ΣΤΗΝ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ «ΡΕΘΕΜΝΙΩΤΙΚΑ ΝΕΑ»
Στον απόηχο της συναυλίας «Σπονδή στο Μεγαλώνυμο Αρκάδι»
Της ΕΥΑΣ ΛΑΔΙΑ
Από μια ηλικία και μετά κάθε άνθρωπος δικαιούται να κάνει δημόσια έναν απολογισμό. Ιδιαίτερα όσοι θέλησαν να υπηρετήσουν τα κοινά και τον πολιτισμό.
Για την ταπεινότητά μου η ενεργός πολιτιστική δράση είχε ένα και μοναδικό στόχο. Να αποκατασταθεί μέσα από ένα αντικείμενο που με κάλυπτε η ψυχική ισορροπία μετά από μια περιπέτεια που έζησα επτά ολόκληρα χρόνια. Ο λόγος που καταθέτω αυτές τις σκέψεις είναι η ανάγκη να εκφράσω δημόσια ένα τεράστιο Ευχαριστώ στους υπαίτιους μιας ανεπανάληπτης εμπειρίας που μου επέτρεψε για πρώτη φορά να χαρώ κι εγώ από ένα πολιτιστικό γεγονός.
Από το 1988 που ξεκίνησα δειλά από το Αναγεννησιακό Φεστιβάλ μέχρι την ενεργότερη συμμετοχή στην οργάνωση της «Παιδικής Άνοιξης», της Συμφωνικής Ορχήστρας υπηρετώντας το όνειρο του Μπάμπη Πραματευτάκη, των εκδηλώσεων τύπου, του Παιδικού Πολιτιστικού Κέντρου κ.α. δεν γνώρισα παρά πίκρες, ταπεινώσεις, αδικίες, συμπεριφορές ανάρμοστες για δημόσια πρόσωπα. Όποιος είχε εφήμερη παντοδυναμία, θυμόταν να με «εκδικηθεί» σ’ αυτό που πονούσα για κάποιο δημοσίευμά μου που τον «στενοχώρησε» ή κάποια αναφορά σε εκπομπή μου που έλεγχε κάποια «αδυναμία» του. Η μοίρα του δημοσιογράφου θα πείτε και θα το δεχτώ.
Έτσι έζησα φρικτές μέρες όταν πολλές πιστώσεις, για εκδηλώσεις που οργάνωνα άλλαζαν χέρι μέχρι να φτάσουν στον προορισμό τους, με αποτέλεσμα όπως ήταν φυσικό να ζητούν από μένα που είχα την ευθύνη της διοργάνωσης τα «ρέστα» οι δικαιούχοι. Ποτέ δεν κάθισα στο εδώλιο εξαιτίας αδικήματος που διέπραξα η ίδια (38 χρόνια ολόκληρα στη δημοσιογραφία) αλλά πολλάκις πέρασα την πύλη του Ναού της Θέμιδος εξαιτίας άλλων που είχαν μεν αξιώματα χωρίς αίσθηση ευθύνης, συνέπειας και αιδούς.
Οι περιπέτειες και οι μικρότητες ωστόσο δεν στάθηκαν αρκετές για να αναιρέσω τις απόψεις μου για την τέχνη και τον πολιτισμό. Επειδή ακριβώς ήταν «ανάσα» ψυχής για μένα. Μου αρκούσε η δικαίωση μέσα στο χρόνο, η μεταμέλεια εκείνων που με πλήγωσαν για να στηρίξουν δικούς τους κύκλους και με θλίψη έβλεπα την τιμωρία όσων ξεπέρασαν το μέτρο συκοφαντώντας, έτσι όπως ήθελε ο δίκαιος Κριτής.
Το συμφωνικό έργο «Σπονδή στο μεγαλώνυμο Αρκάδι» είναι η αφορμή του σημερινού μου «παραληρήματος». Γιατί πέρα από μια ύψιστη καλλιτεχνική δωρεά αποτελεί κι ένα δίδαγμα για τις τοπικές αρχές του μέλλοντος.
Το περίεργο μάλιστα είναι ότι οι περισσότεροι από τους παράγοντες που με τη συμπεριφορά τους με στήριζαν όλα τα χρόνια της θύελλας συμμετείχαν στη διοργάνωση. Η σημερινή αντινομάρχης κ. Μαρία Λιονή που σε μια επίσημη εκδήλωση, πάλι Αρκαδίου, όταν είχαμε φέρει ηθοποιούς από την Αθήνα, μόλις είδε πως δεν είχε φτάσει η πίστωση, δανείστηκε η ίδια και πλήρωσε τους συντελεστές.
Ο κ. Βαγγέλης Στεφανάκης. Όσο υπηρετούσε τον Πολιτισμό με εκδηλώσεις επιπέδου στο Δήμο, ουδέποτε μας έφερε σε δύσκολη θέση έστω κι αν επρόκειτο να βάλει χρήματα από την τσέπη του.
Ο δήμαρχος κ. Γιώργος Μαρινάκης. Από τα έδρανα της αντιπολίτευσης του Δήμου ακόμα πάντα με προστάτευε με τις παρεμβάσεις του που μπορεί μεν να μη με κάλυπταν απόλυτα αλλά σήμερα διαπιστώνω πόσο ουσιαστικά με βοήθησαν να ξεπεράσω υφάλους και σκοπέλους εν τη αφελεία μου και την ανόητη πεποίθησή μου ότι ο κόσμος είναι αγγελικά πλασμένος.
