Ο Σύνδεσμος για τη Διάδοση των Καλών τεχνών τίμησε ξεχωριστά την Παγκόσμια Ημέρα Εθνικής Παράδοσης, με την παρουσίαση ενός απόλυτα σχετικού έργου. Ήταν η νέα καλλιτεχνική προσφορά του Σωτήρη Δογάνη «Με τα φτερά της ρίζας».
Η παρουσία και η ποιητική έκφραση της Άννας Μπιθικώτση, η όλη δομή της εκδήλωσης που ήταν συνδυασμός λόγου, εικόνας και μουσικής, (ο Μιχάλης Παυλάκης με τη λύρα και ο Στρατής Μαμαλάκης με το λαούτο) με τη συμμετοχή και άλλων καταξιωμένων πολιτιστικών παραγόντων, έδωσαν στη βραδιά όλα τα χαρακτηριστικά μιας καλλιτεχνικής πανδαισίας.
Την εκδήλωση άνοιξε εκ μέρους του Συνδέσμου Διαδόσεως Καλών Τεχνών η καθηγήτρια κυρία Ελένη Περπυράκη, που ήταν και μία άψογη «οικοδέσποινα», τιμώντας τις παραδόσεις του φορέα που εκπροσωπούσε.
Χαιρέτισαν επίσης ο αντιδήμαρχος κ. Κώστας Ηλιάκης και ο πρόεδρος της Παγκρητίου Ενώσεως κ. Γιώργος Μαριδάκης. Μήνυμα έστειλε λόγω απουσίας ο κ. Μπάμπης Πραματευτάκης.
Κεντρικός ομιλητής της εκδήλωσης ήταν ο καταξιωμένος στο χώρο της συγγραφής, της αρθρογραφίας και της ιστορικής έρευνας κ. Κώστας Ηλ. Παπαδάκης, που αποδεικνύεται πάντα ένας χαρισματικός ομιλητής.
Με την εμπειρία που διαθέτει ο εκλεκτός ομιλητής, κατάφερε με το μεστό του λόγο να κάνει μια υποδειγματική παρουσίαση του καλλιτέχνη και να αναλύσει σε βάθος το έργο του.
Είπε μεταξύ άλλων:
Ο πολυδιάστατος Σωτήρης Δογάνης
Ο Σωτήρης Δογάνης, από τις Αλώνες του Ρεθύμνου, σε ηλικία επτά, μόλις, ετών εντάσσεται στην «αγκαλιά» του ιστορικού Μουσικοχορευτικού Συλλόγου «Αρκάδι», απ’ όπου, συμμετέχοντας σε όλες τις δραστηριότητές του για πολλά χρόνια, γαλουχείται μουσικά με βάση την ερμηνεία του ριζίτικου τραγουδιού, έχοντας ως πρότυπά του καταξιωμένους ερμηνευτές της αιώνιας Λαϊκής Κρητικής Παράδοσης, όπως τους Κώστα Μουντάκη, Νίκο Μανιά, Θανάση Σκορδαλό και μάλιστα τον Νίκο Ξυλούρη. Έκτοτε, ο Σωτήρης έχει παρουσιάσει μιαν εξαιρετικά λαμπρή, πολυεπίπεδη, αλλά και προσεγμένη πορεία στην Τέχνη, με φωνή άρρηκτα συνδεδεμένη με το ύφος του τόπου καταγωγής και των πρώτων δασκάλων του, μεγάλων τροβαδούρων της Κρητικής Μουσικής, που προσωποποιεί τη ρίζα, σε ένα μυστηριακό κράμα των στοιχείων που συνθέτουν την Κρητική Παράδοση, όπως αυτή αναδύεται από το Βυζάντιο και φτάνει μέχρι τις μέρες μας.
