Μια σπουδαία γυναίκα θα σκιαγραφήσουμε σήμερα που άκουγες το όνομά της με σεβασμό και εκτίμηση από τους παλιούς Ρεθεμνιώτες.

Άκουγα να υμνούν το επιχειρηματικό της πνεύμα και τη διαρκή αναζήτησή της για να μην υστερεί το Ρέθυμνο απέναντι στις μεγαλουπόλεις και μάλιστα με πράξεις που είχαν μεγάλο ρίσκο και απορούσα. Μόνο όταν σε νεκρολογίες της εποχής που αναχώρησε για μια άλλη κοσμική διάσταση διάβασα αναφορές και για την αντιστασιακή της δράση και μάλιστα από υπογραφές μεγάλου αγωνιστικού κύρους, όπως του Γιάννη Δεληγιώργη, κατάλαβα από πού αντλούσε το θάρρος αυτό η περίφημη αυτή γυναίκα.

Κι όσο προχωρούσα στη συλλογή στοιχείων, τόσο περισσότερο μεγάλωνε η εκτίμηση και ο θαυμασμός μου στο πρόσωπό της Δήμητρας Παπαδοπετράκη, που πρωταγωνιστεί στο αφιέρωμα αυτό.

Γεννήθηκε και μεγάλωσε στον Πλατανιά όπου είχε ριζώσει μετά το γάμο του ο πατέρας της ο Γεώργιος Βογιατζής από τις Μαργαρίτες. Είχε γίνει επώνυμό του η ασχολία του να βάφει τις κρητικές φορεσιές. Μητέρα της ήταν η Μαρία Χατζηγιαννάκη.

Ο πατέρας της έκανε καφενείο που έμεινε ιστορικό για τις παρέες που μαζεύονταν και για τους εκλεκτούς του μεζέδες. Η Μαρία του, μια άξια γυναίκα με ρίζες από την Πηγή, ήταν και η πρώτη που τόλμησε κόντρα στο κατεστημένο της εποχής, να βοηθά τον άνδρα της ετοιμάζοντας καταπληκτικούς μεζέδες. Λέγεται ότι και επώνυμοι Ρεθεμνιώτες θα πήγαιναν ως εκεί για να γευθούν τις μοναδικές εκείνες γεύσεις. Είχε τη μεγάλη αρετή της νοικοκυράς να δημιουργεί γευστικά αριστουργήματα με τα πιο απλά υλικά. Αρετή που κληροδότησε και σε κόρη και σε εγγονή.

Η Δήμητρα στο περιβάλλον αυτό είχε την ευκαιρία να γνωρίσει τις παραδόσεις του τόπου μας με τους πρωτομάστορες της κρητικής μουσικής που σύχναζαν εκεί, και με παράγοντες του τόπου που περνώντας από τον Πλατανιά θα σταματούσαν οπωσδήποτε στου Βογιατζή να ξεκουραστούν, ν’ ακούσουν τις περίφημες ιστορίες του και να επιστρέψουν με άλλη καλύτερη διάθεση στο σπίτι τους.

Εκεί η νεαρή κοπέλα έπιανε τον παλμό της εποχής της με τα προβλήματα αλλά και τη στωική φιλοσοφία της αντιμετώπισής τους. Κι έτσι διαμορφώθηκε ο αδαμάντινος χαρακτήρας της και η ανάγκη για κοινωνική προσφορά.

