- Η επανάστασις του 1821 της Κρήτης εκηρύχθη την 15 Απριλίου
- Σημαία όμως δεν υψώθη την ημέραν αυτήν.
- Η ύψωσις της πρώτης σημαίας εις τον Κούρκουλόν δεν είναι μύθος.
του ΣτυλλιανούΚαλλονά, Ταξιάρχου ε.α
Ο κ. Λυκούδης εις το δεύτερον του άρθρον της 31/8 γράφει ότι η Επανάστασις της Κρήτης εκηρύχθη την 15η Απριλίου εις το Λουτρό Σφακίων. Με την άποψιν αυτήν είμεθα απολύτως σύμφωνοι, διότι η μεγάλη απόφασις ελήφθη την ημέραν αυτήν, ως ορθώς δε αναφέρει εγένετο έρανος και τα συλλεγέντα ποσά εις χρήμα και εις είδος παρεδόθησαν εις τους πλοιάρχους, οίτινες απέπλευσαν δια Μάλταν. Προς ανταλλαγή τούτων με οπλισμόν και εάν δεν ήρχισε αμέσως ο Ένοπλος αγών οφείλετο εις έλλειψιν πολεμοφοδίων.
Εν συνεχεία ο κ. Λυκούδης γράφει ότι την ημέραν αυτήν υψώθη και η πρώτη σημαία. Απορώ πώς αυτός ο ιστοριοδίφης γράφει τοιαύτην ανακρίβειαν, ήτις αποτελεί πραγματικήννοθείαν της ιστορίας. Είναι δε ανακριβές τούτο αφ’ ενός μεν διότι οι πρόκριτοι ήθελαν να κρατήσουν μυστικήν τηναπόφασιν της εξεγέρσεως μέχρι αφίξεως των πολεμοφοδίων και ακόμη μέχρι τέλους Μαΐου (ΨΙλάκη Τμ. Γ σελ. 212 και 339, Παπαδοπετράκης σελ. 166) και αφ’ εταίρου διότι κατά την συνέλευσιν της 15 Απριλίου, δεν αναφέρεται η ύψωσις σημαίας από κανέναν ιστορικόν.
Ο κ. Λυκούδης δια να υποστηρίξει ότι δεν υψώθη σημαία εις Κουρκουλόν γράφει αι πληροφοριακαί μου πηγαί έχουν ως βάσιν όσα έγραψε ο αείμνηστος Μιχ. Τσουδερός εις την εφημερίδα «Ραδάμανθυς» του 1870. Και αδιστάκτως χαρακτηρίζει όσα αναφέρει ο Μιχ. Τσουδερός μύθους ατομικής του εμπνεύσεως. Και ως επιχείρημα προβάλλει ότι επειδή ο Μιχ. Τσουδερός ήτο μόλις 4 ετών κατά την επανάστασιν του 1821» Υποτιμά ασφαλώς την νοημοσύνην των αναγνωστών εάν νομίζει ότι το επιχείρημα αυτό ευσταθεί. Είναι πολύ περίεργον πώς αυτός ο ιστοριοδίφης υποστηρίζει τόσον παιδαριώδεις απόψεις. Δηλαδή εις την περίπτωσην αυτήν πρέπει να παραδεχθώμεν ότι μόνον τα ιστορικά γεγονότα τα οποία εγράφησαν από αυτόπτας μάρτυρας είναι ακριβή και όσα οι συγγραφείς έμαθαν από τους προγενέστερους των έστω και αν ήσαναυτόπται μάρτυρες ήσαν παραμύθια.
Ο κ. Λυκούδης δεν πρέπει να λησμονεί και ασφαλώς το γνωρίζει ότι ο Μιχ. Τσουδερός ήτο υιός του Ιωάννου Τσουδερού, ενός εκ των τριών πρωτεργατών και πρωταθλητών του αγώνος του ‘21. Ο ίδιος υπήρξε αρχηγός και πληρεξούσιος της επαναστάσεως του 1866 και έπεσε υπέρ των κοινών συμφερόντων. Επομένως όσα έγραψε εις την Εφημερίδα «Ραδάμανθυς»
τα εγνώριζε από τον πατέρα του και τους λοιπούς ομοχωρίους και καλογήρους εν τω μέσω των οποίων ανετράφη.