Δίδαγμα φιλοπατρίας
Και φτάνουμε στην εκδήλωση του Σαββάτου. Ο Σεβασμιότατος Μητροπολίτης μας κ.κ. Ευγένιος σε ρόλο συντονιστή, μας έδωσε ένα παράδειγμα πόσο μπορεί να ωφελήσει μια πόλη και μάλιστα μια τόσο παρεξηγημένη πόλη, η αρμονική συνεργασία Μητρόπολης, Περιφερειακής Ενότητας και Δήμου.
Από την πρώτη σύσκεψη, μέχρι τη μέρα της εκδήλωσης, δεν άφησε άνθρωπο να πάρει ανάσα προκειμένου το Ρέθυμνο να είναι «ασπροπρόσωπο» απέναντι στους επισκέπτες τους. Και ποιοι ήταν αυτοί;
Καλλιτέχνες διεθνούς φήμης
Ο εκλεκτός μαέστρος κ. Γιώργος Αραβίδης, που δέθηκε με το Ρέθυμνο από χρόνια τώρα. Αξέχαστες οι συμμετοχές του στο Αναγεννησιακό Φεστιβάλ και όπως αποδείχτηκε ο ιδανικότερος για να διευθύνει και να αναδείξει στο μεγαλείο τους τα εμπνευσμένα έργα του Μπάμπη Πραματευτάκη.
Οι συνεργάτες του που συνθέτουν την Αθηναϊκή Συμφωνιέτα είναι άνθρωποι που αγαπούν με πάθος τη μουσική και θεωρούν περισσότερο λειτούργημα τη συμμετοχή τους σε εκδηλώσεις όπως αυτή για το Αρκάδι.
Η χορωδία του συλλόγου των υπαλλήλων της Τραπέζης της Ελλάδος με τον εξαίρετο διευθυντή της μαέστρο και συνθέτη κ. Κώστα Ευαγγελάτο. Καλλιτέχνες επιπέδου όπως θα διαπίστωσαν όσοι παρακολούθησαν την συναυλία. Ένα μουσικό σύνολο που αποδείχτηκε αντάξιο της φήμης του και που μας δημιούργησε πρόσθετη ευθύνη εξαιτίας της συμμετοχής του στην εκδήλωση με δικές του δαπάνες.
Μια τόσο σημαντική ορχήστρα και μια χορωδία με τόσες διεθνείς συμμετοχές έπρεπε να ενισχυθεί με ανάλογους συντελεστές. Και το Ρέθυμνο έδωσε την καλύτερη ομάδα του καλλιτεχνικού του δυναμικού που αποτελούσαν.
Ο Αντώνης Μαυράκης, που συμμετείχε αφιλοκερδώς όπως πάντα. Θα πρέπει να σημειώσουμε ότι αυτός ήταν και επιλογή του κ. Αραβίδη που τρέφει ιδιαίτερη εκτίμηση στο ήθος και το ταλέντο του συμπολίτη μας καλλιτέχνη. Και τον θέλει πάντα στην ορχήστρα που διευθύνει. Γι’ αυτό είχαμε την ευκαιρία να τον απολαύσουμε ξανά μετά το τόσο επιτυχημένο ρεσιτάλ της Μαρίας Λαντζουράκη στο πλαίσιο του Αναγεννησιακού Φεστιβάλ που παρακολουθήσαμε προ καιρού.
Ο Ρωμανός Σκουμπουρδής με τόσο αξιόλογες σπουδές κατάφερε ακόμα μια φορά να μας πείσει ότι ακολουθεί μια ανοδική πορεία στο χώρο του κλασικού τραγουδιού με λαμπρές προοπτικές να διαπρέψει και στο εξωτερικό.
Ο Νίκος Μαρκαντώνης. Αυτός ο σπουδαίος συμπολίτης από τα πιο δημιουργικά στελέχη της πολιτιστικής κίνησης, ερμήνευσε ιδανικά το δικό του μέρος. Η φωνή του θυμίζει πια μαρουβά γλυκόπιοτο με τη γοητεία της ωριμότητας που ξεδιπλώνει όλο τον υπέροχο ψυχισμό του και το ταλέντο του.
Η Φερενίκη Βαλαρή που κατέπληξε και πάλι με την εκφραστική της ερμηνεία -μοναδική όπως πάντα- και η Μαριέλλα Βιτώρου με την εξαίρετη σκηνική της παρουσία και το μεγάλο της ταλέντο που τη βοηθά να αναδεικνύει ακόμα και ένα μικρό μουσικό μέτρο που θα κληθεί να τραγουδήσει.
Μαζί τους και το «βαρύ πυροβολικό» της κρητικής παράδοσης Νίκος Γαβαλάς, ο πολυτάλαντος δάσκαλος και ο Αντώνης Κατικάκης. Δυο υπέροχες πραγματικά φωνές.
Μια χαριτωμένη παρουσίαση συμπλήρωσε το τιμ των εκλεκτών. Ήταν η μικρή αλλά πολλά υποσχόμενη στην τέχνη Μπάρμπαρα Λιονή που μας συγκίνησε.
