Η παλια φρουρα των καρναβαλιστων θυμαται το παρελθον και ριχνει μια ματια στο παρον του θεσμου.
Το καρναβάλι του Ρεθύμνου υπάρχει έναν ολόκληρο αιώνα και η κάθε γενιά το αγκαλιάζει με το δικό της τρόπο. Έτσι και στα τέλη της δεκαετίας του ’50 μετά από μια δεκαπενταετία απουσίας του, οι νέοι της εποχής πήραν στα χέρια τους την κατάσταση και το αναβίωσαν με πολύ κόπο και μεράκι. Άνθρωποι όπως ο κος Κωνσταντινος Κανας -ο πρόεδρος της περιηγητικής λέσχης-, ο κος Μπαμπης Πραματευτακης – μουσικος και πολιτικος μηχανικος – και κος Γιωργος Δεληγιωργης έστησαν τότε το Ρεθυμνιώτικο Καρναβάλι από την αρχή, χαριζοντας του μια ξεχωριστή – θα λέγαμε – προσωπικότητα. Βρήκαμε, λοιπόν, την παλιά φρουρά, μιλήσαμε μαζί τους και ζητήσαμε τη γνώμη τους για την προσπάθεια που γίνεται σήμερα.
Ένα στοιχείο στο οποίο φαίνεται να συμφωνούν όλοι είναι ότι τότε το καρναβάλι δεν ήταν μόνο φαντασμαγορία, αλλά υπήρχε και έντονο σατιρικό περιεχόμενο στα εορταστικά δρώμενα. Τα θέματα ήταν στην πλειοψηφια τους παρμενα από την επικαιροτητα και ηταν βασικο το θεαμα να μην είναι μονο θεαμα. Η καθημερινοτητα του απλου επαγγελματια που προσπαθει τα βγαλει περα, οι δημοσιες υπηρεσιες αλλα και άλλα πολλα, αποδιδονταν με αφθονο χιουμορ και εβρισκαν ετσι τη θεση τους στο πλαισιο των εκδηλωσεων. Επισης η περιηγητικη λεσχη, που υπηρξε κατά το παρελθον ο πιο βασικος φορεας στην οργανωση του καρναβαλιου φροντιζε παντα να το πλουτιζει με αρκετα παραδοσιακα στοιχεια. Ενδεικτικα κος Κανας θυμαται ότι παντοτε η λεσχη εφτιαχνε το Βασιλια Καρναβαλο και τη Βασίλισσα του και πως διχως αυτους δε γινοντουσαν αποκριες. Ο Καρναβαλος με το αρμα του κατευθυνοταν στην πλατεια των 4 ων Μαρτυρων και κει -από το μπαλκονι του κου Δεληγιωργη- γινοταν η προσφωνηση του δημαρχου προς το Βασιλια.
Βεβαια οι διαφορες με το παρελθον δε περιοριζονται μονο στα θεματα και τo περιεχομενο της γιορτης.Υπαρχει και η αντιληψη οτι το καρναβαλι πλεον ειναι περισσοτερο υποθεση των ομαδων και λιγοτερο της πολης σα συνολο. Ο κος Πραματευτακης το εθεσε πολυ ωραια λεγοντας οτι σημερα στις Αποκριες μπορει κανεις να γιορτασει στην πολη αλλα δ ε ν γ ι ο ρ τ α ζ ε ι η π ο λ η. Η γιορτη, δηλαδη, δεν εξαπλωνεται σ’ολο το Ρεθυμνο, δεν μεταφερεται απο σπιτι σε σπιτι και απο πλατεια σε πλατεια αλλα περιοριζεται κυριως σε μια-δυο παρελασεις και σε χορους που αφορουν τα μελη των ομαδων. Βεβαια σε ενα βαθμο αυτο ειναι συμπτωμα των καιρων. Παλιοτερα οχι μονο δεν προσφερονταν στον κοσμο πολλες διεξοδοι για διασκεδαση -οι καφετεριες και τα κεντρα ηταν ελαχιστα, τηλεορασεις δεν υπηρχαν- αλλα και η εποχη ηταν πιο αθωα και οι κοινοτητες μικροτερες αριθμητικα. Τοτε, λοιπον, οι Αποκριες ηταν μια πραγματικα ξεχωριστη περισταση, τα σπιτια ανοιγαν για ολους τους μασκαραδες γνωστους και αγνωστους, οι παρεες κανανε κανταδες και εν τελει αυτη η σπανια ευκαιρια αποδρασης απο τη ρουτινα της καθημερινοτητας ενωνε τους Ρεθυμνιωτες με πιο ουσιαστικο τροπο. Ο κος Κανας παρατηρησε οτι τοτε δεν υπηρχαν ομαδες των 200ων η 300ων ατομων που εφτιαχναν το καρναβαλι αλλα π α ρ ε ε ς και αυτο ειναι ενδεικτικο μιας νοοτροπιας αλλης εποχης που εκλειπει ολο και περισσοτερο.
Ο χρονος μετεβαλλε και τη σχεση μας με τα υλικα και τις κατασκευες. Τοτε το καρναβαλι ηταν «χειροποιητο», τα παντα – μασκες, κοστουμια, αρματα, παιχνιδια – κατασκευαζονταν στο Ρεθυμνο απο Ρεθυμνιωτες. Σημερα οι ομαδες επιμελουνται κυριως το αρμα και σε μεμονομενες περιπτωσεις ουτε καν αυτο. “Αν δε το φτιαξεις ο ιδιος, δε το ζεις” ειπε ο κος Κανας, αναφερομενος στην εποχη που οι νεοι χρησιμοποιουσαν οτι υλικα εβρισκαν, ειτε απο τα σπιτια τους ειτε γυριζοντας απο μαγαζι σε μαγαζι και παιρνοντας πραγματα που τους χαριζαν οι καταστηματαρχες, και εφτιαχναν μονοι τους ολοκληροι τη γιορτη με συρμα, χαρτι, κολλα, ξυλο και μπογια.
Αξιζει κανεις να εξεταζει το παρελθον και να αντλει απο αυτο τα θετικα του στοιχεια. Ετσι, σιγουρα εχει σημασια οι νεοι καρναβαλιστες να ανιχνευσουν τις ριζες του θεσμου. Το προγραμμα των φετινων εκδηλωσεων δειχνει οτι γινονται καποια βηματα προς τη σωστη κατευθυνση, καθως περιλαμβανει μεταξυ αλλων εκδηλωσεις με αναβιωση εθιμων, αποκριατικες κατασκευες και γιορτες σε πλατειες της πολης την ημερα της Τσικνοπεμπτης. Τελος, μιλωντας με το υπευθυνο τυπου του καρναβαλιου, Σινολακη Βαγγελη, μαθαμε οτι το 2008 θα σημανει και την επιστροφη του Βασιλια Καρναβαλου, με το καψιμο του οποιου θα ολοκληρωθει η Μεγαλη Παρελαση στις 9 του Μαρτη.