Νομίζω λοιπόν ότι όσα γράφει αποτελούν αυθεντικήν πηγήν κα πλησιάζουν περισσότερον προς την αλήθειαν και δεν έχομεν το δικαίωμα να χαρακτηρίζωμεν όσα γράφει μύθους διότι τούτο είναι ανθιστορικόν.
Η ετέρα άποψις ήτις δεν αναφέρει ύψωσιν σημαίας εις τον Κουρκουλόν έχει ως βάσιν την ιστορίαν των Σφακίων του αειμνήστου Παπαδοπετράκη (εκ του οποίου ηρύσθη τα στοιχεία ο Ψιλάκης και εκ τουτου ο κ. Κόκκινος). Εάν λοιπόν απορρίψωμεν ως μύθον όσα αναφέρει ο Τσουδερός Μιχ. (όστις αποτελεί την βάσιν των όσων γράφουν οι Γούδας, Μουρέλος, Κριάρης) θα ήθελα να μάθω διατί πρέπει να δεχθώμεν όσα γράφει ο Παπαδοπετράκης ως αξιωματικήν αλήθειαν.
Μήπως ο Παπαδοπετράκης ήτο ενήλιξ το 1821 και αυτόπτης μάρτυς των όσων συνέβησαν εις Πρέβελη και Τσιλίβδικα; ΄Η από ποια αυθεντική πηγή ηρύσθη τα πληροφορίας του ο Παπαδοπετράκης ώστε να μη δυνάμεθα ημείς να χαρακτηρίσωμεν αυτά μύθους.
Ο Κ. Λυκούδης ασφαλώς γνωρίζει ότι ο κ. Παπαδοπετράκης παρ’ ότι εις το βιβλίον του «Ιστορία των Σφακίων» διέσωσε πολύτιμα ιστορικά στοιχεία, τα οποία δεν ευρίσκονται εις τα εργασίας των άλλων ιστορικών, εν τούτοις έχει την αδυναμίαν να προβάλη τα πάντα ως άθλους των Σφακιανών.
Πιθανώς δε γνωρίζει ο κ. Λυκούδης ότι ο σύγχρονος του Παπαδοπετράκη, άλλος ιερομόναχος ΠαρθένιοςΠαρίδης εις τον πρόλογον των απομνημονευμάτων του γράφει: Δεν ομιλώ ενταύθα δια την ιστορίαν των Σφακίων, την οποίαν εξέδωκε ο πρώην ηγούμενος της Μονής Αγ. Τριάδος και ακολούθως ο επίσκοπος Ιεροσητείας Γρηγόριος Παπαδοπετράκης διότι αυτή δεν αποτελεί τίποτε άλλο, ειμή μόνον ένα πανηγυρικόν υπέρ της επαρχίας Σφακίων και των κατοίκων της «και συνεχίζει» πολύ τους επαρχιώτας του ο συγγραφεύς της εν λόγω ιστορίας, διότιόλαι αι ανακρίβειαι τας οποίας δημιουργεί φανταστικώς δια να κατηγορήσει τους άλλους και όλα τα εγκώμια τα οποία πλέκει προς την επαρχίανΣφακίων, προδίδουσι τόσον φανεράν τη πρόθεσίν του, ώστε να γίνεται μάλλον βλάβης πρόξενος ή ωφελείας εις την ΕπαρχίανΣφακίων.
