Ο Ζαχαρίας Δραμουντάνης που ο θάνατός του λύπησε βαθύτατα τους αμέτρητους φίλους του, άκουσε πολλούς επαίνους στη ζωή του. Ένας όμως τον ανέβαζε στα μεσούρανα και το έδειχνε. Η όποια φιλοφρόνηση είχε σχέση με τον ήρωα πατέρα του.
Ήταν πράγματι μια κορυφαία μορφή της Αντίστασης ο Ιωάννης Δραμουντάνης, ή Στεφανογιάννης. Και συνιστούμε θερμά μια βιογραφία του ήρωα, πληρέστατη σε στοιχεία και ιστορικά ντοκουμέντα, που υπογράφει ο εξαίρετος ιστορικός ερευνητής Γιώργος Καλογεράκης, διευθυντής του Δημοτικού Σχολείου Καστελλίου, και υπ. Δρ. Πανεπιστημίου Ιωαννίνων.
Κάποιοι θα ρωτήσουν με δικαιολογημένη απορία: Mα γιατί να πάρει διαστάσεις θρύλου το όνομα του Δραμουντάνη;; Πόσοι και πόσοι ήρωες και μάλιστα Ανωγειανοί δεν διέπρεψαν στο πεδίο της τιμής; Κι όμως ο Στεφανογιάννης ήταν μια ξεχωριστή περίπτωση γιατί είχε τον τρόπο να σπάει τα τείχη της προκατάληψης, να δημιουργεί πεδίο διαλόγου και συνεννόησης, να θυμίζει το μοναδικό στόχο κάθε αγώνα και τέλος δίδαξε πολλά με το θάνατό του. Ας κρατήσουμε όμως πρώτα μερικά βιογραφικά που μας δίνει ο Γιώργος Καλογεράκης για να φθάσουμε μετά στο χρονικό της θυσίας.
Απολάμβανε κύρος
Ο Ιωάννης Δραμουντάνης-Στεφανογιάννης γεννήθηκε στα Ανώγεια Μυλοποτάμου Ρεθύμνου το 1897. Οι γονείς του ήταν ο Στέφανος και η Ανεζίνα Δραμουντάνη, (το γένος Σμπώκου).
Σε ηλικία είκοσι ετών (1917) παίρνει μέρος στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο με τα Ελληνικά στρατεύματα που πολεμούσαν στο πλευρό της Αντάντ. Η θητεία του στο στράτευμα συνεχίζεται παίρνοντας μέρος στη Μικρασιατική εκστρατεία 1919-1922 και βιώνει τη Μικρασιατική καταστροφή. Σε ηλικία 33 ετών, το 1930, παντρεύεται την Χαρίκλεια Σταυρακάκη και αποκτά μαζί της έξι παιδιά.
Κτηνοτρόφος στο επάγγελμα ο Ιωάννης Δραμουντάνης απολάμβανε μεγάλο κύρος όχι μόνο από τους κατοίκους του χωριού ή της περιοχής Μυλοποτάμου αλλά και της ευρύτερης περιοχής του Ψηλορείτη όπως τα χωριά Κρουσώνας, Βορίζα, Καμάρες, Γέργερη κ.ά.
Η συμβολή του στην Αντίσταση
Η συμβολή στη μεγαλειώδη Αντίσταση του Κρητικού λαού τα χρόνια 1941-1944, του Αρχηγού Ανωγείων και Άνω Μυλοποτάμου Γιάννη Δραμουντάνη-Στεφανογιάννη, θα μπορούσε συνοπτικά να περιγραφεί ως εξής:
Λίγο πριν τη μεγαλειώδη μάχη της Κρήτης μαζί με άλλους συγχωριανούς του έκαναν απροσπέλαστο, (για ρίψη αλεξιπτωτιστών και προσγείωση αεροπλάνων) το Οροπέδιο της Νίδας, τοποθετώντας επί μέρες ογκόλιθους στην επιφάνειά του.
