Η Ι. Μ. ΤΟΥ ΠΡΕΒΕΛΗ
Από την εν Αθήναις εκδιδομένην εκλεκτήν συνάδελφο «Κρητικός Κόσμος» παραλαμβάνομεν το κάτωθι:
Στην ιστορία του νησιού μας ξεχωριστή θέση καταλαμβάνει ο κλήρος. Οι ιερείς της Κρήτης από τον κατώτερο ως τον μεγαλύτερο όχι μόνο εκράτησαν τη θέση τους ψηλά, αλλά ηγήθησαν και πρωτηγωνίσθησαν σε όλους τους καιρούς σε κάθε ψυχική ανάσταση του Λαού μας. και τα μοναστήρια της Κρήτης απετέλεσαν ανέκαθεν κρησφύγετα διωγμένων, τόπους περιθάλψεως, και κέντρα εφοδιασμού των αγωνιζομένων δια την Ελευθερίαν Κρητών. Όταν το βαθύ σκοτάδι της αμάθειας αποτέλεσμα της στυγνής δουλείας απλωνόταν στο νησί, εκεί στα Μοναστήρια τα Κρητικόπουλα κρυφά εμάθαιναν τα «Κολυβογράμματα».
Στα μοναστήρια κάτω από τη σκέπη της εκκλησίας συνερχόντουσαν οι Κρητικοί Καπετάνιοι για να λάβουν αποφάσεις για τα σοβαρά ζητήματα. Δίπλα στο σταυρό και στο Ευαγγέλιον οι Κρητικοί Κληρικοί είχαν το αγχέμαχο όπλο. Λάβαναν μέρος στις μάχες πρώτοι και καλύτεροι και πλήθος από αυτούς βρήκαν τον θάνατο στο πεδίο της Μάχης. Βγήκαν από τις τάξεις των ιερωμένων μας. Αρχηγοί, συνετοί και αρματωλοί ξακουστοί.
Στην τελευταία περίοδο τα Μοναστήρια κι ιερωμένοι της Κρήτης φάνηκαν άξιοι συνεχισταί της μακραίωνης ιστορίας των. Δεν εδείλιασαν και απετέλεσαν πλήρως το καθήκον των. Τα θύματα δεν ήταν ολίγα. Όπως δεν είναι ολίγοι και εκείνοι που βγήκαν στο βουνό ή πήγαν στη Μέση Ανατολή ως στρατιωτικοί ιερείς. Πολλοί εξετελέσθησαν και η ολότης των σχεδόν έλαβεν μέρος στην περίφημη Μάχη της Κρήτης. Πως μπορούσαν να καθήσουν με σταυρωμένα τα χέρια όταν οι αδελφοί των, το ποίμνιον των εμάχετο για την Ελευθερία μας;
Ανάμεσα στη ιστορία των Μονών της νήσου ξεχωριστεί θέση κατείχε η Μονή του Πρέβελη.
Δεν υπήρξε μόνο πηγή εφοδιασμού των αγωνιζομένων δια την Κρητική ελευθερίαν αλλά προσέφερον και αρχηγούς συνετούς και ηρωικούς, που υπήρξαν φωτεινοί οδηγοί, ιδεολόγοι αγωνισταί και έδωσαν την ζωήν των δια τον αγώνα υπέρ της Ελευθερίας. Η Μονή συνέχισεν και εφάνη αντάξια της ιστορίας της και κατά της περίοδο της Γερμανικής κατοχής. Οι μοναχοί όχι μόνο περιέθαλψαν εκατοντάδες Βρεταννών στρατιωτών με κίνδυνο της ζωής των, αλλά ο Ηγούμενος Αγαθάγγελος Λαγκουβάρδος δεν εδίστασε να βγει διωκόμενος στο βουνό για να κατευθύνει από εκεί τα της διαφυγής των κρυπτομένων συμμάχων στρατιωτών και να συμβάλει πολυτίμως στον διεξαγόμενο αγώνα της Αντιστάσεως. Ο Λαγκουβάρδος μπορούσε να φύγει, και παρεκλήθη να εγκαταλείψει την νήσον βρίσκοντας άσυλο στην Αίγυπτο. Το καθήκον του όμως του υπέβαλε να μείνει ανάμεσα στο χειμαζομένο ποίμνιό του. Έζησε τη ζωή του βουνού με τις στερήσεις και τις περιπέτειες. Αντίκρισε τη λεηλασία της Μονής και την ερήμωσή της. Δεν εγκατέλειψε όμως την θέση του. Έφυγε αργότερα για την Αίγυπτο και όταν επρόκειτο να γυρίσει δύο μέρες πριν την επιστροφή πέθανε από ανακοπή. Δεν έπεσε βέβαια στο πεδίο της μάχης. Έπεσε όμως για τον αγώνα της Ελευθερίας. Γιατί η υγεία του κλονίστηκε και ο θάνατός του υπήρξε αποτέλεσμα της πολυτάραχης ζωής του, στον καιρό της δουλείας. Ο θάνατός του όμως απέδειξε πως το Μοναστήρι του Πρέβελη μέσα στη πάροδο των δεκαετηρίδων εξακολουθεί να δίδει στην πατρίδα πολεμιστές ή ηγήτορες, και να αποτελεί εστία από την οποίαν εκπορεύεται κάθε τι το ωραίο, το υψηλό, το αγνό. Η ιστορία των θυσιών του αρχίζει από το ’21 με τον ηρωικό ηγούμενο και Αρχηγό Μελχισεδέκ Τσουδερό και συνεχίζεται ξαναζώντας στον Λαγκουβάρδο- το μειλίχιο ηγούμενο με την απέραντη θαρραλέα καρδιά.
Η προσφορά των 1500 λιρών εκ μέρους της Αγγλικής Κυβερνήσεως θα επιτρέψει στο Μοναστήρι να ξαναβρεί ένα μέρος της κανονικής πρότεινής του ζωής.
(Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα ΚΡΗΤΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΙΣ το Σάββατο 13 Ιουλίου 1946)