Θα συνεχίσουμε σήμερα με ένα ακόμα ντοκουμέντο από τα γεγονότα που συνέβησαν στις 31 Μαρτίου 1944 στην Κιουμπρά, με αποτέλεσμα τον θάνατο μεγάλων αγωνιστών της αντίστασης, ανάμεσα στους οποίους ήταν και ο καθηγητής Γιάννης Μαθιουδάκης.
Η αναφορά σε κάθε δημοσίευμά μας των πηγών απ’ όπου αντλούμε τα στοιχεία για τ’ αφιερώματά μας, επιτρέπει σε κάθε ενδιαφερόμενο να αναζητήσει και λεπτομέρειες, που εξαιτίας περιορισμένου χώρου δεν μπορούμε να συμπεριλάβουμε.
Το στοιχείο που θα παραθέσουμε είναι μια επιστολή του Αντώνη Περακάκη στον ανιψιό του Νίκο, όταν λαμβάνοντας το βιβλίο του «Δροσουλίτες» του έγραψε να τον ευχαριστήσει.
Για τη συμφορά στη σπηλιά
Και μεταξύ άλλων αναφέρει: «Νικολή, πολλά και διάφορα έχουν γραφτεί και λεχτεί για τη συμφορά αυτή της Σπηλιάς. Σου την αφηγούμαι πιστά, επειδή ήμουν εκεί μέσα, αυτόπτης και ο μοναδικός επιζών. Απ’ όλους που είμαστε εκεί. Σε παρακαλώ να την απαθανατίσεις στο βιβλίο σου, όπως ακριβώς σου την περιγράφω, χωρίς ν’ αλλάξεις ούτε λέξη και με το νι και με το σίγμα για να μάθει ο κόσμος την πραγματική, την πλέρια αλήθεια του συμβάντος!
Τέλος του Μάρτη 1944, ο Γιάννης Μαθιουδάκης, γραμματέας του ΕΑΜ του νομού, πέρασε στο διαμέρισμα για δουλειά. Συνδέθηκε μαζί μου και μείναμε μέχρι τις 31 του μήνα. Κείνη τη μέρα είχαμε οργανωτική δουλειά στην Περιφέρεια της Κυριάννας σ’ ένα ξωκκλήσι. Άμα τέλειωσε η δουλειά καταφύγαμε στη Σπηλιά της Μέσης, την είχαμε κρησφύγετο.
Εκεί ήρθαν και μας βρήκαν ο Κουμπάρος, ο Αεράκης, ο Βαβαδάκης Αναστάσης, ο Τερζιδάκης Νίκος κι ένας επονίτης Χατζηνικολής από την Πηγή.
Δεν είχαμε βάλει φρουρό κι εκεί μας βρήκαν οι Γερμανοί. Περικύκλωσαν το Σπήλαιο και ρίξαν μέσα τρεις (3) επιθετικές χειροβομβίδες. Ευτυχώς μια άρπαξε ο Κουμπάρος να την πετάξει έξω αλλά πήρε φωθιά στα χέρια του και του τα κατέστρεψε. Αμυνθήκαμε με ό,τι μέσα είχαμε και κάναμε έξοδο ένας-ένας. Πρώτος έφυγε ο Μαθιουδάκης με το πιστόλι στο χέρι. Σκοτώθηκε μόλις βγήκε καθώς κι ο Αεράκης. Ο Τερζιδάκης πάλεψε σαν λιοντάρι, τραυματίστηκε στο πόδι βγαίνοντας. Τραβήχτηκε πίσω από μια ελιά και συνέχισε να μάχεται. Εκεί τον βρήκε μια σφαίρα στο μάτι και τον αποτέλειωσε. Μόνος που γλίτωσε χωρίς να τραυματιστεί, ήμουν εγώ. Έφυγε ο Κουμπάρος αν και τραυματίας. Ο Χατζηνικολής παραδόθηκε και την άλλη μέρα τον σκότωσαν στο Αρκάδι, όταν αποπειράθηκε να φύγει. Τελευταίος έφυγε ο Βαβαδάκης, αφού των πέταξε μια χειροβομβίδα.
Από τους Γερμανούς δεν σκοτώθηκε κανείς.
Προδοσία δεν υπήρξε, γιατί ο πρώτος Γερμανός που πλησίασε στον πόρο της Σπηλιάς είχε το ταχυβόλο «αναρτήσατε». Αν ήταν προδοσία θα το ‘χε προτεταμένο.
Τώρα τι ζητούσαν ηλιοβασιλέματα οι Γερμανοί εκεί! Ζητούσαν, δυο Γερμανούς, που τους είχαμε πάρει αποβραδίς με τον οπλισμό τους. Ήταν αυτόμολοι.
Όλα αυτά που σου γράφω για τη Σπηλιά, είναι αυθεντικότατα, τα έζησα και πάλεψα μαζί με όλους τους άλλους».
