(Ομιλία της κας Θεοδώρας Κναή στη διάρκεια εκδήλωσης των γυναικών της Κυθρέας στο Ρέθυμνο Απρίλιο 2014.Ο Ομιλος Γυναικών Κυθρέας και το Συντονιστικό Οργανο των Γυναικείων Συλλόγων του Ρεθύμνου που έχουν αδελφοποιηθεί από το 1994)
Εκλεκτοί προσκεκλημένοι, αδελφές Ρεθυμνιώτισσες, φίλοι και φίλες.
Καλησπέρα σας.
Επιτρέψτε μου πρώτα να εκφράσω ένα μεγάλο ευχαριστώ στην αντιπεριφερειάρχη Ρεθύμνης κα Μαίρη Λιόνη και στο Δήμαρχο Ρεθύμνου κο Γιώργο Μαρινάκη για τη φιλοξενία τους και ένα ευχαριστώ βγαλμένο από τα βάθη της καρδιάς μου στις αδελφές Ρεθυμνιώτισσες, το Συντονιστικό Φορέα Γυναικείων Οργανώσεων Ρεθύμνου για τη ζεστασιά, φιλία και αγάπη που τόσο απλόχερα προσφέρουν σ’ εμάς, τις γυναίκες της περιοχής Κυθρέας. Νιώθω βαθύτατα συγκινημένη που βρίσκομαι σήμερα εδώ στο Ρέθυμνο, στο τόπο σας, γιατί νιώθω τον τόπο σας σαν τόπο δικό μου, ένα γεωγραφικά άλλο τόπο, που μου ξυπνά όμως αναμνήσεις και ευαισθησίες του δικού μου τόπου, της Κυθρέας μας, της Κύπρου μας, ένα τόπο με τον οποίο μας δένουν βαθύτερες ψυχικές συγγένειες, στον πολιτισμό, στην ιστορία, στον ψυχικό κόσμο.
Νιώθω βαθύτατα συγκινημένη γιατί δίνεται η ευκαιρία σ’ εμάς τις αλύτρωτες γυναίκες της περιοχής Κυθρέας, αλύτρωτες γιατί δεν μπορέσαμε να λυτρώσουμε τη ψυχή μας από το μίσος για τον Τούρκο κατακτητή του τόπου μας, γιατί δεν μπορέσαμε να λυτρώσουμε τη ψυχή μας από τον πόνο για τη σκλαβωμένη γη μας, γιαγιάδες, μανάδες και κόρες, να ξεδιπλώσουμε μπροστά σας τον τόπο μας, την περιοχή Κυθρέας, τη Χυτρίων Γαία, ένα τόπο ιερό, ένα τόπο μαρτυρίου και πάθους.
Νιώθω όμως και εξαιρετικά περήφανη γιατί μέσα από τη διαδρομή λόγου και μουσικής που θα παρακολουθήσετε σε λίγο, θα αντικρύσετε το πελώριο έργο των ανθρώπων των γραμμάτων και της τέχνης που όλοι κατάγονται από την περιοχή Κυθρέας.
Βασικότερος στόχος του Ομίλου μας που ιδρύθηκε το 1992 και μέλη του είναι όλες οι γυναίκες της περιοχής Κυθρέας και εδρεύει στην προσφυγιά ήταν να κρατήσουμε ζωντανές και ανεξίτηλες τις μνήμες μέσα στο χρόνο, να κρατήσουμε άσβεστο τον πόθο για επιστροφή και να συμβάλουμε στην προβολή και διατήρηση της ιστορίας και του πολιτισμού της περιοχής Κυθρέας. Θέλαμε να μείνουμε κοντά στις ρίζες μας, τα ήθη, τα έθιμα και τις παραδόσεις μας. Θέλαμε να χτίσουμε ξανά την Κυθρέα μας, θέλαμε να τη βλέπαμε να ζει όπως ζούσε πριν από το 1974, διατηρώντας κάθε τι που της έδινε μια ξεχωριστή ταυτότητα. Αυτό τάξαμε σκοπό της ύπαρξης μας.