Για τον κ. Τάσο Κόλλια τι να πούμε περισσότερο; Αναφέρουν γι’ αυτόν οι τόσες μνήμες των μαθητών του που τους δίδαξε πρώτα πολιτιστική παιδεία. Και γέμισε τη σχολική τους ζωή με ξεχωριστές εκδηλώσεις.
Ο κ. Βαγγέλης Στεφανάκης είναι γνωστός πια και για καλλιτεχνικές του ενασχολήσεις. Μερικοί όταν δεν τον βλέπουν πιστεύουν ότι ακούνε Μάνο Κατράκη. Οι παλιοί Ρεθεμνιώτες τον συγκρίνουν με τον Πέτρο Σκουλούδη. Σημασία έχει ότι στη συναισθηματική φόρτιση του κοινού που παρακολουθούσε τη συναυλία συνέβαλε τα μέγιστα η μνημειώδης απαγγελία του.
Μια μοναδική εμπειρία
Η βραδιά άφησε άριστες εντυπώσεις στο κοινό αλλά έμεινε αξέχαστη και στους επισκέπτες μας που ζούσαν μια φιλοξενία που ούτε περίμεναν.
Τόσο ο Σεβασμιότατος όσο και η κ. Λιονή αλλά και ο κ. Μαρινάκης αρίστευσαν και στο θέμα αυτό. Αλλά προς τιμήν τους δεν ξέχασαν να αναφέρουν τους συνεργάτες τους που μόχθησαν για τη δημιουργία της εικόνας που δώσαμε και ανέβασαν το Ρέθυμνο μεσούρανα.
Ο Γενικός Αρχιερατικός Επίτροπος π. Νικόλαος Νικηφόρος έδειξε τι σημαίνει και καλή παρέα όταν μιλούν οι καρδιές κι ενώνουν τους ανθρώπους όσο άγνωστοι κι αν είναι στην αρχή. Δεν ησύχασε λεπτό. Δεν άφησε να ξεφύγει ούτε η λεπτομέρεια. Έτσι και η εκδρομή στο Αρκάδι έμεινε αξέχαστη σε όλους χάρις και στην ξενάγηση του κ. Μάνου Παντελιδάκη που ομολογούμε μας άφησε άφωνους κι ας πιστεύουμε πως ξέρουμε αρκετά για το Αρκάδι.
Ο κ. Σταύρος Παλτατσίδης για μια ακόμα φορά τίμησε την εμπιστοσύνη της κας Λιονή φέροντας σε πέρας την αποστολή του κι ας ήταν σε βάρος του χρόνου του και πάνω από τα καθήκοντά του. Μας θύμισε εν πολλοίς τον κ. Αντώνη Χαραλαμπάκη που τίμησε τη θέση του στη διεύθυνση πολιτισμού πριν γίνει δήμαρχος.
Πολλοί αναρωτήθηκαν πως εξασφαλίστηκε η άριστη φιλοξενία των επισκεπτών. Δεν ήξεραν βέβαια ότι ασχολήθηκε γι’ αυτό η κ. Πέπη Μπιρλιράκη. Κι όπου ασχολείται η κ. Πέπη Μπιρλιράκη είναι φυσικό να γίνονται θαύματα. Ακόμα και με μικροπροβλήματα υγείας πάλι τα κατάφερε να μας εντυπωσιάσει. Ας είναι όμως καλά και η Μαίρη Κοτσίφη που συνεπής πάντα αποδεικνύεται πολύτιμη βοηθός.
Το δικό μου ρεπορτάζ
Αυτά που καταθέσαμε αποτελούν το δικό μας ρεπορτάζ για την εκδήλωση. Είχαμε ανάγκη να τα καταθέσουμε επειδή για πρώτη φορά ζήσαμε από κοντά τη συνέπεια που ομολογούμε σπάνια συναντήσαμε όλα αυτά τα χρόνια της πολιτιστικής μας δράσης. Για πρώτη φορά είδαμε έναν Επίσκοπο να βροντοφωνάζει με έργα τι σημαίνει Ρέθυμνο, και με την Περιφερειακή Ενότητα και το Δήμο μας να προκαλεί τόσο θαυμασμό σε ανθρώπους «χορτασμένους» από εμπειρίες και τιμές. Προς τιμήν των τοπικών αρχών μας, ο επιφανής διευθυντής της χορωδίας κ. Κώστας Ευαγγελάτος δεν δίστασε να δηλώσει πως είχε χρόνια να ζήσει τέτοια φιλοξενία και μαζί με τους άλλους επισκέπτες μας να μας μακαρίσει για την ηγεσία μας σε κάθε τομέα διοίκησης. Ήταν δυνατόν λοιπόν να μην κάνουμε και τη δική μας αναφορά μετά από όλα όσα ζήσαμε καταθέτοντας την περηφάνια αλλά και την ευγνωμοσύνη μας για την ύψιστη αυτή δωρεά;
ΣΤΗΝ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ «ΚΡΗΤΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ»
Κέρδισε το κοινό το συμφωνικό ποίημα του Μπάμπη Πραματευτάκη
«Σπονδή στο μεγαλώνυμο Αρκάδι»
Εντυπωσίασε και η μικτή χορωδία των υπαλλήλων της Τραπέζης Ελλάδος
Σε ένα ακόμα εμπνευσμένο έργο του ο Μπάμπης Πραματευτάκης έκλεισε όλο το δέος της ανθρωπότητας για το συγκλονιστικό χρονικό της Αρκαδικής Εθελοθυσίας και δημιούργησε τη « Σπονδή στο μεγαλώνυμο Αρκάδι».
