιμέτωποι της κοινής γνώμης…», δογματίζει: «…υπεράνω των πολιτικών παθών πρέπει να ευρίσκεται η πατρίς…», καθορίζει τον ρόλο, τον προορισμό και την ευθύνη του τύπου κι αποφαίνεται: «…ο κίτρινος τύπος πριονίζει τα θεμέλια της δημοκρατίας…» και συνάμα βροντοφωνάζει: «…όταν το κόμμα γίνη κράτος πρέπει να λησμονήση ότι είναι κόμμα…». Χρειάζεται όλοι μας να γίνουμε μύστες και φύλακες όλων αυτών.
Στον θειό μου τον Παύλο, καθώς σ’ όλην του την ζωή υπήρξε Βενιζελικός, όλα αυτά κι άλλα ακόμη πολλά, του είχαν γίνει βίωμα – συνείδησις, πυρήνας των κυττάρων του. Είχε συνείδησι, ότι κάθε του βήμα το κατέγραφε ο απλός λαός, ο λαός της γενέτειράς του, ο λαός του Ρεθέμνου, κι όχι ο ανώνυμος λαός, όπως συνηθίζεται να αποκαλείται, αφού όλοι μας φέρουμε ένα επώνυμο πλάϊ στο όνομά μας. Καταγραφές σημαντικές όλοι μας, άλλωστε, έχουμε ανάγκη ακόμη και σήμερα. Επειδή είχε την πεποίθησι ότι οι αυριανοί ιχνηλάτες θα ψάχνουν για φωτεινά βήματα για να μπορέσουν να τα μετουσιώσουν σε αιώνια διδάγματα πάντα του ήταν προσεκτικός στα ζάλα του.
Ο τόπος μέχρι σήμερα, διψά για άξιους δημόσιους ταγούς, ταγούς που με την άψη του μυαλού τους κι όχι με την κόψι του σπαθιού τους θα δημιουργήσουν και θα συμπληρώσουν το έργο τους. Τα ζάλα λοιπόν του θείου μου του Παύλου ήταν φτιαγμένα από το περίσσευμα της ζύμης από την οποία επλάσθη. Οι τυχεροί δωρεοδόχοι του θείου μου του Παύλου, βλέπουμε ακόμη στην μνήμη του ν’ απαυγάζη φως και θαλπωρή. Ο Παύλος Ιωάννου Βαρδινογιάννης επειδή γνώριζε ότι η αγνή, ανιδιοτελής αγάπη δεν έχει μάτια κι ούτε χρόνια, μήτε χρώματα, ούτε χαρακτηριστικά μήτε κοινωνικές τάξεις συνεπώς δεν θωρεί, πίστευε ότι έτσι πρέπει κι η έκφρασις – εκδήλωσίς της το ίδιο να πράττη. Το πιστεύω του αυτό το έκανε πράξι, το έκανε έργο ζωής. Κι αν προσπαθούμε όλοι πάντα από την ζωή μας να μην λείπη η αγάπη και η έκφρασις – εκδήλωσίς της, όπως κι εκείνος, τότε πάντοτε θα νοιώθουμε την νεανική ζωντάνια μέσα μας ν’ αναβράζη και να ποτίζη και το πλέον απομακρυσμένο μας κύτταρο ως τον πυρήνα του, να φτάνη ως την ψυχή…να εκρήγνυται και να ξεχύνεται αδιακρίτως παντού. Αυτός ο αναβρασμός κι η έκρηξις θα μας κρατά όπως κι εκείνον, πάντα παιδιά. Δεν θα γίνουμε ποτέ γέροι.
Όταν ένα γέρος πεθαίνει, πεθαίνει μαζί του κι η πείρα η μάνα της σοφίας; Ίσως, ίσως όχι. Όταν όμως πεθαίνει ένα παιδί, τότε μήπως χάνεται μαζί του για πάντα και μια ηλιαχτίδα; Η ηλιαχτίδα του αύριο, το μέλλον, η αλήθεια; Η αλήθεια, που πάντα θα μοιάζη με το φάρμακο, που είναι σαν την σφάκα πρικιό στην γεύσι αλλά ευεργετικό σαν βάλσαμο, στον οργανισμό. Μα πόσοι δέχονται να νοιώσουν την πίκρα αυτή, χωρίς να την ανταλλάξουν με κάτι ίσως πιο γλυκύ μα λιγότερο ευεργετικό; Μόνον οι ευεργέτες, οι ήρωες, κι οι ημίθεοι, όντα που σήμερα κι ίσως πλέον επιτακτικά από χθες, η ανθρωπότης τους έχει ανάγκη για να συνεχίση να προσδοκά, να επιθυμή, να πραγματοποιή και να δημιουργή επιτυχίες, που είναι η ικανότης της πραγματοποιήσεως τόσο των επιθυμιών όσο και των προσδοκιών , με αμόχθητη, ανεπαχθή ευκολία. Μια ευκολία που είναι ακούραστη, διότι βασίζεται στην ανάβλυσι όλης της ομορφιάς, που βρίσκεται μέσα στο χρυσό κοχύλι, που περιέχει την ανιδιοτέλεια δεμένη με το ολόχρυσο νήμα της αγάπης, που βρίσκεται κρυμμένη στην ψυχή μας, και την χρησιμοποίησι αυτής της ομορφιάς ως πρώτης ύλης, ως πηλού για το πλάσιμο ονείρων, επιθυμιών και προσδοκιών, συνεπώς, την σχεδιαγράφησι και χαρτογράφησι ενός αέναου ταξιδιού του οποίου η επιτυχία ευρίσκεται στην καταγραφή των εικόνων της διαδρομής του ταξιδιού κι όχι στον τελικό προορισμό.
Ας μάθουμε να σεβώμεθα και να τιμούμε την μνήμη των ευεργετών, των ηρώων και των ημιθέων, οι οποίοι προσφέρουν εσαεί, ζωνταντοί και νεκροί κι ίσως περισσότερο μετά θάνατον γιατί τότε, μετά τον θάνατο θα γενούν το προζύμι της δημιουργίας, το καύσιμο εκείνο, που θα κρατά αναμμένη την δάδα της παραδόσεως, για να φωτίζη αέναα τα σοκκάκια στον χωροχρονο μέσα στον οποίο ζούμε και τον οποίο διανύουμε τόσο εμείς αλλά και πιότερο από εμάς, τα παιδιά μας.
