ΡΕΘΕΜΝΙΩΤΙΚΑ ΝΕΑ
Μεγάλη Τρίτη 9 Απριλίου 1996
Πηγή έμπνευσης και για Ρεθύμνους δημιουργούς
- Μνημειώδης η μελέτη του μακαριστού Θεοδώρου
- Σταθμός το ορατόριο του Μπάμπη Πραματευτάκη
«Κύριε η εν πολλαίς αμαρτίαις..»
Το τροπάριο που θ΄ ακουστεί απόψε σε όλους τους ναούς, φέρνει ξανά στην επικαιρότητα τη δημιουργό του. Την Κασσιανή τη μελωδό. Μια γυναίκα, τη μοναδική υμνογράφο που πλούτισε την εκκλησιαστική ποίηση με τους τόνους της θερμής γυναικείας ευαισθησίας της. Πολλοί θρύλοι περιβάλλουν τη μορφή της, επινοήματα των μεταγενεστέρων ασφαλώς. Το βέβαιο είανι πως η Κασσιανή (ή Κασσία ή Εικασία) ήταν μια λόγια μοναχή, προικισμένη με ποιητικό ταλέντο. Σώζονται αρκετά ποιήματά της, όπου ο λυρισμός συνταιριάζεται μ΄ ένα λεπτό και καλλιεργημένο πνεύμα.
Για την Κασσιανή έγραψε μια αληθινή πραγματεία, μνημειώδη στο είδος της, ο μακαριστός Ιεράρχης μας Κυρός Θεόδωρος, πληρέστατη και μονδική πηγή για τους μελετητές. Εκεί μπορεί ν΄ ανατρέξει κι όποιος ενδιαφέρεται για περισσότερες πληροφορίες γύρω από τη ζωή της μελωδού.
Περιγράφονται ακόμα και οι λεπτομέρειες που έθεσαν εκτός θρόνου την Κασσιανή, την επικρατέστερη στα καλλιστεία που είχαν γίενι, για την επιλογή της συζύγου του Θεοφίλου.
Αξίζει όμως να σταθεί κανείς περισσότερο στο έργο της. Γιατί δεν είναι μόνο το «Κύριε η εν πολλαίς αμαρτίαις» που την καταξίωσε και που τόσο λογοτεχνικά μετέφεραν στη νέα ελληνική ο Κωστής Παλαμάς και ο Θεόφιλος Βορέας.
Η Κασσιανή συνέθεσε και τους τέσσερις πρώτους ειρμούς του κανόνος του Μ. Σαββάτου όπως και το περίφημο α΄ δοξαστικό του εσπερινού των Χριστουγέννων.
Όπως σημείωσε χαρακτηριστικά ο μακαριστός Ποιμενάρχης μας Θεόδωρος, υπάρχει κι ένα πλήθος άλλων εκκλησιαστικών ύμνων και τροπαρίων που σε ιαμβικό μέτρο τεχνολόγησε η Κασσιανή.
Αξιομνημόνευτο είναι ότι η Βυζαντινή λογία δεν υπήρξε απλώς μια υμνωδός αλλά και μελωδός. Η μουσική της προκαλεί βαθύτατη κατάνυξη. Δυστυχώς όμως η εσφαλμένη άποψη ότι η χρησιμοποίηση γυναικείων ύμνων αποτελεί εκτροπή, οδήγησε στην απόφαση ν΄ ανατεθεί σε άνδρες η δημιουργία σύμφωνα με το μέλος αυτής νέων τροπαρίων.
Έτσι έγινε και με τον κανόνα της μελωδού κατά το Μ. Σάββατο, από τους ειρμούς και τη μουσική του οποίου συνετέθη ο νέος και εν χρήσει σήμερον κανόνας του Μάρκου επισκόπου Υδρούντος σε συμπλήρωση του Κοσμά του Μαϊουμά.
ΑΣΤΕΙΡΕΥΤΗ ΠΗΓΗ ΕΜΠΝΕΥΣΗΣ
Η Κασσιανή όμως δεν στάθηκε αφορμή μόνο για τη συγγραφή μιας πραγματείας που τιμά τα Ελληνικά Γράμματα καταξιώνοντας και τον δημιουργό της, μακαριστό Ιεράρχη Θεόδωρο Τζεδάκη, αλλά το τροπάριό της έγινε πυρήνας για τη δημιουργία ενός ορατορίου, σταθμού στην Ελληνική Μουσική, που έγραψε ο Ρεθύμνιος συνθέτης Μπάμπης Πραματευτάκης.
Πρόκειται για το έργο «Ο Θεός αγάπη εστί» που ανέβηκε για πρώτη φορά, στις 23 Αυγούστου 1994, στο φρούριο της Φορτέτζας με τη χορωδία του Άρη Λεμεσού και την Πειραματική Συμφωνική Ορχήστρα Ρεθύμνου.
Σολίστες ήταν ο Γιώργος Ψαρουδάκης, η Φερενίκη Βαλαρή – Σκουμπουρδή, η Τζένη Φραγκούλη και ο Ρομάν Μαϊγιορόντα. Αναγνώστες ήταν ο Βαγγέλης Στεφανάκης και ο Κώστας Ανδρουλιδάκης.
Το έργο είχε αφιερωθεί στον Επίσκοπο Θεόδωρο, σαν μια ελάχιστη συμβολή, όπως τόνιζε ο δημιουργός του Μπάμπης Πραματευτάκης, στην προσπάθεια αναβάθμισης της μουσικής παιδείας από τον μακαριστό Μητροπολίτη μας. Αξίζει ν΄ αναφερθεί ότι εκείνη την πρώτη συναυλία, τίμησε με την παρουσία της και η υπουργός Παιδείας και Πολιτισμού της Κύπρου κα. Κλαίρη Αγγελίδου, που για το σκοπό αυτό είχε έρθει στο Ρέθυμνο.
Το ορατόριο «Ο Θεός αγάπη εστί», παρουσιάστηκε μ΄ επιτυχία και στο Ηράκλειο. Οι προοπτικές που δημιουργήθηκαν έκτοτε ήταν σημαντικές. Έτσι, εκτός από το στούντιο ηχογραφήσεων εκκρεμεί και η παρουσίασή του στο Μέγαρο Μουσικής, πιθανότατα το ερχόμενο Πάσχα.
Αξίζει πέρα από τα αισθήματα υπερηφάνειας που δημιουργεί αυτή η καταγραφή να τονιστεί και ο συμβολισμός των προσπαθειών. Να υπομνηστεί πόσο σημαντική είανι για την πνευματική ζωή ενός τόπου η αγαστή συνεργασία Εκκλησίας και Τέχνης γιατί ανοίγει νέους ορίζοντες δημιουργίας και δίνει φωτεινά παραδείγματα για τους μεταγενέστερους.