Τα Τούρκικα “Μεζάρια¨και ο “Ρεθεμνιώτικος Κήπος”

 

 (Του Ιωάννη Μιχ. Δογάνη)

Οδοιπορικο στο Παλιο Ρεθεμνος

Ρεθεμνος-Περιοδος της δεκαετίας του 1920-1930.
Νοερά μεταφερόμαστε στην εποχή εκείνη οπού ζούσαν και αποτελούσαν τους κατοίκους του Ρεθύμνου Ρωμιοί Χριστιανοί και Τούρκοι Οθωμανοί. Σε όποιο σημείο και αν βρισκόμαστε του Ρεθύμνου θα δούμε η θα ακούσουμε τη φωνή του Χότζα που προσεύχεται ορισμένες ώρες της ημέρας πάνω εις τους μιναρέδες με φωνή βροντώδη.
Επίσης εάν περπατήσουμε μέσα στα στενά σοκάκια, θα ακούσομε τις τουρκοπούλες να παίζουν μαντολίνο και να τραγουδούν διάφορα τραγούδια σε γνήσια κρητική διάλεκτο και στα ελληνικά βέβαια, όπως το “Ραμπι μου την παράδεισο μη μου την αφαιρέσεις κι αν έχει κρίμα το κορμί στη γη να το παιδέψεις” και άλλα πολλά.
Μετά από αρκετή ώρα αφού τέλειωσε η βόλτα μας στο Ρέθυμνο, βγαίνοντας έξω από την μεγάλη πόρτα και σε μικρή απόσταση από αυτή, βρισκόμαστε στα “μεζαρια” των Τουρκορεθεμνιωτων όπως αυτοί τα ονομάζουν η το νεκροταφείο όπως το λέμε εμείς.
Τα μεζαρια λοιπόν είναι σε μεγάλη ακτίνα, αρχίζοντας από τα Δυτικά (Αγροτική Τράπεζα σήμερα) και τελειώνουν στα ανατολικά έξω της πόλεως (Ορφανοτροφείο σήμερα).
Είναι σε τόσο μεγάλη απόσταση, γιατί οι Τούρκοι, τον κάθε τάφο τον χρησιμοποιούσαν μια φορά και όχι πολλές φορές, όπως εμείς οι Χριστιανοί.
Πλησιάζοντας τα λοιπόν εμείς, παρατηρούμε τους τάφους οπού στο προσκέφαλο τους είναι μπηγμένη ορθή μια μαρμάρινη πλάκα με Τούρκικες επιγραφές που αναφέρονται στο νεκρό του τάφου.
Επίσης σε μερικά από αυτά υπάρχει επιπλέον ένα σαρίκι μαρμάρινο, οπού το βάζουνε μόνο σε επιφανείς Τούρκους όταν πεθάνουν.
Αυτά είναι τα Τούρκικα “μεζαρια” μέχρι το 1922 οπότε γίνεται η ανταλλαγή των πληθυσμών Ελλήνων – Τούρκων.
Μετά λοιπόν το 1922 με 1930 περίπου οι Ρεθυμνιώτες αρχίζουν να χαλούν τα μεζαρια αυτά και συγχρόνως οι αρμόδιοι παραχωρούν τα τμήματα του νεκροταφείου αυτού στους Έλληνες της Μικρας Ασίας για να καλλιεργήσουν και γενικά να γίνουν κλήροι όπως λέμε.
Ένα κομμάτι από αυτά (σημερινός χώρος οπού είναι το πάρκιγκ ) το καλλιεργεί ο Δήμος σπέρνοντας κριθάρι, το οποίο χρησιμοποιεί για την τροφή των αλόγων των κάρων, οπού μαζεύουν και μεταφέρουν τα σκουπίδια του Ρεθύμνου στα δυτικά του, κοντά στη θάλασσα, (σημερινός χώρος “Ηλιοβασιλέματα”) στη Σοχωρα.
Έτσι λοιπόν βρισκόμαστε στην χρονιά του 1926. Δήμαρχος Ρεθυμνης εκλέγεται ο κ. Τίτος Πετυχακης, άνθρωπος δραστήριος – έξυπνος – αγαπώντας πραγματικά το Ρέθυμνο, ο οποίος διαδέχεται στη δημαρχία το Μενέλαο Παπαδάκη , και  αποφασίζει να αποπερατώσει το έργο του προκάτοχου του, κάνοντας ένα τμήμα από τα “μεζαρια”, κήπο και μάλιστα Δημοτικό κήπο που να είναι εφάμιλλος η και ο καλύτερος σε όλο τον Ελληνικό χώρο.