Μήπως δε όλοι αυτοί οι πικροταϊσμένοι δεν δικαιούνται μια θέσι στην Ουράνια βασιλεία, πιο ψηλά κι από αυτήν των αγίων. Με γροικάτε ν’ αναρωτούμαι γιατί οι μεν άγιοι με τις σκέψεις και τις πράξεις του σώζουν τους εαυτούς τους, ενώ οι ευεργέτες, οι ήρωες κι οι ημίθεοι μπορεί να μην ενεργούν ούτε καν να νοιάζωνται για την αγιοσύνη της ψυχής τους, σώζουν όμως μυριάδες άλλους αδελφούς τους και με τις σκέψεις και με τις πράξεις τους. Σπάνιες, δυστυχώς, τέτοιες μορφές.
Μια τέτοια ίσως σπάνια μορφή, η μορφή του θείου μου του Παύλου; Μία από τις μορφές που γίνονται κερκέλια από όπου άλλοι θα πιαστούμε για να εκτιναχθούμε στα ύψη των δικών μας ονείρων, αρκεί να χτίζουμε όνειρα.
Γιατί άραγες ο Θεός να έπλασε τόσα διαφορετικά όντα, να τα χώρισε σε συνομοταξέις κι έδωσε σε κάθε συνομοταξία κι έναν δικό της τρόπο επικοινωνίας; Ο Θεός , πιστεύω, ότι ποτέ δεν θέλησε να ξανακατασκευαστή ένας παρόμοιος με της Βαβέλ πύργος…Αντιθέτως. Ο άνθρωπος από εμφαν΄σιεώς του προσπαθεί να αποκτήση την γνώσι, να κατακτήση την αλήθεια, να επικοινωνήση τόσο με τους άλλους ανθρώπους όσο και με όλα τα υπόλοιπα όντα, αναζητώντας τον δικό του προσωπικό σκοπό. Αναζητεί ώσπου να ανακαλύψη ή ακόμη – ακόμη και να εφεύρη, αν χρειαστή, τους τρόπυος και τα μέσα για να γίνη αυτό εφικτό.
Μοιάζει με τον καλλιτέχνη ο οποίος όταν ξεκινά να δημιουργήση το έργο του, δεν επιτυγχάνει εξ αρχής αυτό που θέλει να αποδώση. Συνεχίζει…κάνοντας διορθώσεις, προσθέτοντας, αφαιρώντας ή διαφοροποιώντας στοιχεία για να φθάση όσο το δυνατόν στην τελειοτέρα απόδοσι της εικόνος που στον νου του πρωτοραματίστηκε. Η αγωνία του καλλιτέχνη να αντικρύση ολοκληρωμένο το έργο του, τον κάνει να προσπαθή χαλκέντερος αέναα.
Σε μια προσπάθειά του ο άνθρωπος να μορφοποιήση την ιδέα για να μπορέση να επικοινωνήση ασχολήθηκε εκτός της καλλιτεχνίας και με τα μαθηματικά και τον αθλητισμό. Ασχολήθηκε με αυτά γιατί η γλώσσα τόσο της καλλιτεχνίας όσο και των μαθηματικών και του αθλητισμού είναι η μόνη που δεν χρειάζεται διερμηνέα. Μ’ αυτήν την γλώσσα προσπάθησε ανέκαθεν και προσπαθεί ακόμη να επικοινωνήση. Μέσω της επικοινωνίας αποκτάται η γνώσις γιατί από την επικοινωνία αναγνωρίζονται οι διαφορές κι από τις διαφορές προκύπτει ο αντίλογος για να φτάση στο αποκορύφωμα του ενός και μόνον τελικού συμπεράσματος, το οποίο όμως μπορεί και να διαφοροποιηθή αργότερα. Οι ομοιότητές μας είναι αυτές που αρχικά μας φέρνουν πιο κοντά, δημιουργώντας τον λόγο κι από τις διαφορές μας, που δημιουργούν τον αντίλογο, αποκτούμε την γνώσι και πράττουμε δημιουργικά ώσπου να φτάσουμε στην ένωσι. Κι η αγάπη είναι ο φωτεινός πυρσός που θα μας φωτίζη δημιουργικά κι ο αείφωτος σηματωρός για μας και τα παιδιά του μέλλοντος. Χρειάζεται να ζούμε όλοι μας και να εργαζώμεθα καθημερινά, χτίζοντας στο παρόν και βάζοντας συνάμα τα γερά θεμέλια για τα παιδιά μας για το μέλλον. Είναι ανάγκη πλέον αυτό να μας γίνη συνείδησις. Το μέλλον , που παρότι γίνεται παρελθόν πρίν καλά – καλά να προλάβη να γίνη παρόν, δεν υπάρχει ακόμη, κι αν εμείς ζούμε μέσα σ’ αυτό τότε δεν υπάρχουμε κι εμείς. Αν δηλαδή, χτίζουμε στο μέλλον κι όχι για το μέλλον τότε χάνουμε την απόλαυσι που νοιώθει κανείς όταν ρουφά κάθε κλασματικό δευτερόλεπτο του παρόντος δηλαδή ολάκερη την απόλαυσι της ίδιας της ζωής και την δυνατότητα να στήσουμε γερά θεμέλια για τον δρόμο που οδηγεί πάντα εμπρός.
Θεϊκή ισότης δεν είναι όταν το έργο μου δεν γίενται για εμένα αλλά όταν όλα δημιουργούνται από εμένα. Ο Παύλος Ιωάννου Βαρδινογιάννης γνώριζε τα θεϊκά στοιχεία, που η ανθρώπινη φύσις του περιείχε κι ίσως θα μπορούσε κανέις να πη μιλώντας για το έργο του, ότι προσπάθησε να φτάση στην θεϊκή ισότητα. Το έργο του υπήρξε μια δημιουργία από εκείνον και μια απλ΄χοερη προσφορά για όλους, όχι για τον ίδιο. Ένα έργο που περιείχε πάντα μόνο αγνή, ανιδιοτελή αγάπη. Την στιγμή λοιπόν, που για την απόκτησι της γνώσεως και την κατάκτησι της αληθείας χρειαζόμαστε είτε να ρίξουμε άπλετο φως στην σκιά, είτε την ικανότητα να βλέπουμε στο σκοτάδι, τότε ας μαζευτούμε όλες μαζί οι μικρές λυχνίες και τα κεριά κι οι δάδες κι ας σταθούμε στην σωστή απόστασι μεταξύ μας για να μπορέσουμε να φωτίσουμε ολάκερη την πυκνή εκείνη σκιά που καποτε περιείχε ολάκερο το φως της αληθείας και της γνώσεως ή να δημιουργήσουμε λαμπρότερη και πιο ευδιάκριτη την πηγή του φωτός κι ας προσπαθήσουμε παρατηρώντας τα πάντα γύρω μας, ορατά και ίσως κι αόρατα στις περιορισμένες μας αισθήσεις ακόμη, να μάθουμε. Μαζεύοντας τα σκόρπια κομμάτια της γνώσεως μαθαίνουμε τον τρόπο και μας βοηθά να ανακαλύψουμε και την εφαρμογή του μέσα από την προσαρμογή στον άνθρωπο.
