ΚΡΗΤΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ
Σάββατο 15 Οκτωβρίου 1977
Η Μικτή Ρεθεμνιώτικη χορωδία εμφανίζεται στις 23 του Οκτώβρη στο «Παλλάς» της Αθήνας
Γράφει ο κ. ΜΑΝΩΛΗΣ ΚΟΥΝΟΥΠΑΣ
Όπου στέκαν καλυβόσπιτα
Χτίζεται παλάτι
Δος την πλάτη δος τα χέρια σου,
Γύφτε ανώφελε, ακαμάτη
Πα το αδούλευτο και τ΄ άπλαστο
Να το μάρμαρο καλεί σε
Γύφτε ανέγνοιαστε κουβάλησε
Και πελέκησε και χτίσε.
………………………….
Παιγνιδίσματα…πετάματα….ο ασύγκριτος…
Μην το παινευτής!
Σίμωσε άπλωσε το χέρι, βοήθα,
Γίνε δουλευτής.
Ταίριαζε, άκουε, φρόντιζε και ρώτα
Γύρε, αν θέλεις να υψωθείς
Νίκη σου, ανυπόταχτε σ΄ εμέ να πεις
«υποτάξου πρώτα»!
Δείθε εσύ πως πρώτα είσ΄ ο άρχοντας
Κι ο εξουσιαστής
Του θυμού σου της βουλής σου της ψυχής σου
Γίνε δουλευτής!…
(Κ. ΠΑΛΑΜΑΣ Από το «Δεκάλογο του Γύφτου»)
Ύστερα από μια εντατική αμφισβήτηση είναι εξάλλου η και αδιάκοπη δοκιμασία που βάστηξε πάνω από ένα χρόνο, ένα μεγαλόπνοο έργο της πόλης μας ένα κλλιτεχνικό συγκρότημα που χθες μόλις γεννήθηκε και ανδρώθηκε με αυταπάρνηση, αφοσίωση και επιμονή, σήμερα ξεφεύγει από τα πρώτα διστακτικά του βήματα, από τα μικρά δειλά του ξεπετάγματα, απλώνει πια τα φτερά του και ξεκινά για τον Ελληνικό χώρο, που βρίσκεται κάτω από την Ακρόπολη.
Η Χορωδία μας φέρνει μαζί της ένα ευοδιασμένο Ρεθεμιώτικο αέρα και δίδει τη μοναδική ευκαιρία μιας συνάντησης των Ρεθεμιωτών της Αθήνας, που θα ζήσουν μια έντονη συγκίνηση, εξάλλου κάνει το ντεμπούτο της για πρώτη φορά μπροστά σε ένα ευρύτατο ακροατήριο, στην αίθουσα του «Παλλάς».
Το Ρεθεμιώτικο καλλιτεχνικό συγκρότημα εκπροσωπόντας ακόμα ολόκληρη την Κρήτη αφού δεν έχει δηλώσει κανένα άλλο συμμετοχή στο μεγάλο Πανελλήνιο διαγωνισμό του «Χίλτον» θα διεκδικήσει μια τιμητική θέση ανάμεσα σε τριάντα χορωδίες από όλη τη Χώρα!..
Η αφοσίωσις κι ο σεβασμός όλων των μελών η πιστή συμμόρφωση κι η ευλαβική υπακοή σε όλη τη διάρκεια της διδασκαλίας των δύο εξαίρετων καθηγητριών του Ωδείου Δανάης Μαραγκουδάκη και Ρίτσας Καρνιωτάκη, που με την εθελοντική, ανιδιοτελή προσφορά τους έχουν συγκινήσει, δείχνει αποφασιστικότητα και τόλμη, για να συγκροτηθεί μια χορωδία αξιώσεων και διαστάσεων, που να μπορέσει να σταθεί και να διεκδικήσει αυτή την τιμητική διάκριση. Η επίγνωση μιας τόσο σοβαρής αποστολής και η συναίσθηση της ευθύνης όλων για την επιτυχία του επιδιωκόμενου σκοπού.
Η Ρεθεμιώτική χορωδία ιδρύθηκε το 1974 αλλά τελευταία εξελίχθηκε σε ένα αξιόλογο μουσικό συγκρότημα.
Όταν πέρισυ ανάλαβε ο Μπάμπης Πραμματευτάκης τη διεύθυνσή της, που ξεκίνησε με καινούρια φτερά, κανένας δεν μπορούσε να προβλέψει, πως τα πράγματα θα έφταναν τόσο σύντομα σε μια τέτια εξέλιξη, ώστε σήμερα να συναγωνίζεται χορωδίες γνωστές όχι μόνο στο Πανελλήνιο αλλά κι έξω από την Ελλάδα.
