ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΕΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΤΟΥ ΡΕΘΕΜΝΟΥ
Στα Σαράντα της
Γιάννη Μ. Δαλέντζα
Είναι η ώρα η πικρή. Η βαρύτερη ώρα στην πορεία του ανθρώπου. Ώρα
που το σήμαντρο της θλιβερά χτυπά σ ’ένα κάλεσμα, σε περισυλλογή,
σε μια δραματική ενατένιση του βίου. Ώρα που καλεί σε βαθύ
σκεπτικισμό για τα εγκόσμια, ύστερα συνεπαίρνει ένα καημό-
σπαραγμό και κλάμα. Είναι η ώρα που φεύγει από τη ζωή η πιο
πολύτιμη παρουσία η ΜΑΝΑ!
Γίνεται ένα δράμα όταν αναλογίζεσαι πως η δημιουργό της ζωής σου,
αφήνει τη ζωή. Οι επίγονοι δεν είναι μόνο για να θυμούνται, να πονούν,
να αναδακρυώνουν στη θύμηση και στο ανακύκλωμα της ζωντανής
παρουσίας της. Είναι ακόμα να έχουν την συναίσθηση πως είχαν μια
μάνα που έδωσε στο σπίτι της ζωή, πρεπειά, ευγένεια. Διάχυτο άρωμα
μελιτζουβωί οι στοργικές της φροντίδες διαποτίζουν το χώρο με τόση
συγκίνηση, με πικρή αναπόληση. Η ακτινοβολία της πλάτυνε έξω από
τον ευλογημένο οικογενειακό χώρο στην Κοινωνία- όπου πρόσφερε τη
βαθιά μόρφωση, την καλλιεργημένη διάνοια, τη ζεστή δημιουργική
διάθεση, και πολιτιστική, για το καλό του συνόλου.
Για τον πολύ κόσμο που ζούσε και τον ήθελε ν’ ανεβαίνει στα ψηλότερα
μορφωτικά επίπεδα. Αληθινός συνανθρωπισμός και πρωτοποριακή
συμβολή στην ανέλιξη της μικρής πολιτείας του Ρεθύμνου.
Βαριές αντηχήσεις της θολής τούρκικης σκλαβιάς όταν παιδούλα
αρχοντογεννημένη η ΒΑΡΒΑΡΑ ΚΑΝΑΚΑΚΗ –ΤΖΑΓΚΑΡΑΚΗ,
μοσχοθυγατέρα του δραστήριου και καλού εμπόρου του Ρεθέμνου και
κτηματία του αδελιανού, όπως είχε γίνει τ’ όνομα φίρμα εμπορική και
κοινωνική. Σαν τελείωσε το Γυμνάσιο ο διορατικός πατέρα θέλησε να
δώσει πλατύτερη μόρφωση στην πανέξυπνη και ωραιότατη θυγατέρα
του. Την έστειλε στην Αθήνα, στο μεγάλο ξακουστό Σχολείο –όπως ήταν
τότε- το Αρσάκειο. Φημισμένη σχολή και οι απόφοιτες κοπέλες
θεωρούνται προνομιούχες, πρώτη και αριστούχος αρσακειάδα η
Βαρβάρα Κανακάκη- Τζαγκαράκη, ένιωθε να ανάβει μέσα στης η
διδαχτική φλόγα, η προοδευτική μορφωτική παρόρμηση. Φωτισμένη
δασκάλα ήθελε να προσφέρει το φως της γνώσης , της διάνοιας και
τους ζωντανούς παλμούς της αγάπης στην κοινωνία του Ρεθέμνου. Ηταν
πολύ βαριές οι προλήψεις και οι καταπιεστηκές συνθήκες και πάνω στις
γυναίκες, ήταν αποφασιστική στην ψυχή της νεαρής Αρσακειάδας.
Χρειαζόταν ριζοσπαστική πρωτοβουλία και αγωνιστικό πνεύμα για την
καθοδήγηση της γενιάς εκείνης, να ξεφύγει από τις φεουδαλικές
επιδράσεις και να περάσει σιγά – σιγά σύμφωνα με τον ιστορικό
Ματερεαλισμό στην εξελικτική μορφωτική πορεία του Ρεθέμνου.
Πρώτη και άριστα καταρτισμένη η λεβέντισσα κόρη του Αδελιανού
Βαρβάρα. Συντροφεύτηκε στη ζωή από εξαίρετο, μορφωμένο και
ευγενικό άντρα από την ηρωική αντιστασιακή οικογένεια των
Μαμαλάκηδων. Βρήκε τον αντάξιο σύζυγο που μαζί του πρωτοστάτησε
σε κάθε προοδευτική κίνηση του καιρού.
