του Γιώργου Λινοξυλάκη
Ο ελληνικός κινηματογράφος στα χρόνια του ’50, του ’60 μέχρι και τις αρχές του ’70 οπότε και άρχισε η παρακμή του, μέσα στη θεματολογία του δεν μπορούσαν να λείψουν και οι ταινίες με θέμα την Κρήτη, μερικές από τις οποίες ή μάλλον μία είναι η πλέον γνωστή. Πρόκειται για την ταινία Η νεράιδα και το παλικάρι με την Αλίκη Βουγιουκλάκη και τον Δημήτρη Παπαμιχαήλ (1969). Αλλά δεν είναι μόνο αυτή. Υπάρχει ένας μικρός αριθμός ταινιών εκείνης της εποχής για την Κρήτη που δεν θα αναφέρουμε στο παρόν άρθρο.
Ξεχωρίζουμε ανάμεσα σε άλλες, τρεις μεγάλες ταινίες υπερπαραγωγές για τα δεδομένα τότε του κινηματογράφου, με θέμα το πιο πρόσφατο γεγονός της Κρητικής ιστορίας. Αναφερόμαστε στη Μάχη της Κρήτης και την Γερμανική κατοχή. Οι ταινίες φέρουν τους τίτλους κατά χρονολογική σειρά γυρισμάτων Το νησί των γενναίων (1959), Στη Μάχη της Κρήτης (1970) και την Χαραυγή της Νίκης (1971). Η πρώτη και η τρίτη ταινία φέρουν την υπογραφή του ίδιου σκηνοθέτη και παραγωγού (Ντίμης Δαδήρας και Γρηγόρης Κουτελιδάκης αντίστοιχα), ενώ η δεύτερη είναι του επίσης μεγάλου σκηνοθέτη Βασίλη Γεωργιάδη και παραγωγού του ελληνοαμερικανικής καταγωγής Τζέιμς Πάρις αντίστοιχα). Το αφιέρωμα μας επικεντρώνεται μόνο στις δύο από τις τρεις προαναφερόμενες δηλαδή Το νησί των γενναίων και Στη Μάχη της Κρήτης, δεδομένου ότι για την Χαραυγή της Νίκης έχουμε γράψει εκτενές αφιέρωμα στο παρελθόν[1].
Το νησί των γενναίων (1959)
Η ταινία Το νησί των γενναίων γυρίστηκε την περίοδο 1958 – 1959 σε μια δύσκολη περίοδο. Ο λόγος ήταν ότι είχαν περάσει μόλις 14 χρόνια από το τέλος της κατοχής της Κρήτης και οι μνήμες ήταν νωπότατες. Δύσκολο βέβαια να δεχθεί ο κόσμος ότι έστω και για τις ανάγκες μιας ταινίας θα έπρεπε να αντικρίσουν ξανά τα ναζιστικά σύμβολα και τις στρατιωτικές στολές των Γερμανών.[2]
Τα γυρίσματα έγιναν κυρίως στο νομό Ρεθύμνου και η συνολική διάρκεια της ταινίας ήταν 98 λεπτά. Παραγωγός ήταν ο Γρηγόρης Κουτελιδάκης (και 11 χρόνια και στη Χαραυγή της Νίκης), η μουσική φέρει την υπογραφή του Μάνου Χατζιδάκι. Πρωταγωνιστές ο Αλέκος Αλεξανδράκης, η Τζένη Καρέζη, η Αλίκη Γεωργούλη, ο Λυκούργος Καλλέργης και ο Αρτέμης Μάτσας. Σε ρόλους ανταρτών μεταξύ άλλων ο Λευτέρης Κορωνάκης, ο Κυριάκος Κατσαντώνης και ο Μιλτιάδης Φουντεδάκης.[3] Η πρώτη πανελλήνια προβολή της έγινε στις 26 Οκτωβρίου 1959, έκοψε 106.373 εισιτήρια, ερχόμενη στην 4η θέση ανάμεσα σε 52 ταινίες της περιόδου 1959 – 1960.[4]
Υπόθεση της ταινίας
Ένας αξιωματικός (Αλέκος Αλεξανδράκης) του ελληνικού στρατού φτάνει στην Κρήτη, αμέσως μετά την πτώση της στα χέρια των Γερμανών. Σε συνεργασία με αντάρτες και συμμάχους σαμποτέρ συμμετέχει σε σαμποτάζ εγκαταστάσεων των Γερμανών. Η παλιά του αγαπημένη (Τζένη Καρέζη) θα του εξασφαλίσει κάποια μυστικά έγγραφα, τα οποία θα κλέψει από τον γερμανό διοικητή (Λυκούργος Καλλέργης), αλλά κατόπιν προδοσίας θα αποκαλυφθεί κα θα οδηγηθεί στο εκτελεστικό απόσπασμα. Ο νεαρός αξιωματικός θα τιμωρήσει τον προδότη (Αρτέμης Μάτσας) και θα διαφύγει στο Κάιρο.[5]