Εκτός, όμως, από την Κρητική Μουσική, ο πολυδιάστατος καλλιτέχνης Σωτήρης Δογάνης, έχει διαπρέψει και παρουσιάσει δυναμικά το δικό του καλλιτεχνικό διαμέτρημα και στο έντεχνο ελληνικό τραγούδι, που, μάλιστα, χαρακτηρίζεται από ένα όλως ιδιαίτερο και ιδιότυπο ύφος μουσικής, με ιδιαίτερα ξεχωριστές έντεχνες ερμηνείες, φωτεινές, ανάλαφρες, λαμπερές, ανεπιφύλακτα δυναμικές, που κινούνται όλες πέρα από τα βάρβαρα μουσικά σχήματα, που, συνήθως, αντιπροσωπεύουν και χαρακτηρίζουν τις μέρες μας και κατακλυσμικά θολώνουν τον μουσικό ορίζοντα της εποχής μας. Την έντεχνη μουσική του ταυτότητα διακρίνει μια κίνηση ελπίδας, που αγαπά και διασώζει τα καλά ακούσματα του πενταγράμμου, προκειμένου να επιτύχει και να εκφράσει συγκεκριμένους συναισθηματικούς και επικοινωνιακούς στόχους.
Το 1993 είναι η χρονιά – σταθμός για τον Σωτήρη Δογάνη όταν γνωρίζεται με τον ερμηνευτή της «Ρωμιοσύνης», τον Γρηγόρη Μπιθικώτση κι έκτοτε – τόσο ο ίδιος ο «σερ», όσο και η κόρη του, που είναι απόψε μαζί μας, η Άννα Μπιθικώτση και ο Κώστας ο Νικολόπουλος – είναι οι άνθρωποι που τον καθοδηγούν στο χώρο του έντεχνου ποιοτικού τραγουδιού. Συνεργάζεται στο πλευρό αναγνωρισμένων καλλιτεχνών τού ελληνικού πενταγράμμου (Γρηγόρη Μπιθικώτση, Πόλυς Πάνου, Βίκυς Μοσχολιού, Γλυκερίας, Γιώργου Νταλάρα, Λάκη Χαλκιά) και δημιουργεί μια πορεία που το 1996 κορυφώνεται με την κυκλοφορία του πρώτου έντεχνου προσωπικού του δίσκου, με τίτλο: «Χορός η ζωή», σε στίχους της Άννας Μπιθικώτση και σε μουσική του Κώστα Νικολόπουλου, στην οποία συμμετέχει ερμηνευτικά και ο ίδιος ο Γρηγόρης Μπιθικώτσης. Αργότερα, το έτος 2009, ο Σωτήρης συνεχίζει στην έντεχνη δισκογραφία με το δεύτερο προσωπικό του άλμπουμ, υπό τον γενικό τίτλο: «Στη μοναξιά του πλήθους», σε παραγωγή και κυκλοφορία των Μουσικών Εκδόσεων «Σείστρον». Το νέο αυτό άλμπουμ φέρει τις υπογραφές τού Μιχάλη Τερζή στη σύνθεση, της Άννας Μπιθικώτση στους στίχους και του Μιχάλη Νικολούδη στην ενορχήστρωση. Και έχουμε με τα παραπάνω – όσο κι εγώ μπόρεσα «ιδίοις όμμασιν και ωσίν», αλλά και από τη βιβλιογραφία και το διαδίκτυο να διαπιστώσω – έναν κύκλο λυρικών τραγουδιών που η ανάσα τους ακουμπά στον αιώνιο άνθρωπο και τη μοίρα του, καταργώντας την απομόνωση και καλλιεργώντας τη συντροφικότητα, καθώς οι μελωδίες έχοντας περίτεχνα ντύσει τα βαθιά νοήματα των στίχων, συναντούν την ιδανική έκφραση μέσα από τις μοναδικές ερμηνείες του Σωτήρη Δογάνη, μιαν εξαιρετικά ενδιαφέρουσα και άφθαρτη φωνή του ελληνικού ποιοτικού πενταγράμμου.