Οκτώβρης, 1993. Πνιγμένη τότε στον πόνο της προσφυγιάς, της έλλειψης του τόπου μου, του ξεριζώματος, με τα πατρογονικά μας σπίτια κατεδαφισμένα ή κατοικημένα από έποικους, με τις εκκλησίες μας απογυμνωμένες από κάθε θρησκευτικό σημάδι, με τους τάφους των γονιών μας ανοιγμένους και τα οστά τους διασκορπισμένα σε γειτονικά χωράφια, με τον Κεφαλόβρυσο στεγνό και ερειπωμένο, με τον κόσμο να προσποιείται ότι ενδιαφέρεται αλλά στην πραγματικότητα να στέκει απαθής θεατής στη χωρίς προηγούμενο τραγωδία της Κύπρου, σκεφτόμουν που έπρεπε να πω τον πόνο μου, σε ποιο να μιλήσω για το χαμένο χωριό μου. Έψαχνα για κάποιο που έμοιαζε μαζί μας, για κάποιο που θα μου θύμιζε τον τόπο μου, που θα μου θύμιζε τα παιδικά μου χρόνια, που θα ξυπνούσε μέσα μου αναμνήσεις, ευαισθησίες, αρετές, αξίες. Έψαχνα για κάποιο άλλο κομμάτι της γης μας, του πλανήτη μας που να έμοιαζε μαζί μας στον πολιτισμό, στην ιστορία, στην ψυχική δύναμη, στην αντοχή. Έψαχνα για ανθρώπους που ποτέ δεν χάνουν το θάρρος του, που πονούν αλλά αγωνίζονται, που κλαίνε αλλά ελπίζουν, που ματώνονται αλλά ξαναορμάνε στη μάχη.
Έψαχνα για ανθρώπους με πλούσιο ψυχικό κόσμο με ευαίσθητη ιδιοσυγκρασία, με πνευματικότητα, με φιλόφρονα και φιλόξενα αισθήματα. Ανθρώπους που θα βοηθούσαν στο να διατηρηθούν τα έθιμα οι παραδόσεις της, που θα βοηθούσαν να μείνει άσβηστη η μνήμη του τόπου μας.
Ένοιωθα την ανάγκη να αγωνιστώ με κάθε τρόπο ώστε οι επόμενες γενιές να μη χάσουν τη συνείδηση ταυτότητας, που η πιστότητα στο γενέθλιο τόπο τροφοδοτεί και συντηρεί. Ήθελα κάποιους να αγωνιστούν μαζί μου για να διατηρηθούν ζωντανές οι ρίζες που τροφοδοτούν την ιδιαιτερότητα μας σαν Έλληνες και σαν Κύπριοι. Το χρωστούμε στα παιδιά μας, το χρωστούμε στον τόπο μας.
Και βρήκα αυτό που ζητούσα σε ένα πανέμορφο κομμάτι της Κρήτης, στο Ρέθυμνο, στις γυναίκες του Ρεθύμνου, στις φίλες μου τις Ρεθυμνιώτισσες. Γι αυτό αδελφοποιηθήκαμε μαζί σας στις 19 του Οκτώβρη του 1993. Γιατί είμαστε ομόαιμοι, ομογάλακτοι, ομόπιστοι, άνθρωποι με την ίδια ιστορία, την ίδια πορεία στο χρόνο, τις ίδιες ρίζες, τα ίδια ήθη κι έθιμα, την ίδια φυσιογνωμία, την ίδια γνησιότητα, τον ίδιο αυθορμητισμό, την ίδια αγωνιστικότητα.
Και βρήκα σε σας τη ζεστή ανθρώπινη παρουσία, βρήκα τη φίλη, την πραγματική αδελφή. Ζήσαμε στο ίδιο σπίτι, φάγαμε στο ίδιο τραπέζι, ανοίξαμε την καρδιά μας η μια στην άλλη, αγκαλιάσαμε η μια την άλλη με αγάπη και εμπιστοσύνη. Ακούσατε τους αλάλητους στεναγμούς μας για τα κατεχόμενα της πατρίδας χώματα, ζήσατε μαζί μας το δράμα της προσφυγιάς. Μας βοηθήσατε να μη λυγίσουμε, να μην απελπιστούμε.
Ζήσαμε μαζί είκοσι χρόνια αδελφές αγαπημένες. Σας οδηγήσαμε στις ρίζες μας και στη πορεία μας μέσα στο χρόνο και μας οδηγήσατε στις δικές σας. Σας μιλήσαμε για τα σχολεία μας, τις εκκλησιές μας, τις ενορίες μας, τον Κεφαλόβρυσό μας. Σας μιλήσαμε για ένα παράδεισο, για ανθούς λεμονιάς, για γιασεμιά, για το νερό που μας ανάστησε.