Ο Παύλος Ιωάννου Βαρδινογιάννης έλαμψε στα πρόσφατα χρόνια ως ένα υπέρλαμπρος πυρσός με καθάριο φως. Αυτή η αδαμάντινη καθαρότητα της καρδιάς κι η αγνότητα της ψυχής του Παύλου Βαρδινογιάννη θα πρέπει να παραδοθή ως κειμήλιο στις μελλούμενες γενιές. Θα πρέπει να παραδοθή ως άρτιο πρότυπο πάνω στο οποίο θα εργασθούν οι οικοδόμοι του μέλλοντος. Όποια κι αν είναι η μοίρα μας, πρέπει να μάθουμε να την υπομένουμε χωρίς αγανάκτησι. Η ψυχική μας πληρότης και ισορροπία εξαρτάται αποκλειστικά όχι από την ίδια την «πραγματικότητα» αλλά από τον τρόπο με τον οποίο την ερμηνεύουμε.
Ας ερμηνεύσουμε λοιπόν αυτό εδώ το γεγονός, αυτήν εδώ την προσπάθεια, αυτήν εδώ την πραγματικότητα ως τον ακρογωνιαίο λίθο ενός οικοδομήματος που θα στεγάση την αγάπη! Θα μας φέρουν κοντά οι ομοιότητές μας και θα μας ενώσουν, για να μάθουμε από τις διαφορές μας!
Ας είναι λοιπόν, η διοργάνωσι ετούτη η ένδειξις της αποδοχής και η προσπάθεια της ενώσεως των ανθρώπων ανεξαρτήτως τάξεως, φυλής, συνόρων, χρωμάτων, θρησκειών, πολιτευμάτων ή άλλων ιδεολογιών και εξωτερικών χαρακτηριστικών.
Ας πάψουμε να διαφημίζουμε και να διατυμπανίζουμε το θυμό, την οργή και το μίσος ανά τον κόσμο προβάλλοντας τους πολέμους και άλλες εχθροπραξίες, με όποιο μέσον κι αν κάνουμε αυτήν την προβολή.
Ας πάψουμε επιτέλους να ντρεπώμαστε για την αγάπη κι ας την διαλαλήσουμε στα πέρατα της γης.
Ας διαδοθή κι ας λάμψη η αγάπη πάνω σε τούτον τον πλανήτη κι ας της δώσουμε την ευκαιρία ώστε τα αγνό, ανιδιοτελές ηλιόφωτο να φωτίση το σύμπαν.
Ας γίνη, επιτέλους, παντοτινή η ανακωχή που έκαναν όλες οι πόλεις στην αρχαιότητα προκειμένου να διεξαχθούν μεγάλες αθλητικές εκδηλώσεις.
Ας γίνη ετούτη αθλητική διοργάνωσις ένα κερί, μια λυχνία, μια φωτεινή αείφωτη δάδα που θα σελαγίση την αγάπη στις καρδιές μας και θα την απαυγάση στα πέρατα της γης καταυγάζοντας το σύμπαν.
Ας αφυπνίσουμε τις συνειδήσεις μας χωρίς να απορρίπτουμε το ο,τιδήποτε και με κριτικό νου ας αμφισβητούμε τα πάντα για να μπορέσουμε να πορευθούμε στο χαλκόστρωτο καλντερίμι που οδηγεί στην Αλήθεια και το φωτίζει το φως της αγνής, ανιδιοτελούς αγάπης, της δικαιοσύνης και της πίστεως.
1 9 9 7
Του Κρητικού γίγαντα, του Παύλου Ιωάννου Βαρδινογιάννη, την μνήμη σήμερα τιμούμε ύστερα από 13 χρόνια από την αναχώρησί του από τη γη και τη ζωή ετούτη γιατί ακόμη έχουμε ανάγκη από άξιους ταγούς. Ταγούς που γίνονται κερκέλια από όπου θα μπορέσουμε κι εμείς να πιαστούμε και να εκτιναχτούμε στα ύψη για την πραγματοποίησι των δικών μας ονείρων αρκεί να μην ξεχνούμε να χτίζουμε όνειρα. Μια τέτοια σπάνια, μειλίχια μορφή, ένας άξιος, ηλιογέννητος Ταγός, ένα κραταιό, ατσαλένιο κερκέλι, από το οποίο μπορούμε να πιαστούμε, υπήρξε ο Παύλος Ιωάννου Βαρδινογιάννης.
