Συνέντευξη στην Εύα Λαδιά / Δημοσιογράφο (ΕΡΤ, Κρητική Επιθεώρηση, Ρεθεμνιώτικα Νέα, Στούντιο Ρέθυμνο 9.80 fm) – Ερευνήτρια λαογραφίας – Δημιουργό διαδικτυακής πύλης «Πολιτιστικό Ρέθυμνο»
Κυρία Λαδιά, ασχολείστε επί δεκαετίας με την έρευνα θεμάτων που άπτονται μεταξύ άλλων της ιστορίας της παράδοσης του πολιτισμού και της λαογραφίας του Ρεθύμνου. Έχετε ασχοληθεί ιδιαιτέρως και με το Ρεθεμνιώτικο Καρναβάλι. Προσφάτως μάλιστα ολοκληρώσατε ένα ντοκυμαντέρ με συνεντεύξεις και αρχειακό υλικό που έχετε συγκεντρώσει με αυτό το θέμα. Ποιές είναι οι κομβικές κατά την άποψη σας περίοδοι της εξέλιξης τους ρεθεμνιώτικου καρναβαλιού;
Οι πρώτες αναφορές που έχουμε αφορούν την εποχή της Κρητικής Πολιτείας με τους Ρώσους οι οποίοι επηρεάζουν την ψυχαγωγία των ρεθυμνιωτών. Σαφής είναι και η επιρροή του Φιλεκπαιδευτικού Συλλόγου. Από αφήγηση του Θεμιστοκλή Βαλαρή διαπιστώνουμε πως η πρώτη ελεύθερη περίοδος γιορτάζεται έντονα από τον κόσμο υποδέχονται μεταμφιεσμένοι και πετούν φασόλια και μπιζέλια. Διαπιστώνουμε ότι διοργανώνεται καρναβάλι από το 1901, σύμφωνα με την εφημερίδα ΠΑΤΡΙΣ διότι έχουμε προσφωνήσεις , αντιφωνήσεις καρνάβαλου Διοργανώσεις Καρναβαλιού έχουμε και από τον Καλομενόπουλο σε δυο χαρακτηριστικά του ποιήματα «Παλιές Απόκριες» και «Πολύ παλιές απόκριες» Το 1912 – 1913 είναι σε εξέλιξη ο πόλεμος. Από αφήγηση του Μιχάλη Παπαδάκη δικηγόρου από το Βάτο Αγίου Βασιλείου, διαπιστώνουμε ότι έκαναν παρέλαση καρναβαλιού με άρμα. Το ίδιο και το 1916 όπου από λεπτομέρειες που διέσωσε πάλι ο Παπαδάκης, πληροφορούμαστε ότι υπάρχουν στοιχεία αποκριάτικων εκδηλώσεων του καρναβαλιού. Με την υποδομή που δημιούργησε ο Σπανδάγος, το περίφημο «Ιδαίον Αντρο», ξεκινούν οι αποκριάτικοι χοροί, οι οποίοι είναι προσαρμοσμένοι σε ευρωπαϊκά πρότυπα, μιλάμε για καντρίλιες, Σοτίς και Λανσέδες. Οι λιγοστές εύπορες οικογένειες του Ρεθύμνου συμμετέχουν στους χώρους και μάλιστα ράβουν τις τουαλέτες τους ακόμη και στο Παρίσι. Το διαπιστώνουμε στο κείμενο της αντιφώνησής του Καρνάβαλου, που τους «ξεφωνίζει»!. Διοργανώνονται λοιπόν οι χοροί, με πρωτοστάτες το Σύλλογο των Κυριών και το Λύκειο των Ελληνίδων.
