20/10/2007
ΟΦΕΙΛΟΜΕΝΟ ΧΡΕΟΣ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΕΙΑΣ ΤΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΓΙΑ ΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΗΣ ΡΩΣΙΚΗΣ ΚΑΤΟΧΗΣ
Οι δεσμοί συνεχίζονται με νέες κοινές δράσεις που στοχεύουν στην αναπτυξη και στην
πρόοδο
Αξιόλογη και η έκθεση ενθυμημάτων που λειτουργεί στον Αγιο Φραγκίσκο
Μια από τις σημαντικότερες ιστορικές περιόδους για το Ρέθυμνο , που σηματοδοτεί η
παρουσία των Ρώσων (1897-1909) φωτίζει το επιστημονικό συνέδριο που άρχισε χθες στην
αίθουσα της Περιηγητικής και ολοκληρώνεται αύριο.
Οι σαράντα δύο ανακοινώσεις προβάλλουν άγνωστα στοιχεία που γίνονται πλέον κτήμα
όσων συμμετέχουν στην επιστημονική αυτή συνάντηση
Για τη σπουδαιότητά της ο Σεβασμιότατος Μητροπολίτης Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου κ.κ.
Άνθιμος τόνισε στο χαιρετισμό του
ΟΦΕΙΛΟΜΕΝΟ ΧΡΕΟΣ
“Tα χρόνια της Ρωσικής Κατοχής του τόπου μας (1897-1909)υπήρξαν μια μεταβατική
περίοδος από τη μακρόχρονη δουλεία στον Τουρκικό ζυγό προς την Ένωση της Κρήτης με
την υπόλοιπη ελεύθερη Ελλάδα και χαρακτηρίζονται από μια ευδιάκριτη σ’ όλους σχεδόν
τους τομείς δημιουργικότητα ,για την οποία θα πρέπει να νοιώθομεν ευγνώμονες προς την
Αυτοκρατορική Ρωσία της εποχής εκείνης.
Η παρουσία των ομόδοξων Ρώσων ως εγγυήτριας Προστάτιδος Δυνάμεως στο Ρέθυμνο
υπήρξε κατά κοινή ομολογία ευεργετική ,όπως μαρτυρούν και τα πολλά και σπουδαία
έργα ,που συντελέστηκαν τότε. Και των ευεργεσιών αυτών δεν έμεινεν άμοιρη και η Τοπική
μας Εκκλησία , η τότε Επισκοπή Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου.,
Χρέος λοιπόν οφειλετικόν οδήγησε τη σκέψη μας στη διοργάνωση αυτού του Συνεδρίου και
χαιρόμαστε ιδιαίτερα τόσον επειδή και άλλοι φορείς ,όπως η Νοαμρχιακή Αυτοδιοίκηση ,
ο Δήμος Ρεθύμνης ,η Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη, η Ιστορική και Λαογραφική
Εταιρία ,εξαρχής αγκάλιασαν με ενδιαφέρον την πρωτοβουλία αυτή της Μητροπόλεώς
μας και συνέδραμαν με γενναιοδωρία ,ηθικά και υλικά ,την προσπάθεια υλοποιήσεως
της όσο και για το γεγονός ότι τόσοι καταξιωμένοι επιστήμονες ανταποκρίθηκαν πρόθυμα
στο προσκλητήριό μας και με τι ενδιαφέρουσες εισηγήσεις τους και τη συμετοχή τους στις
συζητήσεις θα συνεισφέρουν ουσιαστικά στην προαγωγή της σχετικής έρευνας.”