Στην τελετή της αδελφοποίησης που έγινε στο Σκαλί Αγλαντζιάς δώσατε μια υπόσχεση στη βουβή κυρά του Πενταδάκτυλου που κοιτούσε από απέναντι ότι ο πόνος της θα γίνει και δικός σας πόνος. Αυτό ήταν ένα κομμάτι από το συμβόλαιο τιμής, το συμβόλαιο αδελφοποίησης που υπογράψατε μαζί της.
Τιμήσατε το συμβόλαιο σας όταν το 2005 επισκεφτήκατε μαζί μας την Κυθρέα. Ταπεινωθήκατε και σεις όπως ταπεινώθηκα και εγώ πριν μερικά χρόνια,σταυρωθήκατε και σεις όπως σταυρώθηκα και εγώ μια Μεγάλη Παρασκευή όταν αποφάσισα ότι ήθελα να δω το σπίτι μου. Δείξατε διαβατήριο ελληνικό για να επισκεφτείτε ένα γνήσιο ελληνικό κομμάτι το αρχαίο βασίλειο των Χύτρων, την Κυθρέα.
Φίλες και φίλοι μου,
Ο τόπος μας χάθηκε προσωρινά, σκύβουμε και προσκυνούμε νοερά το χώμα του, εμείς όμως οι άνθρωποι του είμαστε εδώ, η ανθρώπινη κοινωνία του ζεί με τις αξίες της, της παραδόσεις της, τα έθιμα της. Εμείς η ανθρώπινη κοινωνία της περιοχής Κυθρέας, προσπαθούμε να χτίσουμε νοερά με τις μνήμες και τις αναμνήσεις μας, που είναι ανεξίτηλες, τον τόπο μας.
Έχουμε χρέος να υπηρετήσουμε τον τόπο που μας γέννησε και μας μεγάλωσε, έχουμε χρέος να υπηρετήσουμε τον πολιτισμό, την ιστορία μας.
Οι παραδόσεις μας, οι πολιτιστικές αξίες του παρελθόντος που διαμόρφωσαν τα διακριτικά στοιχεία του πολιτισμού της πρέπει να διατηρηθούν. Η εισβολή σταμάτησε προσωρινά τη συνέχεια, η παράδοση όμως πρέπει να ζήσει, να συντηρηθεί, να γίνει γνωστή, να περάσει από γενιά σε γενιά. Έχουμε χρέος να συνδράμουμε ώστε ο Ελληνισμός να διατηρηθεί μέσα μας και το εθνικό μας πρόβλημα, το πρόβλημα της εισβολής και κατοχής να γίνει γνωστό παντού.
Αυτό το χρέος εκπληρώνουμε σήμερα με την εδώ παρουσία μας. Δεν θα ξεχάσουμε ποτέ την κατεχόμενη γη μας, δεν θα ξεχάσουμε ποτέ την περιοχή Κυθρέας, δεν θα επιτρέψουμε σε κανένα να ξεχάσει τον τόπο μας.
Αυτό το χρέος θέλουμε να είναι πάντα και δικό σας χρέος «ο αγώνας της θα γίνει και δικός σας αγώνας» αναφέρει το συμβόλαιο αδελφοποίησης που υπογράψατε μαζί της. Αυτή την υπόσχεση θα επαναλάβουμε σήμερα ότι μαζί θα αντισταθούμε ενάντια στη βία και την αυθαιρεσία ότι(επιτρέψτε μου να χρησιμοποιήσω μερικούς στίχους από ένα ποίημα της Εύας Λαδιά)
θα περιμένουμε
για να στρώσουμε το άσπρο τραπεζομάντηλο
στο γιορτινό τραπέζι
και όλες μαζί στη μυρωδιά των νερών του Κεφαλόβρυσου θα τραγουδήσουμε το γυρισμό.
Αγαπημένοι μου φίλοι Ρεθυμνιώτες/Ρεθυμνιώτισσες, Κύπριοι/Κυπρίες σήμερα σας παρουσιάζουμε τον τόπο μας τη σκλαβωμένη Χυτρίων Γαία, την Κυθρέα.
