Μικρό μνημόσυνο στη μνήμη της.
Η παρακάτω συνέντευξη δόθηκε στα πλαίσια της καταγραφής της Ιστορίας του Λυκείου Ελληνίδων Ρεθύμνου που έχομε ξεκινήσει εδώ και χρόνια.
Η συνέντευξη αποτελεί απόσπασμα του υπό έκδοση βιβλίου για τα 90 χρόνια συνεχούς προσφοράς του Λυκείου Ελληνίδων στην πόλη μας.
Από την περασμένη άνοιξη αρχίσαμε τις συνεντεύξεις με πρόσωπα που γνώρισαν και αγάπησαν το Λύκειο και συμμετείχαν ενεργά στις δραστηριότητές του.
Αλήθεια ποιος άλλος θα μπορούσε λόγω συμμετοχικών εμπειριών να μας δώσει περισσότερα στοιχεία για το Λύκειο Ελληνίδων, εκτός βεβαίως από την Πρόεδρό του κ. Ιωάννα Βαλαρή που επίσημα μπήκε στο Λύκειο το 1954 και την κ. Ειρήνη Γρηγοριάδου που έγινε μέλος του στις 13 Μαρτίου του 1958;
Μία αρχόντισσα του Ρεθύμνου, ετών 99, μας δέχθηκε στο σπίτι της, στο σπίτι που γεννήθηκε και εξακολουθούσε να ζει, στις 24 Φεβρουαρίου του 2006. Η αρχόντισσα αυτή ήταν η Ειρήνη Γρηγοριάδου.
Οι κυρίες του Λυκείου Χαρά Ζαχαράκη και Μαριέττα Εκκεκάκη, την επισκεφτήκαμε στο σπίτι της. Παρουσία της κόρης της Άννης Γρηγοριάδου-Γκότση, η Κυρία Ειρήνη απάντησε στις ερωτήσεις μας.
Μετά την καθιερωμένη καλημέρα και τα καλωσορίσματα την ρωτήσαμε:
Χ.Ζ- Μ.Ε. -Σας βρίσκομε πολύ χαρούμενη ή μας φαίνεται;
Ε. Γ. -Αυτή τη μέρα είμαι πολύ χαρούμενη γιατί η κόρη μου η Μαρίτα μου είπε σήμερα το πρωί ότι για τις γιορτές του Πάσχα θα έρθουν να με δουν και να ζήσουν για λίγες μέρες μαζί μου εκτός από την ίδια και η εγγονή μου Κλαίρη με τον άνδρα της και τα δύο της παιδάκια το ένα από τα οποία είναι νεογέννητο και δεν το έχω ακόμα γνωρίσει.
Με καμάρι μας έδειξε στη συνέχεια φωτογραφίες της Μαρίτας και του μακαρίτη Νίκου Γενεράλη αλλά και της εγγονής της Κλαίρης και του συζύγου της Φώτη Ιωαννίδη με τα δύο τους παιδάκια, καθώς και της κόρης της Άννης και του συζύγου της Αχιλλέα Γκότση και των παιδιών τους, Κώστα και Μαρίας, για τις σπουδές των οποίων πολύ καμάρωσε.
Μας είπε η κ. Ειρήνη Γρηγοριάδου:
Γεννήθηκα στο Ρέθυμνο το 1907. Γονείς μου ήταν ο Νίκος και η Άννα Σταυρουλάκη που είχαν αποκτήσει τέσσερα παιδιά, δύο γιους και δύο κόρες, εμένα και τη Δανάη μας, διαπρεπή φιλόλογο που αργότερα έγινε, κυρία Φιλιώτου. Η Δανάη διετέλεσε Αντιπρόεδρος των Λυκείων Ελληνίδων Ρεθύμνου και Χανίων. Τα αδέλφια μου έχουν όλα πεθάνει.
