ΤΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΤΑ ΑΙΤΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ
Της Ευας Λαδιά
Πολλές φορές θα έτυχε να τη δούμε βγαίνοντας έξω από την πόλη. Άλλοτε να
εργάζεται στου αγρούς το ίδιο σκληρά με έναν άντρα, άλλοτε στ’ αμπέλια
μαζεύει τα σταφύλια τραγουδώντας κι άλλοτε αδιαφορώντας για το κρύο και τη
βροχή που τη μουσκεύει παίρνει μέρος στη συγκομιδή του ελαιόκαρπου.
Θα έτυχε να τη δούμε κάποια στιγμή που οι δουλειές στα κτήματα τέλειωσαν.
Κάποια στιγμή που έχει το δικαίωμα να ξεκουραστεί. Ξεκουράζεται όμως; Όχι
βέβαια. Στα χέρια της ένα εργόχειρο προχωρεί γοργά με τη βιασύνη εκείνη του
ανθρώπου που ξέρει ότι αυτό που κάνει δεν είναι η μοναδική του εργασία.
Πολλές φορές θα έτυχε να συναντήσουμε την αγρότισσα γυναίκα. Το βλέμμα μας
όμως ίσως να στάθηκε αφηρημένο για λίγο μόνο στο δαρμένο από τους ανέμους
και τον δυνατό ήλιο πρόσωπό της ή και στα χέρια της που οι σκληρές δουλειές
αφήσαν ανεξίτηλα τα ίχνη τους.
Σκεφθήκαμε όμως κι άλλα πράγματα: αναλογισθήκαμε ποτέ ότι αυτή η γυναίκα
με τους απλούς ανεπιτήδευτους τρόπους που δεν ξέρει ασφαλώς γράμματα ζει
μια ζωή συνεχούς προσφοράς χωρίς κανένα έπαινο;
Η αγρότισσα γυναίκα είναι γεγονός ότι αποτελεί ένα σημαντικό κεφάλαιο.
Δεν φρόντισε όμως κανείς να της το πει. Δεν ενδιαφέρθηκε ποτέ κανείς για τα
προβλήματά της τα όνειρά της, τις φιλοδοξίες της και ό,τι άλλο είναι δυνατό να
αντιμετωπίζει στο περιβάλλον της.
Κι όμως οι αγρότισσες δεν αποτελούν μια ασήμαντη μειοψηφία. Από το 35% του
πληθυσμού της Ελλάδος που αποτελείται από αγρότες, το 52% είναι γυναίκες
αγρότισσες.
Από τις εργαζόμενες Ελληνίδες, περισσότερες από τις μισές, το 53% ασχολούνται
με τη γεωργία.
Από τις παντρεμένες εργαζόμενες το 59% ασχολείται με τη γεωργία ενώ
από τις ανύπαντρες εργαζόμενες το 25%.
Εκτός όμως από τα στατιστικά αυτά δεδομένα ο σημαντικός ρόλος της
αγρότισσας στη οικονομική κοινωνική και πολιτιστική ανάπτυξη του τόπου,
ξεπερνά τα όρια των αριθμών.
Είναι ένας ρόλος πολύπλευρος, κουραστικός και δύσκολος. Γιατι εκτός από
μητέρα νοικοκυρά, διαχειρίστρια αγαθών, η αγρότισσα είναι και εργάτρια στα
κτήματα δίπλα στον άνδρα της.
Αλλά και όταν ακόμα δεν εργάζεται στις γεωργικές εκμεταλλεύσεις, η γυναίκα
της υπαίθρου έχει το δικό της τρόπο να επηρεάζει την ανάπτυξη του τόπου της.
Ιδιαίτερα γίνεται αισθητή η επιρροή της στην παροχή νέων ιδεών, στη
εισαγωγή βελτιώσεων στη καλλιέργεια, στη λήψη γενικά αποφάσεων, στη
διαχείριση των εσόδων της οικογενείας στη ιεράρχηση των αναγκών της.
Γιαυτό και αξίζει κάθε βοήθεια και συμπαράσταση ώστε με τη σωστή
ενημέρωση και τη συνεχή επιμόρφωση να μπορέσει να ανταποκριθεί στις
απαιτήσεις ενός τόσου σημαντικού ρόλου.
Αν σκεφθεί κανείς πώς περνά το 24 ωρο μιας αγρότισσα αν πληροφορηθεί τί
είναι υποχρεωμένη να κάνει από τα βαθιά χαράματα, ασφαλώς θα αισθανθεί
ένα δέος για τη γυναίκα αυτή κι ένα βαθύ σεβασμό.
Ας μεταφερθήκαμε όμως νοερά σ’ ένα αγροτικό σπίτι και ας δούμε τίς δουλειές
περιμένουν την νοικοκυρά του μόλις κάνοντας τον σταυρό της να χαιρετίσει την
καινούρια μέρα.
Την καινούρια μέρα που ακόμα δεν έχει αφήσει το σκοτάδι να δείξει το πρόσωπό
της . πρώτη της δουλειά λοιπόν της νοικοκυράς είναι να ετοιμάσει το βραστάρι
του συζύγου και το γάλα των παιδιών.
Μέχρι τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας σηκωθούν και ετοιμαστούν
για τις δουλειές τους εκείνη θα τους έχει έτοιμα τα τσαντάκια με το κολατσό του
καθενός.
Μένοντας μόνη στο σπίτι μέχρι να ξημερώσει για τα καλά η αγρότισσα εχει ν’
ασχοληθεί με τα οικόσιτα. Η δουλειά αυτή θα της ξοδέψει αρκετή ώρα. Μόλις
τελειώσει από κει θα μπει στην κουζίνα της για να ετοιμάσει το φαγητό. Και το
ψήσιμο θα την απασχολήσει αρκετά αλλά θα της επιτρέψει να κάνουν μεσημέρι
στο σπίτι.
Μετά θα στρώσει το τραπέζι για εκείνους που θα επιστρέψουν και μόλις θα
φανούν θα τους καλοδεχτεί θα ανταλλάξει μαζί τους τις εντυπώσεις της ημέρας
και μόλις τελειώσει το μεσημεριάτικο γεύμα η αγρότισσα θα μαζέψει το τραπέζι
και θα ετοιμαστεί για τον νεροχύτη που την περιμένει γεμάτος πιάτα.
Κατόπιν μέχρι τις απογευματινές ώρες θα ασχοληθεί με το πλύσιμο και μετα θα
μπει στο περιβόλι.
Αν παλι ο σύζυγος της έχει κάποια επιχείρηση θα πάει κι εκείνη να βοηθήσει και
επιστρέφοντας θα φροντίσει για το βραδινό φαγητό.
Βέβαια με το δίκιο σας θα σκεφτείτε ότι μετα από μια τόσο κουραστική μέρα
μετα το φαγητό θα πάει στο κρεβάτι κατευθείαν για ύπνο. Κι όμως αφού
βεβαιωθεί ότι ο νεροχύτης είναι πεντακάθαρος και το κάθε τι στη θέση του, θα
επιστρέψει στο δωμάτιο που κάθονται όλοι κι όσο διαρκέσει η μικρή βεγγέρα,
εκείνη θα μπαλώσει τα ρούχα ή θα προχωρήσει στο εργόχειρό της.
Γιατί όσες δουλειές κι αν γεμίζουν το καθημερινό της πρόγραμμα η αγρότισσα
ποτέ δεν θα ξεχάσει και το κέντημα ή το πλεχτό της. Θα εργαστεί με διάθεση και
μεράκι μέχρι να έρθει η ώρα του ύπνου.
Βεβαίως ορισμένες περιόδους οι γεωργικές εργασίες είναι περισσότερες, όπως
τώρα που θ’ αρχίσει το μάζεμα της ελιάς. Θα είναι υποχρεωμένη να ξυπνά δύο
ώρες νωρίτερα γιατί κι αν δεν πάει η ίδια στον ελαιώνα ωστόσο πρέπει να
ετοιμάσει το φαγητό των εργατών και των εργατριών.