Πρόκειται για ένα συμφωνικό ποίημα υψηλών καλλιτεχνικών αναζητήσεων με λιμπρέτο που υπογράφει η Εύα Λαδιά. Η καλή συνάδελφος ακολουθώντας την έμπνευση του συνθέτη πρόσθεσε στη δική της ποίηση τα πιο χαρακτηριστικά σημεία από κλασικά έργα του Ιωάννη Πολέμη, του Παντελή Πρεβελάκη , του Κώστα Απανωμεριτάκη και του Μιχάλη Καυκαλά και σύνθεσε ένα κείμενο με την απόλυτη πληρότητα των ιστορικών γεγονότων αλλά και της μεγάλης στιγμής που σημάδεψε τη διεθνή ιστορία Δεν έλειψε ούτε το επικό αλλά ούτε και το λυρικό στοιχείο του δράματος.
Με μια ανάλυση του έργου από κείμενο του πανεπιστημιακού Τηλέμαχου Μουδατσάκη , ξεκίνησε η εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε το βράδυ του Σαββάτου στην αίθουσα ΠΑΝΤΕΛΗΣ ΠΡΕΒΕΛΑΚΗΣ Το κείμενο διάβασε ο κ. Βαγγέλης Στεφανάκης λόγω αδυναμίας του κ. Μουδατσάκη να παραστεί.
Ο επιφανής θεατρολόγος, σκηνοθέτης και συγγραφέας αναφέρει για το έργο και τα εξής:
«Το Αρκάδι είναι ένα από τα διαχρονικά προπύργια-σύμβολα της Ευρωπαϊκής Ιστορίας που έχει εμπνεύσει και εξακολουθεί να εμπνέει όχι μόνο το πατριωτικό αίσθημα του κόσμου αλλά και των καλλιτεχνών που έρχονται να τιμήσουν με τη σπονδή τους τη θυσία, την αυταπάρνηση το αίμα-που είναι η πεμπτουσία του δωρήματος της ζωής-το αίμα που έδωσαν οι πρόγονοί μας για τη διάσωση του ιδεώδους της ελευθερίας και της υπερήφανης επιβίωσης σ΄ ένα κόσμο θύμα της απληστίας του ανθρώπου ,που ακόμη και σήμερα παραμένει αμαθής και αδίδακτος εμπρός στον κίνδυνο του θανάτου του πλανήτη ,με την αδηφάγο δημιουργία των έξυπνων όπλων.
Στο Αρκάδι ο Γιαμπουδάκης χρησιμοποίησε ένα όπλο ευφυές την πυρίτιδα ,ένα όπλο ηθικώς ευφυές ,ένα όπλο ιερώς ευφυές , ένα όπλο δοξαστικό. όπλο παραδομένο από τη θεία οικονομία στην ανθρώπινη τόλμη .Έτσι αν το κανόνι του Τούρκου παραδόθηκε στην φυσική οξείδωση , αν η τεχνολογία του ξεπεράστηκε, το όπλο του Γιαμπουδάκη ,του ηγουμένου Γαβριήλ ,παραμένει σύγχρονο ,ανυπέρβλητο σε ήθος ,ιερό πάθος ,ιδεολογική ετοιμότητα –όπλο απροσμάχητο στους αιώνες.
Αυτό το γνωρίζει καλά, το έχει βιώσει ο Μπάμπης Πραματευτάκης και το αναδείχνει μέσα από τη ζέουσα σε μουσική σπονδή του Το έργο είναι δομημένο σε πέντε μέρη.
Στο Α’ ΜΕΡΟΣ : Τα προσκύνημα ο συνθέτης αρχίζει με τα χερουβικό ύμνο « Του δείπνου σου του μυστικού» δίνοντας εξαρχής το στίγμα της ταπείνωσης, της γονυκλινής ικεσίας ,στην παντοδύναμη κυριότητα του Σύμπαντος .Ένα μήνυμα φιλότητος στον Υιό του Θεού ,αφού σ’ αυτόν θα εμπιστευθεί τον μυστηριακό του λόγο «ου μη γαρ τοίς εχθροίς Σου το μυστήριον είπω».
Στο ίδιο μέρος η alto θα επιμείνει με ένα σφικτό μήνυμα, μουσική ακαταμάχητη φράση «τα κλαίγω που τα χάνω κι ας γνωρίζω πως ο χαμός τους είναι η ανάστασή τους».
Ακολουθεί στο ίδιο πρώτο μέρος η επίκληση του Ι.Πολέμη, σήμερα στους ακροατές του σκηνικού μουσικού ποιήματος του συνθέτη:
«Μπρος στο κουρέλι σκύψετε με δακρυσμένα μάτια» καλεί ο Ι Πολέμης ιδεατά κραδαίνοντας την ιστορική σημαία!!!