Ο Παύλος Ιωάννου Βαρδινογιάννης, ήταν μια ψυχή που έφερε, κατά την κάθοδό της στην γη, συνδυασμένα όλα εκείνα τα συστατικά της ασίκικης Κρητικής ψυχής των Λευκών Ορέων, μιας και ο σπόρος του δέντρου των Βαρδινογιάννηδων εγονιμοποιήθηκε, εκεί πάνω ψηλά στις μαδάρες, και μάλιστα επρωτορίζωσε στον Άη – Γιάννη των Σφακιώ. Εγαλουχήθηκαν ο κορμός κι οι κλώνοι ετούτου του δέντρου και με την αδιαμφισβήτητη αγνότητα του Ψηλορείτη και λέω αδιαμφισβήτητη την αγνότητα του Ψηλορείτη, αφού τα σπλάχνα του ή μάλλον της κορφής του τα σπλάχνα, επελέγησαν κάποιτε στο παρελθόν, όπως λέγεται, ως ο τόπος για να γαλουχηθή και ν’ αντρωθή ένας ολάκερος Θεός, ο Δίας. Μ’ αυτήν την αγνότητα εγαλουχήθηκε κι ο Παυλής, όπως συνήθως τον απεκαλούσαν οι φίλοι του, μιας κι εγεννήθηκε στον ίδιο τόπο όπου κρατεί ένας ολάκερος Ψηλορείτης, το Ρέθεμνος και συγκεκριμένα στο χωριό Επισκοπή του Ρεθέμνου. Έκει επρωτοβύζαξε, επρωτοπερπάτησε, έμαθε τα πρώτα του γράμματα, έκανε τους πρώτους μπιστικούς για μια ολάκερη ζωή φίλους. Για να μπορέση όμως να εκδηλωθή η μεγαλοσύνη ετούτης της ψυχής, ο Θεός απλόχερα της δώρησε για να την συντροφεύουν , ένα καθάριο πνεύμα και μια λονταρίσια καρδιά γεμάτα αγνότητα, ελευθερία, ανιδιοτέλεια κι αγάπη. Αυτά εξεδηλώνοντο 0 εξεφράζοντο με μια καθημερινή κι έντονη δράσι κι αντίδρασι. Την αντίδρασι που μέσα της περικλείεται η ανακάλυψις της δυνάμεως του καθενός μας και προκαλείται από την δράσι, την δράσι που παρ’ ότι περιέχει την δημιουργία, μέσα της πάντα παραμονεύει η απογοήτευσις, η απογοήτευσις, που δεν είναι τίποτ’ άλλο , από την ίδια την ζωή. Οι άνθρωποι της δράσεως απογοητεύονται, οι απογοητευμένοι συγκλονίζονται, και οι συγκλονισμένοι αγανακτούν. Ο Παύλος Ιωάννου Βαρβινογιάννης, απογοητεύτηκε, συγκλονίστηκε κι αγανάκτησε αρίφνητες φορές.
Μα οι απογοητευμένοι δεν είναι εκείνοι που ανακαλύπτουν στην αντίστασι το σθένος και έτσι βρίσκουν το κουράγιο να αποκαλύψουν την αλήθεια; Και μήπως η συγκλόνισις δεν είναι εκείνη που μας ωθεί στην αναγνώρισι της καρτερικότητος, ως του μόνου τρόπου με τον οποίο καθείς μπορεί να κατακτήση την γνώσι; Ή μήπως η αγανάκτησις δεν είναι εκείνη που κάνει την άηχη σκέψι ν’ αερογλυστρά στους απεριορίστους αιθέρες και να δημιουργή έτσι έναν ορυμαγδό μέσα στο καύκαλό μας, τον γόνιμο ορυμαγδό της σιωπής και της δημιουργικής μοναξιάς; Μπορεί λοιπόν ο Παύλος Βαρδινογιάννης να απογοητεύτηκε να συγκλονίστηκε, να αγανάκτησε αναρίθμητες φορές όμως ποτές του δεν έφτασε στην απελπισία, η οποία είναι μάνα της απογνώσεως, μια μάνα που τα σπλάχνα της δε γίνονται χορηγός ζωής μα κρύβουν την σύγχυσι.
Γέννημα θρέμμα της λεβεντομάνας Κρήτης, ο Παύλος Βαρδινογιάννης, κουβαλούσε πάντα, στης ζωής του το βουργιάλι την εκπάγλου καλονής παράδοσι της ράτσας, και ως έρμα, στο καράβι που επιβιβάστηκε για το ταξίδι του πάνω σ’ ετούτο τον πλανήτη, όλη εκείνη την ηλιοθερή κι αλιανεμοτραφή από την Κρητική φύσι σοφία του λαού. Η παράδοσις και η σοφία ετούτης της περήφανης κι αθάνατης γης τον είχαν από το λυκαυγές της ζωής του νουθετήσει, με την έννοια της ελευθερίας και της αξιοπρέπειας τόσο βαθειά, όσο πεντακάθαρα κατόρθωσε να την αποδώση ο Καζαντζάκης στον πρόλογο του Καπετάν – Μιχάλη γράφοντας πώς « …ο αληθινός άντρας δεν απελπίζεται, ξέρεις αυτός πως στον άτιμο κι αλλοπρόσαλλο ετοούτο κόσμο ζουν, ας είναι και σε λιγοστά στήθη, μερικές θεμελιακε΄ς αρχές, θυγατέρες του ανθρώπου που αυτός τις έπλασε με ιδρώτα, αίμα και κλάματα, κι είναι αθάνατες , οι περισσότερες γεννήθηκαν στην Ελλάδα, δυο οι πιο τρανές: η ελευθεριά κι η αξιοπρέπεια του ανθρώπου».
Και μιλώντας για λευτεριά εννοούμε πρώτα – πρώτα την ελευθερία του πνεύματος που με τόση φαινομενική κι αβίαστη απλότητα φαίνεται ν’ αποδίδεται μ’ ετούτη την κρητική μαντινάδα:
« Στο νου δεν μπαίνει σύνορο
Στην σκέψι χαλινάρι
Κι όπου τα’ αρέσει ελεύθερη πηγαίνει και βολτάρει».
Ο θείος μου ο Παύλος μπορεί, σαν το κρητικό αγρίμι που ελεύθερο τριγυρίζει στ’ απόκρημνα χαράκια και κάποιες φορές μπορεί να τύχη να ξεγλυστρήση, να ξεγλύστρησε κι εκείνος στα χαράκια της ζωής μα στάθηκε όπως σταίνεται και τα’ αγρίμι και συνέχιζε το ελεύθερο σαλαγητό του χωρίς ποτές του να απελπιστή, δεν απελπίστηκε γιατί κάτεχε πως η απελπισία ελλοχεύει στο πνεύμα και δεν τα’ αφήνει ελεύθερο να καλπάση στα αδιάστατα σοκκάκια του νου για να μπορεί να λογάται, ν’ αναλογάται, να συλλογάται και να στοχάζεται. Πίστευε όμως κιόλας πως ελευθερία χωρίς νόμο, δηλαδή χωρίς σοφία κι αρετή είναι ηλιτοφροσύνη – παραφροσύνη, είναι έγκλημα, διάλυσις της ζωής και πώς νόμος χωρίς ελευθερία είναι η καταπίεσίς της. Οποισδήποτε σπόρος καρποφορεί, καρποφορεί όχι όταν είναι γόνιμος αλλά όταν είναι ελεύθερος μέσα στο κατάλληλο περιβάλλον που καμμιά φορά χρειάζεται εμείς να το αναμορφώσουμε ή ακόμη 0 ακόμη και να το διαμορφώσουμε για να γίνη κατάλληλο.