Και την Κυριακή, θα σκεφθείτε δεν θα πρέπει κι αυτή τη μέρα να έχει τόσες
δουλειές.
Βέβαια όχι,. Θα πρέπει όμως να βοηθήσει τον άνδρα της στο μάζεμα και στη
συσκευασία των περιβολιών που θα πρέπει πρωί –πρωί τη Δευτέρα να μπουν
στην αγορά. οπότε θα αφιερώσει μισή μέρα τουλάχιστον στην απασχόληση
αυτή.
Εκείνο όμως που θα καταπλήξει όποιον συζητήσει μαζί της είναι το γεγονός ότι
ποτέ η αγρότισσα δεν θα παραπονεθεί για κούραση, ούτε και για τη ζωή της, μια
ζωή γεμάτη εργασία και φροντίδες
Ρωτήσαμε αρκετές αγρότισσες κάθε ηλικίας αν είναι ευχαριστημένες
από τη ζωή τους. Η απάντηση που μας έδωσαν όλες έχει τόσα κοινά
σημεία ώστε αναφέρομε εδώ απλώς ένα συμπέρασμα.
Είναι λοιπόν ευχαριστημένες γιατί αισθάνονται πως προσφέρουν . Αυτό και
μόνο τις κάνει να μη νοιώθουν ποτέ την ψυχική κούραση που είναι χειρότερη
από τη σωματική.
Έχουν συνειδητοποιήσει ότι από τη δική τους εργασία εξαρτάται η ομαλή
λειτουργία του σπιτιού. Νιώθουν αφέντρες μέσα σ’ αυτό γι’ αυτό κάνουν με
όρεξη όλες αυτές τις σκληρές δουλειές.
Από τον καιρό που θ’ αρχίσουν να καταλαβαίνουν τον κόσμο, ακούν από τις
μεγαλύτερες συνέχεια όλα όσα πρέπει να ξέρει μια γυναίκα για να διευθύνει
σωστά το σπίτι της. Μαθαίνουν τις υποχρεώσεις τους, καταλαβαίνουν ότι από τη
δική τους προσφορά εξαρτώνται πολλά.
Κι έτσι όταν έρθει η ώρα να δημιουργήσουν ένα δικό τους σπιτικό είναι ψυχικά
έτοιμες ν ’αναλάβουν τα σοβαρά καθήκοντα της διευθύνσεως του.
Γι’ αυτές ικανοποίηση είναι να έχουν το σπίτι πάντα καθαρό, τα παιδιά
περιποιημένα, οι αγροτικές δουλειές να μη μένουν πίσω και η παράδοση στα
πλεκτά και τα κεντήματα να συνεχίζεται στη ελάχιστη ελεύθερη ώρα που
απομένει.
Αν τις ρωτήσεις πώς αισθάνονται που είναι υποχρεωμένες να τα κάνουν όλα
μόνες τους χωρία καμία βοήθεια θ’ απορήσουν. Γιατί ποτέ δεν αισθάνθηκαν την
ανάγκη να παραπονεθούν. Ξέρουν πως αν δε δουλέψουν αυτές τίποτα δε θα
πάει μπροστά και από πάνω θα δώσουν αφορμή σε δυσμενή σχόλια εις βάρος
τους.
Με τη δική τους λογική η γυναίκα που έμαθε να τα βρίσκει έτοιμα δεν είναι άξια
για τον μέλλοντα προορισμό της. Η σύγχρονη αγρότισσα άρχισε να βλέπει με
συμπάθεια και θαυμασμό τη γυναίκα επιστήμονα. Όμως χαίρεται περισσότερο
να την βλέπει και σωστή νοικοκυρά. Ακόμα και η πιο φανατική φεμινίστρια
σίγουρα θα δει τα επιχειρήματα της να ανατρέπονται μπροστά στα επιχειρήματα
της απλής αγρότισσας σχετικά με τη θέση της γυναίκας στην κοινωνία. Ίσως γιατί
στηρίζονται σε γερές βάσεις.
Η ΨΥΧΑΓΩΓΙΑ ΤΗΣ
Υπάρχουν άραγε ώρες ψυχαγωγίας για την αγρότισσα; Και βέβαια.
Ο αρραβώνας, ο γάμος, η βάπτιση με το παραδοσιακό γλέντι που τ’
ακολουθεί της δίνουν την ευκαιρία να ψυχαγωγηθεί.
Αλλά και τα διάφορα πανηγύρια που γίνονται στις μεγάλες γιορτές της
εκκλησίας, της χαρίζουν μερικές ξέγνοιαστες ώρες χαράς και κεφιού.
Όσο για κείνη που μένει σε χωριά γύρω από την πόλη υπάρχει και η
τηλεόραση που της κρατά μια πολύ ευχάριστη συντροφιά.
Αλλά η καλύτερη ψυχαγωγία της είναι η μικρή βεγγερούλα το βράδυ
όπου θα κάτσει με τις γειτόνισσες και θα συζητήσει γύρω από τα
θέματα που την ενδιαφέρουν ενώ τα χέρια της βιαστικά δουλεύουν το
εργόχειρο.
Τα θέματα που θα συζητήσει είναι απλά αλλά τη ευχαριστούν γιατι
περικλείουν μέσα τους τα ενδιαφέροντα της. Όλα στρέφονται γύρω από το σπίτι,
τα παιδιά, τα όνειρα για την αποκατάσταση τους, τη σοδειά, τα μικρά
προβλήματα του σπιτιού που θέλει με τη συζήτηση να τα λύσει τα νέα του
χωριού. Θέματα απλά που την ξεκουράζουν ωστόσο περισσότερο από ότι μια
σοβαρή συζήτηση ικανοποιεί εκείνους που την ανοίγουν σε κάποιο άλλο
περιβάλλον.
ΠΡΟΣΦΟΡΕΣ ΣΤΗ ΑΓΡΟΤΙΣΣΑ
Την μεγάλη προσφορά της αγρότισσα ουδέποτε αγνόησε το αρμόδιο
Υπουργείο.
Έτσι κάθε χρόνο οι διάφορες Δ/νσεις Γεωργίας που υπάρχουν σε όλες
τις πόλεις της Ελλάδος προγραμματίζουν εκδηλώσεις και σεμινάρια
για την αγρότισσα και την κοπέλα του χωριού.
Ιδιαίτερα η δική μας Υπηρεσία Γεωργίας κάθε χρόνο αφιερώνει ένα
πλούσιο τέτοιο πρόγραμμα γι αυτές.
Πόσα και πόσα δεν μαθαίνουν οι αγρότισσες και οι αγροτονεανίδες
Από τα σεμινάρια αυτά που το θέμα τους είναι ποικίλου ενδιαφέροντος.
Μέχρι τώρα έχουν οργανωθεί σε διάφορα χωριά το Νομού μας
σεμινάρια αγροτικής οικιακής οικονομίας, βρεφοκομίας, πρώτων βοηθειών,
χειροτεχνίας κλπ.
Η ανταπόκριση εκ μέρους των αγροτισσών και αγροτονεανίδων είναι
μεγάλη και σημαντικός αριθμός από αυτές τα παρακολουθεί κάθε
φορά
με εξαιρετικό ενδιαφέρον.
Επίσης η Υπηρεσία Γεωργίας οργανώνει και μερικές εκδρομές κάθε
χρόνο για τις γυναίκες και τις νεαρές κοπέλες του χωριού που αρκετές
από αυτές πραγματοποιούνται σε διάφορες περιοχές της χώρας μας.
Έτσι δίνεται η ευκαιρία στις αγρότισσες και στις αγροτονεανίδες να
έρθουν σε επαφή με άλλες διαφόρων περιοχών της Ελλάδος και να
συζητήσουν τα διάφορα προβλήματα τους και άλλα θέματα που τις
ενδιαφέρουν.
