Το σημερινό μου αφιέρωμα στην Εθνική Αντίσταση είναι απόσπασμα από ημερολόγιο ενός αγωνιστή, που μου εμπιστεύθηκε πριν από χρόνια, ο αείμνηστος δάσκαλος Σήφης Δοκιμάκης, για τον οποίο θα ακολουθήσει ένα πληρέστερο δημοσίευμα, όπως το αξίζει.
Ο αξέχαστος και φιλοπρόοδος εκπαιδευτικός φαίνεται πως είχε σε μεγάλη υπόληψη τον αγωνιστή Γιώργο Αναγνωστάκη, για τον οποίο σημειώνει μάλιστα στην πρώτη σελίδα κάτω από το όνομά του «Αντάρτης ήταν στα βουνά, της Κρήτης και γυρνούσε στιγμές σκληρές δοκίμασε, το θάνατο αψηφούσε».
Εμείς τον ήρωα γνωρίζαμε από εκθέσεις με σπάνιες φωτογραφίες από τον πόλεμο και την Αντίσταση, που οργάνωνε κατά καιρούς. Μας έκανε μάλιστα και την τιμή να μας ξεναγήσει σ’ αυτές. Ποτέ όμως δεν μίλησε για τον εαυτό του. Αν έλειπε δηλαδή ο Σήφης Δοκιμάκης θα έμεναν στην αφάνεια κάποιες μαρτυρίες πολύτιμες για τον ερευνητή. Ενδεχομένως να έχουν συγκεκριμένη ιδεολογική ταυτότητα αλλά δεν παύουν να είναι ντοκουμέντα μιας τόσο κρίσιμης εποχής, που θέλει μεγάλη προσοχή και σεβασμό η προσέγγισή της. Από τα αρχεία αυτά μιλάνε οι ίδιοι οι αγωνιστές όπως θα διαπιστωθεί και στα επόμενα δημοσιεύματα. Κι έχουμε την ευκαιρία να γνωρίσουμε τα συγκλονιστικά αυτά γεγονότα και από τις δύο πολιτικές όχθες.
Από το ημερολόγιο του Γεωργίου Αναγνωστάκη, ξεκινάμε σήμερα την σταχυολόγηση στοιχείων και γεγονότων που θέλησε να κρατήσει στη μνήμη του ο μεγάλος Αγωνιστής και διέσωσε ο συγχωριανός και συγγενής του Σήφης Δοκιμάκης.
Από τη Μάχη της Κρήτης
Οι Κρήτες ανάκατοι με στρατιώτες αγύμναστους, πρωτοετείς ευέλπιδες και άνδρες της Χωροφυλακής, σημάδευσαν τον ουρανό που έβρεχε τέρατα και θέριζαν κυριολεκτικά τα λευκά μανιτάρια που έπεφταν σαν μαύρα κοράκια του ουρανού…
…Και αρχίζει μια γιγαντομαχία άνευ προηγουμένου.
Από τη μια μεριά αεροπλάνα, βόμβες, όλμοι, ταχυβόλα, πολυβόλα, πυρομαχικά, άφθονη στρατιωτική δύναμη, οργανωμένη με την τελευταία λέξη της πολεμικής τεχνικής. Κι από την άλλη μεριά λαός ανοργάνωτος, με πρωτόγονα μέσα αλλά με τη δύναμη του δικαίου την ανδρεία, τη λεβεντιά, την ιδέα του αγώνος υπέρ βωμών και εστιών και το μίσος κατά των λεγεώνων του φασισμού.
Ο Τσόρτσιλ είχε πει τότε εις την Βουλή ότι εις την μάχην της Κρήτης απεκεφαλίσθη το φοβερό χιτλερικό τέρας.
Εκ της μάχης της Κρήτης οι μεν αγγλοσάξωνες εξήγαγον συμπεράσματα και με τη συνηθισμένη τους μεθοδικότητα ήρχισαν την δημιουργίαν ισχυρών δυνάμεων αλεξιπτωτιστών δυο μεραρχιών και οι Αμερικάνοι πέντε οίτινες έπαιξαν σημαντικό ρόλο κατά τας αποβατικάς επιχειρήσεις των. Ο Χίτλερ εξ αντιθέτου έχασε την εμπιστοσύνη του εις το όπλον αυτό. Τα βάσανα όμως των Κρητών αρχίζουν από την επομένη της καταλήψεως της νήσου.
