ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ Γ. ΠΡΕΒΕΛΑΚΗΣ 1917-1991

Ο Ελευθέριος Γ. Πρεβελάκης ήταν νεώτερος αδελφός του Παντελή Πρεβελάκη.
Γεννήθηκε στο Ρεθυμνο το 1917. Το σπίτι της οικογένειας του είναι αυτό που βρίσκεται στη Λ. Κουντουριώτου, πάνω από το Φωτογραφείο Παντελή Μυλωνά και ανήκει στην οικογένεια Δημητρακάκη (Ζαμπράκου). Η οικογένεια διατηρούσε σπίτι και στην Πηγή Ρεθύμνης. Φοίτησε στο δημοτικό και το γυμνάσιο του Ρεθύμνου από όπου απεφοίτησε το έτος 1937 ενεγράφη στη φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Πτυχιούχος της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών (1943).
Με την προτροπή των καθηγητών του στο Πανεπιστήμιο και ιδιαιτέρως του διαπρεπούς ιστορικού , Διονυσίου Ζακυνθηνού, προχώρησε σε μεταπτυχιακές σπουδές στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης με υποτροφία του Βρετανικού Συμβουλίου. Ανεκηρύχθη διδάκτορας της Ιστορίας το 1949.
Ελαβε μέρος στον Ελληνοϊταλικό Πόλεμο και το Επος της Αλβανίας 1940-1941 διακόπτωντας τις σπουδές του.
Παράλληλα με τις σπουδές και την εκπόνηση της διδακτορικής του διατριβής εργαζόυαν ως ταξινόμος στα Γενικά Αρχεία του κράτους Γενικών Αρχείων από το 1940 έως και το 1951. Η θητεία του αυτή ήταν ιδιαιτέρως σημαντική γιατι είδε από πρώτο χέρι τη σημασία των έργων υποδομής, που είναι απαραίτητα και εκ των ων ου ανευ για την επιστημονική έρευνα και των σοβαρών ελλείψεων που τα έργα αυτά παρουσιάζουν στη χώρα μας.
Το 1951 διορίστηκε Καθηγητής στης Ιστορίας στο Κολλέγιο Αθηνών. Η θέση του Καθηγητή στο κολλέγιο Αθηνών εκείνα τα χρόνια ήταν ιδιαιτέρως σημαντική, δινόταν έπειτα από προσεγμένη και επίπονη διαδικασία επιλογής σε σοβαρούς και προικισμένους επιστήμονες. Τα προσόντα του νεαρού Ρεθεμνιώτη προσείλκυσαν γρήγορα την προσοχή των υπευθύνων του Κολλεγίου και σύντομα ανεδείχθη ως ένας από τους κορυφαίους εκπαιδευτικούς το ιδρύματος. Η σχέση του με το Κολλέγιο παρέμεινε και μετα την αποχώρησή του ως καθηγητή. Το κολλέγιο του προσέφερε τη θέση του Αντιπροέδρου του Διοικητικού Συμβουλίου του και τη θέση του Προέδρου του Παιδαγωγικού του Συμβουλίου. Από τη θέση αυτή ο Πρεβελάκης ήταν ο κύριος εισηγητής ειδικού σχεδίου για τη συγγραφή εκσυγχρονισμένων εγχειριδίων διδασκαλίας των αρχαίων ελληνικών εις τα γυμνάσια. Τα εγχειρίδια αυτά έγραψαν ιστορία στα εκπαιδευτικά πράγματα της χώρας μας και ακόμα και σήμερα αυτά θεωρούνται κλασσικά και αξεπέραστα.
Από το 1962 διετέλεσε Διευθυντής του Κέντρου Ερεύνης Ιστορίας της Νεοτέρας Ελλάδος (ΚΕΙΝΕ) της Ακαδημίας Αθηνών. Με τις οργανωτικές του ικανότητες, την επιστημονική του επάρκεια και την ακάματη εργατικότητα το ανέδειξε σε ένα από αξιολογότερα επιστημονικά ιδρύματα της χώρας.
Το 1976 εκλέχθηκε παμψηφεί καθηγητής της Ιστορίας της Νεοτέρας Ελλάδος στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Κάθε άλλος στη θέση του θα δεχόταν ασυζητητί την ιδιαιτέρως τιμιτική γι’ αυτόν και το έργο του εκλογή. Όμως ο Ελευθέριος Πρεβελάκης επικαλούμενος λόγους υγείας, που όντως υφίσταντο δεν δέχθηκε το διορισμό του και είναι σίγουρο για τους επιστημονικούς του συνεργάτες και για τους ανθρώπους που τον γνώριζαν από τους λόγους υγείας μέτρησε κυρίως η θέλησή του να ολοκληρώσει το τεράστιο έργο που είχε ξεκινήσει στην Ακαδημία Αθηνών.