Στο Β’ Μέρος ο Μπάμπης Πραματευτάκης οδηγώντας τη λιμπρετίστα Εύα Λαδιά παρουσιάζει σε διεθνή πρωτοτυπία τα ΚΥΠΑΡΙΣΣΙ ,που ακόμη και σήμερα εξουσιάζει την όψη εμπρός στο μνημείο ,υπερήφανο αλλά και διηνεκώς πένθιμο δέντρο ,δέντρο που το ίδιο «δείχνει» στον ουρανό και προσεύχεται , το ΚΥΠΑΡΙΣΣΙ που οδηγεί τον ουλαμό των ευλαβών προσκυνητών στο ιερό τέμενος.
Το ίδιο ΚΥΠΑΡΙΣΣΙ, στο μουσικό του κομμό, παραληρώντας θα μας πει « Η μάνητα του Σουλτάνου έπεσε βαριά στο νησί- ο Μουσταφά Πασάς αψύς ανέλαβε να καταπνίξει τους επαναστάτες».
Σταθμός στο ίδιο μέρος ο μονόλογος του ηγουμένου Γαβριήλ με το «Κύριε ελέησον» και η προσευχή του ψάλτη « βία μεγίστη Κύριε , το λογισμό θολώνει , τη φώτισή σου αποζητώ κι είναι βαρύ φορτίο».
Στο Γ΄ Μέρος ο συνθέτης περνά θριαμβικά στο δραματικό χρονικό : ενώ οι πιστοί προσεύχονται και ιδεατά είναι παρόντες οι ταξιάρχες με το απολυτίκιο «Των ουρανίων στρατιών Αρχιστράτηγοι- δυσωπούμεν υμάς ημείς οι ανάξιοι», λεφούσι από αλλόθρησκους Τούρκους καταδράμει στο μοναστήρι από το λόφο του Κορέ!
Στο ίδιο μέρος ο βαρύτονος στο ρόλο του ηγουμένου Γαβριήλ θα καλέσει : «Απάνω τους γενναίοι μου δεν είμαστε μονάχοι –η Παναγιά στο πλάι μας τα όπλα ευλογεί».
Στο ίδιο μέρος επίσης αφηγητής θα αναδείξει την κρίσιμη απόφαση για το τέλος « αλλάξανε λόγια βαριά, σκέφτηκαν να σκοτώσουν τα γυναικόπαιδα προτού πέσουν σε Τούρκων χέρια…» ενώ ο ψάλτης θα ικετεύσει την μετάθεση της οργής του Κυρίου:Ελέησον μας Κύριε!
Ο μονωδός θα κλείσει με ριζίτικο το Γ΄ μέρος σε στίχους Κ. Απανωμεριτάκη, με όλα τα κακά μηνύματα που τα διαβάζει με τη διαίσθηση ο ηγούμενος.
Στο Δ΄ ΜΕΡΟΣ ο συνθέτης αναδείχνει το ιστορικό δραματικό συμβάν Είναι η κραυγή του Ηφαιστείου Εδώ καταφθάνει τα κανόνι , η μπουμπάρδα ,αυτό θα καταλύσει την αντίσταση και θα φέρει τα τέλος.
Εδώ θα εμφανιστούν οι πρωταγωνιστές της επανάστασης όσοι συμφωνούσαν ή διαφωνούσαν οι μεν με τους δε για την επιμονή της μονής ως επαναστατικού κέντρου Ο ΑΔΑΜ ΠΑΠΑΔΑΚΗΣ, Ο ΚΟΡΩΝΑΙΟΣ , Ο ΜΑΡΟΥΛΙΑΝΟΣ ΠΑΠΑΣ κ.α.
Κυριαρχούν οι βολές ,η μπουμπάρδα έχει τον ολέθριο λόγο ,ο «Υμνος στο Αρκάδι» του Μιχάλη Καυκαλά.
Το έργο του Μπάμπη Πραματευτάκη , που στα πέντε προηγούμενα μέρη διέπρεψε σε μουσικό οιστρήλατο ηρωισμό, θα κλείσει στο Ε΄ ΜΕΡΟΣ μ΄ένα εφύμνιο για τους ήρωες.
«Δεύτε πάντες υμνήσωμεν Αρκαδίου Κοίμησιν, πορφυρά παρακαταθήκη, εις Κιβωτόν έθνους αγλάισμα εθνομαρτύρων και έπαινος».
Το έργο παρουσίασε η Μικτή Χορωδία του Συλλόγου Υπαλλήλων της Τραπέζης Ελλάδος , με διδασκαλία του διευθυντή της και συνθέτη Κώστα Ευαγγελάτου με την υποστήριξη της Αθηναϊκής Συμφωνιέτας υπό τη διεύθυνση του Γιώργου Αραβίδη που αναδεικνύει τα τελευταία χρόνια με τον ιδανικότερο τρόπο τα έργα του Μπάμπη Πραματευτάκη.
Σολίστ ήταν ο Νίκος Μαρκαντώνης, ο Ρωμανός Σκουμπουρδής, η Φερενίκη Βαλαρή , η Μαριέλλα Βιτώρου , η Μπάρμπαρα Λιονή, ο Νίκος Γαβαλάς και ο Αντώνης Κατικάκης.
Ήταν όλοι εξαιρετικοί έτσι ώστε να αποτελεί καλλιτεχνικό γεγονός η παρουσίαση του έργου αλλά η χορωδία άφησε τις πιο ζωντανές εντυπώσεις Ανέδειξε στο έπακρο τα δυνατά σημεία του έργου ενώ στα αποσπάσματα από την εκκλησιαστική υμνωδία είχες την αίσθηση ότι αποδίδονται από αγγελικές φωνές.