Σταθμός της ζωής της ήταν η πρόσληψή της στην κλινική Μαρούλη. Από την πρώτη μέρα κατάλαβε ότι είχε βρεθεί στο περιβάλλον που τη βοηθούσε να διοχετεύσει όλη της την αγάπη και τη φροντίδα στον πάσχοντα συνάνθρωπο. Από υψηλό αίσθημα ευθύνης όμως δεν μπορούσε να δώσει δικαίωμα στους γιατρούς να της χρεώσουν άγνοια και για τα στοιχειώδη ακόμα, που θα έπρεπε να γνωρίζει μια νοσοκόμα Ας μην ξεχνάμε ότι η εμπειρία και μόνο θριάμβευε στους κλάδους αυτούς, αφού σχολή δεν υπήρχε. Η Δήμητρα όμως δεν έμενε ούτε στα στοιχειώδη. Μελετούσε, ρωτούσε, πρόσεχε τους γιατρούς όταν εξέταζαν. Και πανέξυπνη καθώς ήταν έκανε κτήμα της κάθε γνώση που θα τη βοηθούσε να ασκεί καλύτερα τα καθήκοντά της. Ήταν το δεξί χέρι του γιατρού Μαρούλη και επάξια έγινε προϊσταμένη της κλινικής. Μα δεν άφησε όνομα μόνο γι αυτό. Είχε γίνει ο καλός άγγελος κάθε ασθενούς. Με μια λέξη, με μια ματιά ήξερε να δίνει κουράγιο και να τονώνει το ηθικό των ασθενών αλλά και των συγγενών τους. Η ευγένεια και η ανθρωπιά της την έκαναν ξεχωριστή. Κι ο κόσμος τη λάτρευε.

Γιατί με τις περίφημες ιστορίες που είχε ακούσει μικρή στο καφενείο και τώρα τις διηγιόταν με τόση χάρη βοηθούσε ασθενείς και τους συνοδούς τους να ξεχνούν τη δοκιμασία τους για λίγο. Και να παίρνουν ανάσα αισιοδοξίας για τη συνέχεια.

Ο γάμος της έβαλε τέλος στην καριέρα της που θα μπορούσε να εξελιχθεί καθώς είχε τη σφραγίδα της επιτυχίας από το πρώτο διάστημα κιόλας. Η Δήμητρα σταμάτησε μεν από την κλινική, αλλά ποτέ δεν άφησε τις γνώσεις της να λησμονηθούν, παρέχοντας αδιάκοπα τη βοήθειά της στον πάσχοντά συνάνθρωπο.

Και αναφερόμαστε σε εποχές που δεν υπήρχε δυνατότητα περίθαλψής αν δεν είχες χρήματα. Η Δήμητρα μπορεί να έχανε τον ύπνο της και την ευκαιρία να ξεκουραστεί, αλλά ποτέ δεν πήρε χρήματα κάνοντας ενέσεις σε όποιον τις είχε ανάγκη. Κι έφευγε όταν τέλειωνε χαμογελώντας με κείνο το κέφι του ανθρώπου που είχε κάνει το καθήκον του στον συνάνθρωπο.

Ο άδικος χαμός της αδελφής της Ιωάννας από σφαίρα αλεξιπτωτιστή τις πρώτες μέρες της μάχης της Κρήτης φούντωσε μέσα της την οργή για τον εισβολέα που μόλυνε τα ευλογημένα χώματα του τόπου μας.

Οργανώθηκε στην Αντίσταση χωρίς να σκεφτεί τις συνέπειες. Κοίμιζε στην καρβουναποθήκη τους κυνηγημένους πατριώτες. Εκμεταλλεύτηκε την ευκαιρία που λειτουργούσε παράνομο ραδιόφωνο καλά φυλαγμένο στα κάρβουνα και ξεκίνησε να γράφει στη γραφομηχανή δελτία με τις ειδήσεις που είχε ακούσει προηγουμένως από εκπομπές των συμμάχων. Μόλις τέλειωνε τα μοίραζε σε ανθρώπους που μπορούσαν να τα προωθήσουν όπου έπρεπε για να μην πτοηθεί το φρόνημα του λαού και να πιστέψει στη θετική έκβαση του αγώνα.

Δεν άργησαν να την εντοπίσουν οι ναζί και να τη συλλάβουν. Ούτε λέξη δεν κατάφεραν να της πάρουν. Αντίθετα με ένα ύφος αγέρωχο που ξάφνιαζε και τους Γερμανούς ακόμα έπαιρνε την ευθύνη πάνω της.

