Η ζωή στη σχολή Ευελπίδων κυλούσε όπως ορίζουν οι αυστηροί κανόνες της σχολής. Οι σπουδαστές ξεκινούσαν τη βδομάδα με νωπές τις αναμνήσεις από την έξοδο του Σαββατοκύριακου. Ο Παντελής Σαββάκης είχε ξεχωριστό κέφι εκείνο το πρωί της 28ης Οκτωβρίου 1940. Σκεπτόταν μια κοπέλα που είχε γνωρίσει στο πάρτι της προηγουμένης. Σίγουρα έπρεπε να την ξαναδεί. Χαμογέλασε στη σκέψη και τεντώθηκε με όλη την ξεγνοιασιά των είκοσι χρόνων του. Τι όμορφη που ήταν η ζωή. Κι εκείνος τόσο ευτυχισμένος με όσα ζούσε. Βέβαια τρία χρόνια στη σχολή, με αυστηρή πειθαρχία δεν κάνει το βίο κι εύκολο. Αλλά ήξερε από πειθαρχία και σεβασμό ο Παντελής κουβαλώντας τις παραδόσεις της Ρεθεμνιώτικης φύτρας του.
Γεννημένος στο Ρέθυμνο έμαθε από νωρίς να τιμά τη γενιά του ανθρώπους με ήθος που δεν απουσίασαν από κανένα προσκλητήριο της μάνας Κρήτης ούτε και της Ελλάδας όποτε ο εχθρός απειλούσε τη λευτεριά της.
Από τη σχολή στο μέτωπο
Έτυχε όμως εκείνο το πρωινό να δώσει μια ακόμα βροντερή παρουσία της γενιάς του στο κάλεσμα και ο Παντελής.
Δεν είχε προλάβει να τελειώσει η πρώτη φάση των πρωινών καθηκόντων και αμέσως έμαθαν οι σπουδαστές το μεγάλο νέο. Η χώρα μας από τα ξημερώματα βρισκόταν σε εμπόλεμη κατάσταση με τους Ιταλούς. Το αρχηγείο είχε προβληματιστεί αν θα έστελνε στο μέτωπο και τους τριετείς της Σχολής Ευελπίδων. Ήταν όμως τόσος ο ενθουσιασμός εκείνης της γεμάτης παλμό νεολαίας που έκαμψε κάθε δισταγμό των επιτελών.
Από τους πρώτους που βρέθηκε στο μέτωπο και ο 20χρονος Παντελής και μάλιστα έχοντας την ευθύνη στρατιωτών. Κατευθείαν στα βαθιά.
Οι πρώτες εμπειρίες τραυματικές. Δεν ήταν ο φόβος του εχθρού ούτε η κόλαση της μάχης που τρόμαζε. Η πιο σοβαρή απειλή ήταν ο θάνατος από το κρύο και την πείνα. Η θέα νεαρών παιδιών που ξαφνικά έπεφταν νεκρά από εξάντληση, άμαθα καθώς ήταν και θύματα μιας ανάλγητης πολιτικής που άφηνε το στράτευμα ακάλυπτο, έρμαιο της τύχης του. Κι αν αυτά τα αμούστακα παιδιά μεγαλούργησαν ήταν επειδή αγαπούσαν την πατρίδα τους κι ήξεραν από τον πατέρα και τον παππού πόσο θεϊκό είναι να θυσιάζεσαι γι’ αυτή και το μεγαλείο της.
Ανάμεσα στους …εθνικόφρονες νέους και οι άλλοι, τα «μαύρα πρόβατα» οι βαρυποινίτες. Είχαν όμως ενωθεί σαν μια γροθιά τώρα για να αποκρούσουν τον εχθρό. Και κάλυπταν τις αδυναμίες της πατρίδας τους να τους συντρέξει αυτές τις κρίσιμες ώρες με την ευρηματικότητα του νου και την ανάγκη για επιβίωση.
Πατέρας και γιος στον πόλεμο
Ποια η έκπληξη του Παντελή όταν είδε ξαφνικά τον πατέρα του -Ο συνταγματάρχης Γεώργιος Σαββάκης, προερχόμενος από την εφεδρεία των παλαιών αξιωματικών είχε τοποθετηθεί ένα μήνα περίπου μετά την έναρξη του πολέμου, ως φρούραρχος της μόλις απελευθερωθείσης Κορυτσάς.