Αφού λοιπόν χαλάει τους τάφους και κτίζει προστατευτικό τοίχο γύρο – γύρο, αρχίζει να φέρνει δενδρύλλια, σπόρους και οτιδήποτε χρειαστεί ακόμα και από το εξωτερικό και διορίζοντας συγχρόνως κηπουρούς, εργάτες και φύλακες δημιουργεί κάτι το ξεχωριστό για το Ρέθυμνο και την Κρήτη γενικά, τον κήπο ο οποίος σε λίγο χρόνο αποτελεί το καμάρι και το στολίδι του Ρεθύμνου.
Επίσης τοποθετούνται κούνιες και τραμπάλες για τα παιδιά οπού θα παίζουν και θα διασκεδάζουν με αυτά.
Ο καιρός κυλάει γρήγορα οπότε βρισκόμαστε εις  τη δεκαετία του 1950-1960.
Ο Δημοτικός κήπος είναι γεμάτος από Ρεθεμνιώτες οπού πηγαίνουμε και κάνουμε την βόλτα μας είτε οικογενειακός είτε μόνοι μας, για να αναπνεύσομε την μερισμένη από αρώματα λουλουδιών ατμόσφαιρα του και για να ξεκουραστούμε συγχρόνως.
Είναι μάλιστα πολλοί οι επισκέπτες τα Σαββατοκύριακα και τις σχόλες. Οι φύλακες προσέχουν να μην κόβομε τα λουλούδια η να τα καταστρέφουμε καθώς και όταν έρθει η ώρα να κλείσει τον κήπο, γυρίζει γύρο – γύρο από αυτόν σφυρίζοντας με μια σφυρίχτρα, σημάδι ότι όλοι μας πρέπει να φύγομε έξω, γιατί οι πόρτες του κήπου θα κλείσουν.
Ο καιρός περνάει οπότε φθάνουμε στα τωρινά και πρόσφατα χρόνια για να μπούμε στον κήπο και να παρατηρήσουμε ότι τίποτα δεν έχει αλλάξει ουσιαστικά, με τα πανύψηλα δέντρα και το τόσο πράσινο το οποίο είναι τόσο σπάνιο σήμερα.
Η μονή καινοτομία που συναντάμε είναι το μέρος του κήπου οπού βρίσκονται μέσα σε μεγάλα κλουβιά διάφορα ζώα και πτηνά του τόπου μας και από της υπόλοιπη Ελλάδα, τα οποία μας προκαλούν την περιέργεια για να τα δούμε από κοντά και να  περιεργαστούμε τις κινήσεις και αντιδράσεις τους λόγο της παρουσίας μας.
Αυτή την μόνη καινοτομία συναντάμε στον Δημοτικό κήπο μας, εν σύγκριση με τα παλιά χρόνια και η οποία δημιουργήθηκε επί δημαρχίας του κ. Δημητρίου Αρχοντακη.
Επίσης τα τελευταία χρόνια και όταν το καλοκαίρι είναι στο ζενίθ του, γίνεται στον κήπο μας η γιορτή του Κρητικού Κρασιού, η οποία πάντα σημειώνει μεγάλη επιτυχία και συγκεντρώνει πολύ κόσμο από όλη την Κρήτη καθώς και από τους  ξένους επισκέπτες μας.

Δημοσιογραφική έρευνα-Επιμέλεια-Ρετουσάρισμα
Ιωάννης  Μιχ.  Δογάνης
Συνταξιούχος Βιβλιοθηκάριος
http://topaliorethemnos.blogspot.com/

( ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ  ΡΕΘΕΜΝΟΣ)

Αφήστε μια απάντηση