Ήταν η αστική τάξη λοιπόν που εισήγαγε τους αποκριάτικους χορούς, τους διοργάνωνε και συμμετείχαν τα Μέλη της. Ποιά ήθη επικρατούσαν εκείνη την εποχή σε αυτές τις δημόσιες ψυχαγωγικές συναντήσεις;
Από μαρτυρία του Μανώλη Βογιατζάκη για τα ήθη της εποχής διαπιστώνουμε πως ήταν αδιανόητο να πάνε οι κοπέλες στο χώρο ασυνόδευτες. Πήγαιναν πάντοτε συνοδεία από γονείς αδελφούς οι εξαδέλφους α΄ βαθμού. Στο χώρο του χορού κάθονταν σε ημικύκλιο οι κοπέλες πίσω από τους γονείς, όμως φρόντιζαν να έχουν οπτική επαφή με τους νεαρούς. Στο ά μέρος οι νεαροί πήγαιναν όλοι μαζί να τις ζητήσουν σε χορό ώστε να μη φανεί ότι είναι εσκεμμένο. Επειδή απαγορεύονταν να ακουμπήσουν τις κοπέλες την πλάτη γι’ αυτό και φορούσαν επίσημο κοστούμι οι άνδρες με γάντια στα χέρια . Μετά τους χορούς είναι και οι νέες περνούσαν από το μπουφέ για να δοκιμάσουν τους μεζέδες που ετοίμασαν οι διοργανωτές. Στη συνέχεια ξεκινούσε ξανά ο χορός και αν τραγουδούσαν επέλεγαν αποσπάσματα από άριες από όπερες και οπερέτες όπως μας πληροφορεί στην εφημερίδα «Αγών» ο Σπανδάγος .
Στους χορούς συμμετείχαν οι καταξιωμένες κοινωνικά οικογένειες του Ρεθύμνου γίνονταν δηλαδή δεκτά τα τζάκια . Ήταν άλλωστε και οι μόνες που μπορούσαν να πληρώσουν την είσοδο στο χώρο και την αμφίεση που επιβάλλονταν να έχουν.
Ο απλός κόσμος πως ψυχαγωγούνταν;
Ο απλός κόσμος διασκέδαζε σε οικογενειακές συναθροίσεις και σε επισκέψεις από σπίτι σε σπίτι. Σε αυτές τις ομάδες των επισκεπτών αρκούσε να είναι ένας γνωστός για να γίνουν δεκτοί και οι υπόλοιποι της παρέας. Επίσης, δεν υπήρχε ώρα κοινής ησυχίας. Τα σπίτια ήταν ανοιχτά ανά πάσα στιγμή για να δεχτούν φίλους μασκαρεμένους. Παρ’ όλα αυτά δεν παρατηρούνταν έκτροπα. Όλα γίνονταν με σεβασμό στις κυρίες και στις δεσποινίδες του σπιτιού .
Οι γυναίκες συμμετείχαν στην παρέλαση;
Τη δεκαετία του ‘20 από περιγραφή του Λεωνίδα Καούνης ο οποίος γεννήθηκε το 1920 και παρακολούθησε το καρναβάλι του 1926 πληροφορούμαστε ότι η βασίλισσα του καρναβαλιού ήταν άνδρας αφού απαγορευόταν σε γυναίκες να συμμετέχουν στην παρέλαση .
Οι Μικρασιάτες πως επηρέασαν την αποκριάτικη ψυχαγωγία;
Αυτό που παρατηρούμε είναι πως, ο απλός λαός, από το ‘23 και μετά αποκτά μια ασυνήθιστη ζωντάνια στις αποκριάτικες εκδηλώσεις . Σε αυτό συνέβαλε και η άφιξη των Μικρασιατών που έφεραν τις συνήθειες από τα περίφημα καρναβάλια της Σμύρνης που ήταν από τα σημαντικότερα. Οι πρόσφυγες συμμετείχαν με θέληση και κέφι στις αποκριάτικες εκδηλώσεις που διοργανώνονταν στο Ρέθυμνο. Ήταν άνθρωποι οικογενειάρχες και κάποιοι εξ αυτών πρωτοστάτησαν στα γλέντια όπως ο Κώστας Καννάς, Μικρασιάτης ο ίδιος και αργότερα πρόεδρος της Περιηγητικής Λέσχης .
Είχαν μουσική στα γλέντια τους οι καθημερινοί άνθρωποι;
Οι μουσικοί ήταν ελάχιστοι εκείνη την περίοδο στην πόλη και σίγουρα δεν μπορούσαν να καλύψουν τις αυξημένες ανάγκες σε χώρους που διοργανώνονταν . Στα γλέντια του λαού λοιπόν όσοι δεν είχαν τη δυνατότητα μουσικής χρησιμοποιούσαν ταψί για να δώσουν ρυθμό. Προσφιλής δε συνήθεια των Μικρασιατών ήταν να πηγαίνουν από σπίτι σε σπίτι . Ήταν όλοι καλοδεχούμενοι. Μάλιστα τα παιδιά έπαιρναν οδηγίες για να είναι φρόνιμα την ώρα των επισκέψεων . Από μαρτυρία της κυρίας Καζαβή μαθαίνουμε πως, προκειμένου να απόφανούν στον ξένο, οι γονείς έκοβαν από τη μερίδα του φαγητού του παιδιού σε αντίθεση με τις μεταγενέστερες γενιές που προτεραιότητα είχαν πάντα τα παιδιά . Στα αποκριάτικα γλέντια των Μικρασιατών ξεχωριστή θέση είχαν τα δρώμενα με την περίφημη περιβολιανή καμήλα .