Ο Μεγάλος μας Καζαντζάκης αναφερόμενος στην ελευθερία λέει ότι: « στον κόσμο υπάρχει ένα αγαθό πιο πολύτιμο από την ζωή, και πιο γλυκιό από την ευτυχία κι είναι , η λευτεριά, τσ’ αρετής η θυγατέρα, που όμως κανείς δεν πρέπει να την δέχεται από ξένα χέρια γιατί τότες γίνεται σκλάβος». Η λευτεριά δεν ορίζεται και δεν καθορίζεται, μέσα σε και από περιοριστικούς τοίχους και ταβάνια γιατί σε χαμηλές οικίες και φυλακές μπορεί να κατοικούν ελεύθερες ψυχές και σε μεγάλες κατοικίες να διαμένουν δούλοι, αλλά από τον καθορισμό σαφών, σοφών ορισμών, προσδιορισμών για να μην καταλύεται και να γίνεται ασυδοσία κι αναρχία.
«Το πεπρωμένο» έλεγαν οι αρχαίοι μας πρόγονοι «φυγείν αδύνατον», αλλά παρότι όλοι, ίσως, ερχόμεθα με προδιαγεγραμμένη την πορεία μας σε ετούτη τη ζωή, ο Πάνσοφος σε κανένα μας δεν κοινοποιεί το πεπτρωμένο του κατά την άφιξί του, δίδοντάς μας την ικανότητα κι αφήνοντάς μας την δυνατότητα της ελεύθερης επιλογής να σκεφτούμε, να ονειρευτούμε, να δράσουμε. Αυτό ενέχει το στοιχείο της ελεύθερης, προσωπικής και υπεύθυνης επιλογής για να ανακαλύψη κανείς στην διαδρομή του την προδιεγεγραμμένη του πορεία και να την ακολουθήση, ή και να την προσπεράση και να απομακρυνθή από εκείνην.
Κάθε σκεπτόμενος, όμως, άνθρωπος, κάθε εποχή, χρειάζεται συχνά να καθορίζη τα όρια μεταξύ ελευθερίας και εξουσίας, εξουσία χωρίς το σεβασμό της ελευθερίας καταντά τυραννία, τόσο για τον ίδιο του τον εαυτό όσο και για τους άλλους. Εξουσία είναι, η αληθινή εκείνη υπεροχή, η οποία γεννά τον σεβασμό και την ευλάβεια και δεν στηρίζεται στην αδικία, την επιορκία και την προδοσία. Η εξουσία όμως είναι εκείνη που αμέτρητες φορές μεθάει τους καλούς όπως το παλιό κρασί τους κραταιούς και τον άνθρωπο, τον ξεφανερώνει η εξουσία «Αρχή Άνδρα δείκνυσι» έλεγε ο Βίας ο Πριηνεύς, γι’ αυτό δεν πρέπει ποτέ κανείς να αποποιείται τις ηθικές του αξίες για να κρατηθή σ’ αυτήν, κι όπως χαρακτηριστικά διεκήρυττε ο χαρισματικός Εθνάρχης Ελευθέριος Βενιζέλος: «…οι πολιτικοί άνδρες οφείλουν να πίπτουν χάριν των ιδεών των…» και συνέχιζε λέγοντας ότι: «ο πολιτικός άνδρας οφείλει να είναι πάντοτε έτοιμος να εγκαταλείψη την αρχήν…». Ποιος όμως άραγες έχει τόση φρόνησι ή καλοσύνη ώστε να αξίζη της εμπιστοσύνης για απεριόριστη εξουσία;
Χρειάζεται να δίνωνται μάχες στην ζωή όλων μας, όχι όμως από αγάπη για τον πόλεμο αλλά από πίστη και αφοσίωσι στην είρηνη και να υπάρχη θυσία, όχι από φιλοδοξία και εγωιστική ματαιοδοξία για να μείνη τα’ όνομα αθάνατο στον κατάλογο των ηρώων, αλλά από λατρεία για την λευτεριά, μα πιότερο την λευτεριά του πνεύματος που δεν είναι άλλη από την δυνατότητα να προχωρή η σκέψις στην ολοκλήρωσί της, άφοβα. Και είναι εκείνη η ελευθερία που οδηγεί και θα καθοδηγή ως αείφωτος δάδα και ως αιώνιος σηματωρός, μέσα από τα σελασφόρα χαλικόστρωτα σοκκάκια της φρονήσεως και της γνώσεως, από την δράσι στην αντίδρασι, στην εξέλιξι προς την θεότητα.
Ο θείος μου ο Παύλος, ήταν και παραμένει, στις σκέψεις και στις καρδιές όσων είχαμε την τύχη να τον γνωρίσουμε από κοντά, ένα φωτογόνο κι αείφωτο παράδειγμα που έδωσε μάχες, πολλές μάχες, όχι όμως τόσο για τον εαυτό του, όσο για τον καθένα από εμάς που καθοιονδήποτε τρόπο του χτυπούσαμε την πόρτα και του γυρεύαμε την βοήθειά του, βοήθεια την οποία δεν αρνήθηκε ποτέ και πάντα απλόχερα και με περίσσιο παρορμητικό ενθουσιασμό, μας προσέφερε. Στάθηκε σαν αλιρραγής θαλασσόβραχος για τον καθένα μας και πάντα με ενθουσιασμό γιατί πίστευε ότι, χωρίς την φλόγα του ενθουσιασμού, τίποτα σπουδαίο και ευγενικό δεν μπορεί να γίνη στην ζωή. Πίστευε ότι ο ενθουσιασμός φωτίζεται από την θεϊκή φλόγα της ψυχής και συνάμα την συντηρεί αείφωτη. Το φως του ενθουσιασμού διακρίνεται, καθίσταται ορατό, αναφαίνεται, απεικονίζεται, κατοπτρίζεται, καθρεπτίζεται, μόνο με την παρορμητική ενθουσιώδη δράσι του εμπνευσμένου ανθρώπου. Την παρορμητική δράσι όμως που εμπεριέχει όλα εκείνα τα αγνά, αμόλυντα συστατικά του αυθόρμητου παιδιού συνδυασμένα με την γνώσι του ενθουσιώδους σοφού και που μ’ εκείνην ο εμπνευσμένος φωτίζει τον λαό, τον σκεπτόμενο λαό που την ώρα που ο χαρισματικός ηγέτης του μιλεί εκείνος δεν σκε΄φτεται αλλά πιστεύει. Γι’ αυτό και τα πρότυπα που του δίδονται, δεν χρειάζεται να είναι αλάνθαστα, γιατί αλάνθαστοι είναι μόνο ο Θεός, οι νεκροί κι οι οκνηροί αλλά τα πρότυπα του λαού χρειάζεται να είναι κατασκευασμένα από τον πηλό της ανθρωπιάς, ανακατεμένο με το νερό της αλήθειας, σε όποια αναλογία.