Ένα δημιουργικό δίδυμο
Από το 2001 έως σήμερα ο Σωτήρης Δογάνης είναι ο βασικός ερμηνευτής των περισσοτέρων από τριακόσιες πενήντα παραστάσεις – αφιερώματα της λογοτέχνιδος και ποιήτριας Άννας Μπιθικώτση, που έχουν λάβει χώρα στην Ελλάδα και την ομογένεια του εξωτερικού, έχοντας, επίσης, την ευκαιρία να συμμετάσχει καλλιτεχνικά και σε σημαντικά γεγονότα με κορυφαίο την Πολιτιστική Ολυμπιάδα, με αφορμή τους Ολυμπιακούς Αγώνες «Αθήνα 2004». Επιπλέον, μεταξύ της περιόδου 2007 -2008, υπογράφει, υπό την ιδιότητα του πρωτοψάλτη και καθηγητή της Βυζαντινής Μουσικής και δύο άλλα προσωπικά του έργα, που κυκλοφορούν και αυτά από τις Μουσικές Εκδόσεις «ΣΕΙΣΤΡΟΝ», με τους τίτλους: «Ιδού ο Νυμφίος έρχεται… – Υμνωδία και υμνολογία της Αγίας και Μεγάλης Εβδομάδος εν χορδαίς και οργάνοις και «Η Ζωή εν τάφω …- Ο Επιτάφιος Θρήνος της Αγίας και Μεγάλης Παρασκευής.
Σήμερα ο Σωτήρης Δογάνης επανεμφανίζεται δυναμικά σε έναν νέο χώρο της μουσικής, με μια νέα σπουδαία δισκογραφική δουλειά υπό τον τίτλο: «Με τα φτερά της Ρίζας». Πρόκειται για έναν ψηφιακό δίσκο με ριζίτικα τραγούδια, τα οποία, όπως ο ίδιος σημειώνει χαρακτηριστικά, τραγουδούν και υμνούν τη μουσική μας παράδοση, τη μάνα Ελλάδα και τον Έλληνα! Ακούσαμε προσεκτικά τον ψηφιακό δίσκο όχι μια αλλά πολλές φορές! Τα σπουδαία έργα απαιτούν προσεκτική και επίμονη ανάγνωση προς μελέτη και κατανόηση και ουσιαστική κατάκτησή τους. Πρόκειται, πραγματικά, για ένα έργο συναρπαστικό, κορυφαίο, που, κυριολεκτικά, από την πρώτη, κιόλας, στιγμή της ανάγνωσής του σε καθηλώνει. Ο Σωτήρης Δογάνης, παρά το γεγονός ότι, όπως έχουμε, ήδη, επισημάνει, έχει επιτυχώς προσχωρήσει και στο έντεχνο ποιοτικό τραγούδι, πλάι σε μεγάλα ονόματα τού χώρου, όμως, εξίσου επιτυχώς, παραμένει τόσο ο πολυτάλαντος ερμηνευτής της εκκλησιαστικής μας μουσικής παράδοσης, όσο και ο αυθεντικός εκφραστής της κρητικής παραδοσιακής μουσικής (γνωστόν, εξάλλου, ότι υπάρχει πολύ στενή συγγένεια και συνάφεια μεταξύ Βυζαντινού Εκκλησιαστικού Μέλους και Παραδοσιακής Μουσικής). Σε αυτό, βέβαια, το τελευταίο, την Κρητική Παραδοσιακή Μουσική και το Ριζίτικο, ο Σωτήρης Δογάνης παίρνει, σαφώς, αμόλυντη και καθάρια τη φλόγα από τα ιερά και όσια του τόπου όπου μεγάλωσε και γαλουχήθηκε από μικρό παιδί, από τις Αλώνες του Ρεθύμνου. Από εκεί γεμίζει το σταμνί του ο Σωτήρης, από την καθάρια Βρυσομάνα της Ρίζας και από την άγια Πηγή στην αυλή της εκκλησιάς του χωριού του, τ’ Άι- Νούφρη, διατηρώντας άσβεστο και θαλερό και ακοίμητο το φως της Κρητικής Ρίζας.