Οι προσφορές της Υπηρεσίας Γεωργίας καλό θα είναι να γίνονται κάθε
χρόνο και περισσότερες γιατι ικανοποιούν την γυναίκα και την κοπέλα
του χωριού αφού τους αποδεικνύουν ότι η Υπηρεσία είναι πάντα κοντά
τους εκτιμώντας τις μεγάλες υπηρεσίες τους στο κοινωνικό σύνολο.
Όμως το τελευταίο καιρό και η ΧΕΝ ΡΕΘΎΜΝΗΣ, συγκεκριμένα από
πολύ καιρό τώρα σκεπτόταν την αγρότισσα που θα είχε σαν σκοπό να
φέρει τη γυναίκα της πόλεως κοντά στη γυναίκα του χωριού πιστεύοντας πως η
ωφέλεια θα ήταν διπλή.
Φέτος με την ευκαιρία που η Παγκόσμια ΧΕΝ άρχισε να ασχολείται με
την αγρότισσα και το μεγάλο της έργο η δική μας ΧΕΝ αποφάσισε να
υλοποίησε την παλιά σκέψη της.
Ετσι το πρόγραμμα για την γυναίκα του χωριού μπήκε σε εφαρμογή και
μέχρι τώρα έχει σημειώσει επιτυχία.
Πρώτη εκδήλωση που περιελάβανε το πρόγραμμα αυτό ήταν διάφορες
επισκέψει σε χωριά του Νομού μας.
Στα πλαίσια αυτά πραγματοποιήθηκε πριν δυο εβδομάδες περίπου
επίσκεψη των μελών της ΧΕΝ στα Ρούστικα.
Εκεί με ιδιαίτερη χαρά τις υποδέχτηκαν οι γυναίκες της περιοχής και με
περισσότερη ευχαρίστηση ακόμα συζήτησαν μαζί τους διάφορα θέματα
και άλλα τους προβλήματα.
Συζήτησαν γύρω από τη Λαϊκή Τέχνη, από το περιβάλλον και ακόμα για
τη ζωή της αγρότισσας και για τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει.
Όλα αυτά ειπώθηκαν μέσα σε μια πολύ φιλική ατμόσφαιρα που γεφύρωσε κατά
πολύ το χάσμα που υπήρχε μέχρι τώρα ανάμεσα στη γυναίκα του χωριού και της
Πόλης.
Το πρόγραμμα όμως της ΧΕΝ περιλαμβάνει και άλλες εκδηλώσεις.
Σκοπός της έρευνας που αρχίσαμε για την αγρότισσα γυναίκα ήταν να
δούμε σε μερικές γραμμές τα εξής πράγματα:
Ποια είναι η θέση της σύγχρονης αγρότισσας στο χωριό; Τις αποφάσεις
για την αγορά οικιακών συσκευών και γεωργικών μηχανημάτων, για
αλλαγές στην καλλιέργεια, για την αύξηση ή μείωση των εκτρεφομένων
ζώων τις λαβαίνει άντρας και μόνος του;
Είναι η αγρότισσα αρκετά ενημερωμένη για να επηρεάζει θετικά και να
συμμετέχει δημιουργικά και στη λήψη σοβαρών αποφάσεων ;
Υπάρχουν ανεπιθύμητες καταστάσεις που επιθυμεί να διορθωθούν και αν
ναι, ποιες από τις ανάγκες που θέλει να αντιμετωπίσει θεωρεί τις πιο
επείγουσες;
Γυρεύοντας μια απάντηση στα ερωτήματα αυτά κάναμε μερικές σύντομες
επισκέψεις σε διάφορα χωριά του Νομού.
Συναντήσαμε πολλές αγρότισσες άλλες πρόθυμες και άλλες επιφυλακτικές να
απαντήσουν.
Εκείνο που μας παραξένεψε ήταν που συναντήσαμε ελάχιστες γυναίκες.
Ιδιαίτερα στις Σαϊτούρες το έβλεπες αυτό πιο καθαρά! Γιατι όμως;
Απάντηση στην απορία μας έδωσε ένας άνδρας ο κ. Ηλιάκης.
«Ρήμαξε το χωριό παιδί μου. Οι νέες κοιτάζουν να μορφωθούν και
να φύγουν μια ώρα γρηγορότερα. Και οι νέοι το ίδιο. Κι όμως υπάρχουν
προοπτικές να ζήσει κανείς άνετα στο χωριό. Όμως με το
να φεύγουν οι νέοι ρήμαξαν οι περιουσίες, ρήμαξαν όλα. .
και το παράπονο γίνεται ακόμα μεγαλύτερο για μας που μένουμε όσο
πλησιάζουν τα γηρατειά. Βλέπεις ότι κινδυνεύεις να πεθάνεις μόνος
σου χωρίς το παιδί σου κοντά» και συνεχίζει: «Γιατι τάχα να φεύγει η κοπελιά
από το χωριό; Μήπως η ζωή της είναι όπως μια φορά;
Σήμερα η θέση της γυναίκας είναι πολύ καλύτερη από παλιά.
Κι όμως κάθε κοπέλα βαριέται την ερημιά που δημιούργησε η απουσία των
άλλων και φεύγει. Κρίμα στ’ αλήθεια».
Τα λέει αυτά και το παράπονο λάμπει στα μάτια του..
Την ίδια έκφραση διακρίνουμε στα πρόσωπα των δύο γυναικών που
κάθονταν παρέκει.
Ήταν οι κυρίες Σταματία Ηλιάκη και Χρυσούλα Φουντουλάκη.
Υποβάλλαμε στην πρώτη τις ερωτήσεις μας και εκείνη πρόθυμα μας απάντησε
αντίστοιχα.
«Είναι πολύ διαφορετική η θέση της αγρότισσας σήμερα απ’ ότι ήταν παλιά.
Κρίμα μόνο που φεύγουν οι νέες».
Κυρία Ηλιάκη όταν πρόκειται να αγορασθεί στο σπίτι μια οικιακή συσκευή ή
ένα γεωργικό μηχάνημα για το χωράφι θ’ αποφασίσετε μαζί με το σύζυγο ή
εκείνος θα από φύγει να ζητήσει τη γνώμη σας;
-Όχι. πάντα με τον άνδρα μου συζητάμε το κάθε τι και μαζι αποφασίζουμε.
(Επεμβαίνει η κα Φουντουλάκη)
«Εγώ λεω πως εξαρτάται από τον άνθρωπο. Υπάρχου πολλοί που αγοράζουν ότι
θένε χωρίς να ρωτήσουν τη γυναίκα τους».
Δεχόμαστε την αντίρρηση της Κας Φουντουλάκη και προχωρούμε σε μια άλλη
ερώτηση.
Τί ανάγκες έχετε εδώ, που πρέπει να αντιμετωπισθούν αμέσως;
-Τίποτα δε μας λείπει παιδί μου απαντά η κα Ηλιάκη. Το νερό μας, το φωτισμό
μας τα’ χουμε. Αν υπήρχε και μια σταλιά κίνηση θα θαρρούσαμε πως ζούμε στην
πόλη. Μα δε βαριέσαι. Ας μη ζητάμε πολλά.
«Πολύ πιο καλή από παλιά είναι η θέση της γυναίκας τώρα στο χωριό»
απαντά στην ερώτησή μας η κ. Μανωλίτσα Τσικινά από τον Καστελλο. Και
συνεχίζει:
« όσο για το ποιος αποφασίζει για να αγορασθεί κάτι σας λεω πως μαζί
αποφασίζει το ανδρόγυνο για το κάθε τι. Και για κάθε επίσης σοβαρή απόφαση
που θα πάρει ο άνδρας κι εκεί η γυναίκα μπορεί να τον επηρεάσει.»
