Ήταν μεγάλη η προσφορά στην πατρίδα της οικογένειας Βογιατζάκη. Αναφερόμαστε στην οικογένεια που μας έδωσε τον μεγάλο κρητικάρχη Γεώργιο Βογιατζάκη.
Όπως μας ενημερώνει σχετική μελέτη του Πάρη Κελαϊδή, στις 20 Οκτώβρη 1866, στη μάχη που έδωσε ο Πάνος Κορωναίος, στην τοποθεσία Ακόνια του Βρύσινα, έλαβαν μέρος μαζί με άλλους Χρωμοναστηριώτες ο Μπογιατζηδογιώργης, ως απλός ακόμη πολεμιστής μαζί με τον αδελφό του Νικόλα και τα εξαδέλφια του Μανόλη, Παναγιώτη και Στυλιανό.
Κατά τη θρυλική άμυνα του Αρκαδίου ο Μιχάλης, ο Δημήτρης και ο Αλέξης μαζί με το θείο τους Μανόλη έπεσαν μαχόμενοι στο δυτικό προμαχώνα τ’ Αρκαδιού στις 8 του Νοέμβρη.
Τ’ άλλα δυο αδέλφια ο Γιάννης και ο Μάρκος πήραν μέρος στην περιώνυμη και αφαντάστου ηρωισμού έξοδο του Ντελή Δράκου στις 9 του Νοέμβρη. Κατά την έξοδο αυτή και οι 40 παράτολμοι πολεμιστές εσφάγησαν μέχρις ενός σε μια άνιση μάχη σώμα με σώμα, αφού κατέστρεψαν περί τους 200 Τούρκους στα αμπέλια και τις κουκουναριές.
Μεγάλη μορφή ήταν και ο Παναγιώτης πατέρας του Γεωργίου Βογιαζτάκη. Ήταν μοναχογιός του καπετάν Γιώργη με το όνομα, που γεννήθηκε στο Ρέθυμνο το 1874.
Σύμφωνα με τα έθιμα της εποχής θα έπαιρνε το όνομα Κωστής του παππού του. Είχε προηγηθεί ένας γιος που δεν επέζησε. Γι’ αυτό στη δεύτερη εγκυμοσύνη της η μητέρα του έταξε το παιδί στην Παναγία. Κι έτσι όταν γεννήθηκε ένα αγόρι του έδωσαν το όνομα Παναγιώτης.
Πήρε εκδίκηση για τον πατέρα του
Ήταν πολύ νέος όταν δολοφονήθηκε ο πατέρας του από Τούρκους που ήθελαν να κόψουν την ορμή της ομάδας του καπετάν Μπογιατζηδογιώργη που είχε γίνει εφιάλτης τους.
Πήρε την εκδίκησή του, ωστόσο μέσα στις 40 μέρες που όριζε το έθιμο της βεντέτας. Μόλις τέλειωσε τις τυπικές υποχρεώσεις με το νεκρό, ζώστηκε τα άρματά του και βγήκε στο βουνό. Ξαναγύρισε παραμονές του μνημοσύνου και ζήτησε από τους φίλους του να τον ενημερώσουν για τις κινήσεις του φονιά. Οι πρώτες πληροφορίες τον γέμισαν μια άγρια χαρά. Την ημέρα ακριβώς του μνημοσύνου ο φονιάς είχε πρόγραμμα να πάει στους Μύλους για δουλειά περνώντας με τη συνοδεία του από τη θέση που είχε δολοφονήσει το Μπογιατζηδογιώργη.
Ο νεαρός Παναγιώτης θεώρησε ότι ήταν εύνοια της Νέμεσης αυτή η σύμπτωση. Και με τρία ξαδέλφια του παρέα έστησαν ενέδρα του Τούρκου.
Άλλος πλήρωσε για τον φονιά
Τελικά εκείνος αποφάσισε να στείλει κάποιον άλλον στη θέση του, ο οποίος τα ‘χασε όταν είδε μπροστά του το γιο του σκοτωμένου. Όταν κατάλαβε τις προθέσεις του μάταια ορκίστηκε πως δεν ήταν αυτός ο αίτιος. Δυο σφαίρες τον έριξαν νεκρό.