Αφού δεν έγινε κατορθωτή η ρίψη Γερμανών αλεξιπτωτιστών στη Νίδα, επικεφαλής ομάδος ενόπλων Ανωγειανών πήρε μέρος στη Μάχη της Κρήτης από την πρώτη ως την τελευταία ημέρα στην περιοχή Λατζιμά Ρεθύμνου.
Ο Γιάννης Δραμουντάνης-Στεφανογιάννης βοήθησε και πέτυχε την πρώτη επαφή του πλοιάρχου Πουλ με τον Αντώνη Γρηγοράκη-Σατανά τον Αύγουστο του 1941.
Μετά τη μάχη της Κρήτης ο Γιάννης Δραμουντάνης Στεφανογιάννης ήταν ένας από τους 32 συνολικά Κρήτες που επικήρυξαν οι Γερμανικές Αρχές Κατοχής και καθ’ όλη τη διάρκεια της τετράχρονης σκλαβιάς παρέμεινε επικηρυγμένος και από τους πλέον καταζητούμενους Κρητικούς.
Πήρε μέρος σε όλες τις συσκέψεις των Αρχηγών των ενόπλων Ανταρτικών ομάδων της Κρήτης (Καπετάνιων Μπαντουβά, Πετρακογιώργη, Σατανά) και προετοίμασαν από κοινού μαζί με τον επικεφαλής της Αγγλικής αποστολής Τομ Ταμπάμπιν τα πρώτα σαμποτάζ που διενεργήθηκαν σε ολόκληρη την κατεχόμενη Ευρώπη τον Ιούνιο του 1942 (σαμποτάζ Καστελλίου Πεδιάδος και Ηρακλείου, 7 και 13 Ιουνίου 1942).
Διατήρησε άσβεστη τη σπίθα και τη δίψα της λευτεριάς σε μια μεγάλη εδαφική περιφέρεια της κεντρικής Κρήτης (Άνω και Κάτω Μυλοπόταμος – Δυτικό Μαλεβύζι).
Το δυσκολότερο έτος της Κατοχής, το 1942, όταν οι αντάρτες που λημέριαζαν στα βουνά μετρούνταν στα δάχτυλα των χεριών, έδωσε καταφύγιο στις συμμαχικές αποστολές οι οποίες με τους σταθμούς ασυρμάτου που έφεραν στον τόπο μας διατήρησαν επαφή με το Στρατηγείο της Μέσης Ανατολής (τον ελεύθερο τότε κόσμο). Τα Ανωγειανά μητάτα, Κορακόπετρα, Μίθια, Πετροδολάκια ήταν τα ασφαλή καταφύγια των σταθμών ασυρμάτου και των Άγγλων Αξιωματικών Συνδέσμων Τομ Ταμπάμπιν, Ραλφ Στόκμπριτζ, Πάτρικ Λη Φέρμορ κ.ά.
Παρέμεινε αδούλωτος ο Ψηλορείτης, το μοναδικό ίσως ελεύθερο τμήμα του νησιού μας, βρίσκοντας εκεί καταφύγιο οι καταδιωκόμενοι από τους Γερμανούς Κρήτες αλλά και οι Άγγλοι στρατιώτες οι οποίοι δεν κατάφεραν να ακολουθήσουν τους συντρόφους τους μετά τη μάχη της Κρήτης. Το σπίτι του Στεφανογιάννη στα Ανώγεια ήταν το ασφαλές κρησφύγετο δεκάδων Κρητών πατριωτών που έπεφταν στη δυσμένεια των κατακτητών και από το σπίτι του Στεφανογιάννη ξεκινούσαν το μεγάλο ταξίδι για τα νότια παράλια και τη μεταφορά τους στην Αίγυπτο.
Άριστη συνεργασία με τις οργανώσεις
Ο Γιάννης Δραμουντάνης-Στεφανογιάννης ανέπτυξε άριστη συνεργασία με τον επικεφαλής της κατασκοπίας των νομών Ηρακλείου-Λασιθίου Γιώργο Δουνδουλάκη και στο σπίτι του στα Ανώγεια έγινε η αλλαγή της Αρχηγίας από το Γιώργο Δουνδουλάκη στο Μιχάλη Ακουμιανάκη την Άνοιξη του 1943.