Ποιες είναι οι ανάγκες κα Τσικινά στο χωριό σας;
– Μας λείπει το νερό παιδί μου. Αυτό μας ταλαιπωρεί πάρα πολύ γιατί είμαστε
υποχρεωμένες να το κουβαλάμε στο σπίτι αρκετές φορές τη μέρα. Σκέψη πόση
κούραση παραπάνω μας δίνει αυτό το πράγμα. Υπάρχει και κάτι άλλο που λείπει
από το χωριό μας. Είναι τα Νιάτα που φεύγουνε να ζήσουνε στην πολιτεία.
Έτσι όλα στο χωριό φαίνονται ρημαγμένα. Κουνά με συμπάθεια το κεφάλι και με
το ίδιο παράπονο που ακούσαμε στις Σαϊτούρες επαναλαμβάνεται κι εδώ.
«Μα ποιος μπορεί να κάνει τώρα πια με τα νιατα;
Σειρά για να απαντήσει στην έρευνα μας έχει η σύζυγος του Προέδρου
της Κοινότητος κάτω Πόρου κ. Μαρία Σ. Κουτράκη.
Μας λέει λοιπόν:
«Η θέση της γυναίκας στο χωριό είναι σήμερα η ίδια ακριβώς με τη
θέση της γυναίκας στη πόλη. Μόνο που η αγρότισσα έχει περισσότερα
προβλήματα».
Στο θέμα των αγορών ο άνδρας παίρνει τη γνώμη της συζύγου του;
-τις περισσότερες αποφάσεις τις παίρνει ο άνδρας και συγκαταθέτει και η
γυναίκα. Σε γενικές γραμμές δηλαδή, η θέση της γυναίκας στο χωριό εχει
βελτιωθεί αρκετά, ωστόσο της λείπουν πολλά που η γυναίκα της πόλεως τα έχει
όποτε θέλει. Η αγρότισσα στερείται την ξεκούραση που έχει η γυναίκα της
πόλεως κι ακόμα της λείπει η ψυχαγωγία και η κοινωνική ζωή.
Σειρά έχουν τα Χάρκια και η κ. Βασιλεία Πανταγιά στη οποία και
υποβάλλουμε την πρώτη ερώτηση:
Ποια είναι η θέση της γυναίκας στο χωριό σας κ. Πανταγιά;
-Λίγο καλύτερη από πρώτα. Δεν έχουν αλλάξει πολλά πράγματα.
Όταν πρόκειται να γίνει μια αγορά στο σπίτι ο άνδρας θα ζητήσει τη
γνώμη της συζύγου του;
-Ναι για ότι πρόκειται να αγορασθεί είτε γεωργικό μηχάνημα είναι
αυτό, ή κατι για το σπίτι το ανδρόγυνο μαζί θα αποφασίσει .
Και στη λήψη μιας σοβαρής αποφάσεως η γυναίκα μπορεί να
επηρρεάσει το σύζυγό της;
-Ανάλογα με την απόφαση. Τις περισσότερες φορές πάντως τον επηρεάζει.
Ας πάμε τώρα σε κάποιο άλλο χωρίο να δούμε τί απάντηση θα δώσουν στις
ερωτήσεις μας γυναίκες που κατοικούν εκεί.
Βρισκόμαστε στους Κούμους. Έχουμε μπροστά μας την κ. Γεωργία
Σταγάκη η οποία και απαντά πρόθυμα στις ερωτήσεις μας.
«Και βέβαια έχει βελτιωθεί η θέση της σημερινής αγρότισσάς στο χωριό.
Σήμερα η αγρότισσά έχει πολλά περισσότερα πράγματα στη διάθεσή της από ότι
είχε η μητέρα της ή η γιαγιά της. Όσο για την αγορά μιας οικιακής συσκευής,
ενός γεωργικού μηχανήματος, ή για την αύξηση ή ελάττωση των ζώων που
τρέφουμε πάντα ο άνδρας θα ζητήσει τη γνώμη της γυναίκας.
Και στη λήψη μιας σοβαρής αποφάσεως η γυναίκα μπορεί να επηρεάσει τον
άνδρα της;
Εξαρτάται από την απόφαση και περισσότερο από τον χαρακτήρα του
συζύγου.
Πολλές φορές αποφασίζει ο άνδρας για κάτι που πιστεύει ο τι πρέπει
Να γίνει εξάπαντως. Τοτε είναι κάπως δύσκολο να αλλάξει γνώμη.
Υπάρχουν ανεπιθύμητες καταστάσεις που επιθυμείτε να διορθώσετε και αν
ναι ποιες από τις ανάγκες που θέλετε πιο επείγουσες;
– Όπως σας είπα και στη αρχή όλα έχουν βελτιωθεί σήμερα στο χωριό.
Βέβαια υπάρχουν και μερικά πράγματα που θα θέλαμε να υπάρχουνε άλλα
καταλαβαίνουμε ότι ανάλογα με το περιβάλλον που ζούμε δεν θα μπορέσουμε
να τα έχουμε. Εκείνο όμως που θα επιθυμούσαμε είναι να πιάνουν την ΥΕΝΝΕΔ
και οι δικές μας τηλεοράσεις.
Μα είναι θεμα τοποθετήσεως κεραίας.
– Στη δική μας τηλεόραση δεν βάλαμε ακόμα κεραία που να πιάνει ΥΕΝΝΕΔ.
Οι άλλες τηλεοράσεις όμως στο χωριό που έχουν τέτοια κεραία πάλι δε πιάνουν
τον Σταθμό..
Στα ΡΟΥΣΤΙΚΑ συναντούμε την ίδια προθυμία εκ μέρους των γυναικών
να μας δεχθούν και να μας απαντήσουν στις ερωτήσεις μας, όπως και
στα άλλα κρητικά χωριά που επισκεφθήκαμε.
Απαντώντας στις ερωτήσεις μας, οι γυναίκες των Ρουστίκων μας
Είπαν τα εξής:
«Η Γυναίκα στο χωριό μας εκτός από τις δουλειές του νοικοκυριού της, την
περιποίηση και φροντίδα των παιδιών της, ασχολείται με όλες τις αγροτικές
δουλειές: μάζεμα ελιών, χαρουπιών, θέρο, βοηθά τον άνδρα της σ’ όλες τις
δουλειές. Αν τύχει τώρα ο άνδρας της να έχει μαγαζί, τον βοηθά κι εκεί.»
Και παίρνουν μαζί τις αποφάσεις όταν πρόκειται να αγοράσουν κάτι;
– Συνήθως στις αποφάσεις για την αγορά οικιακών συσκευών, γεωργικών
μηχανημάτων κλπ συνεννοούνται ο άνδρας με τη γυναίκα και τα μεγάλα παιδιά
(όταν υπάρχουν). Φυσικά, πάντοτε βαραίνει η γνώμη του άνδρα κι αυτή
επιβάλλεται.
Πείτε μας, είναι ενημερωμένη η σύγχρονή η αγρότισσα ώστε να
επηρεάζει τον άνδρα της της λήψη σοβαρών αποφάσεων;
– Με τα μέσα ενημερώσεως (ραδιόφωνο, τηλεόραση κλπ) τα οποία οι αγρότισσες
παρακολουθούν με περισσότερο ίσως ενδιαφέρον από τις γυναίκες της πόλης,
είναι κατά τη γνώμη μας, αρκετά ενημερωμένες, ώστε όταν τους επιτρέπεται η
συμμετοχή είναι ικανές να συμμετέχουν στη λήψη σοβαρών αποφάσεων.
Υπάρχουν ανεπιθύμητες καταστάσεις που επιθυμείτε να διορθώσετε και αν
ναι ποιες από τις ανάγκες που θέλετε ν’ αντιμετωπίσετε θεωρείτε τις πιο
επείγουσες;
Στο χωρίο μας όλα σχεδόν τα σπίτια εξυπηρετούνται από το δίκτυο υδρεύσεως
για πόσιμο νερό. Έχουν αποχέτευση και ελάχιστα σπίτια δεν διαθέτουν
τηλέφωνο. Εκείνο που λείπει είναι το νερό για άρδευση ώστε να μπορούν να
καλλιεργούν τ’ απαραίτητα κηπευτικά για το σπίτι τους.