Τόσο η γόνιμη φαντασία του μαέστρου, όσο και η αυτοκυριαρχία του και η αυτοπεποίθησή του βοήθησαν – ώστε να ξεπεράσει η χορωδία όλες τις αδυναμίες της και να πετύχει η αρμονική σύνδεση των φωνών, ο χρωματισμός τους, το ύφος.
Αλλά και σαν συμμετοχή πενήντα ανθρώπων μέσα από μια μικρή επαρχιακή πόλη, η χορωδία είναι πέρα για πέρα πετυχημένη.
Πενήντα άνθρωποι διαφορετικών ηλικιών και επαγγελματικών απασχολήσεων, άνδρες και γυναίκες, επρόσφεραν τον ελάχιστο ελεύθερο χρόνο τους, πέρα απ΄ τα προβλήματα της καθημερινής βιοπάλης με σκοπό ν΄ αγγαλιάσουν τον ψυχικό τους κόσμο ώστε να τους κάμει ν΄ νοιώσουν πιο ευτυχισμένοι, να νοιώσουν τη χαρά, τη λύπη, τη νοσταλγία, την πραγματική ομορφιά της ζωής. Σήμερα πρεσβευτές της «Πόλης των Γραμμάτων» ξεκινούν για να δώσουν την ειρηνική μάχη στον πολιτιστικό στίβο ανάμεσα σε τριάντα άλλες χορωδίες. Ιδιαίτερα μελετημένο το πρόγραμμα, Από τα έργα του ίδιου του μαέστρου και συνθέτη οι «Μνήμες» είναι μια ιδιόμορφη νοσταλγική μουσική, γεμάτη μια απαλή νυκτερινή δροσιά μέσα σε μια γαλήνη του φθινοπώρου, σε στίχους Γ.Καλομενόπουλου.
Από την ποιητική συλλογή του συμπολίτη Παντελή Πρεβελάκη «Γυμνή ποίηση» ο συνθέτης έχει διαλέξει το ποίημα «Την πρώτη φορά που τη φίλησα» και έχει συνθέσει ένα αληθινά μεγαλόπνοο έργο με απαλές μουσικές αποχρώσεις. Εδώ θα μπορούσαμε ν΄ ακούσωμε τον ήχο των κυμάτων, το κελάδημα των πουλιών, τον ψίθυρο των φύλλων.
Το «Ρέθεμνος» είναι το γνωστό ποίημα του Γιώργη Καλομενόπουλου, που έχει δεθεί τόσο σφιχτά και τόσο αρμονικά μουσική και στίχος προορίζονται γιαυτήν ακριβώς τη μουσική αφού ακούγοντας την ζει κανένας και αναπνέει μέσα σε γνήσια Ρεθεμνιώτικη ατμόσφαιρα.
Τα στενά σοκάκια κι οι μιναρέδες, η Φορτέτζα κι ο Κιουλούμπασης, ζωγραφίζονται τόσο ανάγλυφα σε στίχο και μουσική ώστε αύριο στην Αθήνα, θα κάμει οπωσδήποτε να δακρύσουν τα μάτια πολλών παληών Ρεθεμνιωτών.
Στα «Νεκρά δέντρα» που είναι από την ποιητική συλλογή του Γ.Μανουσάκη πλανιέται μια τραγική νύχτα, ακούγεται το σφύριγμα του αέρα, ενώ οι σκελετοί των πεθαμένων δέντρων υψώνονται σαν απειλητικοί ίσκοι, σύμβολα της τυφλής και άγριας συμφοράς που χτυπάει την ανθρωπότητα. Στο τέλος η μουσική συνοδεύει το στίχο απαλά, για να κλείσει μ΄ έναν ύμνο που ψάλλει το θρίαμβο της Ελευθερίας και της Δικαιοσύνης μπροστά στον τρόμο και τον θάνατο.
Η «Στερνή ώρα» σε στίχους Αντωνόπουλου είναι ένας αληθινός ύμνος στο μόχθο του αγρότη. Εδώ ακόμα μια φορά η μελωδία και ο ρυθμός συνοδεύουν το στίχο, η χρήση όλων των ταχυτήτων της βραδείας, της μέσης και της πολύ γρήγορης, η μεταβολή της δύναμης του ήχου και τους υψηλούς στους χαμηλούς τόνους και αντίθετα προξενούν μια βαθειά και δυνατή εντύπωση.
Για τη «Μπαλάντα στο θλιβερό χαμόγελο» έχομε ασχοληθή και άλλη φορά. Είναι ένα ρωμαλέο έργο, ένας υπέροχος χορωδιακός ύμνος σε στίχους παρμένους από την ποιητική συλλογή Α. Σανουδάκη «Τα επιφάνεια».