ΑΝΑΒΙΩΝΕΙ ΕΝΑ ΚΟΜΜΑΤΙ ΙΣΤΟΡΙΑΣ
Ο δήμαρχος Ρεθύμνου κ.Γιώργος Μαρινάκης στο χαιρετισμό του ανέφερε μεταξύ άλλων:
«Οι λαοί που ξεχνούν την Ιστορία τους είναι καταδικασμένοι να την ξαναζήσουν»..Με
γνώμονα αυτή τη σοφή ρήση, το Ρέθυμνο, με τη βοήθεια διακεκριμένων επιστημόνων που
συμμετέχουν στην επιστημονική συνάντηση που εγκαινιάζουμε σήμερα, αναβιώνει ένα
σημαντικό κομμάτι της ιστορίας του που αφορά τη ρωσική παρουσία στην πόλη μας κατά
την περίοδο 1897-1909.
Η ιστορία της πόλης μας έχει ως ένα σημαντικό βαθμό καθοριστεί από την συνύπαρξη των
κρητικών με άλλους λαούς, κατακτητικούς ως επί το πλείστον, για εκατοντάδες χρόνια.
Υπό αυτό το πρίσμα, η ρωσική παρουσία στο Ρέθυμνο, που εξαντλήθηκε ουσιαστικά σε
ένα χρονικό διάστημα 12 μόλις ετών, θα εντάσσονταν ιστορικά στις λιγότερο σημαντικές
περιόδους.
Όμως, δεν είναι ο χρόνος που δίνει αξία σε ένα γεγονός. Είναι οι κοινωνικοπολιτικές
συνθήκες που το περιβάλλουν, οι άνθρωποι και οι επιλογές τους που προσδιορίζουν
τις παραμέτρους του γεγονότος και τον αντίκτυπό του στην αιωνιότητα . Η περίοδος που
καλούμαστε σήμερα να μελετήσουμε και να γνωρίζουμε αποτέλεσε ιστορικό σταθμό αφού
σηματοδότησε την αφετηρία για την χαραυγή μιας νέας εποχής για ολόκληρη την Κρήτη.
Την εποχή της ανεξαρτησίας από το μακραίωνο τουρκικό ζυγό, την οργάνωση του νησιού
ως αυτόνομη πολιτεία με δικό της Σύνταγμα και δική της Κυβέρνηση, την ανάπτυξη σε
βασικούς τομείς όπως είναι η οικονομία, η παιδεία, οι υπηρεσίες κ.α. Δεν είναι τυχαίο,
εξάλλου, ότι παρά την έλλειψη επαρκών στοιχείων για την περίοδο που το Ρέθυμνο
τελούσε υπό την εποπτεία των Ρώσων, σε τούτο το Επιστημονικό Συνέδριο πλειάδα
επιστημόνων διαφόρων ειδικοτήτων θα αναφερθούν σε πλείστες πτυχές της συγκεκριμένης
περιόδου: διπλωματία, πολιτική διοίκηση, εμπόριο, τεχνικές επεμβάσεις ευπρεπισμού
της πόλης, πνευματική άνθηση στην οποία συνέβαλλε η παρουσία κι ενεργή δράση του
Παντελή Πρεβελάκη και την Καλλιρόης Παρέν Σιγανού, εκπαιδευτικές τομές και ίδρυση
πρώτου νηπιαγωγείου, απόπειρες ακτοπλοϊκής συγκοινωνίας , μνημεία και πολιτισμός.
Οι ιστορικές συγκυρίες, αφ’ενός και η επιθυμία Ρεθυμνίων και Ρώσων να προκόψει ο τόπος
αφετέρου, έθεσαν το Ρέθυμνο σε μία ικανοποιητική τροχιά της ανάπτυξης η οποία αν δεν
ανακόπτονταν τόσο βίαια από το 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο θα είχε θεαματικά αποτελέσματα.
Προσδοκούμε το Επιστημονικό Συνέδριο να φωτίσει τις άγνωστες ή λιγότερο γνωστές
πτυχές της ιστορικής αυτής περιόδου και να εμπνεύσει ιστορικούς μελετητές αλλά και
απλούς ανθρώπους που νοιάζονται για το παρελθόν του Ρεθύμνου να αναζητήσουν πηγές
γνώσης και να ανακαλύψουν στοιχεία που θα βοηθήσουν την ενδελεχή και αξιόπιστη
έρευνα της.