Άστραψαν και βρόντησαν οι Τούρκοι του Χρωμοναστηρίου μετά το φονικό αυτό. Επικήρυξαν τον Παναγιώτη που δεν είχε άλλη επιλογή από την ένωση με τους επαναστάτες της Μεταπολίτευσης. Και η δράση που ανέπτυξε ήταν εντυπωσιακή.
Όταν τέλειωσε η επανάσταση και δόθηκε αμνηστία ο Παναγιώτης επέστρεψε στο χωριό. Ένας άντρας με λεβεντιά και χάρη. Και τι παράξενο. Τώρα που είχε λείψει από την ατμόσφαιρα η μυρωδιά του μπαρουτιού κι είχε σβήσει ο αχός της μάχης δεν ήταν πια ο άγριος πολεμιστής. Είχε γίνει πια ένας ήρεμος άνθρωπος με μια έμφυτη αρχοντιά στους τρόπους και στην ομιλία του. Κέρδισε το γενικό σεβασμό χωρίς να καταβάλει προσπάθεια. Το 1898 πήρε την απόφαση να κάνει κι αυτός οικογένεια.
Ένας πράος πολυφαμελίτης
Παντρεύτηκε την Αμαλία Χατζηδάκη από την Παντάνασσα. Μόλις είχε αρχίσει να απολαμβάνει τις χαρές του πατέρα από τα πρώτα του παιδιά σήμανε ο Βενιζέλος στα 1905 το προσκλητήριο του Θερίσου.
Ο Παναγιώτης ήταν ο πρώτος που έτρεξε κι έμεινε από τότε απόλυτα αφοσιωμένος στον Εθνάρχη. Δεν τον εγκατέλειψε ποτέ. Και για τις ανάγκες του κόμματος των Φιλελευθέρων δεν δίστασε να θυσιάσει σχεδόν ολόκληρη την περιουσία του.
Την εποχή που αναφερόμαστε η Κρήτη είχε διαιρεθεί σε δήμους. Ένας από τους επτά δήμους της επαρχίας Ρεθύμνης ήταν ο Δήμος Βρυσιναίων. Δήμαρχος από το 1906 μέχρι το 1912 ήταν ο Παναγιώτης.
Για την ιστορία να προσθέσουμε ότι στον δήμο αυτό που αριθμούσε 2.841 κατοίκους είχαν υπαχθεί 20 χωριά Χρωμοναστήρι, που ήταν και η έδρα, Αμπελάκι, Αρμένοι, Άγιος Ευτύχιος, Αγία Ειρήνη, Άγιος Γεώργιος, Γουλεδιανά, Γιαννούδι, Καπεδιανά, Καρέ, Κούμοι, Μύλοι, Μύρθιος, Μισσίρια, Ξερό Χωριό, Όρος, Πρασσές, Ρουσσοσπίτι, Σελλί, Φωτεινού. Στο Δήμο ανήκαν και τα Μετόχια Αποθαμένου και Αλμπάνη, όπως και η μονή Χαλεβί. Ήταν όλα κτισμένα στους πρόποδες του Βρύσινα, που σε όλες τις κρητικές επαναστάσεις ήταν το ορμητήριο των αγωνιστών.
Πάμπτωχος αλλά πάντα αξιοπρεπής
Το υψηλό αξίωμα έγινε αφορμή για πολλές δαπάνες, ο Παναγιώτης ήταν άνθρωπος της προσφοράς και βράχος εντιμότητας, οπότε δεν άργησε να μείνει πάμπτωχος και με μεγάλη οικογένεια.
Αν και είχε κάνει ένα όνομα στο εμπόριο αναγκάστηκε να αφήσει τα επόμενα μεγάλα του σχέδια και να ψάξει για καμιά θέση στο Δημόσιο. Γιατί στο σπίτι τα έφερνε πια πολύ δύσκολα και τα παιδιά του δεν έπρεπε να ζουν τόσο στερημένα.
Στην απελπισία του αποφάσισε να χτυπήσει την πόρτα του Βενιζέλου. Εκείνος τον δέχτηκε με χαρά και τον ρώτησε με αγάπη ποια θέση θα ήθελε να επιλέξει ο ίδιος.