Η συνάντηση πέρα από ένα θερμό χαιρετισμό δεν μπορούσε να έχει συνέχεια. Ο πόλεμος δεν επέτρεπε άλλες συναισθηματικές εξάρσεις. Και το γεγονός ότι είχε υποδιοικητή τον πατέρα του δεν σήμαινε για τον 20χρονο Παντελή, τίποτα περισσότερο από μια τυχαία σύμπτωση.
Πόσες και πόσες δεν ήταν οι καταστάσεις που ωρίμασαν ξαφνικά τον νεαρό αξιωματικό.
Οι πρώτες νίκες και η μεγάλη ικανοποίηση της αποστολής που είχε πετύχει, η καλή απολογία στην αναφορά μια θεαματικής πορείας στον τελικό στόχο που ήταν να πετάξουν τον πανίσχυρο εχθρό στη θάλασσα, αλλά και οι εμπειρίες από τις συνέπειες του πολέμου.
Η αξιοπρέπεια των Ελλήνων στρατιωτών
Ανάμεσα στους αιχμαλώτους κι άλλα συνομήλικα με τους Έλληνες στρατιώτες παιδιά που είχαν πίσω κι αυτά μάνες να παρακαλούν τη μαντόνα για το γυρισμό τους. Παλικαράκια που έτρεμαν στην αρχή της αιχμαλωσίας και καλόπιαναν τους δικούς μας. Σύντομα όμως γνώριζαν το μεγαλείο του Έλληνα στρατιώτη που δεν χτυπούσε ύπουλα, ούτε παραβίαζε τους κανόνες της ηθικής και της ανθρωπιάς. Και πιο ήσυχοι πια ακολουθούσαν πειθήνια και χωρίς την πρωτινή τους ανησυχία.
Ο Παντελής είχε στο μεταξύ κερδίσει τους πάντες από το μεγαλύτερο βαθμοφόρο μέχρι τον απλό στρατιώτη με τη γενναιότητα και τον ηρωισμό του. Είχαν να λένε ότι έβαζε το σώμα του ασπίδα για να προστατεύει τους στρατιώτες του.
« …Έπεσε υπέρ πατρίδος»
Και ξαφνικά μέσα στο χειμώνα του 1941, μια συνταρακτική είδηση έφτασε στο Ρέθυμνο: «Ο Ανθυπολοχαγός Παντελής Σαββάκης έπεσε στη μάχη κατά την εκτέλεση του καθήκοντος». Εψάλη τότε επιμνημόσυνη δέηση με όλες τις τιμές στο παρεκκλήσι της Σχολής των Ευελπίδων, ενώ μια άλλη ανεπίσημη πραγματοποιήθηκε από τους συμμαθητές του στον Άγιο Νικόλαο στα Πευκάκια. Η θλιβερή εκείνη είδηση ευτυχώς διαψεύστηκε αργότερα όταν έλαβαν οι γονείς του επιστολή από τον ίδιο που τους πληροφορούσε ότι ήταν ζωντανός και βρισκόταν αιχμάλωτος στην Ιταλία. Μετά από δυο χρόνια έρχεται νέα είδηση για την τραγική απώλειά του κατά την αιχμαλωσία, η οποία δεν διαψεύστηκε μέχρι το τέλος του πολέμου. Και δεν υπήρχε η παραμικρή αμφιβολία ότι ο Παντελής είχε σκοτωθεί, από τη στιγμή που η είδηση προερχόταν από το Διεθνή Ερυθρό Σταυρό.
Με οδύνη η τοπική κοινωνία ζούσε το γεγονός και εκδήλωνε τη συμμετοχή της με παλλαϊκό πένθος. Στην πατρογονική κωμόπολη το Σπήλι εψάλη αρχιερατική επιμνημόσυνη δέηση «υπέρ πατρίδος πεσόντος» Παντελή Σαββάκη στην οποία παραβρέθηκε πλήθος κόσμου. Ήταν τόσο αγαπητός σε όλους ο νεαρός αξιωματικός.