Μεγάλος αγωνιστής
Μα ποιος ήταν αλήθεια ο μοναδικός επιζήσας από τα γεγονότα της σπηλιάς, το γράμμα του οποίου δημοσιεύεται στο βιβλίο του Νίκου Μαν. Περακάκη «Ήρωες και μάρτυρες» (Αθήνα 1978).
Ο Αντώνης Περακάκης ήταν ένας από τους αντιστασιακούς με μεγάλη δράση που ευτύχησε να δει και τη λευτεριά και να ζήσει ακόμα αρκετά χρόνια για να διηγείται όσα έζησε και πέρασε πολεμώντας τον εχθρό.
Γεννήθηκε το 1907 στη Λούτρα. Προερχόταν από μια μεγάλη και πλούσια οικογένεια και θα μπορούσε να μείνει στην άκρη και να απολαμβάνει το βιός του. Εκείνος όμως προτίμησε να οργανωθεί σε κοινωνικούς και εθνικοαπελευθερωτικούς αγώνες.
Το 1932 προσχώρησε και οργανώθηκε στο ΛΚΕ από τον αείμνηστο δικηγόρο Γιώργη Γιακουμογιαννάκη. Αμέσως ίδρυσε παράρτημα στο χωριό του από πολλά μέλη. Για τη δράση του αυτή διώχθηκε από τη Μεταξική δικτατορία. Το 1940 πήγε στρατιώτης στην Αλβανία και πολέμησε τους Ιταλούς φασίστες επιδρομείς. Το 1941 γύρισε στην Κρήτη και ξεκίνησε με άλλους πατριώτες την αντιστασιακή του δράση.
«Για το ΕΑΜ μου μίλησε ο Ξεξάκης»
Αφηγείται σχετικά στον ανιψιό του και συγγραφέα Νίκο Περακάκη: «Μόλις γυρίσαμε από την Αλβανία, τον Ιούλη του 1941, αρχίσαμε ανοργάνωτα μικροσαμποτάζ ίσαμε το 1942 που ιδρύθηκε το ΕΑΜ, προσχωρήσαμε και οργανωθήκαμε σ’ αυτό. Για το ΕΑΜ πρώτος μου μίλησε ο Κώστας Ξεξάκης από τα Καψαλιανά, καθηγητής, τότε και τώρα γυμνασιάρχης. (Σ.Σ: Υπενθυμίζουμε ότι οι αφηγήσεις έγιναν τη διετία 1976-78).
Ο Ξεξάκης μου ανέθεσε την οργάνωση του Κατωμεριού. Κινήθηκα δραστήρια στα γύρω χωριά και σε λίγες, μόνο, μέρες, ό,τι καλύτερο είχε η περιοχή, από γέρους, μεσοκαιρίτες και νέους, είχε προσχωρήσει και οργανωθεί στο ΕΑΜ. Ο εθνικός αγώνας σ’ όλους τους τομείς φούντωσε. Μέσα στους πρώτους μήνες ολοκληρώσαμε την οργάνωση όλου του ανατολικού διαμερίσματος του νομού.
Ο αείμνηστος Γιάννης Μαθιουδάκης, καθηγητής και ηγέτης της Εθνικής Αντίστασης, τον αποκαλούσε, διαμάντι της όλης Αντιστασιακής Οργάνωσης του νομού! Με απαγωγές Γερμανών, εκτελέσεις προδοτών, περιθάλψεις και φυγαδεύσεις συμμάχων, με συγκεντρώσεις τροφίμων και όπλων για το αντάρτικο (Ε.Τ.Α), με Εθνική Αλληλεγγύη (Ε.Α) και άλλα πολλά προχωρήσαμε, φθάσαμε στην απελευθέρωση…Ξεπεράσαμε τη μεταδεκεμβριανή και Γεναριάτικη τρομοκρατία και ριχτήκαμε με τα μούτρα στους οικονομικούς και πολιτικούς αγώνες…»
Και μια λεπτομέρεια για τον αγωνιστή, που μας δίνει στο βιβλίο του ο ανιψιός του Νίκος Περακάκης. Ο καπετάν Αντώνης διέσωσε και διαφύλαξε την κατσούνα-τη βέργα-του αείμνηστου καθηγητή Γιάννη Μαθιουδάκη, την οποία παρέδωσε (το 1975) στον αδελφό του καπετάν Αλέκο Μαθιουδάκη, ο οποίος τη φίλησε, την παρέλαβε με βαθιά συγκίνηση και την διαφύλαξε σαν κειμήλιο ιερό και θείο!
Αυτός σε γενικές γραμμές ήταν ο Αντώνης Περακάκης, ο μοναδικός που επέζησε από την τραγωδία στη σπηλιά της Κιουμπράς και μας διέσωσε σε επιστολή του τα γεγονότα όπως τα έζησε…
Εύα Λαδιά