Ο Δήμος Ρεθύμνου θα είναι πάντοτε αρωγός τέτοιων πρωτοβουλιών που αναδεικνύουν την
ιστορία, την παράδοση και τον πολιτισμό του τόπου μας.
Είναι γνωστοί, εξάλλου, οι δεσμοί που συνδέουν την πόλη μας με το ρωσικό λαό. Ηδη,
έχουν εγκαινιαστεί κι έχουν εγκαθιδρυθεί σχέσεις συνεργασίας μας τόσο στον τομέα
του Πολιτισμού και των τεχνών όσο και στον Τουρισμό, το Εμπόριο και την Οικονομία.
Εκφράζουμε την πεποίθηση ότι στο μέλλον, η Ρώσικη παρουσία στο Ρέθυμνο θα
επικαιροποιηθεί μέσα από τη σταθερή και γόνιμη συνεργασία μας και η ιστορία θα
επαναληφθεί με άλλους βέβαια πρωταγωνιστές σε διαφορετικούς ρόλους , με μεγαλύτερη
διάρκεια και, ευχόμαστε, με πολύ θετικά αποτελέσματα.
Ευχαριστούμε θερμά τους εμπνευστές του Συνεδρίου, την Ιερά Μητρόπολη Ρεθύμνου, το
Πανεπιστήμιο Κρήτης, τη Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση και τη δημόσια Βιβλιοθήκη Ρεθύμνου
για την άψογη συνεργασία και την εξαιρετική διοργάνωση. Κυρίως ευχαριστούμε τους
εισηγητές, όλοι τους καταρτισμένοι επιστήμονες, άνθρωποι του πνεύματος και ενεργοί
πολίτες που μοιράζονται μαζί μας τη γνώση τους και αναβαθμίζουν το Ρέθυμνο με την
παρουσία τους και τη συμβολή τους στην πνευματική του καλλιέργεια. “
ΠΟΛΥΤΙΜΕΣ ΟΙ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΠΟ ΤΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΧΑΤΖΗΓΡΗΓΟΡΑΚΗ
Από τις εισηγήσεις που θα δημοσιεύσουμε εκτενέστερα αποσπάσματα στα επόμενα φύλλα
μας είναι αρκετά τα στοιχεία που προκαλούν το ενδιαφέρον.
Ιδιαίτερη αναφορά έγινε στο Γεώργιο Χατζηγρηγοράκη ,υποπρόξενο της Ρωσίας , ο οποίος
προσέφερε ανεκτίμητες υπηρεσίε στο Ρέθυμνο σε μια από τις πιο δύσκολες περιόδους της
πορείας του στο χρόνο. Σχετικό αφιέρωμα θα δημοσιεύουμε στο φύλλο της Τρίτης.
Ο καθηγητής κ. Δετοράκης έκανε μια εξαιρετική αναφορά στη μεγάλη αυτή μορρφή του
Ρεθύμνου που διάνθισαν και φωτεινές διαφάνειες ενώ εξίσου σημαντική ήταν η εισήγηση
του Διευθυντού της Δημόσιας Βιβλιοθήκης κ. Γιάννη Παπιομύτογλου που αναφέρθηκε στην
αλληλογραφία Χατζηγρηγοράκη και Δε Χιοστάκ.
Μέσα από τα Γράμματα αυτά αναδύεται η εικόνα μιας εποχής που το Ρέθυμνο μετά από
λίγους μήνες αναπτυξιακής πορείας συνέχιζε να αντιμετωπίζει προβλήματα ,για τα οποία
όμως δεν υπήρχε καμιά διέξοδος λύσεων.
ΤΟ ΣΗΜΕΡΙΝΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ
Οι εργασίες του συνεδρίου ,που τίμησε με την παρουσία του ο Αρχιεπίσκοπος Κρήτης κ.κ.
Ειρηναίος ,επαινώντας τόσο την ιδέα όσο και τους διοργανωτές συνεχίζονται σήμερα με το
ακόλουθο πρόγραμμα
Tέταρτη Συνεδρία: Oικονομία και Kοινωνία
Προεδρείο: Aντώνης Γ. Xουρδάκης – Στέλλα Aλυγιζάκη
10.00 Παναγιώτης Παρασκευάς: H οικονομία του Pεθύμνου κατά την περίοδο της ρωσικής
κατοχής (1897-1909)
10.20 Mανόλης Γ. Δρακάκης, Έμποροι στο Pέθυμνο την περίοδο της ρωσικής παρουσίας
10.40 Kλεάνθης Σιδηρόπουλος, Kυκλοφορία νομισμάτων την περίοδο της ρωσικής
παρουσίας στο Pέθυμνο
11.00 Άρης Xατζηδάκης, Tα τεχνικά έργα των Pώσων κατά την παραμονή τους στο Pέθυμνο
11.20 Bασίλης Σιμιτζής, Tο Pωσικό Tαχυδρομείο στο Pέθυμνο
11.40 Mάρκος Mαρινάκης, Tαχυδρομική και υπηρεσιακή αλληλογραφία την πρώτη περίοδο
της ρωσικής παρουσίας στο Pέθυμνο
12.00 Συζήτηση
12.20 Διάλειμμα.
Πέμπτη Συνεδρία: Oικονομία και Kοινωνία
Προεδρείο: Eλπινίκη Nικολουδάκη-Mανώλης Aνδρουλιδάκης
12.40 Eμμανουήλ Xαλκιαδάκης, H ρωσική παρουσία στο Pέθυμνο και ο ρόλος της στην
τήρηση της δημόσιας τάξης (1898-1909).
13.00 Mάνος Περάκης, Aπόπειρες για την καθιέρωση ακτοπλοϊκής συγκοινωνίας στα χρόνια
της Kρητικής Πολιτείας.
13.20 Στέλλα Aλιγιζάκη, Δημογραφικά στοιχεία σε σχέση με τις μετακινήσεις.
13.40 Στεφανία Aρχοντάκη, H σύσταση και οργάνωση των συλλόγων και σωματείων την
περίοδο 1897-1909 στο Pέθυμνο.
14.00 Συζήτηση.
Έκτη Συνεδρία: Θέματα Παιδείας και Kαθημερινής Zωής
Προεδρείο: Mανώλης Γ. Δρακάκης – Mάνος Περάκης
17.00 Aντώνης Γ. Xουρδάκης, Aπό τη μικροϊστορία της εκπαίδευσης: τα σχολικά τετράδια
της κόρης του Yποπρόξενου Γ.I. Xατζηγρηγοράκη, Σοφίας
17.20 Xάρης Στρατιδάκης, H ίδρυση και λειτουργία του Nηπιαγωγείου Mανουσάκη επί
ρωσικής παρουσίας στο Pέθυμνο (1899-1901 και 1906-1909)
17.40 Xάρης Παπαδάκης, O ευπρεπισμός και η αισθητική της πόλης του Pεθύμνου κατά την
περίοδο της ρωσικής παρουσίας.
18.00 Στέλιος Συμεωνίδης, H ψυχαγωγία στο Pέθυμνο την περίοδο της ρωσικής παρουσίας.
18.20 Eλπινίκη Nικολουδάκη-Σουρή, Mανόλης Δαφέρμος, Aγγελική Πολύζου και Σοφία
Tρούλη, Διερεύνηση της παρουσίας των Pώσων στο Pέθυμνο: Ψυχοπαιδαγωγικές
προσεγγίσεις ενός εκπαιδευτικού προγράμματος.