Η αλληλουχία και η ένωσις του οίστρου, της εμπνεύσεως, της αποκαλύψεως της ιδέας με την εκπλήρωσι, την εκτέλεσι, την πρακτική εφαρμογή της είναι που δημιουργούν τα θαύματα. Αυτό καλά το εγνώριζε ο Παύλος Βαρδινογιάννης και πάντα του προσπαθούσε να φτάνη στην πρακτική εφαρμογή της ιδέας έστω και με την πιθανότητα του σφάλματος, γιατί πίστευε ότι τα αθέλητα λάθη του καθενός μας είναι καρπός του μόχθου και της αγάπης για τον συνάνθρωπο, κι είναι κι αυτά παιδιά μας. Ίσως πιο άσχημα ή ακόμη κι ανάπηρα μα πάντα παιδιά μας. Και ως παιδιά του τα λάθη του αυτά, τα’ άσχημα ή ανάπηρα, ο θείος μου ο παύλος δεν τα πέταγε στον Καιάδα ούτε τα έκλεινε σε ιδρύματα μακρυά από τα βλέμματά μας, αλλά τα παρέδιδε κι αυτά σε εμάς, για να τα κρίνουμε μαζί με τα μεγαλουργήματά του. Τα παρέδιδε γιατί είχε συνείδησι ότι κι ο άσχημος κι ο ανάπηρος αποτελεί ενεργό μέλος της ζωντανής κοινωνίας και δεν είναι απόβρασμά της, που πρέπει να μπαίνη σε αθέατο περιθώριο. Εξ άλλου η ασχήμια ή η αναπηρία δεν είναι ασθένειες μεταδοτικές. Ίσα – ίσα είναι αυτά που χρειαζόμαστε για να ευγνωμονούμε τον πλάστη για τα δώρα που πάνω στον καθένα μας με περισσή αγάπη εναπόθεσε κι είναι αυτά που μας δίνουν το ερέθισμα για να χρησιμοποιούμε την αρτιμέλειά μας στο έπακρο.
Τους ανθρώπους τους κρίνουμε από τις πράξεις και τα επιτεύγματά τους, θα έπρεπε όμως να μπορούν να κριθούν από τις προθέσεις και τις δυνατότητες τους, για να υπάρχη δικαιοσύνη. Όλες οι πράξεις του εμπνευσμένου είναι πράξεις γεμάτες αγάπη για τον άνθρωπο. Είναι, δηλαδή, πράξεις φιλανθρωπίας, γιατί ο φωτισμένος ξέρει ότι η φιλανθρωπία δίνει θάρρος στους παραμελημένους, που η ίδια η ζωή τους προσπερνά. Στα πλαίσια της φιλανρωπίας, ο θείος μου ο Παύλος, προσπαθούσε να κάνη το όποιο «ρουσφέτι», που για εκείνον είχε την έννοια της παροχής εξυπηρετήσεως, και που πάντα του έλεγε πως το έχει ανάγκη ο αφανής κκι όχι ο επιφανής, ο άσημος κι όχι ο διάσημος. Πόσες φορές δεν άνοιξε την τιτάνια αγκαλιά του για να χωθή ένας ακόμη από εμάς μέσα της για να βρούμε την θαλπωρή και το καταφύγιο, που τόσοι από εμάς, τόσο έχουμε άλλωστε ανάγκη, κατά καιρούς; Κι αυτό γιατί; Ίσως γιατί πολύ καλά εγνώριζε ότι, τις αλγηδόνες κλωσσούν στις φερέπονες καρδιές τους οι παραπονεμένοι κι οι πικραμένοι, οι οποίοι βρίσκουν παρηγοριά στην συμπόνια και την συμπαράστασι.
Ο Παύλος Ιωάννου Βαρδινογιάννης, υπήρξε ένας αρχιτέκτονας, ένας κτίστης, ένας οικοδόμος έργων κι όχι απλά λόγων, γιατί εκάτεχε ότι ο λόγος είναι για να υπηρετή την δράσι κι όχι για να εξαπατά ή να παραπλανά, όμοια όπως το χρήμα που είναι ανάγκη να χρησιμοποιείται ως το μέσον για την ανάτασι, την εξύψωσι του πνεύματος κι όχι για την υποδούλωσι της ψυχής πάνω στην ύλη. Ας μάθουμε λοιπόν να εκτιμούμε, να σεβώμεθα και να τιμούμε, τόσο τους ζωνταντούς όσο και την μνήμη τέτοιων ανθρώπων, τέτοιων ηλιαυγών ψυχών, τέτοιων τηλαυγών πνευμάτων, τέτοιων άξιων ταγών, γιατί ακόμη και σήμερα κι ίσως πιότερο από ποτέ μιας και βρισκόμαστε σε απόστασι μισής αναπνιάς από το 2000, η ανθρωπότης τους έχει ανάγκη.
Τους έχει ανάγκη για να συνεχίση να προσδοκά, να επιθυμή, να πραγματοποιή και να δημιουργή επιτυχίες, επιτυχίες που είναι η δυνατότης κι η ικανότης της πραγματοποιήσεως τόσο των επιθυμιών όσο και των προσδοκιών με αμόχθητη, ανεπαχθή ευκολία. Μια ευκολία που είναι ακούραστη, διότι βασίζεται στην πηγαία ανάβλυσι όλης της ομορφιάς, που βρίσκεται μέσα στο φιλντισένιο κοχύλι που μέσα του περιέχει ένα μοναδικό, πανάκριβο μαργαριτάρι, την ανιδιοτέλεια, δεμένη με το μαλαματένιο τα’ ολόχρυσο νήμα της αγάπης που βρίσκεται στην ψυχή μας και την χρησιμοποίησι αυτής της ομορφιάς ως πρώτης ύλης, ως πηλού για το πλάσιμο νέων ονείρων, περισσότερων επιθυμιών και μεγαλυτέρων προσδοκιών μακριά από παραισθησιογόνα, γιατί ο μερακλής την σχεδιαγράφησι, την χαρτογράφησι και την διαδρομή αυτού του ταξιδιού του χρειάζεται να την κάνη συνειδητά για να είναι η καταγραφή των χιλιόχρωμων εικόνων του πραγματική κι όχι παραισθητική και ψεύτικη. Κι αυτό γιατί ο μερακλής ξέρει, κατέχει, πώς έτσι μόνο μέσα από την αλήθεια μπορεί να δράσση δημιουργικά τόσο για δικό του καλό μα και πιότερο για το καλό όλων.