Ο Τάσος Κόλλιας και ο Βαγγέλης Στεφανάκης με συγκλονιστικές απαγγελίες και αφήγηση απέδωσαν τα μέρη του έργου.
Σε ορισμένα σημεία μάλιστα, διαίτερα εκεί που λαμβάνουν οι αγωνιστές τη μοιραία απόφαση, ο κ. Στεφανάκης προκάλεσε ρίγη συγκίνησης στο ακροατήριο εμπνεόμενος από το λόγο και τη μουσική.
Στο τέλος της συναυλίας το κοινό αποθέωσε τους συντελεστές.
Ο Σεβασμιότατος Μητροπολίτης κ.κ. Ευγένιος συγχαίροντας για το αποτέλεσμα δεν παρέλειψε να τονίσει τη σημασία να συνεργάζεται η Εκκλησία με τους φορείς της τοπικής αυτοδιοίκησης για την πολιτιστική αναβάθμιση που χρειάζεται ένας τόπος για να διακρίνεται.
Τους συντελεστές χαιρέτισε και ο δήμαρχος κ. Γιώργος Μαρινάκης εκφράζοντας την ικανοποίησή του για την σύμπραξη ντόπιων δημιουργών με τόσο σημαντικά μουσικά σύνολα όπως η αθηναϊκή συμφωνιέτα και η χορωδία του συλλόγου υπαλλήλων της Τραπέζης της Ελλάδος.
Την εκδήλωση τίμησαν με την παρουσία τους ο Σεβασμιότατος Μητροπολίτης κ.κ. Ευγένιος, ο δήμαρχος κ. Γιώργος Μαρινάκης, ο αντιπρύτανης κ. Κώστας Σπανουδάκης, ο επίτιμος αρχηγός ΓΕΕΘΑ κ. Μανούσος Παραγιουδάκης και άλλοι εκπρόσωποι αρχών και φορέων.
ΚΡΙΤΙΚΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΣΥΝΑΥΛΙΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΩΣΤΗ ΗΛ. ΠΑΠΑΔΑΚΗ
Από το ιστολόγιό του ΡΕΘΕΜΝΙΩΤΙΚΕΣ ΑΝΑΔΡΟΜΕΣ
Ήταν μια σπάνια προσφορά για τα Γράμματα, την Τέχνη και τον μουσικό πολιτισμό του Ρεθύμνου η βραδιά αφιέρωμα στο Αρκάδι, το Σάββατο 11 Νοεμβρίου 2017, στην αίθουσα «Παντελής Πρεβελάκης» της πόλης μας, που, σύμφωνα με τον λόγο και την ευφυή σκέψη του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτη μας, κ. Ευγενίου, ήλθε να σηματοδοτήσει την έναρξη ενός νέου κύκλου εορτασμών του δράματος, αυτόν της τρίτης εκατονταετίας της Αρκαδικής Εθελοθυσίας, που αρχίζει από φέτος, μετά τον περυσινό πανηγυρικό εορτασμό των εκατό πενήντα χρόνων. Ο σεβασμός που οφείλουμε στην ιστορική μνήμη του Έθνους μάς υπαγορεύει τη συνεχή ανανέωση αυτής της επετείου ως ταπεινού μνημόσυνου και ευλαβικού και αιώνιου αφιερώματος στη στρατιά των αθανάτων νεκρών μας, αλλά, επιπλέον, και για τη συνεχή άντληση υψηλών διδαγμάτων προς παραδειγματισμό ιδιαίτερα των νεοτέρων.
Με τη συναυλία του Σαββάτου κλείνει η ιστορική, θα την ονόμαζα, ενότητα έργων του διαπρεπούς Ρεθύμνιου μουσικοσυνθέτη κ. Μπάμπη Πραματευτάκη, με την οποία έχουν υμνηθεί σπουδαία γεγονότα της τοπικής μας Ιστορίας . η Μάχη της Κρήτης, το Ολοκαύτωμα των χωριών του Κέντρους, η Ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα αλλά και οι αγώνες των αδελφών μας Κυπρίων(με το τιτάνιο έργο του «Ο γιος μου ο Πενταδάκτυλος»).Και πάντα με τη συνεχή και διακριτική, θα έλεγα, ποιητική παρουσία δίπλα του της επί δεκαετίες συνεργάτιδός του κ. Εύας Λαδιά, της ιστορικής δημοσιογράφου του τόπου μας, αλλά και της εκλεκτής ποιήτριας, λογοτέχνιδος και ιστοριοδίφου των ιστορικών πηγών του Ρεθύμνου που- καίτοι μη κρητικής καταγωγής- έχει δουλέψει και αγαπήσει την ιστορία του τόπου και, μάλιστα, αυτήν του Αρκαδικού Δράματος, όσο πολλοί λίγοι ντόπιοι ερευνητές.