Και κατέληξε:
Ένας υμνικός μελωδισμός
Κυρίες και Κύριοι, το παρουσιαζόμενο απόψε νέο μουσικό άλμπουμ – κόσμημα του Σωτήρη Δογάνη αποτελεί, πραγματικά, έναν υμνικό μελωδισμό, που κατερχόμενος, άνωθεν, ως Παιάνας, κυριολεκτικά αγκαλιάζει και συναρμόζει μεταξύ του σφικτά όλον, απ’ άκρου σ’ άκρον, όλον τον ελληνισμό . την Κρήτη, το Βυζάντιο, την Ιωνία, την Ήπειρο, τον Πόντο! Θαυμαστή, στο σημείο αυτό, και η εναρμόνιση, μέσω μιας πρωτότυπης πλοκής των φωνών και ιδιότυπων μουσικών εκφράσεων, που καθίσταται – μέσω του κοινού παρονομαστή μεταξύ κρητικού και βυζαντινού μέλους και της ηπειρώτικης πεντατονίας- ένας γνήσιος και καθάριος ύμνος και πανηγυρισμός του τρισμέγιστου βάθους της πολύκορμης ελληνικής Ρίζας! Ο ερμηνευτής Σωτήρης Δογάνης, όντας ο ίδιος γέννημα και θρέμμα της γεραιάς Κρητικής γης, ένιωσε έντονη και δυνατή, μέσα του, την ανάγκη να φωτίσει, να δώσει φωνή στη ρίζα και προχώρησε στη δόμηση του πονήματός του αυτού, ενός έργου που, όπως και ο ίδιος επισημαίνει, φιλοδοξεί να μπολιάσει με όραμα τη «θωριά» της εποχής μας, που εναγώνια αναζητεί σύμβολα και ταυτότητες, προκειμένου να σηματοδοτήσει την πορεία της στην προοπτική της σημερινής ελληνικής πραγματικότητας.
Αγαπητέ μου φίλε, Σωτήρη, είσαι άξιος πολλών συγχαρητηρίων και θερμών ευχαριστιών ότι: «ὂντως ἒργον καλόν εἰργάσω, ἐπειδάν καί ἐτελείωσας αὐτό».
Σας ευχαριστώ και εσάς όλους που είχατε την υπομονή να με ακούσετε προσεκτικά!
Άρτια δομή με ήχο και εικόνα
Η Άννα Μπιθικώτση τρυφερή όπως πάντα, αναφέρθηκε στον δημιουργό με το γνωστό της ποιητικό λόγο και κατέκτησε το κοινό.
Στη συνέχεια παρουσιάστηκε το έργο σε κείμενα και σκηνοθεσία του Σωτήρη Δογάνη που απέδειξε και άλλες καλλιτεχνικές αρετές στη συγγραφή και σκηνοθεσία, με εξαιρετικές αφηγήσεις από τον διευθυντή του ΔΗΠΕΘΕΚ Μιχάλη Αεράκη και την πρόεδρο του Λυκείου Ελληνίδων κυρία Φερενίκη Βαλαρή, ενώ άφησε άριστες εντυπώσεις η ομάδα ριζίτικου και το χορευτικό συγκρότημα του Μουσικοχορευτικού Συλλόγου «Αρκάδι».
Με τη συμμετοχή αυτή ο Σωτήρης Δογάνης ήθελε να τιμήσει ιδιαίτερα το φορέα που του άνοιξε καλλιτεχνικούς δρόμους και να τιμήσει τη μνήμη της δέσποινας της παράδοσης Σοφία Ηλιάκη.
Το συντονισμό έκανε η δημοσιογράφος Εύα Λαδιά.