Το 1984 απεχώρησε από την Ακαδημία λόγω συνταξιοδότησης.
Το 1986 απεβίωσε ο μεγαλύτερος αδελφός του Παντελής Πρεβελάκης, ο οποίος άφησε τη βιβλιοθήκη και το Αρχείο του στη Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Κρήτης. Ο Ελευθέριος Πρεβελάκης αποποιήθηκε μεν τα κληρονομικά του δικαιώματα από την περιουσία του αδελφού του, αλλα με τρόπο συγκινητικό αφιέρωσε σημαντικό τμήμα του χρόνου του μέχρι του θανάτου του το 1991 στην ταξινόμηση, οργάνωση και παράδοση του Αρχείου και της Βιβλιοθήκης του Παντελή το Πανεπιστήμιο Κρήτης, θυσιάζοντας ως γνήσιος Κρητικός πολύτιμο χρόνο από το δικό του σημαντικότερο επιστημονικό έργο χάριν της μνήμης του αδελφού του και της προκοπής του Πανεπιστημίου της ιδιαίτερης πατρίδος του.
Είναι κοινό το συμπέρασμα μεταξύ των επιστημόνων του κλάδου του ότι το επιστημονικό έργο του Ελευθερίου Πρεβελάκη κατά κανένα τρόπο δεν είναι υποδεέστερο σε σημασία και σοβαρότητα από αυτό του αδελφού του.
Ως τις παραμονές του θανάτου του, συνέχισε να παρέχει τις συμβουλές του και την αμέριστη βοήθειά του σε φοιτητές και νέους επιστήμονες. Ως άνθρωπος γενικότερα διακρινόταν για το εξαίρετο ήθος του, τη φυσική του ευγένεια, την αντικειμενική του κρίση και την άκρα σοβαρότητα. Ως επιστήμονας για τη μεθοδική μελέτη και ανάλυση των ιστορικών στοιχείων , την εύστοχη κρίση, την συνοπτική έκφραση και διατύπωση των ουσιαστικών στοιχείων, την εύστοχη κρίση, τη συνοπτική έκφραση και διατύπωση των ουσιαστικών στοιχείων, την εύστοχη κρίση, τη συνοπτική έκφραση και διατύπωση των ουσιαστικών δεδομένων. Ως ερευνητής των πηγών της ιστορίας υπήρξε κατά γενική αναγνώριση άριστος. Ως δημόσιος λειτουργός της Ακαδημίας Αθηνών δεν περιορίστηκε στην εκπόνηση και προώθηση των επιστημονικών του εργασιών αλλα με την επίμονη εργασία που στηριζόταν σε μακροπρόθεσμους και βαθυστόχαστους εθνικούς στόχους, δημιούργησε ένα από τα βασικότερα έργα υποδομής στη χώρα μας. Πρόκειται για την μεγάλη και πολύχρονη προσπάθεια μικροφωτογράφησης (και στη συνέχεια, διάθεσης στην έρευνα των Ελλήνων επιστημόνων) των ιστορικών αρχείων ξένων κρατών που αφορούν ειδικά στην Νεότερη Ελλάδα , έργο που προωθήθηκε σημαντικά από τον ίδιο και τους συνεργάτες του στο Κέντρο Ερεύνης Ιστορίας της Νεωτέρας Ελλάδος της Ακαδημίας (Επιτομαί Εγγράφων του Foreign Office, εκδ. Ακαδημίας Αθηνών). Ως διδάσκαλος υπήρξε μεθοδικός,αντικειμενικός , και επαγωγικός.
Έγραψε:
Η εκστρατεία του Ιμπραήμ εις την Αργολίδα (Αθήνα 1950).
Britisch Policy Towards the Change of Dynasty in Greece, 1862-1863. (Αθήνα , 1953)
Τα Βρετανικά κοινοβουλευτικά έγγραφα και η νεώτερη ελληνική ιστορία, 1801-1960. (1960)
Η μεγάλη Κρητική Επανάσταση, 1866-1869. (Αθήνα 1966).
Εκθέσεις των εν Κρήτη προξένων της Ελλάδος , 2 τομ. (Αθήνα 1967)
Η εγκύκλια επιστολή του Ιωάννη Καποδίστρια της 6ης .18ης Απριλίου 1819, (Αθήνα, 1967).
Το Κρητικό ζήτημα, 1821-1862 (Ηράκλειο, 1969).
Σχέδιο Συνθήκης Ελλάδος – Προστατίωδων Δυνάμεων, 1834. (Αθηνα, 1973).
Γ. Ψύλλα, Απομνημονεύματα του βίου μου (Αθήνα 1974). Εκδ. Ακαδημίας Αθηνών.
Ο διακανονισμός της Κωνσταντινουπόλεως (9/211982). (Αθήνα, 1975).
Το πρόβλημα των γενικεύσεων στην Ιστορία. (Αθήνα, 1981).