– Βρες δήμαρχε του είπε σαν τι σου ταιριάζει κι εδώ είμαστε. Έλα πάλι να δούμε.
Βρήκε άνθρωπο να καταλάβει το πνεύμα του. Ο Παναγιώτης ήταν τύπος της ξεκάθαρης κουβέντας. Περίμενε από το Βενιζέλο μια συγκεκριμένη πρόταση. Τι να διαλέξει και κουραφέξαλα. Θύμωσε και δεν ξαναπάτησε στο πρωθυπουργικό γραφείο. Είχε κι έναν εγωισμό…
Διορισμός στο τελωνείο
Για καλή του τύχη διοικητής νήσων του Αιγαίου υπηρετούσε τότε ένας μακρινός του συγγενής. Ο Μίνως Πετυχάκης που έδειξε αμέσως ενδιαφέρον και τον διόρισε στο Τελωνείο Μυτιλήνης. Από εκεί πήρε μετάθεση στο Τελωνείο Χανίων και το 1919 ανέλαβε καθήκοντα στον Πειραιά, όπου και συγκέντρωσε στην Αθήνα όλη την πολυμελή του οικογένεια.
Η ζωή τα έφερε να ζήσει τα επόμενα σαράντα χρόνια με την οικογένειά του, που λάτρευε και να επισκέπτεται κατά διαστήματα την Κρήτη που ποτέ δεν ξεχνούσε.
Είχε την ευτυχία να δει τις πρώτες επιτυχίες του Γιώργη του που είχε εξελιχθεί μόνος και χωρίς καμιά στήριξη από πουθενά και να καμαρώσει τις κόρες του καλοπαντρεμένες. Πήρε όμως κι ο χάρος μερτικό το δεύτερο αγόρι του που πέθανε στα εννιά χρόνια του από θανατηφόρα επιδημία και μια από τις κόρες του. Ήταν η Ιωάννα που πέθανε από πλευρίτιδα, ενώ ήταν αρραβωνιασμένη και ετοιμαζόταν για το γάμο της.
Ένας μεγάλος Κρητικός
Πέθανε σε ηλικία 82 ετών στις αρχές του 1957. Η νεκρώσιμη ακολουθία εψάλη στο ναό της Ζωοδόχου Πηγής στην οδό Ακαδημίας. Αναρίθμητα ήταν τα στεφάνια που έστειλαν οι άνθρωποι που τον τιμούσαν και αρκετές ήταν οι προσωπικότητες που παρέστησαν στην κηδεία. Ανάμεσά τους και ο Σοφοκλής Βενιζέλος.
Αρκετά και τα δημοσιεύματα στις εφημερίδες της εποχής που αναφέρθηκαν στη ζωή και το έργο του.
Αντιπροσωπευτικό το παρακάτω μικρό απόσπασμα:
«Ο αείμνηστος Παναγιώτης Βογιατζάκης καθόλον το μακρόν διάστημα του βίου του διεκρίθη δια τα εξαίρετα χαρίσματά του. Υπήρξεν η προσωποποίησις της εννοίας του καλού Κρητικού εις όλας του τας εκδηλώσεις. Θαρραλέος πολεμιστής, χρηστός πολίτης, πρότυπον οικογενειάρχου, πιστού και αφοσιωμένου συντρόφου.
Επικήδειο, όπως μαθαίνουμε επίσης από τον Πάρη Κελαϊδή, εκφώνησε ο τότε πρόεδρος της Παγκρητίου Ένώσεως Ανδρέας Νάθενας απόστρατος αξιωματικός που σκιαγράφησε με απόλυτη ακρίβεια το έργο και την προσφορά του Παναγιώτη Βογιατζάκη.
Του αγέρωχου πολεμιστή, του πρώτου δημάρχου Βρυσιναίων, που έδωσε τα πάντα για το Δήμο και τους δημότες του απομένοντας ο ίδιος πάμπτωχος μα πάντα αξιοπρεπής και περήφανος. Σαν γνήσιος Κρητικός.
ΕΥΑ ΛΑΔΙΑ