Έτσι, στα πλαίσια του κύκλου αυτού και υπό την αιγίδα της Ι. Μητρόπολεως, της Αντιπεριφέρειας και του Δήμου Ρεθύμνου παρουσιάστηκε και έκλεισε τους φετινούς εορτασμούς για το αρκαδικό έπος το μεγαλόπνοο έργο του Μπάμπη Πραματευτάκη «Σπονδή στο Μεγαλώνυμο Αρκάδι», συμφωνικό ποίημα δομημένο σε πέντε μέρη: Προσκύνημα- Μνήμης Εσπερινός- Πρώτη Αυγή στο Μετερίζι- Κραυγή Ηφαιστείου- Ηρώων Εφύμνιον. Με το έργο του αυτό ο κ. Πραματευτάκης έθεσε τη σφραγίδα για ένα μεγάλο έργο και για το Αρκάδι που μόνιμα τον ενέπνεε και για το οποίο έχει δημιουργήσει επανειλημμένα σπουδαίες μουσικές επενδύσεις για τις ανάγκες άλλων εκδηλώσεων [«Ωδή στο Αρκάδι» (1954), «Το Αρκάδι των Αγγέλων» (Φέφης Βαλαρή- Μαρίας Σακαδάκη), «Από το Μέρωνα στο Αρκάδι» (από την τριλογία «Αρκαδίου Έπος») της Εύας Λαδιά].
Και της τελευταίας αυτής μεγάλης δημιουργίας του κ. Πραματευτάκη το ποιητικό κείμενο (λιμπρέτο) φέρει, και πάλι, τη σφραγίδα της κ. Εύας Λαδιά, η οποία κατάφερε να επεξεργαστεί, συνδέσει και επιμεληθεί κείμενα ντόπιων ποιητών και συγγραφέων (Παντελή Πρεβελάκη, Κώστα Απανωμεριτάκη και φυσικά και δικά της), αλλά και ο ίδιος ο συνθέτης προσέθεσε προηγούμενες μουσικές δημιουργίες του σε ποίησηΙωάννου Πολέμη και Μιχάλη Καυκαλά. Τα διανθίσματα, επίσης, από την ορθόδοξη εκκλησιαστική υμνολογία υπήρξαν εξαιρετικά καίρια και επιτυχή και συνέβαλαν τόσο νοηματικά όσο και μουσικά στο αποτέλεσμα, που- όπως όλοι διαπιστώσαμε από την ακρόαση της συναυλίας του Σαββάτου- ήταν καταπληκτικά υψηλό σε νοήματα και ποιητικές και μουσικές εξάρσεις.
Το έργο παρακολουθεί απ’ αρχής το αρκαδικό δράμα, των θυσιών τη θυσία, τονίζοντας και προβάλλοντας στο κοινό τα κύρια σημεία αυτού. Στο Α΄ Μέρος ο συνθέτης αρχίζει με τον χερουβικό ύμνο της Μεγάλης Πέμπτης«του Δείπνου σου του Μυστικού» και ο ακροατής εισάγεται σιγά- σιγά στη συντελούμενη θυσία από την Αγία Τράπεζα στην αλήθεια και τη σκληρή πραγματικότητα των πολιορκουμένων Αρκαδιωτών ηρώων. Στο ίδιο Μέρος και η ευγενής του Ποιητή Πολέμη προτροπή: «Μπρος στο κουρέλι σκύψετε με δακρυσμένα μάτια, ὅταν ἡ δόξα τ’ ἅρπαξε μέσ’ ἀπό τή φωτιά…».
Στο Β΄ Μέρος πρωταγωνιστής είναι το κυπαρίσσι, το κυπαρίσσι που πάντοτε ενέπνεε τον συνθέτη από την πρώτη του, κιόλας, απόπειρα να δοκιμάσει τις δυνάμεις του στη σύνθεση. « Ήταν»- θα μας πει ο ίδιος στο πρόγραμμα της εκδήλωσης- «ο χώρος, το μοναστήρι κι εκείνο το δέντρο που με ενέπνεαν. Εκείνο το δέντρο που έχει ακόμα στον κορμό του τα σημάδια από τη συγκλονιστική μέρα που η μονή έγινε βωμός θυσίας». Στο δέντρο αυτό ο συνθέτης εστιάζει το μουσικό θέμα του για μιαν ακόμα σπονδή- πέραν των πολλών που σημειώσαμε παραπάνω- στο μεγαλώνυμο Αρκάδι, για μιαν ολοκληρωμένη, τη φορά αυτή, σκέψη, σαν ένα προσκύνημα στην κοίτη αυτήν της πανανθρώπινης υπέρβασης… Το κυπαρίσσι, λοιπόν, στο θρηνητικό του τραγούδι, το ακούμε, τώρα, να αναφωνεί: «Η μάνητα του Σουλτάνου έπεσε βαριά στο νησί. Ο πασάς ανέλαβε να καταπνίξει τους επαναστάτες». Στο ίδιο Μέρος και ο μονόλογος του Ηγουμένου με το συγκλονιστικό εκείνο«Κύριε ελέησον» της ύστατης επίκλησης του ανθρώπου στη βοήθεια του Θεού.