Την περίοδο του πολέμου είχαμε κάποια αποκριάτικη εκδήλωση;
Ο πόλεμος σταμάτησε κάθε αποκριάτικη δραστηριότητα. Πριν από αυτόν, από το ‘36 έως το ‘40 έχουμε τη δικτατορία του Μεταξά. Μεταπολεμικά ακολούθησε ο Εμφύλιος που δεν έπληξε τόσο την Κρήτη όμως ο κόσμος είχε πένθος διότι οι Γενίτσαροι του Σούμπερτ έκαψαν χωριά . Οι Γερμανοί κατακτητές την περίοδο του πολέμου εφάρμοσαν την πολεμική νομοθεσία σε αντίθεση με τους γενίτσαρους που προέβαιναν σε βανδαλισμούς και στο κάψιμο ολάκερο χωριών βυθίζοντας και τη ρεθυμνιώτικη κοινωνία στο πένθος .
Στην ύπαιθρο πάλι σύμφωνα με μαρτυρία του Γιανναράκη ακόμη και τη δεκαετία του πολέμου του 1940 έχουμε γλέντια στα χωριά στον Πλακιά γίνεται αναβίωση του εθίμου του πεθαμένου που προϋπέθετε ταλέντο για να είναι κάποιος ακινητοποιημένος χωρίς να αντιδρά στα πειράγματα που δεχόταν.
Στη δεκαετία του ‘50 ομάδα νεαρών, ξεκινά την αναβίωση του καρναβαλιού φτιάχνοντας μόνοι τους τις στολές. Έχουμε και φωτογραφία με τον μετέπειτα μεγαλοξενοδόχο το Νίκο Δασκαλαντωνάκη και το Γαγάνη ντυμένους μασκαράδες . Πάντοτε βέβαια υπό το αυστηρό βλέμμα των αστυφυλάκων δεδομένης της απαγόρευσης χρήσης μάσκας μέχρι που και οι αστυνομικοί του συνήθισαν . Οι μασκαρεμένοι έκαναν ατελείωτες βόλτες στην πόλη με ροκάνες και φωνές ξεσηκώνοντας όλη την πόλη . Συνήθως κατέληγαν στο σπίτι του Γαγάνη για να κάνουν την αποκριάτικη γιορτή .
Και μετά ξεκινά η εποχή της Περιηγητικής Λέσχης στα αποκριάτικα δρώμενα έτσι δεν είναι;
Ναι. Το 1957 και 1958 οι ίδιοι αυτοί άνθρωποι που σας προανέφερα συνθέτουν τον πυρήνα του καρναβαλιού και ξεκινάει η εποχή της Περιηγητικής. Το καρναβάλι διοργανώνεται αρχικά με τη συνεργασία φορέων: Της Περιηγητικής Λέσχης, του Συνδέσμου Διάδοσης Καλών Τεχνών και του Λυκείου Ελληνίδων .
Με πρόταση του Λυκείου Ελληνίδων, η θεματική του πρώτου καρναβαλιού της περιόδου εκείνης δίδει την αίσθηση παραμυθιού. Ετσι κατασκευάζεται το άρμα της Χιονάτης με Χιονάτη τη Ρούσα Λίτινα που ήταν και η πρώτη παιδαγωγός που έδωσε ζωντάνια στους παιδαγωγούς, συμμετέχει η Σχολή Οικοκυρικής της Ελένης Παπαδογιάννη, ενώ ενισχύεται από τη δημιουργική ομάδα των εικαστικών με Μπάμπη Πραματευτάκη, την κατασκευαστική επιμέλεια των Τάκη και Απόστολου ….ειδικά των αρμάτων της γόνδολας και της χελώνας και χορηγό του ‘αρματος της γόνδολας τον Δεληγιώργη.