Η μεγάλη ανάγκη για το χωριό είναι οι αγροτικοί δρόμοι, η που η έλλειψή τους
κάνει πολύ δύσκολη, πολλές φορές αδύνατη, την καλλιέργεια των κτημάτων και
τη μεταφορά των προϊόντων.
Επίσης εκείνο που λείπει στο χωρίο είναι η ψυχαγωγία (αν εξαιρέσουμε το
ραδιόφωνο και τη τηλεόραση), είναι εκείνη η ανθρώπινη, ζωντανή επικοινωνία
και ο σύνδεσμο που ενώνει τους ανθρώπους και αξιοποιεί τις δημιουργικές
ικανότητες.
Οι απαντήσεις που πήραμε από γυναίκες και άλλων Κρητικών χωριών και
προαστείων της πόλεως στις ερωτήσει δεν μας διαφέρουν σε γενικές γραμμές
από όσες δημοσιεύσαμε μέχρι τώρα.
Αξίζει όμως τον κόπο να δημοσιεύσουμε και αυτές.
Η σύζυγος του Γραμματέως της Κοινότητας Αγίου Κωνσταντίνου Ρεθύμνης
κ. Γεωργία Μετζάκη μας είπε σχετικά:
Η θέση της γυναίκας στο χωριό μας έχει βελτιωθεί αρκετά εν σχέση με τα παλαιά
χρόνια. Βέβαια οι δουλειές στους αγρούς οπωσδήποτε θα την χρειασθούν,
ωστόσο η γυναίκα σήμερα ασχολείται περισσότερο με το νοικοκυριό και
λιγότερο με τις αγροτικές δουλειές.
Κυρία Μετζάκη, και όσον αφορά τις αγορές που πρόκειται να γίνουν
στο σπίτι θ’ αποφασίσουν και οι δύο σύζυγοι μαζί ή ο άνδρας θα
κάνει μόνος του τις αγορές που νομίζει ότι πρέπει να γίνουν;
– Όχι τις περισσότερες φορές το αντρόγυνο θ’ αποφασίσει από κοινού πάνω στο
θέμα αυτό. Σπάνια ο άνδρας θα παραμερίσει τη γνώμη της συζύγου του.
Και πιστεύετε ότι σήμερα είναι αρκετά ενημερωμένη η γυναίκα ώστε
να επηρεάζει τον άνδρα της στη λήψη σοβαρών αποφάσεων;
– Βεβαίως σήμερα η γυναίκα βλέπει συχνά τηλεόραση, ακούει
ραδιόφωνο και επομένως είναι αρκετά ενημερωμένη ώστε να
βοηθήσει τον άνδρα της αποτελεσματικά στη λήψη ορισμένων
σοβαρών αποφάσεων. Βέβαια και στη περίπτωση αυτή παίζει
μεγάλο ρόλο ο χαρακτήρας του ανδρός. Είναι ορισμένοι άνδρες
που θέλουν ν’ αποφασίζουν μόνοι τους.
Κυρία Μετζάκη υπάρχουν ανεπιθύμητες καταστάσεις που
επιθυμείτε να διορθώσετε και αν ναι, ποιες από τις ανάγκες που
θέλετε ν ’αντιμετωπίσετε θεωρείτε τις ποιο επείγουσες;
– Σήμερα το χωρίο μας δεν αντιμετωπίζει ανεπιθύμητες
καταστάσεις. Υπάρχει επίσης η τηλεόραση και το ραδιόφωνο που χαρίζουν
κάποια ψυχαγωγία στην αγρότισσα γυναίκα. Ωστόσο λείπει έντονα από το χωριό
οι κοινωνική ζωή και οι άλλες εκδηλώσεις που χαίρεται διαρκώς η γυναίκα της
πόλεως.
Ας μεταφερθούμε τώρα σ ‘ένα προάστειο λίγο έξω από τη πόλη στον
Πλατανιά.
Βέβαια στα προάστεια οι γυναίκες ασχολούνται λιγότερο με τις αγροτικές
δουλειές. Δεν παύουν όμως να βοηθούν κι αυτές όταν χρειάζεται.
Στις σχετικές ερωτήσεις μας απάντησε η κ. Μαρία Κανταρτζή η οποία και μας
είπε τα εξής:
«Τα σύγχρονα μέσα έχουν βελτιώσει αρκετά βέβαια τη θέση της σημερινής
αγρότισσας, ωστόσο όμως εκείνη εξακολουθεί να εργάζεται από το πρωί μέχρι το
βράδυ. Βλέπετε άμα δεν τρέξει η γυναίκα δεν θα γίνει τίποτα νοικοκυρεμένο
όσο θα έπρεπε. Γι΄αυτό κι εργάζεται τόσο πολύ βοηθώντας τον άνδρα της σε ό,τι
χρειαστεί.
Όταν τώρα πρόκειται ν’ αγοράσουν κάτι στο σπίτι εξαρτάται από τον
χαρακτήρα του συζύγου αν θα ζητήσει τη γνώμη της γυναίκας του .
Υπάρχουν άνδρες που θέλουν πάντα να περνάει το δικό τους.
Άλλοι πάλι δεν αγοράζουν τίποτα χωρίς να ζητήσουν και τη γνώμη
Της γυναίκας τους.
Στην περιοχή μας η γυναίκα δεν αντιμετωπίζει δυσάρεστες
καταστάσεις. Έχει όλες τις σύγχρονες ανέσεις που τη βοηθούν αρκετά
στη σκληρή καθημερινή εργασία.
Και τα Περιβόλια βρίσκονται πολύ κοντά στην πόλη.
Όμως και στο προάστειο αυτό οι γυναίκες ασχολούνται με τις καλλιέργειες ή με
τη πτηνοτροφική ή κτηνοτροφική επιχείρηση του συζύγου.
Αυτές οι υποχρεώσεις, αναγκάζουν κάθε μια να διαθέτει πολλές ώρες της ημέρας
θυσιάζοντας και τον ελεύθερο χρόνο της ακόμη προκειμένου να μην μείνει πίσω
και δουλειά του περιβολιού ούτε της επιχειρήσεως ούτε και του σπιτιού της.
Εκείνο πάντως που ενθουσιάζει τον απλό παρατηρητή είναι ότι η γυναίκα που
μένει στο γειτονικό μας προάστειο ποτέ δε θα παραπονεθεί για κούραση.
Είναι ευχαριστημένη που βλέπει συνεχώς να βελτιώνονται οι συνθήκες της ζωής
της μετα σύγχρονα μέσα. Ικανοποιείται βλέποντας πως είναι απαραίτητη στην
οικογένεια. Ο άνδρας της τις περισσότερες φορές θα τη συμβουλευθεί σε ότι έχει
σχέση με τον εξοπλισμό του σπιτιού αλλά και σε άλλα θέματα γύρω από τη
δουλειά του.
Δε θα παραλείψει επίσης να ζητήσει τη γνώμη της όταν πρόκειται να πάρει μια
σοβαρή απόφαση. Έτσι σπάνια δημιουργούνται προβλήματα.
Εξ άλλου εφ’ οσον κατοικεί πολύ κοντά στην πόλη έχει τη δυνατότητα να
συμμετέχει σε κάθε κοινωνική εκδήλωση πράγμα που της κάνει πιο
ευχάριστη τη ζωή.
Απ’ ότι μπορούμε να συμπεράνουμε μέχρι στιγμής από τις απαντήσεις που
πήραμε στα ερωτήματά μας, η αγρότισσα του Κρητικού Χωριού βρίσκεται
σήμερα σε μια πολύ καλύτερη θέση από αυτή που βρισκόταν παλιά η μητέρα της
ή γιαγιά της. Κι αύτο γιατί σήμερα τ ’αγαθά του σύγχρονου πολιτισμού έχουν
πλησιάσει ακόμα και το πιο απομακρυσμένο χωριό.
