Με δίκαιη εθνική υπερηφάνεια τιμά κάθε χρόνο το Ρέθυμνο την ιερή επέτειο της ολοκαύτωσης τ’ Αρκαδίου. Είναι πολύ λίγοι οι λαοί, που η ιστορία τους έχει να επιδείξει ανάλογες σε μέγεθος και σε ηθική σημασία ηρωικές πράξεις ομαδικής αυτοθυσίας στο βωμό της ελευθερίας.
Η θυσία τ’ Αρκαδιού θα παραμείνει αιώνια, μια από τις λαμπρότερες σελίδες της ένδοξης ελληνικής ιστορίας όχι λιγότερο λαμπρή από την τραγική θυσία του Ζαλόγγου ή την επική έξοδο του Μεσολογγίου. Η ιερή φλόγα της ανατίναξης τ’ Αρκαδιού, φώτισε ολόκληρη την οικουμένη με τη λάμψη της και έδειξε ότι ο λαός της Κρήτης ήταν αληθινά αποφασισμένος να θυσιαστεί ολόκληρος για να κερδίσει το πολυτιμότερο αγαθό και το ιερότατο δικαίωμα του κάθε ανθρώπου, την ελευθερία του. Από τότε το όνομα του ιστορικού μοναστηριού διαλαλήθηκε στα πέρατα του κόσμου και καθιερώθηκε στην ιστορική μνήμη σαν σύμβολο ιερό, που θα υπενθυμίζει παντοτινά στις επερχόμενες γενεές, σε ποιο ύψος αυτοθυσίας μπορεί να φτάσει ένας περήφανος λαός, όταν αγωνίζεται για την ελευθερία του και πόσο μεγαλύτερη αξία έχει από την υλική δύναμη και την ωμή βία και από τον υπέρμετρο αριθμό, η ψυχή η ελεύθερη και το φρόνημα το αδούλωτο.
Σε περιστάσεις σαν τη σημερινή όπου τιμούμε ευλαβικά τη μνήμη των ηρώων και των μαρτύρων της υπέροχης αυτής θυσίας, θ’ αναπολούμε πάντα νοερά, με ιερό ρίγος πατριωτικής συγκινήσεως όλες τις τραγικές λεπτομέρειες του ιστορικού αυτού δράματος, όλα τα πρόσωπα των γενναίων πρωταγωνιστών, μα κοντά σ’ αυτούς, και το ανώνυμο πλήθος των αφανών ηρώων που πρόσθεσαν τη ζωή τους στο ολοκαύτωμα, μετατρέποντας, από λόγο σε πράξη, το πύρινο έμβλημα του μεγάλου εκείνου εθνικού ξεσηκωμού: Ελευθερία ή θάνατος!
Θ’ αναπολούμε και θ’ αντικρίζομε με τα μάτια της ψυχής μας τη γαλήνια φυσιογνωμία του ηγούμενου Γαβριήλ με το επιβλητικό παράστημα και τα μεγάλα φωτοβόλα μάτια του άξιου κληρικού, του μεγάλου πολέμαρχου που στάθηκε στο ύψος των περιστάσεων και που προτίμησε να βρει τον ένδοξο θάνατο πολεμώντας όρθιος ως την τελευταία του στιγμή για την πατρίδα. Θ’ αναπολούμε τη θρυλική μορφή του Πυρπολητή Κώστα Γιαμπουδάκη, του ατρόμητου παλικαριού που του έλαχε ο κλήρος να εκτελέσει την κοινή απόφαση για την υπέρτατη θυσία.
Θ’ ανθυμούμαστε το φρούραρχο της μονής Γιάννη Δημακόπουλο που ήρθε με τη στολή του Έλληνα αξιωματικού με άλλους εθελοντές από την ελεύθερη Ελλάδα να προσφέρει τον εαυτό του θυσία γα την ιδέα της λευτεριάς.
Δε θα ξεχάσομε επίσης της γυναίκες ηρωίδες, όπως τη Χαρίκλεια Δασκαλάκη ούτε τα άλλα παλικάρια όπως το Γιάννη Κούβο, το Ντελή Δράκο και όλους τους άλλους κληρικούς και λαϊκούς που θυσιάστηκαν εκείνη την ένδοξη μέρα της ανατίναξης τ’ Αρκαδίου.
Τέλος δε θα ξεχάσομε τον άλλο, τον μεγάλο οπλαρχηγό και ήρωα του Αρκαδικού αγώνα Εμμανουήλ Παχλά, όπου ο μακαριστός και πανιερότατος Μητροπολίτης Τιμόθεος Βενέρης περιγράφει με κάθε λεπτομέρεια στο βιβλίο του το ΑΡΚΑΔΙ τη ζωή και τη δράση του αρκαδικού ήρωα και την κληροδότησε στις γενεές των επιγόνων του, ως υπερκόσμιο καύχημα της κρητικής ιστορίας.
Τη ζωή, τη δράση και το θάνατο του Εμμ. Παχλά, θα παρουσιάσουμε σήμερα, ως αντιπροσωπευτικό δείγμα, όλων των ηρώων που εθελουσίως έδωσαν τη ζωή τους στον Αρκαδικό αγώνα.