18.40 Mανώλης Aνδρουλιδάκης, H «παρουσία» των Pώσων στην «Πρώτη Λευτεριά» του
Παντελή Πρεβελάκη.
19.00 Συζήτηση
ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗ ΕΚΔΗΛΩΣΗ
19.20 Mουσική Eκδήλωση
Παλιά ρεθεμνιώτικα μουσικά ακούσματα και παλιοί ρεθεμνιώτικοι χοροί. Eπιμέλεια:
Mανώλης Παπυράκης
ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΚΑΙ ΤΕΧΝΗ
Η σημαντική αυτή επιστημονική συνάντηση θα ολοκληρωθεί αύριο Κυριακή με τις
παρακάτω θεματικές ενότητες
Έβδομη Συνεδρία: Eκκλησία και Tέχνη
Προεδρείο: Kώστας Γιαπιτσόγλου – Γιάννης Παπιομύτογλου
10.30 Mητροπολίτης Aνδρέας Nανάκης, Oι σχέσεις της Eκκλησίας της Kρήτης με τη Pωσία
10.50 Mιχάλης Tρούλης, H αντίδραση των Pώσων στη στάση ρεθυμνιωτών κληρικών στο
κίνημα του Θερίσου.
11.10 Aρχιμανδρίτης Άνθιμος Mαντζουράνης, Pωσικά κειμήλια στη Mητρόπολη Pεθύμνης
και Aυλοποτάμου.
11.30 Kωνσταντίνος M. Παπαδάκης, Pωσικά κειμήλια στους ιερούς ναούς της επαρχίας
Mυλοποτάμου.
11.50 Iωάννης Bολανάκης, Eκκλησιαστικά κειμήλια επί ρωσικής παρουσίας στην ενορία
Aποδούλου Aμαρίου.
12.10 Συζήτηση
12.30 Διάλειμμα
Όγδοη Συνεδρία: Eκκλησία και Tέχνη
Προεδρείο: Mιχαήλ Aνδριανάκης – Kλεάνθης Σιδηρόπουλος
12.50 Kώστας Γιαπιτσόγλου, O ναός του Aγίου Θεοδώρου του Tριχινά στο φρούριο
Φορτέτσας.
13.10 Γιώργος Σταματάκης, Φορητές εικόνες ρωσικής προέλευσης στον ιερό ναό Zωοδόχου
Πηγής Pουμελή.
13.30 Περίανδρος Eπιτροπάκης και Γεωργία Hλιάκη, Pωσικοί τάφοι και «ρωσικοί»
στρατώνες.
13.50 Δημήτρης Πανταζής, Tο πολωνικό νεκροταφείο.
Kαταληκτήρια Συνεδρία
14.10 Aπολογισμός των εργασιών του Συνεδρίου.
Το συνέδριο πλαισιώνεται από μια ενδιαφέρουσα έκθεση κειμηλίων που λειτουργεί στην
αίθουσα του Αγίου Φραγκίσκου.
Ρεπορτάζ Ελπίδα Αριστείδου -Εύα Λαδιά
Με μεγάλη προσέλευση άνοιξαν οι εργασίες του επιστημονικού συνεδρίου με θέμα τη
ρωσική παρουσία στο Ρέθυμνο (1897-1909)
Στο πλαίσιο του συνεδρίου πραγματοποιείται και έκθεση κειμηλίων και ενθυμημάτων της
εποχής στην αίθουσα του Αγίου Φραγκίσκουι
Μοναδικά εκθέματα που σώθηκαν την περίοδο 1897-1909 παρουσιάζονται στην αίθουσα
του Αγίου Φραγκίσκου
Τις άγνωστες πτυχές της περιόδου της ρωσικής παρουσίας επιχειρούν να φωτίσουν
διακεκριμένοι επιστήμονες στο πρώτο συνέδριο που πραγματοποιείται στην αίθουσα της
Περιηγητικής Λέσχης στο Ρέθυμνο