Ο Γιάννης Δραμουντάνης-Στεφανογιάννης τέλος σφράγισε με το αίμα του τον αγώνα που έδωσε για τα πανανθρώπινα ιδανικά της Ελευθερίας της Δικαιοσύνης και της Ειρήνης, πέφτοντας νεκρός χτυπημένος πισώπλατα από τα φονικά βόλια των κατακτητών στις 13 Φεβρουαρίου 1944.
Όταν τον συνέλαβαν εκείνος ένα πράγμα είχε στο νου του. Μήπως η εκτέλεσή του πυροδοτήσει επεισόδια γιατί είναι σίγουρο ότι οι συγγενείς του δεν θα άφηναν το θάνατό του χωρίς να πάρουν το αίμα του πίσω.
Με την άκρη του ματιού του όπως δέσμιο τον οδηγούσαν στον τόπο της εκτέλεσης έβλεπε τους χωριανούς να παρακολουθούν σιωπηλοί αλλά σίγουρα μέσα τους έβραζαν. Με το θάρρος που τον διέκρινε ζήτησε από τον επικεφαλής του αποσπάσματος μια τελευταία χάρη. Να γίνει η εκτέλεση έξω από το χωριό και του εξήγησε τους φόβους του. Ο Γερμανός αξιωματικός πείστηκε. Ίσως και να αιφνιδιάστηκε από τη λεβεντιά του ομήρου του.
Κι ενώ έβγαιναν από το χωριό, ο Στεφανογιάννης πήρε τη μεγάλη απόφαση. Θα επιχειρούσε απόδραση. Κάποια στιγμή φάνηκε να τον ευνοούν οι συνθήκες. Έκανε καρδιά και προσπάθησε να διαφύγει από ένα χαράκι. Κι εκεί στο μεγάλο σάλτο, ενώ θύμιζε αετό με απλωμένες φτερούγες τον βρήκε ο θάνατος.
Άξιος γιος
Ο γιος του ήρωα Ζαχαρίας έτυχε να είναι παρών στη σύλληψη του πατέρα και να ζήσει τις δραματικές στιγμές της εκτέλεσης. Αυτά τα γεγονότα που έζησε σε τόσο τρυφερή ηλικία, επηρέασαν τη ζωή του και όρισαν τους ιδεολογικούς του προορισμούς. Παρέμεινε σταθερά στο δημοκρατικό χώρο και ήταν από τους συνεπέστερους αγωνιστές. Η στάση ζωής του και η συνέπειά του τον ανέβασε ψηλά στην εκτίμηση των πολιτικών αρχηγών και τον βλέπουμε δυο φορές υποψήφιο με την Ένωση Κέντρου στις εκλογές του 1974 και του 1977. Διετέλεσε διευθυντής της Εθνικής Τράπεζας αφήνοντας και στον επαγγελματικό του χώρο μνήμη αγαθή.
Ο Ζαχαρίας έδειξε τη λεβεντιά της ψυχής του, όταν η ζωή του έδωσε το πιο σκληρό χτύπημα για ένα γονιό. Το 2007 έχασε ένα γιο του, τον Αλέξη, σε τροχαίο κι αυτός ο θάνατος είχε συγκλονίσει την τοπική κοινωνία.
Με το Γιάννη που του έδωσε πολλές χαρές ακολουθώντας τα χνάρια του στον ιδεολογικό χώρο, και την Χαρίκλεια την κόρη του προσπάθησε να σταθεί ξανά αλλά το γεγονός τον είχε επηρεάσει όσο κι αν προσπαθούσε να το αντιμετωπίσει με την αξιοπρέπεια που τον διέκρινε.
Έφυγε στα 82 του χρόνια. Κι είναι βέβαιο ότι αν βρεθεί με τον κύρη του στην άλλη διάσταση εκείνος μόνο μια λέξη θα του πει. Ένα ευχαριστώ γιατί τίμησε τη γενιά του και τη θυσία του κάνοντας την ψυχή του να αγάλλεται από περηφάνια με το βίο και την πολιτεία του.
ΕΥΑ ΛΑΔΙΑ