Αφ’ ου έχομεν λοιπόν υπ’οψιν μας μιαν τόσον αυστηράνκριτικήν της συγγραφής του Παπαδοπετράκη πως μπορούμεν να παραδεχθώμεν ασυζητητί όσα γράφει σχετικώς με την σφαγήν του Πρέβελη και την μάχην εις τα Τσιλίβδικα και ν’απορρίψωμεν ως μύθους όσα γράφει ο Μιχ. Τσουδερός;
Εκ των ανωτέρω προκύπτει το συμπέρασμα ότι όσα γράφει ο Παπαδοπετράκης δια την σφαγήν του Πρέβελη και την μάχιν του Τσιλίβδικα έχουν παραποιηθεί δια να προβληθούν έργα των ομοχωρίων του και συνεπώς δεν είναι ορθόν στηριζόμενοι εις όσα γράφει ούτος να χαρακτηρίζωμεν «Μύθους» γραφένταυπο του Μιχ. Τσουδερού.
ΥΨΩΘΗ Ή ΔΕΝ ΥΨΩΘΕΙ ΣΗΜΑΙΑ ΕΙΣ ΤΟΝ ΚΟΥΡΚΟΥΛΟΝ;
Κρίνω σκόπιμον να εκθέσω εν περιλήψει τα δύο αντιθέτους απόψεις και εκ της αντιπαραβολής των δύο να αποδείξωμεν ότι όντως υψώθη σημαία εις τον Κουρκουλόν.
Η άποψις ότι δεν υψώθη σημαία στηρίζεται εις τα παραγράφους του Παπαδοπετράκη (σελ. 177) όστις αποτελεί και την βάσιν των άλλων, Ψυλλάκη (σελ. 351 και Κοκκίνου (τομ. 3 σελ 14). Κατά την άποψιν αυτήν ο αρχιγενίτσαρος Ψαροσμαήλης εστάλη επί κεφαλής 300 γενιτσάρων δια να συλλάβη τον ηγούμενον Μελχισεδέκ Τσουδερόν. Ο ηγούμενος όμως ειδοποιήθη εγκαίρως υπο του αντιζήλου του Ψαροσμαήλη Αλή Ατζέμη και εδραπέτευσε.
Διερχόμενος δε εκ του χωρίου της καταγωγής του Ασώματον, παρέλαβε και τους δύο αδελφούς του και οι τρεις ομού κατέφυγον εις τον Καλλικράτην εις τους εκεί συγγενείς των.
Οι Καλλικρατιανοί μόλις επληροφορήθησαν από τους Τσουδερούς τα συμβάντα έσπευσαν προς Πρέβελην δια να καταδιώξουν τους Τούρκους και αποφεύχθη η λεηλασία της Μονής. Διερχόμενοι όμως από τα Τσιλίβδικα συνήντησαν το σώμα των Γενιτσάρων το οποίον κατεδίωξαν απηλευθέρωσαν τα πρόβατα της Μονής τα οποία είχον αρπάσει και ωδήγησαν αυτά εις τον Καλλικράτην.
Η δευτέρα άποψις των ιστορικών (Γούδα, Μουρέλλου και Κριάρη,) ήτις ας δεχθώμεν ότι έχει ως βάσιν τας πληροφορίας του Μιχ. Τσουδερού εως της Ενάρξεως του Ενόπλου Αγώνος (29/5) και παρ’ ότι δεν ήτο μεγάλη μάχη, τα νικηφόρα αποτελέσματα αυτής ενέπνευσαν θάρρος εις τους επαναστάτας και αδιστακτοι ερρίπτοντο εις τον αγώνα και εκέρδισαν σειράν περιφανών νικών καθ’ολην την διάρκειαν του πρώτου έτους της επαναστάσεως
. Αι δύο αυταί απόψεις συμφωνούν ότι έγινε η Επιδρομή εις του Πρέβελη και η μάχη εις τα Τσιλίβδικα. Η διαφορά είναι μόνον ο τόπος συγκεντρώσεως των Επαναστατών εκ του οποίου εξώρμησαν κατά των Τσιλίβδικων. Δηλαδή από τον Καλλικράτην εξώρμησαν μόνον οι Καλλικρατιανοί ή από τον Κουρκουλόν το σώμα των Τσουδερών μετα των Σφακιανών;
Παρατηρήσεις:
- Δια να παραδεχθώ με την άποψιν του Παπαδοπετράκη ότι εις τον Καλλικράτην έφθασαν οι τρεις μονον δραπέταιΤσουδεροί πρέπει να παραδεχθώμεν ότι ούτοι δεν ήσαν αι μεγάλαι φυσιογνωμίαι αι οποίαι είχον μέγα κύρος εις την επαρχίαν των, αλλά μεγάλοι παληάνθρωποι αφου ενδιαφέρθησαν μόνον δια να σώσουν «τα τομάρια των».