Σε λίγο θα ζωντανέψουν μπροστά σας διαδρομές μνήμης, διαδρομές ψυχής, διαδρομές καρδιάς, διαδρομές πόνου, διαδρομές αγάπης, διαδρομές ελπίδας χαραγμένες από τον πεζό και ποιητικό λόγο Κυθρεωτών λογοτεχνών μαζί με μουσική και τραγούδι. Θα σας περπατήσουν σ’ αυτές επαγγελματίες καλλιτέχνες, παιδιά, κόρες και γιοί, μανάδες και γιαγιάδες που κατάγονται από την περιοχή Κυθρέας. Αφήστε την καρδιά σας να ταξιδέψει.
Εμείς οι γυναίκες της περιοχής Κυθρέας θα συνεχίσουμε να προσπαθούμε να μην ξεχάσουμε τη μνήμη μας, να κρατήσουμε τον παράδεισο μας, την ανθρώπινη κοινωνία μας, τις αξίες μας, τις παραδόσεις μας τα ήθη, τα έθιμά μας, θα συνεχίσουμε να προβάλλουμε την ιστορία μας, θα συνεχίσουμε να κρατούμε άσβεστο τον πόθο για επιστροφή, θα συνεχίσουμε να κρατούμε την ταυτότητά μας, θα συνεχίσουμε να οδηγούμε τους νέους μας στις ρίζες τους περιμένοντας και αναζητώντας μία ακτίνα φωτός για το μέλλον της περιοχής μας, για το μέλλον της Κύπρου μας. Ζητούμε τη γη που γεννηθήκαμε. Περιμένουμε και ελπίζουμε. Γιατί
«Αυτές οι καρδιές, οι καρδιές μας, δεν βολεύονται παρά μόνο στο δίκιο.
Εμείς οι γυναίκες της Κυθρέας θα συνεχίσουμε να είμαστε περήφανες που σας έχουμε πραγματικές αδελφές μας και είναι μεγάλη τιμή για μας που σας γνωρίσαμε.
Θα ήθελα κλείνοντας να ευχαριστήσω, την εκπαιδευτικό Ανδρούλα Φωτιάδου τους μαθητές και μαθήτριες Ανδρέα Λιασή, Αλέξανδρο Νικολάου και Κυριακή Μαραγκού, τη φοιτήτρια Λάρα Σιαρφ για την απόδοση των κειμένων, την Αγγελική Ζαχαρία και τη Μάγια Μαρία Σφάλτου για το νάνουρισμά τους.
Ευχαριστώ επίσης τη Ξένια Παπαγεώργη και την Κυριακή Μαραγκού για το τραγούδι τους.
Ευχαριστώ θερμά την Ελένη Ανδρέου και Καλλιόπη Χάμπα για την επιλογή των κειμένων και τραγουδιών, τη Μαριλένα Σωκράτους για τη φιλοτέχνηση- επιμέλεια του προγράμματος και την υπεύθυνότητα των προβολών και την Ανθή Πέτσα –Σαββίδου για το έργο ζωγραφικής– δώρο εισόδου που σας προσφέραμε.
Ιδιαίτερες ευχαριστίες στη σοπράνο μας Πηνελόπη Καραολιά – Προκοπίου, στη μουσικό- πιανίστρια μας Ιουλία Παπαγεώργη που ανάλαβε και τη σύνθεση του Ύμνου στη Κυθρέα και στην εξαίρετο ηθοποιό μας Ελένα Παπαδοπούλου που είναι σήμερα μαζί μας παρόλες τις σοβαρές υποχρεώσεις τους στην Κύπρο.
Ευχαριστώ θερμά τα μέλη του Δ.Σ για τη βοήθεια και στήριξη που πρόσφεραν.
Τις πιο θερμές μου ευχαριστίες στη φιλόλογο – εκπαιδευτικό Χρύσω Μαραγκού που φιλοτέχνησε- επιμελήθηκε το πρόγραμμα και εργάστηκε υπεράνθρωπα, δίδαξε και είχε τη σκηνική επιμέλεια της εκδήλωσης. Ευχαριστώ ιδιαίτερα όλους εσάς τους φίλους μας που μας τιμάτε σήμερα με την παρουσία σας.
Σας ευχαριστώ. Η Κυθρέα ζει και θα ζεί για πάντα.