Ως νάνοι ντύθηκαν τότε τα παιδιά της Προέδρου του Λυκείου Ελληνίδων η Φέφη και ο Μιχάλης Βαλαρής. Η αισθητική είναι άψογη στο αποτέλεσμα και εμφανής η προσοχή στη λεπτομέρεια. Το καρναβάλι έχει και σατιρική διάθεση που αποτυπώνονταν στο άρμα των ανθρωποφάγων κανιβάλων το οποίο χρησιμοποιήθηκε και σε άλλες διοργανώσεις: σ’ ένα μεγάλο καζάνι μαγειρεύονταν ο λευκός αρχι –καρνάβαλος ενώ ο Λευτέρης Κορωνάκης χτυπούσε στο κεφάλι τον άτυχο λευκό με ένα τεράστιο κουτάλι. Ο Κίμωνας Τζέτζος φορούσε ένα παντελόνι από το οποίο κρέμονταν λουκάνικα και κρατούσε δοχείο νυκτός γεμάτο με ρετσίνα και ράντιζε τους θεατές. Συνοδός καρνάβαλου ήταν ο Μάρκος Γιουμπάκης, ο οποίος άφησε εποχή με τα αστεία του .
Οι ντόπιοι κάνουν μακάβριες φάρσες, όπως πληροφορούμαστε από σχετικό δημοσίευμα στην Κρητική Επιθεώρηση του 1965. Παρόμοια φάρσα αφηγείται ο Γιώργος Γιανναράκης με συμμαθητές εποχής . Στο σινεμά «Ευφροσύνη» της πόλης πρωινή αύρα πρόβαλαν ταινία πορνό. Από κει πέρασε η πομπή του νεκρού με την ωρυόμενη χήρα η οποία εισβάλλει στο σινεμά και μαδιέται για τις τσόντες που έβλεπε ο εκλιπών σύζυγός της! Αυτή η πλάκα συνεχίστηκε ακόμη και στα χρόνια της Χούντας .. .
Την περίοδο της Περιηγητικής οι ομάδες του καρναβαλιού ήταν ολιγομελείς, ήταν όμως πάρα πολλοί οι θεατές. Σήμερα έχουν αντιστραφεί οι ρόλοι: οι θεατές είναι λιγότεροι από τους καρναβαλιστές και εναλλάσσονται λόγω της μεγάλης διάρκειας της παρέλασης.
Την περίοδο της δικτατορίας, διοργανώθηκε καρναβάλι;
Ναι. Μάλιστα αξίζει να σας αναφέρω ένα περιστατικό. Το 1972, ο Κώστας Καννάς ζητά από τους στρατιωτικούς να του διαθέσουν αυτοκίνητο για να μεταφερθούν τα άρματα του καρναβαλιού στην έναρξη της παρέλασης. Ο στρατιωτικός διοικητής βλέποντας τα πλήθη, απαγορεύει την παρέλαση από φόβο μήπως εκδηλωθούν αντιδράσεις εναντίον του καθεστώτος και να γίνουν επεισόδια . Ο διορισμένος τότε Δήμαρχος Ρεθύμνου Δημήτρης Αρχοντάκης παρεμβαίνει με τη γνώριμη τακτική του και πείθει τον στρατιωτικό διοικητή να επιτρέψει τον εορτασμό, διαφορετικά θα βρει το μπελά του από τον κόσμο . Ο Καλαϊτζάκης (Διευθυντής Κρητικής Επιθεώρησης) όμως δεν γνωρίζει την εξέλιξη αυτή και γράφει ένα πύρινο άρθρο. Οδηγήθηκαν στο αυτόφωρο άμεσα και ο εκδότης και ο Κώστας Καννάς.
Το 1973 όμως, κάλεσαν τον Κανά στην 5η Μεραρχία στα Χανιά για να του ανακοινώσουν πως θα θέσουν στη διάθεση του ότι τροχοφόρο χρειάζεται με αποτέλεσμα να διοργανωθεί το καρναβάλι του 1973, το οποίο ήταν πολύ καλό.