Έδινε στερεότυπα απαντήσεις στα πιεστικά ερωτήματα των Γερμανών.

«Εγώ είχα το ράδιο. Εγώ έγραψα το δελτίο ειδήσεων Εγώ πετούσα τα μεσάνυχτα κάτω από τις πόρτες τα δελτία που έχετε στα χέρια σας Είναι δικά μου τα γράμματα… Εμένα να δικάσετε και όχι το Δημήτρη και τον Αντώνη. Εγώ φταίω…».

Προτιμούσε να χαθεί εκείνη παρά κάποιος από τους συντρόφους της που θα ήταν πιο χρήσιμος στον αγώνα Απελπίστηκαν οι διώκτες της ότι θα της λυγίσουν το θάρρος της. Και την έστειλαν στο κολαστήριο της Αγυάς στα Χανιά. Ήταν έγκυος στην Ιωάννα της. Ούτε κι αυτό όμως την έκανε να υποστείλει την αγωνιστική της διάθεση. Κι ας ήξερε πως μετά τη γέννα μπορεί να την έστελναν και στο απόσπασμα.

Συνεχίζει να προσφέρει βοήθεια και περίθαλψη σε κρατούμενους ράκη από βασανιστήρια και κακουχίες και να σπάει τη θανατερή αγωνία που πλανιόταν παντού, κάνοντας ακόμα πιο σπαρταριστό το αφηγηματικό της ύφος στις περίφημες ιστορίες της που για μια ακόμα φορά τη βοηθούσαν να απαλύνει τον ανθρώπινο πόνο και να παρηγορήσει απελπισμένους ανθρώπους, που ένοιωθαν την ανάσα του θανάτου στο πρόσωπό τους.

Εκεί στις φυλακές συνάντησε τον Νικόλαο Ασκούτση τον άλλοτε βουλευτή και αργότερα υπουργό στην κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας. Επειδή η αναπηρία του δεν του επέτρεπε και πολλές δραστηριότητες η Δήμητρα με μια άλλη πατριώτισσα συγκρατούμενη φρόντιζαν το κελί του και τον βοηθούσαν όπου τους ήταν δυνατόν. Κι εκείνος σαν ευχαριστώ έδινε από τα τρόφιμα που του έστελναν κυρίως γάλα στην Δήμητρα από έγνοια για την κατάστασή της. Έτσι η φιλότιμη κοπέλα πέρασε με λιγότερη πείνα τη δοκιμασία της φυλακής που έβαζε σε κίνδυνο και το παιδί που είχε στα σπλάχνα της.

Τα γενέθλια του Χίτλερ το Μάρτη του 42 έφεραν τη λύτρωση και στη Δήμητρα που είχε συμπεριληφθεί στους κρατούμενους που έλαβαν χάρη λόγω του γεγονότος.

Γύρισε στην καθημερινότητά της αλλά ποτέ δεν ξέχασε την αποστολή της να είναι πάντα κοντά στην ανθρώπινη ανάγκη και να ανακουφίζει όσο μπορούσε τη δυστυχία.

Όπως αναφέρεται και σε πηγές αριστερών αγωνιστών η σπουδαία αυτή γυναίκα δεν έκρινε ποτέ τους ανθρώπους κατά το δοκούν των κρατούντων. Δεν τους ξεχώριζε όπου κι αν ανήκαν.

Με αδελφική αγάπη συμπαραστεκόταν κάθε κυνηγημένη οικογένεια. Και δεν δίσταζε να τους δίνει ό,τι μπορούσε για να ξαναστήσουν το νοικοκυριό τους και να πάρουν κουράγιο.

Αυτό μπορεί σήμερα να φαίνεται κάτι απλό, αλλά για την εποχή της Δήμητρας που κάθε συνδρομή σε αντιφρονούντα ισοδυναμούσε με καταδίκη εκείνου που τολμούσε να συντρέξει αγωνιστή, ήταν δείγμα μεγάλης γενναιοψυχίας.