Ο υφασματέμπορος Γιώργης ήταν χαρακτηριστική μορφή του
Ρεθέμνου. Γλυκομίλητος εξυπνότατος, δραστήριο, φιλοπρόοδος και με
πολύ αγάπη για κάθε τι που σύμβαλε στην εξέλιξη και άνοδο της
πολιτείας. Εκτιμήθηκε πολύ και τιμήθηκε επανειλημμένα από τους
Ρεθεμνιώτες σαν δημοτικός σύμβουλος. Σε πρωτοβουλία του Γιώργη
Μαμαλάκη οφείλεται το καταπράσινο στόλισμα των γύρω του
Ρεθέμνου λόφων. Κοντά του πάντα ξεχωριστή η γυναίκα ου στον
πολιτιστικό τομέα. Ιδρύτρια με πολλές αξιόλογες πρωτοπόρες γυναίκες,
πολιτιστικού και πνευματικού Σωματείου.
Ήταν η πνευματική οδηγήτρια του λυκείου. Διοργάνωνε διαλέξεις που
πάντα προλογούσε με ευφράδεια και το χαριτωμένο πνεύμα της.
Άπειρες φορές μιλούσε και η ίδια αγωνιζομένη να δώσει το φωτεινό της
πνεύμα στη μορφωτική αγωγή των συμπολιτών της . ολη η προσπάθεια
της Βαρβάρας Γ. Μαμαλάκη ήταν να μορφώσει να δώσει αφυπνιστικό
τράνταγμα στην ναρκωμένη από το τουρκικό αφιόνη εποχή. Μεσα της
μιλούσε η αριστούχος φωτισμένη δασκάλα. Παρορμούσε η διδαχή.
Ηθελε ν’ ανεβαίνει ο γενέθλιος τόπος σε υψηλότερες πνευματικές
κατακτήσεις. Αποζητούσε η ευγενική και λεπταίσθητη πνευματική
γυναίκα ν’απελευθερώνονται οι άνθρωποι από τ’ αρρωστάρικα ταμπού
και τις φθοροποιές προκαταλήψεις και τςι βλαβερές προλήψεις. Ο
τουρκικός σκοταδισμός είχε σωρέψει πολλή σκουριά στην ξακουσμένη
πολιτεία του Χορτάτση.
Εκδηλωνόταν ακόμα οι προσφορές της στην οργάνωση φιλολογικών
μνημόσυνων ευεργετών του Ρεθέμνου. Δίκια αναγνώριση και τιμή
στους ανθρώπους που προσέφεραν για τον καλό και την πρόοδο του
τόπου. Η ίδια ομιλήτρια με τη γνωστή δύναμη του πνεύματος της και
την απαράμιλλη γλαφυρότητα της πένας της επρόβαλλε στους
νεότερους μορφές δημιουργικές και θέματα επαγωγικά,
παραδειγματίζοντας και δίνοντας μάθημα ηθικοπνευματικό.
Η παραδοση η πνευματική και η εμπορική συνεχίζεται στα εξαιρετικά
παιδια της. Σε οποίον τομέα κοινωνικό η ευγένεια η καλοσύνη και η
αλληλεγγύη των παιδιών της Κώστα, Δημήτρη, Σήφη, Μαρίνου και της
Λιλίκας, εκδηλώνονται αφειδόλευτα και ζεστά. Ωραία κληρονομικά
στοιχεία καλών γονέων. Ο Σήφης και ο Μαρίνος στο υφασματεμπόριο
επρωτοπορησαν πάντοτε , ,με βασικά στοιχεία καλών γονέων. Ο Σήφης
και ο Μαρίνος στο υφαματεμπόριο επρωτοπόρησαν πάντοτε με βασικά
στοιχεία την καλλιτεχνική εκδήλωση και την προοδευτική προσπάθεια.
Δίνοντας στο σύνολο της οικονομική ζωής του Ρεθέμνου τον ξεχωριστό,
πολιτισμένο τόνο του προοδευτικού εμπορίου. Με έκδηλη την
ανθρωπιστική προσφορά τους βοηθώντες σιωπηρά ταπεινούς και
πονεμένους, ανακουφίζοντας τον ανθρώπινο πόνο. Εκεινο όμως που
βαθύτατα συγκινεί είναι η στοργική αφοσίωση του Μαρίνου Μαμαλάκη
στη Μητέρα του. Όταν κατέπεσε άρρωστη, μερονυχτίς από κοντά ο
Μαρίνος με αυταπάρνηση και αφοσίωση, η ολόζεστη καρδιά του
εκδήλωνε την στοργή στην αγαπημένη και δαλεχτή του μάνα. Ηταν ο
γιος που έμενε κοντά της όταν τ’ άλλα παιδιά ζούσαν μακριά αλλα
συγκλίνοντας τα στοργικά τους αισθήματα κοντά στην καλή τους μάνα.
