Βρισκόμαστε στη δεύτερη μέρα της πολιορκίας τ’ Αρκαδιού. Οι Τούρκοι έχουν μεταφέρει από το Ρέθυμνο το μεγάλο κανόνι, την Μπουρμπάδα. Οι σταύλοι έχουν καταστραφεί και η δυτική πύλη της Μονής έχει γίνει ένας σωρός συντρίμμια από τις βολές του μεγάλου κανονιού.
Οι Τούρκοι εισορμούν στην αυλή της Μονής από τα χαλάσματα της μισογκρεμισμένης πόρτας. Τα όπλα των Ελλήνων αγωνιστών θερίζουν με τα πυρά τους, τους άπιστους που εισορμούν κατά μπουλούκια. Τώρα όλοι συμπλέκονται και με μανία και λύσσα αγωνίζονται.
Κλαυθμοί και ολολυγμοί σκεπάζουν τον ήχο των γιαταγανιών. Τα πυροβόλα όπλα έχουν σιγήσει μπροστά στην αδυναμία να χρησιμοποιηθούν. Σκηνές αλλοφροσύνης από τη φονική αυτή σύρραξη εκτυλίσσονται σε κάθε γωνιά της αυλής του Μοναστηριού. Οι στεναγμοί πόνου και τα ωχ των πληγωμένων, επισκιάζουν κάθε άλλο θόρυβο. Επικές είναι οι στιγμές για τους ήρωες της Μονής.
Μέσα σ’ αυτόν το σκληρό και αδυσώπητο αγώνα και ο Εμμ. Παχλάς. Μαζί με τα δικά ου παλικάρια, μας λέει Τιμόθεος Βενέρης «εξώρμησαν από τη μικρή πύλη (πορτάκι Β.Δ. της αυλής) και επέπεσαν ακάθεκτοι κατά των εισορμούντων πολεμίων. Πάντες ούτοι κατεκόπησαν, αι δε κεφαλαί αυτών ευρέθησαν την επομένην υπό των Χριστιανών, αποκεχωρισμέναι των σωμάτων». Ιδιαίτερα το κεφάλι του Παχλά, λέγεται, ότι ευρέθη «φέρον 8-9 σπαθισμούς» και αφού το παρέλαβε ο Γεώργιος Βασιλακάκης ή Κουρτάλιος από έναν καλόγηρο της Μονής το έδωσε εις τον καθηγητήν του Πανεπιστημίου Σπύρο Λάμπρον ως «κειμήλιον ανεκτίμητον».
Στο σημείο αυτό θέλω να σχολιάσω αυτό το σπάνιο ιστορικό γεγονός που αναφέρει ο Τιμόθεος Βενέρης, ότι δηλ. το κεφάλι του Παχλά ευρέθη αποκομμένο και έφερε 8 ή 9 σπαθισμούς.
Πιστεύω απόλυτα πως αυτό καθ’ αυτό το γεγονός μαρτυρεί την ανδρεία του ήρωος και την φθορά τη οποία προξένησε, αυτός και οι σύντροφοί του κατά την ώρα της μάχης. Αλλιώς δεν εξηγείται τόση θηριωδία εναντίον του ήρωος-νεκρού.
Μαρτυρεί ακόμη το μίσος των τουρκοκρητικών και αλλόθρησκων Μωαμεθανών, οι οποίοι, πιθανόν, εγνώριζαν προσωπικά τον ήρωα και πάμπολλες φορές είχαν δεχτεί τους εξευτελισμούς του λόγω της τόλμης και της ανδρείας του κατά την εν ζωή δράση του στην ευρύτερη περιοχή του Ρεθύμνου.
Με το μαρτυρικό θάνατο του Παχλά κλείνει ο κύκλος της επίγειας ζωής του. Όμως για άλλη μια φορά, αποδεικνύεται ιστορικά, πως η θυσία πολλές φορές έχει μεγαλύτερες προεκτάσεις από τη Νίκη.
Και σε άλλες κρίσιμες ιστορικές στιγμές του έθνους μας και της φυλής μας ήρωες που θυσιάστηκαν (αν και τελικά επέζησαν των μαχών) όμως ο φωτοστέφανος της Δόξας της Τιμής και της Ανδρείας καταυγάζει μέχρι και σήμερο και τα ονόματά τους παρέμειναν στην ιστορία και στη μνήμη όλων των ελεύθερων ανθρώπων ως φωτεινά δείγματα θυσίας και αυτοθυσίας για την ιδέα της Λευτεριάς.
Ενδεικτικά αναφέρω τα ονόματα του Λεωνίδα της Σπάρτης, στη Μάχη των Θερμοπυλών. Του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου, στην Άλωση της Πόλης. Του Παπαφλέσα, στο Μανιάκι, του Αθανασίου Διάκου, στην Αλαμάνα και τώρα του Παχλά, του Γιαμπουδάκη, του ηγούμενου Γαβριήλ και όλων εκείνων που με τη θέλησή τους αυτοθυσιάστηκαν στο Αρκάδι για να γράψουν αυτό το κορυφαίο δείγμα της ανθρώπινης θέλησης για την ιδέα της πανάκριβης ΛΕΥΤΕΡΙΑΣ.
Περιβόλια 7 Νοεμβρίου 1997
Αλκιβιάδης Μαυράκης
Βοηθήματα-Βιβλία
Το ΑΡΚΑΔΙ διά των αιώνων του Τιμ. Βενέρη.
ΠΕΡΙΒΟΛΙΑ ΡΕΘΥΜΝΟΥ
Το Συναξάρι του Τόπου του Αλκιβ. Μαυράκη
Περιοδικό
ΚΡΗΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ
Αθήνα Φλεβάρης 1977