Πέρα από την εκπόνηση των παραπάνω εργασιών αποτελεί θαυμαστό έργο ζωής ο εντοπισμός στα σημαντικότερα ευρωπαϊκά αρχεία ενός τεραστίου σε όγκο και σημασία πρωτογενούς υλικού που έχει σχέση με την ιστορία της νεώτερης Ελλάδος, η μεταφορά του στη χώρα μας, η επιστημονική οργάνωση, κατάταξη και τεκμηρίωση του υλικού αυτού και τελικώς η διάθεσή του στην ελληνική και διεθνή επιστημονική κοινότητα. Το έργο αυτό είναι μοναδικής σημασίας και εθνικής εμβέλειας.
Θα απαιτούνταν πολλές σελίδες για να γίνει πλήρης περιγραφή του έργου του Ελευθερίου Γ. Πρεβελάκη. Σκοπός όμως της παρούσης εκθέσεως είναι μια σύντομος ονομασία ενος δρόμου της γενέθλιας πόλης με το όνομα του Ελευθερίου Πρεβελάκη. Θεωρούμε λοιπόν ότι η πολις που γεννήθηκε ο Ελευθέριος Πρεβελάκης οφείλει να αποδώσει τιμή σε ένα άξιο τέκνο της διότι, όπως αποδεικνύεται από την παραπάνω σύντομη έκθεση του έργου του, ο Ελευθέριος Πρεβελάκης:
1. Έδειξε υψηλά δείγματα ήθους και συμπεριφορά ς ως άνθρωπος, ως επιστήμονας, ως ερευνητής, ως δημόσιος λειτουργός και ως διδάσκαλος. Σε εποχές μεγάλης πνευματικής, ηθικής και κοινωνικής κρίσης τα παραδείγματα αυτά θα πρέπει να αναδυκνείωνται και να προβάλλονται.
2. Δημιούργησε ένα μοναδικό έργο υποδομής για την μελέτη της νεώτερης ελληνικής ιστορίας. Το έργο αυτό αποτελεί ένα από τα ελάχιστα δείγματα επιστημονικής εργασίας και σοβαρότητας που έχουν δημιουργηθεί στη χώρα μας και έχει επισύρει το θαυμασμό και την εκτίμηση Ελλήνων και ξένων επιστημόνων.
3. Αποτελεί ένα εξέχον και σπάνιο, δυστυχώς στις μέρες μας, δείγμα συμπολίτη που δικαιώνει τη φήμη μας ως πόλης των γραμμάτων.
4. Αφιέρωσε ένα σημαντικό τμήμα επιστημονικής του προσπάθειας και έρευνας στη μελέτη και διερεύνηση της ιδιαίτερης πατρίδας του της Κρήτης σε μια αποτ ις πιο κρίσιμες περιόδους της ιστορίας της.
5. Συνέλεξε πολύτιμο που αναφέρεται στην Επανάσταση του 1866 – 1869 και την ολοκαύτωση του Αρκαδίου.’
6. ‘Εδειξε ως αυθεντικός συνεχιστής της κρητικής και ρεθεμνιώτικής οικογενειακής παράδοσης, υπέροχο δείγμα θυσιαστικής αγάπης και αφοσίωσης στο έργο και τη μνήμη του αδελφού του Παντελή Πρεβελάκη.
7. Προσέφερε πολύτιμη υπηρεσία στο σημαντικότερο πνευματικό ίδρυμα της πόλης μας, το Πανεπιστήμιο Κρήτης και τη βιβλιοθήκη του με την οργάνωση, καταγραφή , και παράδοση του πολύτιμου αρχείου του Παντελή Πρεβελάκη.
8. Με το συνολικό του έργο και την πολιτεία του αποτελεί ένα μεγάλο και ανεκτίμητο πνευματικό κεφάλαιο αυτής της πόλης, η οποία έχει υποχρέωση να το φυλάξει , να το αναδείξει και να το παραδώσει ως ανεκτίμητο κειμήλιο στις επόμενες γενιές των Ρεθεμνιωτών.
Σημείωση: Ως πηγές για τη σύνταξη της παρούσης έκθεσης χρησιμοποιήθηκε ο αφιερωματικός τόμος των συνεργατών του της Ακαδημίας Αθών, το σχετικό άρθρο για τον Ελευθέριο Γ. Πρεβελάκη στην Εγκυκλοπαίδεια Παπυρος – Λαρούς- Μπριτάνια.
Το «υπόμνημα προς την φιλοσοφικήν Σχολή του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Σπουδαί, δράσις και μελέται (Αθήνα, 1975), του Ελευθέριου Γ. Πρεβελάκη.

Μία απάντηση στο “ΕΛΕΥΘΕΡΙΟΣ Γ. ΠΡΕΒΕΛΑΚΗΣ 1917-1991”

  1. Δημήτρης Περετζής

    Ήταν ένας από τους πιο αξιοπρεπείς, από τους πιο τυπικούς, και ταυτόχρονα από τους πιο ανοιχτόκαρδους ανθρώπους που γνώρισα στη ζωή μου. Τον είχα καθηγητή της νεώτερης ελληνικής ιστορίας για δύο χρόνια, και υπήρξε κορυφαία εμπειρία μου από τον ακαδημαϊκό χώρο.

    Απάντηση

Αφήστε μια απάντηση