Πριν από δυο χρόνια ακριβώς η όμορφη και ηρωική Κωμόπολη Ανωγείων κάηκε και κατεστράφηκε απ’ άκρη εις άκρη από τον απαίσιο Γερμανό κατακτητή.
Τα Ανώγεια έπαιξαν πάντα περήφανο και ηρωικό ρόλο στην πολυτάραχη και δοξασμένη ιστορία της Κρήτης και στάθηκαν υψηλό παράδειγμα αυτοθυσίας και αυταπαρνήσεως εις τους αγώνας υπέρ της ελευθερίας κατά των διαφόρων επιδρομέων κατακτητών.
Οι σύγχρονοι Ανωγειανοί μπορεί να είναι υπερήφανοι και αυτοί γιατί φάνηκαν με το παραπάνο αντάξιοι των μεγάλων παραδόσεων που κληρονόμησαν από τους προγόνους των, των ατρομήτων καπετανέων και παληκαριών των περασμένων χρόνων και γιατί ακόμη τα δικά τους παιδιά θα αντλήσουν την ίδια έμπνευση από την πρόσφατη υπέροχη διαγωγή των πατέρων των εναντίον των Γερμανών κατακτητών, που είχεν ως επιστέγασμα το ολοκαύτωμα του ωραίου χωριού των υπέρ του ιδεώδους της ελευθερίας.
Αντί άλλης εξιστορήσεως της δράσεως των Ανωγειανών κατά την περίοδο της Γερμανικής κατοχής παραθέτωμεν ως έχει τη διαταγή του Γερμανού Στρατιωτικού Διοικητού Κρήτης δια την καταστροφή των Ανωγείων.
Διαταγή
Του Γερμανικού Στρατηγού Διοικητού Φρουρίου Κρήτης.
Επειδή η πόλις των Ανωγείων είναι κέντρον της Αγγλικής κατασκοπίας εν Κρήτη και επειδή οι Ανωγειανοί εξετέλεσαν τον φίλον του Λοχίου Φρουράρχου Γενί- Γκαβέ και της υπ’ αυτόν φρουράς και επεισή οι Ανωγειανοί εξετέλεσαν το Σαμποτάζ της Δαμάστας. Επειδή εις Ανώγεια εβρίσκουν άσυλον και προστασίαν οι αντάρτες των διαφόρων Ομάδων Αντιστάσεως κι επειδή εκ των Ανωγείων διήλθον οι απαγωγείς με τον στρατηγό Φόν Κράιπε χρησιμοπιήσαντες ως Σταθνόν διακομιδώς τα Ανώγεια.
Διατάσσομεν
Την Ισοπέδωση τούτων και την εκτέλεση παντός άρρενος Ανωγειανού όστις ήθελεν εβρεθεί εντός του χωρίου και πέριξ αυτού εις απόσταση ενός χιλιομέτρου.
Χανιά 13 Αυγούστου 1944
Στρατιωτικός Διοικητής Φρουρίου Κρήτης.
Χ. ΜΙΛΕΡ
Το κράτος αναγνωρίζων τας θυσίας και τους αγώνας των Ανωγειανών απένειμεν δια Β. Διατάγματος προτάσει του επί τον Στρατιωτικών Υπουργού τον Πολεμικόν Στραυρόν Α! τάξεως εις την Κωμόπολη Ανωγείων Μυλοποτάμου Κρήτης, δια τας καταστροφάς ας υπέστη κατά την περίοδον της τετραετούς (1941-1944) Γερμανοιταλικής κατοχής δια την αξιοθαύμαστον πατριωτική διαγωγή των κατοίκων αυτής, την απαράμιλλον αντίσταση και τον ηρωισμό αυτών μέχρι αυτοθυσίας.