Κατά την ίδια περίοδο, στα καρναβάλια που διοργάνωνε η Περιηγητική, την έναρξη έκανε ένας προπομπός, ένα αυτοκίνητο που το ακολουθούσαν οι μαζορέτες. Έφερναν δε, μπάντα από άλλη πόλη και φυσικά πρόσεχαν πολύ τα θέματα, λόγω χούντας. Η κοσμοσυρροή ήταν μεγάλη. Το καρναβάλι τότε είχε στολές από παραμύθια και ζώα, ο Σιδέρης Μαρίνος έκανε φιγούρες και η σάτιρα ήταν εμφανής: σατίριζαν προβλήματα της καθημερινότητας όπως τα αυξημένα κρούσματα γρίπης αλλά και γενικά θέματα όπως την προσπάθεια των ναυτιλιακών γραμμών για πλοίο ενώ οι ιθαγενείς χόρευαν στη μέση του δρόμου, καθώς και την έλλειψη τηλεόρασης στην πόλη.
Ποια ήταν τα πιο δημοφιλή παραδοσιακά αποκριάτικα έθιμα;
Από την αρχή του αιώνα έχουμε αναβίωση αποκριάτικων εθίμων όπως το ‘Γαϊτανάκι’ και την περίφημη «Περβολιανή Καμήλα’. Μάλιστα , μετά τον πόλεμο ο Τσακμάκας από τα Περβόλια, κατεβάζει την «Καμήλα’ ως αξιοθέατο την περίοδο της Αποκριάς και βγάζει καπέλο και ζητά χρήματα. Χρησιμοποιεί δηλαδή ένα
αποκριάτικο έθιμο για λόγους επιβίωσης.
Βοηθούσε ο κόσμος την Περιηγητική να οργανώσει το καρναβάλι;
Ενεργά. Την περίοδο που η Περιηγητική έχει αναλάβει την διοργάνωση του καρναβαλιού άνθρωποι του Ρεθύμνου όπως ο Ευτύχης Τσαγκαράκης και ο Τάσος Τσάκαλης ετοίμαζαν φαγητό σε λαμαρίνες το πήγαιναν στο χώρο που δούλευαν τα συνεργεία της περιηγητικής την αίθουσα του Αγίου Φραγκίσκου ενώ τακτικός χορηγός σε τροφοδοσία των εθελοντών ήταν ο γιατρός – ακτινολόγος ο Βογιατζής .
Συνεισέφερε ο κόσμος, οι φίλοι των διοργανωτών με ότι είχαν σε φαγητό, σε εργατικά χέρια, σε υλικά…
Τη δεκαετία του ’80 διακόπηκε η οργάνωση καρναβαλιού. Τι συνέβη τότε;
Την περίοδο που Δήμαρχος της πόλης ήταν ο Σκουλούδης, δημιουργήθηκε μια δυσάρεστη κατάσταση. Φέρθηκε με απρέπεια στον Μιχάλη Καραδάκη, τον αρχηγό των «Τρομοκρατών», ο οποίος ήταν από τα πιο δυναμικά στελέχη του καρναβαλιού, συμπεριφορά που εξόργισε τον παρόντα στη συζήτηση Κώστα Καννά, ο οποίος αποσύρθηκε λέγοντας στο Δήμαρχο πως αδυνατεί να συνεργαστεί με κάποιον που φέρεται με αυτόν τον απαράδεκτο τρόπο σε έναν εκ των πρωτεργατών του καρναβαλιού. Έκτοτε η Περιηγητική Λέσχη δεν διοργάνωσε ξανά καρναβάλι.
Μετά την αποχώρηση της Περιηγητικής από τη διοργάνωση του καρναβαλιού, επιχείρησαν κάποιοι μεμονωμένοι, υπό τη σκέπη του Πολιτιστικού Συλλόγου, να κάνουν καρναβάλι βγήκε όμως ένα ακαλαίσθητο αποτέλεσμα .
Έτσι φτάνουμε στη δεκαετία του 90 όπου παρεμβαίνει εκ νέου ο Καραδάκης Μιχάλης με την ομάδα του «Τρομοκράτες» και με τη βοήθεια δημοσιογράφου διοργανώνουν το πρώτο καρναβάλι, μετά την πολύχρονη απουσία του από την πόλη . Ενδεικτικό της δίψας του κόσμου να επανέλθει το καρναβάλι στο Ρέθυμνο είναι η θερμή ανταπόκριση του στο κάλεσμα Καρραδάκη για να συναντηθούν έξω από το μαγαζί του όπου μαζεύτηκαν 200 άνθρωποι . Το ‘ 92 και με το Κυνήγι του θησαυρού ο Δήμαρχος της πόλης Δημήτρης Αρχοντάκης πιέζεται για να αναλάβει ο Δήμος τη διοργάνωση του καρναβαλιού . Ο κόσμος ήταν έτοιμος, ο Δήμος τα βρήκε έτοιμα.