1 9 9 8
Ως είν’ ο ήλιος λαμπερός
Κι όλη τη γη φωτίζει
λάμπεις Βαρδινογιάννη μας
κι ο κόσμος το γνωρίζει.
Και δέκα χρόνια στρογγυλά
Πάντοτε πετυχαίνεις
Πάντοτε πρώτος Βουλευτής
Σ’ όλη την Κρήτη βγαίνεις.
Κι είκοσι χρόνια στρογγυλά
Πιστός στο Βενιζέλο
Μένεις Βαρδινογιάννη μας
Απ’ την αρχή ως το τέλος.
Γι’ αυτό πάντα το Ρέθυμνο
Με πίστι σε ψηφίζει
Γιατί και συ υπηρετείς
Πιστά και ξεχωρίζεις.
Ο τόπος μας ολόκληρος
Σου εύχεται πάντα νίκη
Και να σε δούμε γρήγορα
Μεγάλο κυβερνήτη.»
Οι δύο τελευταίοι στίχοι από το τραγούδι, που κάποτε γράφτηκε για τον άνθρωπο και πολιτικό Παύλο Ιωάννου Βαρδινογιάννη, την μνήμη του οποίου σήμερα τιμούμε μ’ αυτήν την διεθνή αθλητική διοργάνωσι στίβου, ήταν: «…και να σε δούμε γρήγορα μεγάλο κυβερνήτη». Η άποψις όμως κι η απόφασις της μοίρας υπήρξε διαφορετική από εκείνην της ευχής του τραγουδοποιού ο οποίος εξέφραζε τότε τον λαό της Ρεθύμνης.
Παύλος Βαρδινογιάννης! Ένας μύθος μιας εποχής! Ένας μύθος που, όπως όλοι οι μύθοι, μέσα του έκρυβε μόνο αλήθεια, ένας μύθος που ποτέ δεν φοβήθηκε την απομυθοποίησί του γιατί πατούσε σε γερά θεμέλια, θεμέλια φτειαγμένα από το πανίσχυρο υλικό της σοφίας, της αρετής, της αγνής αγάπης και της ανιδιοτελούς προσφοράς , υλικά που κάνουν τα θεμέλια ακλόνητα. Δεν φοβόταν την απομυθοποίησι γι’ αυτό και ποτέ δεν κράτησε τον κόσμο σε απόστασι, αντιθέτως τον καλούσε κοντά του να τους γνωρίση και να τον γνωρίσουν από κοντά. Αυτό το πλησίασμα ενδυνάμωνε, δεν αποδυνάμωνε την θέσι του. Ένας άντρας πορεύεται ως τα όρια των δυνάμεων του ενώ ο οδηγός, ο ταγός, ο ηγέτης τα ξεπερνάει και καμμία δοκιμασία δεν τον κλονίζει. Ο Παύλος Βαρδινογιάννης υπήρξε οδηγός, υπήρξε ταγός, υπήρξε ηγέτης γιατί μπορεί πολλές φορές να συγκλονίστηκε μα ποτέ δεν κλονίστηκε από την όποια δοκιμασία. Στεκόταν μπροστά στην όποια δοκιμασία κι έμοιαζε ως να της απέτις φόρο τιμής γιατί εγνώριζε ότι κάθε δοκιμασία όσο μικρή κι αν είναι έχει ένα μεγάλο μάθημα ν’ αποδώση και κατόπιν με το κεφάλι ψηλά προχωρούσε.
Η διαιώνισις των μετρίων είναι εξασφαλισμένη, φθονούν και μισούν τις ηλιόβλητες, πάμφωτες προσωπικότητες όχι γιατί κάνουν πιο θαμπή την παρουσία τους αλλά γιατί το φως τους κάνει να καταφαίνεται η ασημαντότητά τους. Μια αντρειωμένη ψυχή δρα. Δρα ακόμη κι ενάντια στην μοίρα της γιατί γνωρίζει ότι στο χέρι του καθενός μας είναι η αλλαγή του. Αν είμαστε ικανοί ας το κάνουμε, αν όμως είμαστε ανίκανοι τότε ας μην κατηγορούμε άλλους για την δυστυχία μας αλλά ας καταλογίσουμε την ευθύνη στην δική μας μετριότητα και συνεπώς ανικανότητα για αλλαγή. Η αντρειωσύνη κι η παλληκαριά αρκούν άραγες για να υπάρξη νίκη ή μήπως χρειάζεται κι η θυσία; Με την αντρειωσύνη και την παλληκαριά μπορεί να μην κερδηθή ένας πόλεμος. Με την θυσία μπορεί να χαθή ο πόλεμος, υπάρχει όμως σίγουρα μία νίκη, η νίκη μιας μάχης. Αυτή η μάχη μπορεί να μην είναι του πολέμου, είναι η μάχη της συνειδήσεως, μάχη ίσως πιο σημαντική γιατί η συνείδησις γεννιε΄ται και πρέπει να διατηρείται για να φτάνη ως τον θάνατο ελεύθερη. Ακόμη κι αν χάσης την μάχη της ζωής, με την θυσία ο θάνατος φέρνει την νίκη της ελευθερίας.
Ο Παύλος Βαρδινογιάννης ήταν ασυμβίβαστος στην υποστήριξι Αρχών αλλά δεν απέκλειε την αλλαγή τακτικής αν τούτο επεβάλλετο εκ των πραγμάτων. Ο Παύλος Βαρδινογιάννης έμοιαζε σαν την βάρκα που μπορεί να γλυστρά πάνω στο ήρεμο ή ταραγμένο νερό. Πίστευε όμως ότι για να αυξήση η βάρκα την ταχύτητά της και συνεπώς να φτάση πιο γρήγορα στον προορισμό της έπρεπε να εναρμονίζεται με την ροή των υδάτων. Αυτό του το πιστεύω το μετέφερε στην ζωή του. Ανελογίζετο, εσυλλογίζετο, και κατόπιν αναθεωρούσε τις σκέψεις και αναπροσάρμοζε τις πράξεις του. Βαθειά σεβόμενος τον σοφό Ηγέτη των Ινδιών και καλό του φίλο Νεχρού ενστερνίζετο πολλές από τις σοφές του ρήσεις, όπως αυτήν που έλεγε: « Όταν κανείς θέλει να ηγήται ενός λαού πρέπει ν’ αξιοποιή τις δυνάμεις του και να πειθαρχή τις αδυναμέις του λαού αυτού. Δεν πρέπει να κάνη τις αδυναμίες, τις ανάγκες και τις εκρήξεις του λαού συνθήματα για να μαζεύη ψήφους και χειροκροτήματα διότι τότε είναι δημαγωγός. Ο δημαγωγός μπαίνει εύκολα στην Βουλή αλλά τον αγνοεί η ιστορία».