Στη Μάχη της Κρήτης (1970)
Πρόκειται για μια ταινία – υπερπαραγωγή γυρισμένη στα χρόνια της χούντας Ελληνικής και Ιταλικής παραγωγής με σενάριο βασισμένο σε αληθινή ιστορία. Πρόκειται για τη μεταφορά του χρυσού της Τράπεζας της Ελλάδος στην Αίγυπτο με ενδιάμεσο σταθμό την Κρήτη, καθώς επίσης ο στασιασμός της Σχολής Ευελπίδων και η μετάβασή της άνευ διαταγής στην Κρήτη όπου και πολέμησε ηρωικά. Πρωταγωνιστές ο Κρητικής καταγωγής ηθοποιός Χρήστος Πολίτης (πραγματικό όνομα Χρήστος Πιατουλάκης), ο Ισπανός Φερνάντο Σάντσο, ο Στέφανος Στρατηγός, ο Γιώργος Τζώρτζης και άλλοι ηθοποιοί ισπανικής και ιταλικής καταγωγής οι οποίοι ντουμπλαρίστηκαν στα ελληνικά. Παραγωγής ο ελληνοαμερικάνος Τζέιμς Πάρις. Αξιοσημείωτο όσο και παράξενο είναι ότι κανένα γύρισμα της ταινίας δεν έγινε στην Κρήτη και χρησιμοποιήθηκαν για τις ανάγκες της ταινίας και πλοία του Πολεμικού Ναυτικού. Επίσης ο Φερνάντο Σάντσο – ηθοποιός σε πολλές ταινίες γουέστερν ιταλικής παραγωγής εκείνη την εποχή γνωστές και ως σπαγγέτι – συμμετείχε και σε άλλες 4 ταινίες με παραγωγή τον Τζέιμς Πάρις (28η Οκτωβρίου ώρα 5:30, Παπαφλέσσας, Σουλιώτες, Οι Τελευταίοι του Ρούπελ), πάντοτε ντουμπλαρισμένος δεδομένου ότι δεν γνώριζε καθόλου ελληνικά. Στην ταινία ακούγονται τρεις γλώσσες Ελληνικά, Αγγλικά και Γερμανικά.[6]
Υπόθεση της ταινίας
Το Μάιο του 1941, μετά την πτώση της ηπειρωτικής Ελλάδας και λίγο πριν την είσοδο των Γερμανών στην Αθήνα, ένας τολμηρός πρωτοετής εύελπις, ο Νικηφόρος Καλλέργης (Χρήστος Πολίτης), αναλαμβάνει την μεταφορά του χρυσού της Τράπεζας της Ελλάδας στη Μέση Ανατολή με πρώτο σταθμό την ιδιαίτερη πατρίδα του την Κρήτη. Παρά τα εμπόδια που θα συναντήσει στο δρόμο του, θα καταφέρει να φτάσει στο νησί, όπου οι Γερμανοί ήδη έχουν αρχίσει τις επιθέσεις. Με οποιοδήποτε τρόπο και κάθε μυστικότητα, Έλληνες και Βρετανοί στρατιώτες θα προσπαθήσουν να μεταφέρουν τον χρυσό σε ελληνικό αντιτορπιλικό νότια της Κρήτης. Η ύπαρξη μιας μυστικής πράκτορος (Μαρία Πία Κόντε) δεν θα γίνει αντιληπτή και πληροφορίες για την επιχείρηση θα φτάσουν στον εχθρό με αποτέλεσμα η επιχείρηση και οι ζωές των Ελλήνων αγωνιστών να τεθούν σε κίνδυνο.[7]
Η ταινία προβλήθηκε την περίοδο 1970 – 1971 κόβοντας 435.165 εισιτήρια ερχόμενη στην 6η θέση ανάμεσα σε 87 ταινίες.[8]
Στην ταινία ακούγεται το τραγούδι του Γιάννη Δερμιτζάκη (Δερμιτζογιάννη) Κρήτη μητέρα τσ’αρχοντιάς, όμως στην ταινία εμφανίζεται ο Κώστας Μουντάκης.
Γιώργος Λινοξυλάκης
Οι φωτογραφίες προέρχονται από το Ίντερνετ και το αρχείο των εφημερίδων Κρητική Επιθεώρηση και Βήμα Ρεθύμνης
[1] Εφημερίδα Ρέθεμνος/ 6 Μαρτίου 2013
[2] www.cretans.gr
[3] www.cretans.gr
[4] www.retrodb.gr
[5] www.retrodb.gr
[6] http://rethnea.gr
[7] www.wikipedia.org
[8] www.retrodb.gr