Ιδιαίτερα εντυπωσιακή ήταν η καταληκτήρια αναφορά του Σεβασμιοτάτου Μητροπολίτη Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου κ.κ. Ευγενίου, που μετά τους επαινετικούς λόγους για την καλλιτεχνική προσφορά του Σωτήρη Δογάνη, αναφέρθηκε στην πολιτιστική μας κληρονομιά που δεν την πήραμε από κανένα ΔΝΤ, δεν έχουμε υποχρέωση για καμιά δόση αντίθετα σε ό,τι αφορά την εθνική μας κληρονομιά δεν χρωστάμε σε κανέναν.
Κάθε ενίσχυση
Ο πρόεδρος της Παγκρητίου Ενώσεως κ. Γιώργος Μαριδάκης, που τίμησε με την παρουσία του την εκδήλωση δήλωσε σχετικά:
«Ο δίσκος του Σωτήρη Δογάνη έτυχε από την αρχή της υποστήριξης της Παγκρητίου Ενώσεως, δώσαμε την αιγίδα μας. Ο Σωτήρης Δογάνης εκτός από εξαιρετικός καλλιτέχνης είναι και συνεργάτης της Ένωσης γιατί είναι και ο διευθυντής της Μικτής Πολυφωνικής χορωδίας της Παγκρητίου Ενώσεως. Από την πρώτη στιγμή είμαστε κοντά σε αυτήν την προσπάθεια, την παρακολουθούμε σε όλα τα στάδιά της και την ενισχύουμε με κάθε δυνατό τρόπο. Η παρουσίαση γίνεται υπό μορφή παράστασης. Το κάναμε στις 2 Νοεμβρίου στην Αθήνα, σε μια μεγαλειώδη εκδήλωση. Πιστεύω ότι και το κοινό του Ρεθύμνου θα απολαύσει αυτή την εκδήλωση και θα προμηθευτεί τον δίσκο για να τον απολαύσει».
Επιστροφή με «Τα φτερά της ρίζας»
Η καταξιωμένη ποιήτρια -λογοτέχνης-αρθρογράφος Άννα Μπιθικώτση, δήλωσε στα «Ρ.Ν.» μετά την εκδήλωση:
«Πέταξα εδώ απόψε με τα φτερά της ρίζας εδώ στην πλανεύτρα, τη μαγεύτρα την Κρήτη, αφορμή ο Σωτήρης Δογάνης με τη νέα του δισκογραφική δουλειά για την οποία του εύχομαι κάθε επιτυχία. Κάθε ολοκλήρωση προϋποθέτει επιστροφή και ο Σωτήρης Δογάνης επέστρεψε εδώ με «τα φτερά της ρίζας». Τα φορέσαμε και εμείς στους ώμους μας και πετάξαμε στην παράδοση, η οποία είναι κάτι που μας παραδόθηκε και οφείλουμε να την παραδώσουμε και εμείς με τη σειρά μας. Πιστεύω ότι υπάρχουν οι νέοι μας που έχουν τα μάτια τους γεμάτα φώς και πίστη και που ψάχνουν σύμβολά να στηριχτούν.
Αυτά τα σύμβολα είναι τα τραγούδια της παράδοσης, είναι τα σύμβολά μας, είναι η πατρίδα μας, είναι η θρησκεία μας, είναι η Ελλάδα μας. Σε εποχές δύσκολες, επικίνδυνες, έρχεται ο Σωτήρης Δογάνης να ξυπνήσει συνειδήσεις μέσα από τραγούδια που υμνούν την Ελλάδα μας, τον Έλληνα, τη μάνα γη. Θα ήθελα να του ευχηθώ καλή επιτυχία.
Είμαι συγκινημένη που βρίσκομαι σε ένα τόπο που έχω αγαπήσει σαν δεύτερη πατρίδα μου και να ευχηθώ καλή αντάμωση και σύντομα».
