Καθώς είχε προαγγελθεί έλαβον χώραν κατα την παρελθούσα Κυριακή
17 τρέχοντος εις το χωρίον Καρδάκι Αμαρίου τα αποκαλυπτήρια της
Αναθηματικής στήλης των 19 εκεί εκτελεσθεντων υπο των Γερμανών.
Κατά την τελετήν εις ην εχοροστάτησε το θεοφιλέστατος Λάμπης και
Σφακίων, Παρέστη και ο Νομάρχης Ρεθύμνης κ. Ξυλουλης, ο Διοικητής
της χωροφυλακής Ρεθύμνης κ. Φρεσκάκης και εκπρόσωπος του Δήμου
Ρεθύμνης ως και πλήθος κόσμου.
Στέφανοι κατετέθηκαν εκ μέρους τη Κυβερνήσεως υπό του κ.
Νομάρχου, εκ μέρους του Δήμου υπο του κ. Πετρακάκη δικηγόρου, εκ
μέρους της διοικήσεως χωροφυλακής υπό του κ. Φρεσκάκη και εκ
μέρους των παιδικών εξοχών Μέρωνος υπο του κ. Παπαδάκη. Λόγοι δε
εξεφωνήθησαν, υπο του Θεοφιλεστάτου Επισκόπου Λάμπης και
Σφακίων κ. Ευμενίου, υπο του κ. Νομάρχου, υπο του κ. Παπαδάκι και
υπο του κ. Κυριακάκη, μεθ’ολ έλήξεν η τελετή ήτις έιχε μεγάλη επιτυχία
χωρις εις τας αόκνους προσπάθειας του κ Ιωάννου Μοναχογιού όστις
τυγχάνει και ο κυριώτερος συντελεστής του έργου και συνεπώς είναι
άξιος παντός επαίνου και συγχαρητηρίων.
Ο ΛΟΓΟΣ ΤΟΥ Κ. ΝΟΜΑΡΧΟΥ
«Αθάνατοι Νεκροί
Μνήμονες της υπερόχου θυσίας σας, συνήλθομεν σήμερον, ίνα
επιστρέφοντες επι μικρόν εις το παρελθόν στεφανώσωμεν τη
μαρμάρινην στήλην, εσα των αθώων θυμάτων, των οποίων το εκχυθέν
αίμα συμβόλιζε ηρωικάς θυσίας και αγώνας της Εθνικής Αντιστάσεως.
Μια ημέρα του Αυγούστου 1944, προ τριών ακριβώς ετών, ο
αιμοσταγής στρατηγός Μύλερ, έθετε την υπογραφήν του κατω από ένα
βλεχυρον έγγραφο που διέτασσε του οπλοφόρους του να ερημώσου, να
λεηλατήσουν και να ανατινάξουν εκ θεμελίων και να ισοπεδώσουν τα
εύανδρα χωριά του Κέδρους.
Διεκρίνετο τότε πλέον εις το πολεμικόν ορίζοντα το τέλος, η οριστική
καταισχύνη και καταστροφή του τέρατος της κεντρώας Ευρώπης, και
από τις υπερήφανες βουνοκορφές του Κέδρους διήρχοντο συνοδεία των
Ανταρτών της Εθνικής Κρητικής Αντιστάσεως, απαχθέντες στρατηγοί του
ναζισμού, οδηγούμενοι εις την επαίσχυντον αιχμαλωσία ενώ οι
άνανδροι και ταπεινοί διάδοχοί των ράκη και λείψανα του
καταρρέοντος στρατού των οδήγησαν στις βάρβαρες ορδές των , στους
πρόποδες του ηρωικού Κέδρους, στα εύανδρα χωριά σας για να
σπείρουν την καταστροφή και τον θάνατο, να εκτελέσουν τα αθώα
εκείνα θύματα εις τη μνήμη των οποίων σήμερον ευλαβως κλίνομεν το
γόνα.
Και επέδραμον τη νύχτα της 22ας Αυγούστου 1944 οι σιδηρόφρακτοι
λησταί του Χίτλερ, στου Γερακάρι, στ’ Ανω Μερος στις Βρύσες, στο
Σμιλέ, στο Καρδάκι, στου Γουργούθους, στην Κρύα Βρύση, στη Λοχριά,
στ’ Ανώγεια κύκλωσαν με τα μηχανοκίνητα μεσα τους αθώους και
άοπλους σκλάβους των οι οποίοι ανύποπτοι εκοιμώντο ανήσυχο ύπνον
4 ετούς σκλαβιά και βάναυσα συνεκέντρωσαν τούτους εις τον ιστορικόν
πλεον αυτό τόπον αναπολόγητους κατεδίκασαν ει στον πλέον σκληρόν
θάνατο της σφαγής και της απανθρακώσεως, και τον οποίον ούτοι
αντιμετώπισαν με τον ψίθυρον των στίχων του Εθνικού μας ύμνου.
Η 22 η Αυγούστου 1944 θα μένει πλεον ιστορική ανα τους αιώνας της
αθανάτου Κρητικής μας Ιστορίας θα ενθυμίζει δε εις τας επερχομένας
γενεάς τη μεγάλη θυσία των τέκνων της αδελφών και πατέρων σας.
Ως εκπρόσωπος της Ελληνικής Κυβερνήσεως προσέρχομαι εν τω Νομώ
Ρεθύμνης ευλαβής προσκυνητής της Ιεράς Μνήμης των, στην
ανακομιδην των λειψάνων των μαρτύρων συγχωριανών σας και
καταθέτων τον στέφανον τουτον ως ελάχιστον φόρο τιμής και
ευγνωμοσύνης εις την αιώνιαν μνήμη των.
Αιωνία σας η μνήμη αθάνατοι νεκροί.»
Εφημ: «Κρητική Επιθεώρησις»
21-8-1947