Ομαδικές εκτελέσεις, όργια, βασανιστήρια, εκάλυπτον ολόκληρον την Κρήτη. Οι τουφεκισμοί του Κρητικού λαού υπό των Γερμανών, οι πυρπολήσεις, η καταστροφή ολόκληρων χωριών με βάρβαρο, φασιστικό τρόπο, επροξένησε εις τον υπερήφανον Κρητικό λαό το μεγαλύτερο μίσος και την δίψαν για εκδίκησιν εναντίον του βάρβαρου κατακτητή…
Οι διώξεις και τα σκληρά αντίποινα ανάγκασαν τους καταδιωκόμενους να καταφύγουν στα βουνά και να αρχίσει το κίνημα της αντιστάσεως. Το κίνημα αντίστασης όμως στην Κρήτη είχε κι ένα μεγάλο σκοπό και μια άλλη βαριά αποστολή.
Ο Γαβριήλ Κλάδος
Από τη δική του πλευρά ο Γεώργιος Αναγνωστάκης σημειώνει για τους ηγέτες της Εθνικής Αντίστασης:
«Από τις πρώτες μέρες της καταλήψεως του νησιού άρχισε η οργάνωσις της περισυλλογής και της προστασίας από έμπειρους αξιωματικούς και πολίτες της Κρήτης, όπως ο συνταγματάρχης Χρ. Τζιφάκης, ο υπολοχαγός Κατσιράκης Νίκος, ο ηγούμενος της Μονής Αρκαδίου Διονύσιος Ψαρουδάκης, ο ηγούμενος της Μονής Πρέβελη Λαγκουβάρδος δια τον Νομό Ρεθύμνης, οι οποίοι και με την βοήθειαν του Κρητικού λαού απεστέλλοντο σε ορεινά χωριά σε ειδικά καταφύγια.
Οι καλόγεροι της Μονής Αρκαδίου με αρχηγό τον παλαίμαχον πολεμιστήν Διονύσιον Ψαρουδάκη, ηγούμενον της Ιεράς Μονής του Αρκαδίου, ο οποίος έλαβεν μέρος εις την μάχην της Κρήτης εναντίον των αλεξιπτωτιστών, συνέβαλεν εις την βοήθειαν και την περίθαλψιν χιλιάδων Άγγλων στρατιωτικών και αξιωματικών στο διάστημα της Κατοχής.
Ο λεβεντόσωμος καλόγερος Γαβριήλ Κλάδος της Ιεράς Μονής Αρκαδίου από τα Λιβάδια Μυλοποτάμου αφού επολέμησεν εις την Αλβανίαν έλαβε μέρος εις την μάχην της Κρήτης και κατόπιν έπραξε το καθήκον του σεμνά και τίμια για την οργάνωσιν του αγώνος κατά του κατακτητού.
Ακούραστος με τη λεβέντικη κρητική κορμοστασιά του εκινείτο και προσέφερε τας υπηρεσίας του για τη μεγάλη ιδέα.
Επίσης ο πατήρ Τίτος ένας καλόγερος με ζωντάνια και αγάπη προς την πατρίδα προσέφερε κι αυτός πολλές υπηρεσίες εις την Πατρίδα δια την ενίσχυση του αγώνος κατά του κατακτητού και την περισυλλογή και φυγάδευση Άγγλων από την Ιεράν Μονήν Βένι όπου ιερουργούσε. Πολλές αντάρτικες ομάδες βρήκαν καταφύγιο και πατρική στοργή από τον ηρωικό αυτό καλόγερο της Μονής Βένι.
Ακούραστος διέθετε το παν δι’ όσους αγωνιστάς διήρχοντο από την Μονήν και ήτο απεσταλμένος από την Ιεράν Μονή Αρκαδίου ως ειδικός απεσταλμένος για τον σκοπό αυτό.
Ο πατήρ Θεόκλητος ένας θερμός και τίμιος πατριώτης προσέφερε και αυτός το παν για την πατρίδα μαζί με όλους τους καλόγερους της Ιεράς Μονής Αρκαδίου, οι οποίοι με τη συμπεριφορά τους απέδειξαν ότι είναι αντάξιοι απόγονοι του Ηγουμένου Γαβριήλ και επαξίως έλαβον τη θέσιν δια να συνεχίσουν τον αγώνα και την πορείαν των πεπρωμένων της φιλτάτης μας πατρίδος.