Το δίκαιο βγαίνει από τον σεβασμό της σκέψεως του άλλου. Η αρετή της δικαιοσύνης διακατείχε τον Παύλο Βαρδινογιάννη. Έξω από πολιτικές θεωρίες και προσωπικά συμφέροντα το δίκαιο αποτελούσε αρετή γιατί η προτεραιότης του πάντα ήταν το σύνολο των συνανθρώπων του, των Ρεθυμνίων, των Κρητών, των Ελλήνων. Σ’ όλη του την ζωή πιστός Βενζελικός. Ασπίδα οτυ παντοτινή κι αδιεπέραστος υπήρξε η εμπιστοσύνη του λαού. Είχε συνείδησι του θείου μεγαλείου της ψυχής του και της ανθρώπινης μικρότητος του και για ετούτο σ’ όλη του την ζωή προσπαθούσε να ξεπεράση την μικρότητα και να πλησιάση στο ελάχιστο το μεγαλείο με την αγνή, ανιδιοτελή αγάπη που φώλιαζε στα σπήλια της καρδιάς του, με την προσφορά των έστω και μικρών έργων κι όχι των μεγάλων λόγων του. Έπραττε, υπηρετούσε, εξυπηρετούσε, διεκδικούσε, αποφάσιζε όχι σκεπτόμενος την επόμενη εκλογή του αλλά σκεπτόμενος πάντα και μόνο την επόμενη γενιά. Πίστευε ότι ο οιοσδήποτε πρέπει να υποτάσσεται μόνο στην θέλησι της αγάπης, σε τίποτα και κανένα άλλο. Ο καθένας μας πρέπει να γίνεται ο συνδετικός κρίκος που ενώνει, υπηρετεί κι ίσως εξουσιάζει τους άλλους.
Τι πιο ενωτικό από μια διοργάνωσι σαν ετούτη; Διοργάνωσι που καταφέρνει να φέρνη όλους τους ανθρώπους στον ίδιο χώρο, χωρίς να κάνει καμμιά διάκρισι χρώματος, πολιτικών, θρησκευτικών ή όποιων άλλων ιδεολογιών για να προσπαθήσουν όλοι τους για την ίδια ιδέα. Θα προσπαθήσουν και μέσα από την αμιγή άμιλλα θ’ αναδειχθούν οι νικητές. Στον συναγωνισμό αυτό, στην πραγματικότητα, δεν υπάρχουν ηττημένοι.
Στο σημείο αυτό θα χρησιμοποιήσω τα λόγια ενός από εσάς , τους αθλητές, έτσι όπως το αναφέρει μέσα στο βιβλίο της η ίδια. Αναφέρομαι στην Χρυσή μας Ολυμπιονίκη, την Κυρία Βούλα Πατουλίδου, την οποία και ευχαριστώ για την τιμή που μου έκανε επιτρέποντάς μου να προσθέσω στο δικό μου κείμενο το κομμάτι αυτό για την σημερινή τελετή ενάρξεως. Επέλεξα αυτό το κομμάτι του προλόγου της γιατί πραγματικά αφορά κι αναφέρεται όχι μόνο σε μια Χρυσή Ολυμπιονίκη αλλά και στον Παύλο Ιωάννου Βαρδινογιάννη, του οποίου την μνήμη σήμερα μ’ αυτή την διοργάνωσι τιμούμε, μα και σε τόσους άλλους. Λέει λοιπόν: «Οι περισσότεροι αποτυπώνουν και διατηρούν στην μνήμη τους την εικόνα ενός πετυχημένου ανθρώπου, που τελικά κατώρθωσε να μετατρέψη τα πιο τολμηρά ονειρά τους σε απτή πραγματικότητα. Δυστυχώς δεν γνωρίζουν και ούτε ενδιαφέρονται να μάθουν όσα προηγήθηκαν, αφού άλλωστε αυτά διαδραματίστηκαν στα παρασκήνια, μακρυά από τα φώτα της δημοσιότητα. Θεωρούν την επιτυχία αυτονόητη και δεν υπολογίζουν πόσος πόνος, πόση δυστυχία, πόση επιμονή, και υπομονή, πόση αυταπάρνησι και στέρησι, πόση τρέλλα και αντοχή, πόσο χρήμα καταναλώθηκε για να φτάση στην κορυφή αυτός που με τόση κρυφή ζήλεια τώρα θαυμάζουν.»
Εκείνος που και το πλέον απομακρυσμένο κύτταρό του είναι διαποτισμένο με το: «Ωσάν τα μάθια μου αγαπώ αυτούς που με μισούνε, σκεφτείτ’ εδά πως αγαπώ αυτούς που μ΄αγαπούνε», όπως ήταν ο Παύλος Ιωάννου Βαρδινογιάννης, δεν μπορεί παρά ο άνθρωπος αυτός να είναι ένας φαεινός ζωοδότης ήλιος και: «Στον ήλιο σαν φεγγοβολά κανείς δεν το προσέχει αν μες στην τόση λάμψι του λίγες κηλίδες έχη.».
« Καλή επιτυχία» λοιπόν πρώτα απ’ όλα στους αθλητές, που είσαστε η καρδιά της διοργανώσεως και δεύτερον «Καλή επιτυχία» στην όλη η διοργάνωσι των «Βαρδινογιαννείων» για να μπορέση η δάδα που καίει γι’ αυτό τον θεσμό να μείνη αείφωτη.
Μία απάντηση στο “ΠΑΥΛΟΣ ΒΑΡΔΙΝΟΓΙΑΝΝΗΣ”
Κωστής Καλλεργης (ΚΙΓΚ)
Ανθρωπιστές Πολιτικούς η Χώρα μας δε βγάνει
Ησουνα ο Μοναδικός ΠΑΥΛΟ ΒΑΡΔΙΝΟΓΙΑΝΝΗ !!!