Ακόμα είδαμε ότι όσο περνά ο καιρός η αγρότισσα αρχίζει να γίνεται
πιο απαραίτητη στην οικογένεια και στον σύντροφό της γενικότερα
γιατι όπως ενημερώνεται συνεχώς από διάφορα μέσα είναι σε θέση να
τον βοηθήσει πιο θετικά, έστω και με μια συμβουλή.
Επίσης μπορεί με σωστές υποδείξεις της να τον πείσει να βελτιώσουν
πολλά πράγματα και μέσα στο σπίτι αλλά στις καλλιέργειες.
Όμως εκτός αυτού η σημερινή αγρότισσα φροντίζει να μεγαλώνει το
εισόδημα της οικογένειας της συμμετέχοντας με προσωπική της
εργασία.
Τις ελεύθερες ώρες της κεντά ή πλέκει και τα αποτελέσματα αυτή της
εργασίας τα προωθεί στο εμπόριο. Έτσι αποκτά με τον τρόπο αυτό δικά της
χρήματα που τα διαθέτει σε διάφορες ανάγκες του σπιτιού.
Ύστερα λοιπόν από όλα αυτά πώς να μη θεωρηθεί επιτυχής η παρομοίωση της
αγρότισσας με την εργατική μέλισσα που σκοπός της ζωής της είναι η
δημιουργική εργασία.
Υπάρχουν όμως και άλλα πράγματα γύρω από τη γυναίκα του χωριού που αξίζει
ν’ αναφερθούν γιατι μας δίνουν τη ευκαιρία να δούμε τη αγρότισσα όπως της
αξίζει.
Με αυτά τα στοιχεία λοιπόν θα ολοκληρώσουμε την ερευνά μας αυτή για τη
αγρότισσα γυναίκα.
Το δεύτερο μέρος της έρευνας μας για τη αγρότισσα γυναίκα θα ασχοληθεί με
θέματα γύρω από τη ζωή της στο χωριό για την επίδοσή της στη χειροτεχνία, στη
διακόσμηση τους σπιτιού, στα προβλήματα που αντιμετωπίζει με την ανατροφή
των παιδιών θα δείξει με ποιο τρόπο διαχειρίζεται τα οικονομικά του σπιτιού
κλπ.
Ακόμα θα σταθούμε στη νεαρή κοπέλα του χωριού. Την κοπέλα που αισθάνεται
πως δεν την «χωρά» το χωριό και θέλει να δημιουργήσει τη ζωή της σε μια πόλη.
Αυτή η κοπέλα θα μας πει γιατί η ζωή του χωριού την κουράζει, τί είναι
αυτό που την κάνει να σκέπτεται πως είναι καλύτερη η ζωή στην πόλη, θα δούμε
συζητώντας μαζί της αν σκέφθηκε ότι θα μπορούσε να κάνει στο χωριό πριν
αποφασίσει να το εγκαταλείψει.
Πιστεύουμε πάντως ότι αν γίνει μια διαφώτιση στα κορίτσια αυτά από
κατάλληλους ανθρώπους ίσως να γίνει αντιληπτό από πολλά ότι μπορεί να ζήσει
κανείς στο χωριό, που τόσο πολύ έχει ανάγκη τους νέους ανθρώπους για να δει
καλύτερες μέρες.
Θυμάστε το παράπονο πολλών γονέων: «Τα παιδιά μας φεύγουν. Οι περιουσίες
ρημάζουν και η ερημιά μας πνίγει. Κι όμως αν εμένα θα αξιοποιούσαν την
πατρική περιουσία και θα εξασφάλιζαν γι’ αυτά μια άνετη ζωή και για μας ήρεμα
γεράματα κοντά τους. Ποιος όμως θα τα πείσει; Τα κοπέλια στέκονται στο
Μητάτο απ’ οξω ξανοίγουνε το γκαλομάτρι και γροικούνε ντα λέργια των αιγώ
και των προβάτω και λέει τονα τ’άλλου να μείνουν»
Κι όμως υπάρχουν πολλοί αξιόλογοι άνθρωποι στα χωριά που ενώ μορφώθηκαν
και θα μπορούσαν να έχουν σήμερα κάποια καλή υπαλληλική θέση σε μια πόλη
ωστόσο παρέμειναν στο πατρικό σπίτι.
Ανέλαβαν πατρικά κτήματα και σήμερα έχοντας εξασφαλίζει ένα σταθερό
εισόδημα επιδίδονται σε διάφορες δραστηριότητες που σκοπό εχουν να
αξιοποιήσουν το χωριό τους. Αυτοί οι άνθρωποι θα μπορούσαν να πλησιάσουν
τους νέους και να τους πείσουν να παραμείνουν για το καλό της περιοχής τους.
Οι γυναίκες μάλιστα που υπερτερούν στο σύνολο των ανθρώπων
Αυτών πλησιάζοντας την νέα κοπέλα, και συζητώντας μαζί τα προβλήματα της
θα κατόρθωναν με το προσωπικό τους παράδειγμα να την πείσουν πως είναι
όμορφη η ζωή στο χωριό δημιουργώντας της ενδιαφέροντα.
Ετσι μονο θα μπορούσε να λυθεί το πρόβλημα της αστυφιλίας που
μαστίζει τους νέους μας σήμερα.
Όμως και τα διάφορα σωματεία της πόλεώς μας θα μπορούσαν να
βοηθήσουν σ’αυτό. Με ποιο τρόπο; Μα επισκεπτόμενα τους κατοίκους των
χωριών μας συζητώντας μαζί τους και ακόμα επαναλαμβάνοντας τις εκδηλώσεις
που πραγματοποιούνται στην πόλη.
Με αυτό τον τρόπο θα μεταφέρουν ένα κομμάτι της κοινωνικής ζωής της πόλεως
στο χωριό.
Τα αποτελέσματα αυτής της προσπάθειας δε θα αργήσουν να φανούν.
Βρισκόμαστε στο σπίτι της κ. Ελευθερίας Ζωγραφάκη στην Αργυρούπολη.
Η κ. Ζωγραφάκη, είναι η σύζυγος του Προέδρου της Κοινότητος και
ξεχωρίζει για τη δραστηριότητα της σε όλους τους τομείς.
Το σπίτι της που δεν στερείται κανένα σύγχρονο αγαθό του
Πολιτισμού μας ξεχωρίζει ακόμα και για την όμορφη διακόσμηση του.
Όμως και σε άλλα σπίτια διαφόρων χωριών που επισκεφθήκαμε μέχρι
τώρα προσέξαμε ότι πάρα τις ασχολίες της η αγρότισσα φροντίζει να
έχει στολισμένο το σπίτι της με γούστο.
Έτσι χωρίς να μας κατηγορήσει κανείς ότι «Πολυπαινεύουμε το σπίτι
μας» μπορούμε να περηφανευθούμε ότι η καλαισθησία στην
Κρητικιά γεννιέται με αυτήν.
Η Υπηρεσία Γεωργίας μάλιστα με διάφορα σεμινάρια που κάνει
ενημερώνει κάθε φορά τις αγρότισσες και τις αγροτονεανίδες πάνω στη
σύγχρονη διακοσμητική.
Κλείνοντας όμως την παρένθεση αυτή πιστεύουμε ότι είναι καιρός να
συζητήσουμε με την κ. Ζωγραφάκη διάφορα θέματα γύρω από την
σύγχρονη αγρότισσα και τα προβλήματά της.
Κυρία Ζωγραφάκη πώς κυλά η ζωή των γυναικών στην περιοχή σας;
Η ζωή κυλά προσπαθώντας να προλάβουμε όλες τις δουλειές. Είναι
εξαντλητικό το καθημερινό μας πρόγραμμα. Είμαστε υποχρεωμένες να
το εκτελέσουμε.
Ο σύζυγος μας χρειάζεται στους αγρούς και στις άλλες δουλειές τους
επιχειρήσεις. Το ίδιο και τα παιδιά.