Στο Γ΄ Μέρος και ενώ τα τουρκικά λεφούσια εισβάλλουν κατά της Μονής, από μέσα οι νέοι «ελεύθεροι πολιορκημένοι» ακούγονται να ψάλλουν το τροπάριο των Αγίων της ημέρας, απόλυτα αρμόδιο στην περίσταση της στιγμής: «Των ουρανίων στρατιών Αρχιστράτηγοι, δυσωπούμεν υμάς ημείς οι ανάξιοι, ίνα ταις υμών δεήσεσι τειχίσητε ημάς….». Όμως, η θεία θέληση προορίζει τους Αρκαδιώτες στην υπέρβαση και την έκλαμψη! Με το στόμα του βαρύτονου ο ηγούμενος θα αναφωνήσει εν επιγνώσει του βεβαίου κινδύνου: «Απάνω τους γενναίοι, δεν είμαστε μονάχοι, η Παναγιά στο πλάι μας τα όπλα ευλογεί».
Στο Δ΄ Μέρος το έργο οδηγείται, πλέον, προς την ολοκλήρωση και τη δοξαστική αποκορύφωση, μέσα από τη φωτιά των όπλων και του μεγάλου κανονιού, της «Μπουμπάρδας Κουτσαχείλας», που έχει καταφθάσει μπροστά στην πύλη του μοναστηριού. Το ηρωικό ταπεινό μοναστήρι, στην έσχατη αυτή στιγμή, πολεμάει γενναία. Η έκρηξη ελεεί τους νικημένους, η αγωνία γίνεται θρίαμβος, κι΄ αυτό το μοναστήρι το ηρωικό, που πολέμησε σαν κάστρο, πεθαίνει τώρα σαν ένα ηφαίστειο (Β. Ουγκώ). Και στο σημείο αυτό, στο έσχατο αυτό σημείο, ήρθε η ώρα ο συνθέτης να βάλει στα βάθρα τους υψηλά τους ήρωες του δράματος της αυτοπύρωσης, τονΚορωναίο, τον Αδάμ Παπαδάκη και τον Μαρουλιανό παπα.
Και το έργο ολοκληρώνεται στο Ε΄ Μέρος με το Εφύμνιο, που εκφράζει, ακριβώς, την επιθυμία του συνθέτη για προσωπική μετοχή και βίωση των γεγονότων.
Και τη θεμελιώδη αυτήν ευστοχία στα κείμενα, το μουσικό ύφος και τον σχεδιασμό από τον μουσικοσυνθέτη Μπάμπη Πραματευτάκη, συμπλήρωσαν και φώτισαν θαυμάσια- σε μιαν αποτελεσματικότερη ολοκλήρωση μουσικού λόγου και παρτιτούρας- οι επιλεγμένες φωνές των μονωδών, αφενός, (Ν. Μαρκαντώνη, Ρωμανού Σκουμπουρδή, Φέφης Βαλαρή, Μαριέλλας Βιτώρου, Ν. Γαβαλά, Α. Κατικάκη και Μπάρμπαρας Λιονή), της πανελλήνια γνωστής Μικτής Χορωδίας του Συλλόγου των Υπαλλήλων της Τράπεζας της Ελλάδος (σε διδασκαλία Κώστα Ευαγγελάτου) και των Αναγνωστών Βαγγέλη Στεφανάκη και Τάσου Κόλλια, αλλά και των μουσικών εκτελεστών της περίφημης Συμφωνιέτας Αθηνών, αφετέρου, υπό τη στιβαρή καθοδήγηση του αρχιμουσικού Γιώργου Αραβίδη. με το χαρακτηριστικό ηχόχρωμα και τη γενναιοδωρία των φωνών τους οι πρώτοι και τα πλούσια και εναλλασσόμενα χρωματικά ποικίλματα και μοτίβα οι δεύτεροι. Όλοι τους είχαν την ευκαιρία να αποτυπώσουν το πλήρες καλλιτεχνικό διαμέτρημά τους, με στόχο, προφανώς, την ανάδειξη μιας όψης των πραγμάτων τελείως διαφορετικής από τη γνώριμη, χαρίζοντας στο φιλόμουσο κοινό μιαν ερμηνεία λαμπερή, ανάλαφρη, φωτεινή, ανεπιφύλακτα δυναμική και υπερδεξιοτεχνική, με εντυπωσιακή ευκρίνεια και καθαρότητα, ευέλικτες αρθρώσεις και πλαστικότητα ήχου, αποδεικνύοντας μεγάλη, ασφαλώς, επεξεργασία και εξοικείωση, που ενθουσίασε πραγματικά το ακροατήριο σε ένα εξαιρετικά φωτισμένο όσο και λυτρωτικό εσωτερικό ταξίδι σύμφωνο με το πνεύμα και την ανάγκη του ανθρώπου προς μέθεξη των μεγάλων γεγονότων της αρκαδικής εποποιΐας.
Δεν μας μένει παρά να σφίξουμε θερμά το χέρι των εκλεκτών φίλων δημιουργών Μπάμπη Πραματευτάκη και Εύας Λαδιά, και, ακόμα, να συγχαρούμε έναν προς έναν όλους τους προαναφερθέντες συντελεστές της θαυμάσιας αυτής μουσικής εκδήλωσης για τη σαφή, άκρως ευσυνείδητη και καταξιωμένη ερμηνεία τους.
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΚΔΗΛΩΣΗ
ΒΙΝΤΕΟ ΤΗΣ ΕΚΔΗΛΩΣΗΣ
ΣΠΟΝΔΗ ΣΤΟ ΜΕΓΑΛΩΝΥΜΟ ΑΡΚΑΔΙ – ΜΕΡΟΣ 1ο