Χ. Ζ.-Μ.Ε. Πού κάνατε τις βασικές σας σπουδές;
Ε. Γ. Τελείωσα το Δημοτικό και το Γυμνάσιο στο Ρέθυμνο, ενώ παράλληλα έπαιρνα μαθήματα βιολιού, γαλλικών και ζωγραφικής. Βιολί μου δίδασκε ο μουσικός Αχιλλέας Γέροντας σε μία αίθουσα που το Λύκειο Ελληνίδων είχε νοικιάσει για τον σκοπό αυτό, στην οδό Αρκαδίου, δεδομένου ότι το Λύκειο δεν διέθετε τότε ιδιόκτητο κτίριο. Συμμαθητές μου στο βιολί θυμάμαι τούς: Στέλιο Σαριδάκη, Δημήτρη Δαφέρμο, τη Στέλλα Δρανδάκη και το μικρό τότε Μίμη Μαμαλάκη. Από τότε ξεκίνησε η μεγάλη αγάπη μου για την μουσική την οποία υπηρέτησα για 40 χρόνια μέσα από το Ωδείο Ρεθύμνης, όπου προσέφερα τις ταπεινές υπηρεσίες μου, οργανώνοντας ομιλίες και συναυλίες και παίζοντας βιολί μαζί με την Αντιγόνη Βαρούχα. Γαλλικά διδάχθηκα στο Γυμνάσιο αλλά έπαιρνα και ιδιαίτερα μαθήματα στο σπίτι μας με τον καθηγητή Εμμανουήλ Σωτήρχο. Δασκάλα μου στη ζωγραφική είχα την Αθηνά Καφφάτου.
Η Αθηνά Καφφάτου, αν κρίνομε από τους πίνακες ζωγραφικής που κοσμούν τους τοίχους του σπιτιού της μαθήτριάς της, κυρίας Ειρήνης Γρηγοριάδου ήταν άριστη ζωγράφος και μοναδική δασκάλα.
Η μητέρα μου Άννα, συνεχίζει η κυρία Ειρήνη, ήταν ενεργό μέλος του Συλλόγου των Κυριών και απ’ αυτήν εμπνεύστηκα την αγάπη για τα κοινά και την προσφορά στον άνθρωπο.
Υπηρέτησα 35 ολόκληρα χρόνια ως υπάλληλος στη Νομαρχία Ρεθύμνου και αποστρατεύθηκα με το βαθμό του Τμηματάρχη Α΄, προσπαθώντας να είμαι πάντα εν τάξει στις υποχρεώσεις μου ως Υπαλλήλου, γιατί δεν ήθελα να βρεθεί κάποιος να με προσβάλει για ελλιπή εξυπηρέτηση. Το 1938 παντρεύτηκα με τον Θεόδωρο Γρηγοριάδη και αποκτήσαμε δύο κόρες, την Μαρίτα, μουσικό, που είναι φίλη σου Μαριέττα από τα παλιά, και την Άννη, φυσικό.
Όταν η κ. Χαρά Ζαχαράκη ρώτησε την κ. Γρηγοριάδου αν ο άνδρας της διαμαρτυρόταν όταν έλειπε τόσες πολλές ώρες από το σπίτι τους , μας είπε ότι αυτός της έλεγε: «Να συμμετέχεις παντού αφού αυτό σε ευχαριστεί και αφού φέρνεις αποτέλεσμα».
Στις ερωτήσεις μας για την προσφορά της στην πόλη μας, το Ρέθυμνο, μέσα από τους διάφορους Συλλόγους που υπηρέτησε και αφοσιώθηκε η κ. Ειρήνη ήταν πολύ σεμνή και ταπεινή. Με τη βοήθεια όμως της κόρης της Άννης και της κ. Χαράς Ζαχαράκη, οι οποίες γνώριζαν πρόσωπα, πράγματα και καταστάσεις περισσότερο από εμάς, την πείσαμε να μας αποκαλύψει μερικές από τις πολυσχιδείς δραστηριότητές της. Αυτές εκτείνονταν πέρα από το Ωδείο Ρεθύμνου στο οποίο πρόσφερε ανιδιοτελώς τις υπηρεσίες της επί σαράντα ολόκληρα χρόνια. Στο πρόσωπό της, το 1982, ο τ. Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας Κωνσταντίνος Καραμανλής τίμησε το Ωδείο Ρεθύμνου για την προσφορά του στην εκπολιτιστική ζωή της πόλης. Ανάμεσα στις παλιές φωτογραφίες που στολίζουν τους τοίχους του σπιτιού της, ξεχωριστή θέση έχει και αυτή με τον τ. Πρόεδρο της Δημοκρατίας.