Και ξαφνικά τον είδαν μπροστά τους
Και μια μέρα γιορτινή να σου ο Παντελής ολοζώντανος. Η παρουσία του έκανε τον κόσμο να παραληρεί από ενθουσιασμό. Τι θαύμα ήταν αυτό. Ο νεκραναστημένος νεαρός Ρεθεμνιώτης χρειάστηκε να επαναλάβει αρκετές φορές την περιπέτειά του.
Κατάφερε να διαφύγει, γλιτώνοντας από του χάρου τα δόντια. Περιπλανιόταν ρακένδυτος, πεινασμένος στους απέραντους κάμπους στα βουνά και στις αφιλόξενες ερημιές της Ιταλίας. Επέστρεψε μετά από φρικτή ταλαιπωρία καταξιωμένος και τιμημένος με δεκαεννιά παράσημα και με πέντε διαφορετικά τραύματα για την αυταπάρνηση και την προσφορά του στην πατρίδα. Ο κόσμος τον υποδέχτηκε με τις τιμές που του άξιζαν εκτιμώντας και τον αδαμάντινο χαρακτήρα του.
Ένας ακέραιος άνθρωπος
Αυτό που χαρακτήριζε και χαρακτηρίζει τον άνδρα είναι η ακεραιότητα του χαρακτήρα του. Είχε την ευκαιρία να κάνει ένα πλούσιο γάμο στην Ιταλία και να ζει με ζάμπλουτες οικογένειες. Εκείνος το θεώρησε αναξιοπρεπές και προτίμησε να βρεθεί και πάλι στο μέτωπο για να πολεμήσει το Χιτλερισμό.
Μετά την απελευθέρωσή του από τα συμμαχικά στρατεύματα στην Ιταλία ο στρατηγός μετακινήθηκε με πολεμικό πλοίο στην Αίγυπτο. Εκεί εντάχθηκε στον Ιερό Λόχο και μετά από ειδική εκπαίδευση προωθήθηκε στο μέτωπο της Βόρειας Αφρικής, όπου υπηρέτησε επί επτάμισι χρόνια. Εκεί με τον ηρωισμό του τιμήθηκε για πολλά ανδραγαθήματα λαμβάνοντας μεταξύ άλλων και το «Χρυσούν Αριστείον Ανδρείας».
Η ζωή του σε βιβλίο
Πέρασαν τα χρόνια κι ένα βράδυ σε μια βιβλιοπαρουσίαση του εκλεκτού μας συγγραφέα, οδοντιάτρου κ. Μανόλη Κούνουπα, ο Παντελής Σαββάκης τιμημένος στρατηγός πλέον που ήταν ανάμεσα στο πυκνό ακροατήριο, τον πλησίασε να τον συγχαρεί. Και πάνω που γινόταν η αναδρομή στα παλιά τον κάλεσε στην έπαυλή του στο Ψυχικό για κάτι σημαντικό. Αυτό ήταν μερικές πυκνογραφημένες σελίδες με προσωπικές ημερολογιακές σημειώσεις από τα βιώματα και τις εμπειρίες του κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Εμπιστεύθηκε τον πλούτο αυτό της ψυχής του στον εκλεκτό λογοτέχνη μας στο όνομα της παλιάς τους φιλίας και επειδή εκτιμούσε το ταλέντο του.
Το αποτέλεσμα ήταν ένα βιβλίο που επιμελήθηκε η «Γραφοτεχνική» με τίτλο «Νίκησε δυο φορές το θάνατο». Εκεί αναφέρονται οι περιπέτειες του στρατηγού Σαββάκη που κερδίζουν τον αναγνώστη με την πλοκή τους. Θυμίζουν μυθιστόρημα αλλά είναι μια μεγάλη πραγματικότητα. Το απόσταγμα ζωής ενός ανθρώπου που πολέμησε το φασισμό θυσιάζοντας τα καλύτερα χρόνια του. Και δεν δίσταζε να κάνει ασπίδα τον εαυτό του για να προστατεύει τους άνδρες του.
Εύα Λαδιά