Έργο που πρεσβεύει αξίες
Ο διευθυντής του ΔΗΠΕΘΕΚ κ. Μιχάλης Αεράκης, σχολίασε μετά το τέλος απαντώντας σε ερώτηση των «Ρ.Ν.»
«Αιφνιδιάστηκα από την πρόταση που μου έκανε ο Σωτήρης ο Δογάνης και ο Γρηγόρης ο Βαλτινός που έκανε την παρουσίαση του έργου αυτού στην Αθήνα. Έρχομαι με πολύ χαρά και στο Ρέθυμνο σήμερα και στο Ηράκλειο αύριο για να συμμετάσχω σε ένα έργο του Σωτήρη του Δογάνη. Ένας λόγος μεστός, ουσιαστικός, ένα έργο που πρεσβεύει άξιες που κάπου έχουνε ξεχαστεί ή τις έχουμε βάλει στο χρονοντούλαπο ο καθένας για αυτό υπάρχει μια κατάντια της κοινωνίας».
«Ψηλάφισα τα ίχνη των παιδικών μου χρόνων»
Με το γνωστό του ποιητικό ύφος και συγκινημένος από την υποδοχή του έργου του, ο Σωτήρης Δογάνης δήλωσε στα «Ρ.Ν.» μετά το τέλος της εκδήλωσης:
«Είμαι υπερήφανος για το γεγονός ότι «Τα φτερά της ρίζας» είναι η ευλογημένη αφορμή για να προσκυνήσω ξανά τα χώματα που με γέννησαν και τα φτερά της ρίζας να τα φωλιάσω μέσα σε ένα ιερό χώρο όπως το ιστορικό ωδείο Ρεθύμνου, που στη συγκεκριμένη περίπτωση απόψε ψηλάφισα τα ίχνη των παιδικών μου χρόνων όταν κρατώντας το χέρι της μακαριστής αρχόντισσας της Κρήτης, της Σοφίας της Ηλιάκη, πρωτοτραγούδησα σαν μαθητής του Δημοτικού σε άγνωστο κοινό και όταν κάποια χρόνια αργότερα ψηλαφούσα τα νάματα της ψυχής μου στο μπράτσο της λύρας ως μαθητής του δάσκαλου της λύρας του Κώστα του Μουντάκη. Είμαι ευγνώμων γιατί ευλογούμαι μέσα από την αποστολή μου να εκφράζω τη ζωή μου μέσω της μελωδίας που μου κληροδοτήθηκε μέσα από τις μνήμες και τις εμπειρίες που αποκόμισα από καταγωγής με άνδρο το ιστορικό χωριό μου, τις Αλώνες Ρεθύμνου έφτασα στο σημείο να καταθέσω ελάχιστος των ελαχίστων μια αρματιά τραγουδιών.
Δέκα τραγούδια επιλεγμένα από την κολυμπήθρα της μουσικής εθνικής μας κληρονομιάς, ώστε να καταδειχτεί το γεγονός της γέννας και της ύπαρξης του Έλληνα στον κόσμο ως γεγονός που παραλληλίζεται με το θαύμα της ζωής, έτσι ώστε η πορεία αυτού του γίγαντα να εξελιχθεί σε ένα ακίνητο φάρο προορισμού εις το όνομα της ανάδειξης και της κατάδειξης της αξίας του φωτός της ρίζας μας που σημαίνει την ταυτότητά μας, τη ράτσα μας, την παιδεία μας, τον πολιτισμό μας, τη φιλοσοφία μας αλλά και τον προορισμό μας. Αυτός είναι που μας καλεί ώστε από την δική μας τη διαχείριση να προετοιμαστεί το έδαφος που θα προετοιμάσει και το μέλλον για τους επόμενους Έλληνες που από εμάς περιμένουνε να γεμίσουνε τα μάτια τους φως και την καρδία τους πίστη, ώστε να μεγαλώσουν αυτή τη ρίζα.