Βέβαια ο Παπαδοπετράκης δια να δικαιολογήσει την δραπέτευσιν μόνο του ηγουμένου δεν αναφέρει ότι ο Ψαροσμαήλης είχε εντολήν να συλλάβει και τους καλογήρους. Τούτο όμως είναι εξηκριβωμένον εκ της επιστολής την οποίαν απέστειλον οι πρόκριτοι προς την Υδραν εις την οποία αναφέρουν ότι οι Τούρκοι επέδραμον δια να συλλάβουν τον ηγούμενον και τους καλογήρους.
- Αλλά και αν δεχθώ μεν ότι εδραπέτευσε εκ της Μονής ο ηγούμενος ως γράφει ο Παπαδοπετράκης θα έπρεπε την επομένην ο Ψαροσμαήλης να σφάξει έναν σημαντικόν αριθμόν καλογήρων εις εκδίκησην και όμως ως αναφέρει αυτός ούτος ο Παπαδοπετράκης (σελ. 178) εσφάγησαν δύο μοναχοί τους οποίους προέλαβον εις τους μύλους. Η δεν προφορική ιστορία αναφέρει δύο, τον ιερομόναχον Ησαϊαν και τον μοναχόν Ιερεμίαν οι οποίοι εσφάγησαν εις θέσιν «ΚιρνέΠαπούρια» και ετάφησαν εις το «Κάτω Μοναστήρι». Μονή Ιωάννου Προδρόμου.
- Ακόμη ο Παπαδοπετράκης διαψεύδει εαυτόν ότι εδραπέτευσαν μόνον οι τρεις Τσουδεροί διότι γράφει εις σελ. 193 ότι εκ των καταμετρηθέντων όπλων 138 ήσαν των άλλων επαρχιών κατά το πλείστον εις τους υπο τον Χάλην και Τσουδερόν, και ερωτώμεν πώς αφού εδραπέτευσαν μόνον οι τρεις Τσουδεροί ευρέθησαν επι κεφαλής σώματος μεταπενθήμερον εις το Ασκύφου;
- Και αυτός ο Ψιλλάκης όστις καλοπίστως περιγράφει την δραπέτευσιν του ηγουμένου, ως ο Παπαδοπετράκης αλλαχού γράφει (σελ. 212) ότι «οι Σφακιανοί και οι αδελφοί Τσουδεροί επέπεσαν κατά του δήθεν αστυνομικού σώματος..»
Εν ω εις την εξιστόρησιν της μάχης ο Παπαδοπετράκης δεν αναφέρει ούτε την συμμετοχήν των Τσουδερών εις την καταδίωξιν, αλλ’ αφήνει να νοηθεί ότι ανέμενον τα αποτελέσματα της καταδιώξεως εις τον Καλλικράτην.
- Εκ των ανωτέρω αγόμεθα εις τα σκέψεις ότι η εξιστόρησις των γεγονότων αυτών έχει αλλοιωθεί υπο του Παπαδοπετράκη με αποκλειστικόν σκοπόν τα γεγονότα αυτά να προβληθούν ως άθλος των ομοχωρίων του, διότι αυτή είναι η αδυναμία του εις την συγγραφήν της ιστορίας των Σφακίων. Συνεπώς τα γεγονότα αυτά είναι απίθανα να συνέβησαν ως περιγράφονται υπο του Παπαδοπετράκη (και συνεπώς και υπο τους Ψιλλάκη και Κόκκινον) και οφείλομεν να παραδεχθώμεν ότι συνέβησαν ως αναφέρονται υπο των (Μουρέλλου, Κριάρη, Γούδα) με βάσιν τον Μιχ. Τσουδερόν και επομένως οι Τσουδεροί κατέφυγον εις τον Κουρκουλόν και εκεί υψώθη η πρώτη σημαία και εξ αυτού εξόρμησαν κατά Τσιλίβδικων και κατήγαγον την πρώτην νίκην , ήτις επετάχυνε την επανάστασιν.