Αλήθεια μια και αναφερθήκατε στα παιδιά μπορείτε να μας πείτε αν
υπάρχουν διαφορές στην ανατροφή των παιδιών του χωριού εν σχέσει με την
ανατροφή των άλλων που μεγαλώνουν στην πόλη;
Δεν υπάρχει καμία διαφορά. Η σύγχρονη αγρότισσα μεγαλώνει τα παιδιά της με
τον μοντέρνο τρόπο. Προσέξει τα φαγητά που του δίνει, συμβουλεύεται τον
γιατρό κάθε φορά που δυσκολεύεται σε κάτι, και δεν παραλείπει να του κάνει τα
εμβόλια που χρειάζονται.
Σ’ εκείνο που δίνει ιδιαίτερη προσοχή είναι στο ντύσιμο των παιδιών. Προσέχει
περισσότερο στο να είναι άνετο πάρα στο να είναι κομψό.
Συζητώντας για το θέμα της ανατροφής των παιδιών θυμηθήκαμε ότι στην
περιοχή υπάρχει ένα μόνο νηπιαγωγείο.
Ένας παιδικός Σταθμός όμως πόσο θα βοηθούσε τις μητέρες στο να κάνουν
άνετα τις τόσες δουλειές τους ξέροντας ότι τα παιδιά τους βρίσκονται για λίγες
ώρες ασφαλισμένα σ’ ένα ευχάριστο περιβάλλον.
Για να ξαναγυρίσουμε στο θέμα μας λέει η κ. Ζωγραφάκη των
Πολλών υποχρεώσεων που έχει καθημερινά η αγρότισσα σας λέω ότι 18 ώρες
Το 24 ωρο είναι στο πόδι κι όμως ο κόπος της δεν αμείβεται. Μια γυναίκα στην
πολη θα δουλέψει το οκτάωρό της αλλά ξέρει πως ο μισθός της τρέχει. Εμείς
δουλεύουμε για να βοηθήσουμε το σύζυγο χωρίς όμως να έχουμε την υλική
ικανοποίηση μιας αμοιβής.
Από τα εργόχειρα δεν αμείβεσθε;
Πραγματικά από αυτά βγαίνει και την κάθε μια μας ένα μικρό εισόδημα.
Πώς αισθάνεσθε όταν μετά από μια κοπιαστική μέρα θα πρέπει να
ασχοληθείτε με το εργόχειρο;
Μα το εργόχειρο είναι μια ψυχαγωγία για μας. Τα πιάνουμε ευχαρίστως
γιατί αποδίδει αλλά και συνεχίζει την παράδοση που άφησαν οι μητέρες και οι
γιαγιάδες μας. Μάλιστα εργαζόμαστε τις περισσότερες φορές κατά τη διάρκεια
της βεγγέρας. Έτσι μαζί με τη φιλική κουβέντα βγαίνει και το εργόχειρο.
Ασχολείσθε πολλές με το εργόχειρο στη περιοχή σας;
Πάρα πολλές . Γι’ αυτό σκεφθήκαμε προ καιρού κάτι που οπωσδήποτε
θαωφελήσει και το χωριό.
Τί ακριβώς;
Συγκεντρωθήκαμε στο Κέντρο Επιμορφώσεως και συζητήσαμε την
οργάνωση μιας εκθέσει χειροτεχνίας. Πιστεύουμε ότι με τον τρόπο
αυτό θα δώσουμε την ευκαιρία στο χωριό μας να γνωρίσει για μερικές
μέρες λίγη κίνηση και επιπλέον θα μπορέσουμε να πουλήσουμε όλα μας τα
εργόχειρα.
Αποφασίσατε πότε περίπου θα κάνετε αυτήν την έκθεση;
Όχι ακόμα. Το θέμα συζητείτε γιατί πρέπει να γίνει καλή οργάνωση.
Πιστεύουμε όμως ότι θα πρέπει να πετύχει η έκθεση αυτή, ώστε να την
καθιερώσουμε.
Πείτε μας τώρα πιστεύετε ότι η ζωή της αγρότισσας καλυτέρευσε από
παλιά;
Οπωσδήποτε. Η σημερινή αγρότισσα ζει πολύ διαφορετικά έστω κι αν
πρέπει να κάνει τόσες πολλές δουλειές.
Τότε αφού η ζωή έχει καλυτερεύσει πολύ πώς εξηγείτε την επιθυμία πολλών
κοριτσιών να φεύγουν από το χωριό ζητώντας να δημιουργήσουν τη ζωή τους
στην πόλη;
Πιστεύω πως εμείς οι γονείς ωθούμε τα παιδιά μας να παίρνουν
Τέτοιες αποφάσεις. Όταν η νεαρή κοπέλα βλέπει από μικρή με τις βαριές
δουλειές να ασχολείται κάθε μέρα η μητέρα της, το χωριό παύει να της
δημιουργεί ενδιαφέροντα και τότε φεύγει. Για την ερήμωση των χωριών
επομένως πιστεύω πως φταίνε οι γονείς. Γιατί σκέπτονται:
«Ας πάει το παιδί μου στη πόλη. Εκεί η ζωή δεν είναι τόσο σκληρή».
Κάθε γονιός βλέπεις ονειρεύεται για τα παιδία του μια καλύτερη ζωή. Μια ζωή
που πιστεύει πως μόνο η πόλη μπορεί να του δώσει. Έτσι το αφήνει να φύγει
μακριά του.
Ακούμε την κ. Ζωγραφάκη και σκεφτόμαστε..
Κι όμως κάποιος πρέπει να κρατήσει τους νέους. Γιατι η εξέλιξή φέρνει
περισσότερες ανέσεις παντού ακόμα και στο χωριό. Μπορεί λοιπόν μετα από
μερικά χρονιά τα πράγματα να είναι πιο εύκολα και η ζωή της αγρότισσα να έχει
ακόμα περισσότερο βελτιωθεί.
Πρέπει λοιπόν κάποιοι να πείσουν τη νεαρή κοπέλα να μείνει στο χωριό που
τόσο τη χρειάζεται. Ποιοι όμως;
Για μια κοπέλα που κατοικεί σε κάποιο ορεινό χωριό της άλλης Ελλάδος
υπάρχουν πολλά περιθώρια να την δικαιώσεις όταν θα σκεφθεί να δημιουργήσει
στην πόλη τη ζωή της. Σε μερικά από τα χωριά αυτές οι γυναίκες ζουν μια ζωή
καταπιεσμένη, νοιώθουν διαρκώς παραμελλειμένες επειδή ο σύζυγος δεν
παίρνει ποτέ την γνώμη τους και σιγά σιγά μεταμορφώνεται σε ρομπότ που
δουλεύουν από το πρωί μέχρι το βράδυ χωρίς ελπίδα να περισσέψει λίγη ώρα
για να την αφιερώσουν στην ψυχαγωγία τους.
Υπάρχουν χωριά στα οποία η γυναίκα κάνει όλες τις δουλειές ακόμα και του
χωραφιού ενώ ο άνδρας περνά την ώρα του στο καφενείο.
Σ’ αυτές τις περιοχές όχι σπάνια θα συναντήσεις κάποιο ζευγάρια που θα
σ ’εντυπωσιάσει ιδιαίτερα όταν δεις ότι ο σύζυγος κάθεται πάνω στο ζώο και η
γυναίκα ακολουθεί πεζή φορτωμένη με κλαδιά.
Πώς λοιπόν μια σύγχρονη κοπέλα να μείνει στο χωριό της με τις
συνθήκες αυτές; Γιαυτό φεύγει. Η Κρητικοπούλα όμως που ζει σ’ ένα τόσο
διαφορετικό περιβάλλον που βλέπει τη μητέρα της να διευθύνει το σπιτικό της
με τον αέρα της αφέντρας, που διαπιστώνει ότι άλλαξαν πολλά κι ότι η εξέλιξη
φέρνει καθημερινά πιο κοντά ανέσεις του σύγχρονου πολιτισμού βεβαίως δεν
δικαιολογείται να εγκαταλείψει το χωριό της για την πολιτεία.