Ο γάμος της μόνο χαρές της έδινε και πλάι σε έναν φωτισμένο Ρεθεμνιώτη, όπως ήταν ο Πέτρος της, μπορούσε να ανοίξει κι αυτή τα φτερά της στη δημιουργία.

Κι εδώ της δόθηκε η ευκαιρία να αναπτύξει το επιχειρηματικό της δαιμόνιο. Από ένστικτο νοικοκυράς κατάφερε να καλύπτει όλες τις ανάγκες του νοικοκυριού. Από τα ψιλικά μέχρι τα ηλεκτρικά είδη. Ο εμπορικός κόσμος της πόλης αποκαλύπτεται στην αξιοσύνη της. Οι πιο σοβαρές εταιρίες της εμπιστεύονται την αντιπροσωπεία τους. Οι πιο έγκριτες φίρμες είναι στο δικό της κατάστημα που αναπτύσσεται όλο και περισσότερο. Το κατάστημα της Δήμητρας με την πάροδο του χρόνου και τις σωστά υπολογισμένες επιχειρηματικές πρωτοβουλίες, που καλύπτουν αναρίθμητους τομείς και απόλυτα τις ανάγκες ενός σπιτιού δεν έχει να ζηλέψει τίποτα από καταστήματα μεγαλουπόλεων. Αυτή η επιτυχία ικανοποιεί τη Δήμητρα γιατί έχει πετύχει έναν ακόμα στόχο της. Να δώσει στο Ρεθυμνάκι της μιζέριας μια αύρα ελπίδας για καλύτερες μέρες.

Κάτι ακόμα που πρέπει να σημειωθεί είναι ότι αυτή η γυναίκα με τις περιορισμένες γνώσεις κρατούσε βιβλία της επιχείρησης με εμπειρία που διαθέτει φοροτεχνικός. Και διαχειριζόταν όλα τα λειτουργικά θέματα του μαγαζιού με αξιοσύνη και διαφάνεια που εξασφάλιζε το κύρος της επιχείρησης.

Το όνομά της ήταν γραμμένο με χρυσά γράμματα στη βίβλο τιμής της Ρεθεμνιώτικης Αγοράς. Ποτέ δεν θέλησε να ζημιώσει κανένα με αθέμιτο ανταγωνισμό. Έγινε πρότυπο και παράδειγμα προς μίμηση.

Στη δύση της ζωής της καιροφυλακτούσε η μεγάλη δοκιμασία που πέρασε με γενναιότητα και λεβεντιά. Ούτε και ο πόνος τη λύγισε Καμάρωνε τα παιδιά της και τα εγγόνια της. Η Ιωάννα της κυριαρχούσε στην τοπική κοινωνία ως η πρώτη γυναίκα συμβολαιογράφος. Η κ. Ιωάννα Παπαδοπετράκη Στεφανάκη Και η Δήμητρα καμάρωνε.

Ο θάνατος έφερε λύτρωση στα δεινά της 5 Ιουλίου του 1993. Κι ο τοπικός τύπος με τις πιο σημαντικές υπογραφές αποχαιρέτησε τη σημαντική αυτή Ρεθεμνιώτισσα, που έγραψε ιστορία και στον αγώνα και στα έργα της ειρήνης. Και που αξίζει να την αναφέρουμε με σεβασμό και περηφάνια ευγνωμονώντας για τη μεγάλη της προσφορά στον αγώνα, στην τοπική οικονομία, στον άνθρωπο. Μια γυναίκα που με τις καταπληκτικές ιστορίες της γήτευε τις δίσεκτες στιγμές και κατάφερνε ν’ ανθίζει το χαμόγελο ακόμα κι όταν οι καιροί έκαναν τα πάντα να το αφανίσουν. Μια γυναίκα που αξίζει να τη θυμόμαστε πάντα και να την τιμούμε όπως της άξιζε.

Πηγές: Από νεκρολογίες Γιάννη Δεληγιώργη, Νίκου Χατζηγιαννάκη και διάφορες άλλες αναφορές στον τοπικό τύπο