- Τινές επικαλούνται και τον σύγχρονον των γεγονότων Κριτοβουλίδην, όστις δεν αναφέρει την ύψωσιν της πρώτης Σημαίας εις τον Κουρκουλόν. Εις τους επικαλουμένους το επιχείρημα αυτό έχομεν ν’ αντιτάξομεν ότι ο Κριτοβουλίδης δεν αναφέρει ούτε την επιδρομήν εις του Πρέβελη ούτε και την μάχη εις Τσιλίβδικα.
Εκ, τούτου όμως δεν μπορούμε να συνάγωμεν ότι αυτό είναι πλάσμα φαντασίας των δύο βασικών πηγών (Μιχ. Τσουδερού και Παπαδοπετράκη) διοτι ότι συνέβησαν αυτά ( η Επιδρομή των Γενίτσαρων εις του Πρέβελη και η μάχη εις τα Τσιλίβδικα) αποδεικνύεται εκ της επιστολής η οποία ευρέθη εις το αρχείον της Ύδρας και αναφέρονται εις αυτήν τα γεγονότα αυτά (Κόκκινος Τομ. 3 σελ. 16).
Και ακόμη εκ της αναφοράς την οποίαν έστειλαν οι Πρόκριτοι προς τον πασάν δια της οποίας προσπαθούν να δικαιολογήσουν τα γεγονότα υπέρ αυτών (Παπαδοπετράκη σελ. 179).
Τέλος εκ των ανωτέρω προκύπτει ότι η περιγραφή των γεγονότων της σφαγής εις την Μονήν Πρέβελη και της Μάχης εις τα Τσιλίβδικα δεν είναι δυνατόν να συνέβησαν ως εξιστορούνται υπό του Παπαδοπετράκη, αλλ’ ως υπο των Γούδα, Μουρέλλον, Κριάρη και συνεπώς όσα γράφει ο Μιχ. Τσουδερός εις την Εφημερίδα «Ραδάμανθυς» του 1870 περί υψώσεως της πρώτης Σημαίας εις τον Κουρκουλόν, δεν είναι μύθος.
Η καθιέρωσις του Εορτασμού του γεγονότος τούτου δηλαδή της υψώσεως της πρώτης σημαίας δια Β.Δ. παρεννοήθη δυστυχώς υπο του κ. Πρόεδρου των εν Αθήναις Σφακιανών διότι εφοβήθη ότι εκ τουτου θα χάσει η επαρχία του τα ΠΡΩΤΟΛΕΙΑ και εκκίνησε γην και ουρανόν και επέτυχε την ακύρωσιν τούτου.
Η ιστορία όμως δεν γράφεται ούτε και διαγράφεται δια Β.Δ. όταν μάλιστα οι εισηγηταί αυτών έχουν παχυλήν άγνοιαν της ιστορίας.
Ο Ιστορικός όστις θα γράψει την ιστορίαν της επαναστάσεως της Κρήτης, διότι μέχρι σήμερον δεν έγράφη θα συγκεντρώσει όλα τα στοιχεία εκάστου γεγονότος, θα αντιπαράβαλη αυτά και δια προσεκτικής μελέτης θα ανασύρει την αλήθειαν και θα γράψει την ακρίβειαν τουτων.
Η ύψωσις της πρώτης Σημαίας εις τον Κουρκουλόν είναι γεγονός αναμφισβήτητον και ουδείς δύναται με παιδαριώδη επιχειρήματα να υποστηρίξει ότι είναι ΜΥΘΟΣ.
Σ. ΚΑΛΛΟΝΑΣ
ΚΡΗΤΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ 1965