Γιατί θεωρείτε πέτυχε η διοργάνωση του καρναβαλιού στο Ρέθυμνο και όχι σε άλλους νομούς της Κρήτης παρότι το επιχείρησαν;
Νομίζω έχει να κάνει με την ανάγκη των ανθρώπων να ξεφύγουν από την αφόρητη μιζέρια που είχε αυτή η πόλη και την ανέχεια που μαστίζει τη ζωή των ρεθυμνιωτών, την κοινωνική αιμορραγία, το κύμα μετανάστευσης, την απελπισία της πόλης. Τη δεκαετία του 60 μείναμε μόνοι μας. Έφυγαν πολλοί στην Αμερική, τη Γερμανία….Για να αντιληφθείτε το μέγεθος της ανέχειας θα σας πω ότι τα παιδιά του Γυμνασίου, κατά τις πρώτες δεκαετίες, αν δεν είχαν μάνα να δουλεύει έπρεπε να διανύουν τεράστιες αποστάσεις με το γάιδαρο για να φτάσουν στο σχολείο χωρίς φαγητό, ή πήγαιναν πεζοί στο χωριό χωρίς παπούτσια . Οι συνθήκες ήταν δραματικές. Η αρχική λοιπόν σκέψη ήταν να βγουν από τη μιζέρια. Είδαν το καρναβάλι ως ένα τρόπο να εκτονωθούν και έναν τρόπο να προσεγγίσουν την καλή τους οι άνδρες λόγω των αυστηρών ηθών της εποχής.
Έπειτα είχε να κάνει και με την ανάγκη των του Ρεθύμνου να ξεφύγει από τις συμπληγάδες των Χανίων και του Ηρακλείου. Δεν γίνεται να τα έχουν όλα γείτονες Νομοί. Εξού και η μεγάλη κόντρα για το πανεπιστήμιο με την τριανδρία των χουντικών Παπαδόπουλος Παττακός Σπαντιδάκης. Στην έξοδο από τη μιζέρια συνέβαλε και η άνοδος σε θέσεις κλειδιά και σε πολιτικές θέσεις ρεθυμνιωτών όπως ο Γιώργος Βογιατζάκης, μια εμβληματική μορφή, οι Βαρδινογιάννηδες, οι Δασκαλαντώνηδες. Σκεφτήκαμε λοιπόν, τι διαθέτουμε για να αξιοποιήσουμε έναντι του Ηρακλείου και των Χανίων: το καρναβάλι. Και το έκαναν. Ήθελα να επιβεβαιωθούν υπαρξιακά αλλά και να επιβιώσουν. Αυτά τα πράγματα ήθελαν ν’ αποκαταστήσουν οι Ρεθυμνιώτες. Σήμερα αυτή η ανάγκη επιβεβαίωσης μεταφέρεται στις ομάδες. Λείπει όμως το στοιχείο της συνεργασίας που το βλέπουμε έντονα την περίοδο της Περιηγητικής . Σήμερα κάθε ομάδα θέλει τα οφίτσια για τον εαυτό της.
Μπορούν οι Ομάδες να κρατήσουν μόνες τους το καρναβάλι ;
Φυσικά: Ακόμη και όταν ο Δήμος Ρεθύμνου σταμάτησε τη χρηματοδότηση βλέπουμε πως οι ομάδες συνέχισαν. Εξάλλου, στο παρελθόν είδαμε ότι αρκούν δύο άνθρωποι όπως ο Καραδάκης και ο Σαλβαρακης στη δεκαετία του 90 για να ξεκινήσουν και πάλι το καρναβάλι. Όπως και το Κυνήγι θησαυρού που είναι ο πλέον επιτυχημένος θεσμός από 4-5 ανθρώπους ξεκίνησε. Το καρναβάλι θα συνεχίσει και θα μεγεθύνεται και θα επιτυγχάνει. Το θέλουν οι ομάδες και θα το συνεχίσουν. Άλλωστε κι ο Δήμος το είδε ως αναπτυξιακή προοπτική αλλιώς δεν θα το θεσμοθετούσε. Και θα υποστηρίξει τη συνέχειά του.
Αιμιλία Μιχελιδάκη