Εφημερίδα: ΡΕΘΥΜΝΙΩΤΙΚΟ ΜΕΛΛΟΝ (Δημήτρης Αρχοντάκης)
Δευτέρα 11 Σεπτεμβρίου 1978
Πριν από μερικούς αιώνας το σημερινό επώνυμο Καλλέργης λεγόταν Καλλιέργης και η καταγωγή της οικογένειας αυτής είναι από τους βυζαντινούς Φωκάδες. Γύρω στα 1182 ο αυτοκράτορας του Βυζαντίου Αλέξιος Β΄ο Κομνηνός, έστειλε στην Κρήτη 12 νέους από τις καλύτερες οικογένειες της πόλης μαζί με τον γιο του τον Ισαάκιο, για να εγκατασταθούν στα διάφορα διαμερίσματα της Κρήτης και να οργανώσουν από κάθε πλευρά το αδυνατισμένο κρητικό στοιχείο. Οι νέοι αυτοί έμειναν στην παράδοση σαν τα 12 <<αρχοντόπουλα>> και ήταν εκτός από τον Ιωάννη Φωκά τον πρόγονο των Καλλέργων, ο Φίλιππος Γαβαλάς, ο Μαρίνος Σκορδύλης, ο Κωνσταντίνος Βαρούχας, ο Δημήτριος Βλαστός, ο Λέων Μουσούρος, ο Ματθαίος Καλάφτης ή Καφάτης γενάρχης των Καφάτων, ο Λουκάς Λίθινος, πρόγονος των Λιτινών και άλλοι.
Από αυτούς τους Καλλιέργες, λοιπόν γεννήθηκε ο Ζαχαρίας το 1450 στο Ρέθυμνο. Πολύ μικρός πήγε στην Βενετία κοντά στην αίθουσα Ρεθεμνιώτικη παροικία και έμαθε τη την τέχνη του τυπογράφου. Και την έμαθε τόσο καλά που εκκίνησε το ενδιαφέρον του επίσης Ρεθυμνιώτη Νικολάου Βλαστού.
Ο Βλαστός τον βοήθησε οικονομικά και άνοιξε ένα τυπογραφείο στο οποίο έκανε μια σειρά από σπουδαίες εκδόσεις.
Κυρίως ασχολήθηκε με την έκδοση Φιλολογικών και εκκλησιαστικών βιβλίων, από τα οποία έμεινε μνημειώδες το <<Μέγα ετυμολογικόν>>.
Επίσης έκαμε και άλλες ψυχολογικές εργασίες, όπως είναι π.χ η συλλογή και ενιαία έκδοση των σχολείων στον Θεόκριτο και τον Πύνθαρο κ.τ.λ.
Γενικά οι εκδόσεις του πρόσφεραν ανεκτίμητη υπηρεσία στο υπόδουλο ‘’Ενθος , στη θρησκεία, στην Επιστήμη. Αργότερα μετέφερε και συνέχισε τη δραστηριότητα του στη Ρώμη και την Τυπογραφία και ασχολήθηκε με την ιδιόχειρη αντιγραφή και διάσωση σπάνιων αρχαίων κωδικών.
Μερικοί από τους κώδικες αυτούς σώζονται στην Εθνική Βιβλιοθήκη στο Παρίσι με τη σημείωση: << Ζ.Κ. έγραψεν εν γήραιος ουδώ>> δηλ. στο <<κατούφλι των γηρατείων>>. Δεν είναι γνωστό που και πότε πέθανε.
Εκείνο τον καιρό 15ος και 16ος αιώνας , η Τυπογραφία ήταν στην Βενετία κυρίως στα χέρια Κρητικών .Ένα απόσπασμα από ένα χαριτωμένο επίγραμμα αφού περιγράφει την εξαίρετη τυπογραφική εργασία λέει (σε πρόχειρη μετάφραση) :
Κριτηκός αυτός που τορνεψε
τ’ αγράμματα,
Κριτηκός αυτός που έκαμε
τη στοιχειοθεσία ,
Κριτηκός αυτός που έβαλε
ένα – ένα τα στοιχεία της στίξεως,
Κριτηκός αυτός που έχυσε
τη μολυβένια μήτρα,
Κριτηκός αυτός που ξόδεψε τα χρήματα………….
Σαν μια μικρή προσφορά τιμής στη μνήμη αυτού , που υπήρξε ο διασημότερος Ρεθυμνιώτης τυπογράφος κι από του διασημότερους της Βενετίας ονομάστηκε το Τυπογραφείο μας << Ο Ζαχαρίας Καλλιέργης>>.