Η κ. Γρηγοριάδου μας είπε ότι είχε λάβει επίσης ενεργό ρόλο στη Φανέλα του Στρατιώτη στον πόλεμο του ’40.
Παραδέχθηκε παρόλη την μετριοφροσύνη της ότι βοήθησε πολύ μαζί με τις κυρίες Βιργινία Τσουδερού και Μαρία Λιονή τον αείμνηστο παπά Γιάννη Πίτερη στην ίδρυση του Κέντρου Νεότητας, κέντρο που τόσα πρόσφερε στους νέους και τις νέες του νομού Ρεθύμνης όσα χρόνια λειτούργησε.
Παράλληλα με το Ωδείο η κ. Ειρήνη ήταν εκλεκτό μέλος του Λυκείου Ελληνίδων από τις 13 Μαρτίου του 1958 μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου1994 οπότε και αποχώρησε από το Διοικητικό Συμβούλιο λόγω ηλικίας, παραχωρώντας τη θέση της σε νεότερες κυρίες. Παραμένει ωστόσο μέλος του Λυκείου μέχρι σήμερα. Την θυμόμαστε να παραβρίσκεται στις Γενικές Συνελεύσεις και τις ποικίλες εκδηλώσεις μας μέχρι το τέλος του 2005, συνοδευόμενη πότε από τη Μαρίτα και πότε από την Άννη.
Χ. Ζ. -Μ.Ε. -Πότε βάλατε υποψηφιότητα για πρώτη φορά στο Δ. Σ. του Λυκείου;
Ε. Γ. -Για πρώτη φορά έβαλα υποψηφιότητα για το Δ. Σ. του Λυκείου στις εκλογές του 1975 και το 1979 εκλέχτηκα Έφορος Μητέρων. Χρημάτισα και Α΄ Αντιπρόεδρος του Λυκείου των Ελληνίδων Ρεθύμνου από το 1979 μέχρι το 1994 και Έφορος του Μουσικού και Καλλιτεχνικού Τμήματος από το 1985 μέχρι το 1994.
-Συμμετείχατε στη Σχολή Γονέων που ίδρυσε το Λύκειο το 1971;
– Ναι, το 1974 δίδαξα στη Σχολή Γονέων που είχε οργανώσει το Λύκειο και λειτούργησε για 18 χρόνια. Συγκεκριμένα δίδαξα το μάθημα «Οικογενειακή ψυχολογία» με τις κ. Ι. Βαλαρή και Κ. Χαλκιαδάκη και το 1980 την «Ψυχολογία του Γάμου». Πολλά πρόσφερε αυτή η Σχολή στους γονείς.
– Η προσφορά σας στο Λύκειο Ελληνίδων ήταν πολύ μεγάλη. Στον καλλιτεχνικό τομέα, τι κάνατε;
-Οργάνωσα και πραγματοποίησα πολλές ομιλίες για μεγάλους Μουσικούς όπως ο Μπαχ, ο Σοπέν, ο Μπετόβεν, ο Σούμπερτ κ. α. Πιστός συνεργάτης μου στις μουσικές εκδηλώσεις ήταν ο κ. Βαγγέλης Στεφανάκης που επιμελείτο τα αντίστοιχα μουσικά κομμάτια.
Σ’ ερώτησή μας αν γνώρισε τις ιδρύτριες του Λυκείου μάς απάντησε ότι τις γνώρισε μεν αλλά δεν συνεργάστηκε μαζί τους. Ήξερε όμως πολύ καλά την Τιτίκα Σκουλά που ήταν και συγγενής της και τη Μαρία Ζαχαράκη, τις οποίες εκτιμούσε ιδιαίτερα.