Έκαμαν το χρέος τους οσο γίνεται καλύτερα. Η συναίσθηση αυτή
μεγάλη ευλογία στην πορεία της ζωής. Στην πνευματική ευλογία της
Κρήτης φωτεινό παράδειγμα ο πρωτογυιός του Γιώργη και της
Βαρβάρας Μαμαλάκη ο Κώστας. Αγαπημένος συμμαθητής με
αδιατάρακτη φιλία πενήντα χρόνων.
Διαλεχτός διανοητής και επιστήμονας ο γνωστός γλαφυρός λογοτέχνης
Κώστας Μαμαλάκης που χρόνια χάριζε τους ωραίους στοχασμούς του
με το φιλολογικό ψευδώνυμο Κώστας Αμάραντος. Πήρε τη λεπτότητα
του πνεύματος της ξεχωριστής μητέρας του και την μαχητικότητα του
πατέρα του. Συνεχίζει τις προσφορές του στο προοδευτικό πνεύμα της
Κρήτης. Αλλά εκδηλώνεται με πάθος θα έλεγα, η αισθαντική ψυχή του
Κώστα στον αλτρουιστικό τομέα. Μαζί με την εξαίρετη και έξοχης
μόρφωσης σύζυγό του, πρόεδρον του Πανελλαδικού Σωματείου
Ουρσουλίνων, και δραστήρια σε πολλά ανθρωπιστικά Σωματεία της
Αθήνας. Αποτελούν διακεκριμένες μορφές που τιμούν όχι μόνο οι απλοί
άνθρωποι που ευεργετούνται παντοιότροπα από τον ανθρωπισμό του
Κώστα και της Καίτης Μαμαλάκη, αλλά από εκλεκτούς ανθρώπους των
Γραμμάτων και της Τέχνης. Θαυμαστές προσωπικότητες που
εκφράζονται και με τη λεπτή θρησκευτικότητά Χριστιανικών χρονών
παλιών και μακρυσμένων.
Διανοητής εκλεκτός και αρίστης νομικής κατάρτισης ο Δημήτρης
Μαμαλάκης, ο φίλτατος Πρόεδρος Δικαστής. Πνεύμα καλλιεργημένο,
λεπτό. Μορφή πνευματική και πένα παλλομενη από λυρικές δονήσεις,
βαθύς ανθρώπινος στοχασμός χωρίς προκαταλήψεις και άγονες
προλήψεις, δίκαιος και υψηλόφρονας Δικαστής, εμπνέει εμπιστοσύνη
και κύρος. Τιμά την παραδοσιακή αρετή. Πνευματικά βλαστάρια στης
Ρεθεμνιώτικης παράδοσης ξεχωρίζουν με την ανωτερότητά τους και την
ψυχική ακτινοβολία τους.
Η Βαρβάρα Μαμαλάκη, πρωτοπόρος πνευματική γυναίκα του Ρεθύμνου
άφησε κληροδοσίες ωραίες. Οι νεότερες κοπέλες του τόπου μας πρέπει
να μαθαίνουν τις γυναίκες που αγωνίστηκαν και άνοιξαν τους δρόμους
της προόδου για την καλυτέρευση της ζωής . με στοργή και αγάπη στη
θαυμαστή γυναίκα, πονεσάρης, ο λογισμός σημειώνει τις λίγες τούτες
γραμμές σαν δίκαια αναγνώριση τιμής στην αείμνηστη Βαρβάρα Γ.
Μαμαλάκη.
Με πόση συγκίνηση θυμάμαι την συμπαράσταση της στον μεγάλο μου
καημό όταν έχασα την αξέχαστη μου Μάνα.
Τώρα εκεί στον Μυστηριακό Κόσμο του Θεού που βρίσκονται να μιλούν
– ίσως για μας- για τα παιδιά τους που πάντοτε με ευγνωμοσύνη θα
ραίνουν την άγια μνήμη τους με τα τριαντάφυλλά του στοχασμού.
Αθήνα, Ιουλιος 1973
Ι.Μ.Δ.
ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ : ΕΥΑ ΛΑΔΙΑ- ΓΙΩΡΓΟΣ ΛΙΝΟΞΥΛΑΚΗΣ
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΚΕΙΜΕΝΟΥ : ΝΕΛΛΗ ΛΑΔΙΑ