Στίχοι και μουσική δεν περιέχουν μυνήματα που σβύνουν εύκολα οι βροχές αλλά μοιάζουν μ΄ εσπερινούς Αγίων, με ταπεινά καντήλια και εικόνες σβυσμένες από το χρόνο. Μέσα στο σκοτάδι ξεχωρίζει με κραυγή απόγνωσης που βγαίνει μέσα από το χωνευτήρι της καταπίεσης και του καταναγκασμού. Ακολουθεί η τελευταία εικόνα που σμίγει με τις προηγούμενες σε ένα ενιαίο σύνολο, σε μια αποθέωση που είναι η προσπάθεια του ανθρώπου που πρέπει κάποτε να δικαιωθεί. Το έργο απευθύνεται στην πιο τρυφερή ευαισθησία των ανθρώπων και όχι στους εφήμερους ερεθισμούς των.
Επιτυχημένη και επιμελημένη η επιλογή των τραγουδιών των υπολοίπων συνθετών.
Η «Κρήτη» του Καζαντζάκη σε μουσική Χατζηδάκη περιέχει λεπτότατες αποχρώσεις. Προηγείται σκοτάδι κι απόγνωση, βροντές οχλοβοή και τουφεκίδι του ανειρήνευτου αγώνα των Κρητικών επαναστάσεων, ακολουθεί μια τρικημισμένη ατμόσφαιρα, που αποπνέει τον αέρα της αγάπης προς την ελευθερία.
Την ίδια αγάπη προς την ελευθερία αποδίδδουν τα δύο Κρητικά ριζίτικα αλλά δείχνουν και σεβασμό στην παράδοση «Ταγρίμι στέκι στο τσουγκρί κι οι σκύλοι στσαλυσίδες» είναι ο στίχος που αρχίζει το ένα και είανι από τους πιο αληθινούς, από τους πιο ζωντανούς τους πιο περήφανους που έχουνε γραφεί που έχουν ακουστεί ποτέ.
Από τις συνθέσεις του Μίκη Θεοδωράκη έχουν επιλεγεί δύο από τις καλύτερες όπως είναι «Η προδομένη αγάπη» και το χιλιοτραγουδησμένο «Στον άλλο κόσμο που θα πας».
Από τις παραδοσιακές καντάδες του μεσοπόλεμου μπήκαν στο πρόγραμμα δύο που χρησιμοποιούν όλες τις κλίμακες των τεσσάρων φωνών.
Στη λαϊκή «Ρωσσική μελωδία» η αρμονική συνήχηση των φωνών που μπαίνουν σε αλλεπάλληλα κύματα, πλουτίζει τη μουσική μορφή, εισάγοντας στη μελωδία νέες εκφραστικές αποχρώσεις με ανοιχτά ή σκούρα χρώματα.
Η ίδια μελωδία επαναλαμβάνεται πολλές φορές με διαφορετική όμως αρμονική συνοδεία. Τέλος το πρόγραμμα περιλαμβάνει το «Τραγούδι των σκλάβων» από την περίφημη όπερα του Βέρντ «NABOUCO» που γράφτηκε από το συνθέτη το 1842 και στο οποίο απεικονίζονται τα μαρτύρια του υπόδουλου στους Βαβυλωνίους Εβραϊκού Λαού, είναι μουσική που φέρνει στη μνήμη τα μαρτύρια του δικού μας Λαού, που πέρασε από το καμίνι των υποδουλώσεων και των εξευτελισμών. Είναι ένα τραγούδι που εκφράζει το πάθος για την ελευθερία. Είναι μια αγανάκτηση για τη σκλαβιά που βγαίνει από τα πικραμένα χείλη των σκλάβων και μοιάζει με επαναστατικό εμβατήριο. Το τραγούδι αυτό το τραγουδούσαν πάντοτε οι πατριώτες, όσοι εναντιώθηκαν στη βία και στην καταπίεση.
Η συμβολή του Διοικητικού συμβουλίου του Ωδείου, που δίνει πάντοτε ειρηνικές μάχες στον εκπολιτιστικό τομέα, αυτή τη φορά ήταν περισσότερο από κάθε άλλη σημαντική.
Προσφορές σαν αυτή θα στέκουν σαν τις πηγές μέσα στην έρημο, που θα δροσίζουν το κουρασμένο και ταλαιπωρημένο το διψασμένο για λίγη ψυχική εκτόνωση άνθρωπο του καιρού μας.
Όσο για το μαέστρο και συνθέτη τόσο χάρη στην ωριμότητα όσο και στη μουσική ραγδαία εξέλιξη που παίρνει αναμφισβήτητα μια ξεχωριστή θέση στην ιστορία της Ελληνικής μουσικής!…