Χωρίς να την ρωτήσομε, μας είπε ότι, αν έλειπαν οι Βαλαρήδες και ο Λαμπάκης, το Λύκειο δεν θα είχε ακόμα δικό του κτίριο.
Επίσης μας τόνισε την μεγάλη προσφορά του Λευτέρη Δρανδάκη που υπηρετεί στο Κεντρικό Λύκειο των Αθηνών και το πόσο βοηθά το Λύκειο.
-Από τις εκδηλώσεις του Λυκείου ποιος ομιλητής σας έχει εντυπωσιάσει με τα λεγόμενά του, εσάς που δεν χάνατε ποτέ ομιλία;
-Από τους ομιλητές που έχω παρακολουθήσει στις εκδηλώσεις του Λ. Ε. Ρ. έχω εντυπωσιαστεί από ομιλία του σημερινού Μητροπολίτη Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου κ.κ. Άνθιμου όταν ήταν Αρχιμανδρίτης της Ι. Μ. Αγίου Ιωάννη Μπαλί και του φιλόλογου-θεολόγου κ. Κωστή Ηλία Παπαδάκη, τον οποίο δυστυχώς φέτος στην εορτή των Τριών Ιεραρχών δεν μπόρεσα να παρακολουθήσω για λόγους υγείας και λυπήθηκα πολύ γι’ αυτό.
-Ποιες από τις Κυρίες του Λ. Ε. Ρ. με τις οποίες έχετε συνεργασθεί ξεχωρίζετε;
-Από τις κυρίες του Λ. Ε. Ρ. με τις οποίες έχω συνεργαστεί ξεχωρίζω τις κυρίες Ιωάννα Βαλαρή και Νούλα Δρανδάκη που έχουν δεθεί με το Λύκειο και το έχουν κάνει «δεύτερο σπίτι τους». Δεν θα πρέπει να παραλείψω όμως να αναφερθώ και στη μεγάλη προσφορά στο τόπο τους και στο Λύκειο Ελληνίδων και των κυριών Κατίνας Χαλκιαδάκη και Μαρίας Παπαϊωάννου.
-Ποια είναι η δική σας προσφορά στο Λύκειο;
-Για τη δική μου προσφορά, το Λ. Ε. Ρ. με τίμησε στέλνοντάς με ως αντιπρόσωπό του στα Πανελλήνια Συνέδρια της Καλαμάτας και του Ηρακλείου. Επίσης το Λ. Ε. Ρ. με τίμησε το 2002, για τα χρόνια που το υπηρέτησα όσο πιστότερα μπορούσα.
-Πιστεύετε ότι το Λύκειο έχει να επιδείξει προσφορά;
Ακούσαμε τότε από το στόμα της, την εξής σοφή φράση :
– Χαρά και Μαριέττα, να ξέρετε ότι τα Λύκεια Ελληνίδων έχουν προσφέρει συνολικά στον Ελληνισμό και όχι μόνο το καθένα στον τόπο του.
Αυτά τα στοιχεία μας έδωσε μέσα από τη συνέντευξη που μας παραχώρησε, γιατί δεν θέλαμε να την κουράσομε περισσότερο. Εντυπωσιαστήκαμε από την διαύγεια του πνεύματός της, τη σαφήνεια των λεγομένων της, τις γνώσεις της και προπάντων για τον καλό λόγο που είχε να πει για όλους.
Με πραγματική οδύνη πληροφορηθήκαμε το μεσημέρι της 28 Νοεμβρίου 2006 ότι η καρδιά της μεγάλης αρχόντισσας του Ρεθύμνου Ειρήνης Γρηγοριάδου σταμάτησε να κτυπά. Θα την θυμόμαστε πάντα.
Καλό ταξίδι και ας είναι αιωνία η μνήμη σου αγαπητή μας Ειρήνη!
Μαριέττα Γ. Εκκεκάκη.
Υπεύθυνη Αρχείου του Λυκείου Ελληνίδων Ρεθύμνου.