Ίσως να βρίσκει την μοναξιά που επικρατεί στο σύγχρονο χωριό κάπως σκληρή
για την ηλικία της. Όμως ποιος δημιουργεί την μοναξιά αυτή;
Οι ίδιοι οι νέοι που ενώ φεύγουν ζητώντας κάτι το καλύτερο επιστρέφουν μόλις
τους δοθεί η ευκαιρία προσκυνητές στον τόπο που γεννήθηκαν.
Μας είπε μια νεαρή αγρότισσα.:
«Είναι φοβερή η ερημιά που έχουμε στο χωριό μας. Έτυχε να μείνω
Ένα Καλοκαίρι στην πόλη, είδα τη διαφορά και από τότε η ζωή στο χωριό μου
φαίνεται ακόμα πιο δυσβάσταχτη. Τί όμορφα που περνούν τις Κυριακές τους οι
κοπέλες στο Ρέθυμνο. Κάνουν βόλτες στη Προκυμαία, πηγαίνουν στον
κινηματογράφο τους, έχουν δηλαδή κάπου να πάνε.
Στο χωριό όμως θα σηκωθούμε νωρίς και την Κυριακή για να πάμε στην εκκλησία
μετα θα γυρίσουμε θα βοηθήσουμε τη μητέρα στην ετοιμασία του φαγητού.»
Κλείνοντας την έρευνά μας για την αγρότισσα γυναίκα βγάλαμε οπωσδήποτε
πολλά γρήγορα συμπεράσματα για τη ζωή της γυναίκας του Κρητικού χωριού.
Βέβαια το θέμα έχει πάρα πολλές πλευρές που για να τις εξετάσει κάποιος για να
τις εξετάσει όλες χρειάζεται πολύς καιρός.
Εμείς σταθήκαμε στα πιο βασικά σημεία και καταλήξαμε από πολλές
συναντήσεις με τις αγρότισσες στα εξής συμπεράσματα.
Η ζωή της αγρότισσας του Ρεθεμνιώτικου χωριού έχει βελτιωθεί κατά
πολύ από τη ζωή πριν από τριάντα χρόνια.
Σ’ αυτό έχουν συντελέσει τα αγαθά του σύγχρονου πολιτισμού που
σήμερα έχουν πλησιάσει και το πλέον απόμακρο χωριό.
Παρ’ όλα αυτά η Ρεθεμνιώτισσα αγρότισσα πρέπει να δουλέψει πολύ κάθε μέρα
για να μην μείνει καμία δουλειά πίσω στο σπίτι, στο χωράφι, στη αγροτική
επιχείρηση στο περιβόλι.
Ίσως χρειασθεί να δουλέψει και 18 ώρες το 24ωρο. Το κάνει όμως ευχαρίστως
γιατί έχει συνειδητοποιήσει ότι τα μέλη της οικογένειάς της την υπολογίζουν την
αγαπούν, έχουν από τη βοήθειά της και γενικά τη θεωρούν σημαντικό πρόσωπο
στην οικογένεια.
Ο άνδρας της θα ζητήσει ή θα ακούσει τη γνώμη της πάνω σε θέματα
αγορών καλλιεργειών κλπ. Άσχετα αν θα εξαρτηθεί από το χαρακτήρα
του αν θα τη ακολουθήσει τελικά.
Επίσης όπως αποδείχθηκε από την επικοινωνία μας με τις γυναίκες
του χωριού , η σύγχρονη αγρότισσα από τα μέσα ενημερώσεως που με
ενδιαφέρον παρακολουθεί θα είναι αρκετά ενημερωμένη. Ετσι μπορεί
όταν της επιτραπεί η συμμετοχή να επηρεάσει την οικογένειά της στη
λήψη μιας απόφασης.
Τα μέσα ψυχαγωγίας της είναι ελάχιστα. Υπάρχει βέβαια το ραδιόφωνο και η
τηλεόραση. Θα παρουσιαστεί έκτακτα μερικές φορές το χρόνο και κάποιο
πανηγύρι. Της λείπει όμως η ζωντανή επικοινωνία και ο σύνδεσμος που ενώνει
τους ανθρώπους και αξιοποιεί τις δημιουργικές τους ικανότητες.
Παρά τις τόσες της ασχολίες όμως η γυναίκα του Ρεθεμνιώτικου χωριού δεν
παραλείπει να αφιερώσει λίγο χρόνο και στο εργόχειρο.
Με την ασχολία όμως αυτή όχι μόνο ψυχαγωγείται αλλά βγάζει και μερικά δικά
της χρήματα πουλώντας τα έργα της.
Ας έρθουμε τώρα στη νεαρή κοπέλα του χωριού. Σ’ αυτή πρέπει με ιδιαίτερη
στοργή να στρέψει το ενδιαφέρον του το κάθε γυναικείο Σωματείο μας.
Είναι ανάγκη να της δημιουργήσει ενδιαφέροντα ώστε να μην αισθάνεται το
χωριό της σαν φυλακή. Πρέπει να καταλάβει η νεαρή αγρότισσα ότι μπορεί να
ζήσει στο περιβάλλον που τώρα την αφήνει αδιάφορη. Από αυτή και από τις
άλλες συνήλικες της εξαρτάται να αξιοποιηθεί το χωριό και να εκσυγχρονισθεί.
Οι γονείς θα πρέπει να παύσουν να λένε στα παιδιά τους πως στην πόλη
είναι καλύτερη η ζωή. Και οι νέοι πάλι θα πρέπει να αναπτύσσουν
δραστηριότητα σε όλους τους τομείς ώστε να γεμίζουν ευχάριστα οι
ώρες τους. Για να γίνει όμως πιο ευχάριστη η ζωή των γυναικών στο
χωριό πρέπει να ενδιαφερθούν οι Κοινοβουλευτικοί μας εκπρόσωποι
ώστε να συμπληρωθούν ορισμένες ελλείψεις τους.
Για την προώθηση των θεμάτων αυτών μοχθούν συνεχώς οι Πρόεδροι
των Κοινοτήτων. Ας φροντίσουν για την τακτοποίηση τους οι
Βουλευταί μας.
Σε μερικά χωριά π.χ δεν υπάρχει νερό μέσα στο σπίτι και αναγκάζονται οι
γυναίκες να το κουβαλούνε από αρκετά μακριά δυο τρεις φορές την ημέρα.
Άλλα χωριά επίσης δεν καλύπτονται ακόμα τηλεοπτικά.
Κάτι άλλο που θα εξυπηρετούσε την αγρότισσα είναι η δημιουργία Παιδικού
Σταθμού και Παιδικής Χαράς στο χωριό της.
Έχοντας αυτές τις παιδικές φωλιές κοντά της η αγρότισσα θα μπορεί να αφήνει
το παιδί της λίγες ώρες εκεί ώστε να κάνει πιο άνετα τη
δουλειά της.
Νομίζω πως τώρα πια έχουμε μια εικόνα της αγρότισσα του Κρητικού Χωριού
εργατική, δραστήρια, φιλοπρόοδη με σύγχρονες αντιλήψεις, κερδίζει επάξια τη
συμπάθεια και τον σεβασμό όλων. Είναι πολύ σημαντικό κεφάλαιο της κοινωνίας
μας.
Από τη γυναίκα αυτή περιμένουμε πολλά. Θα πρέπει όμως να της προσφέρουμε
κάτι κι εμείς.
Τη βοήθειά μας ας πούμε σε κάτι που θα χρειαστεί, την συμπαράστασή μας και
το ενδιαφέρον μας.
Θα είναι μια μικρή ανταπόδοση στο τεράστιο έργο που επιτελεί η αγρότισσα
γυναίκα.
ΚΡΗΤΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ
ΜΑΡΤΙΟΣ 1976