Εις το άλλο μοναστήρι της Ιεράς Μονής Πρέβελη της επαρχίας του Αγίου Βασιλείου Ρεθύμνης ήτο Ηγούμενος ο Αγαθάγγελος Λαγκουβάρδος.
Εκεί στις σπηλιές μαζεύτηκαν πάνω από 150 στρατιώτες του Βρετανικού στρατού. Η παραμονή τους εκεί και η διαβίωσή τους θα ήταν αδύνατη αν έλειπε ο ηγούμενος Αγαθάγγελος. Αυτούς τους ανέλαβε όλους χωρίς να λογαριάσει κινδύνους και διέθεσε άφθονα τα πλούτη του Μοναστηριού για να τους θρέψει.
Όταν ολοκληρώθηκε η αναχώρηση όλων των Βρετανών στρατιωτών τον κάλεσαν και πήγε το 1943 στην Μέση Ανατολή αλλά ούτε κι εκεί έμεινε άνεργος.
Κατατάχτηκε σε στρατιωτική μονάδα ως στρατιωτικός ιερέας και πήρε το βαθμό του λοχαγού. Η Μεγάλη Βρετανία για το έργο του τον τίμησε με το παράσημο Ο.Β.Κ. της Αυτοκρατορίας. Ούτος όμως δεν αξιώθη να επιστρέψει στην ελεύθερη Κρήτη. Πέθανε από καρδιακή προσβολή στο Κάιρο το 1944.
Ο ηρωικός αγωνιστής η φωτεινότερη ίσως φυσιογνωμία του αγώνος της αντιστάσεως ετάφη στο κοιμητήριο του Αγίου Γεωργίου στο Κάιρο. Τον Ιούνιο του 1946 κατά τη διάρκεια επισήμου τελετής ο Βρετανός πρόξενος παρέδωσε στους καλόγερους της Μονής ένα τιμητικό δίπλωμα τιμής που απένειμε ο στρατάρχης Αλεξάντερ και 500 λίρες, προσφορά της Βρετανικής Κυβέρνησης για την ανοικοδόμηση της κατεστραμμένης από τους Γερμανούς Μονής και μίλησε για την ηρωική δράση του ηγουμένου Αγαθαγγέλου Λαγκουβάρδου και είπε ότι με τη βοήθεια του φυγαδεύσαμε περί τους 800 στρατιώτες, ναύτες, αεροπόρους, οι οποίοι είχαν μητέρες και αρραβωνιαστικιές και η ευγνωμοσύνη τους προς τους μοναχούς του Πρέβελη θα είναι αιώνια.
Με τον ηγούμενο διέφυγε και ο Καπετάν Σατανάς, ο οποίος πέθανε και ετάφη εκεί μη δυνηθείς να επιστρέψει εις την Κρήτη».
Οργάνωσις Αντάρτικων Ομάδων
Αναφέρει για το θέμα αυτό ο Γεώργιος Αναγνωστάκης στο ημερολόγιό του:
«Αι πρώται αντάρτικαι ομάδες άρχισαν να οργανώνονται με αρχηγόν τον Καπετάν Πετρακογιώργη, τον Καπετάν Μπουζαλη, τον Καπετάν Μπαντουβά, τον Καπετάν Ποδιά, τον Πέτρακα και άλλους αρχηγούς.
Η επαφή αυτών με το στρατηγείο της Μέσης Ανατολής και η έναρξις μαχών και σαμποτάζ απετέλεσε εφιάλτην δια τον εχθρόν.
Τον Αύγουστον του 1943 πληροδορηθέντες οι Γερμανοί την εναντίον τους δράση μου με καταδίωξαν να με συλλάβουν…».
Τότε ο Γεώργιος Αναγνωστάκης όπως μαθαίνουμε παρακάτω κατάφερε να ξεφύγει από τους διώκτες του και να ενταχθεί στο αντάρτικο σώμα του Καπετάν Πετρακογιώργη αρχηγού Εθνικής Αντίστασης Κρήτης.
Για την πορεία του αξίζει να του αφιερώσουμε ακόμα ένα δημοσίευμα γιατί τα στοιχεία που παραθέτει έχουν εξαιρετικό ενδιαφέρον…
Εύα Λαδιά