 |
• Κι ένα συλλαλητήριο προ της απειλής να συρρικνωθεί το 44ο Σ.Π. • Ο παλμός της εποχής μέσα από τα σατιρικά κάλαντα του Τύπου
|
01/01/2016 της Εύας Λαδιά 
H Πρωτοχρονιά είχε πάντα οικογενειακό χαρακτήρα στο Ρέθυμνο. Και από τα έθιμα που τηρούσαν με ευλάβεια οι Ρεθεμνιώτες ήταν να ανταλλάξουν επισκέψεις και ευχές.
Τα σπίτια ευωδίαζαν από τις προετοιμασίες και οι νοικοκυρές ήταν σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης για να είναι όλα τέλεια. Αναφερόμαστε βέβαια αρχές του περασμένου αιώνα στην πόλη αυτή πριν ακόμα έρθουν οι πρόσφυγες με τα έθιμα και τον δικό τους πολιτισμό.
Η αναζήτηση της τύχης ήταν και τότε στις πρώτες επιδιώξεις των Ρεθεμνιωτών και η πράσινη τσόχα δεχόταν αρκετές επισκέψεις. Δεν υπάρχει χρονιά, όπως βλέπουμε στον τοπικό Τύπο που να μην υπάρχει ανακοίνωση της Διοίκησης Χωροφυλακής( τότε) με αυστηρές συστάσεις.
Φρόντιζαν όμως να τηρούν το μέτρο και δεν ήταν μόνο για λόγους πειθαρχίας και σεβασμού στο νόμο. Εκείνες τις εποχές ήταν καταδικαστέα σε βαθμό κακουργήματος η αφοσίωση στην πράσινη τσόχα, με συνέπεια τη δυστυχία στο σπίτι. Μπορούσε να θεωρηθεί βαριά ύβρης ο χαρακτηρισμός «χαρτοπαίκτης». Και ήταν ένα από τα σημεία που λάμβανε σοβαρά υπόψη ο υποψήφιος πεθερός πριν δώσει την κόρη του σε κάποιον, εκτός από το ποτό και την ροπή προς το ωραίο φύλο. Μπορεί κάποιοι να έπαιρναν μεγάλα ρίσκα. Απέφευγαν όμως να βάλουν σε κίνδυνο την οικογένειά τους και το μέλλον των παιδιών τους. Η γνώμη των άλλων έπαιζε μεγάλο ρόλο στην κοινωνική καταξίωση κάποιου. Κι όπως οι εποχές ήταν δύσκολες κανένας δεν ήθελε να προκαλέσει τους συμπολίτες του.
Αυτό που δεν μπορούμε να απαλείψουμε αλλά το προσπερνάμε βιαστικά, είναι ότι και το Ρέθυμνο, όπως και άλλες πόλεις, είχε να παρουσιάσει μορφές στη χαρτοπαιξία που άφησαν εποχή και θα μπορούσαν να γεμίσουν σελίδες με τη δράση τους. Αυτά όμως δεν είναι της παρούσης κι ούτε ενδιαφέρουν.
Η αύξηση της αδρεναλίνης στην πράσινη τσόχα παρέσυρε αρκετούς στην πρόκληση της τύχης.
Το ποδαρικό, το ρόδι, η βασιλόπιτα ήταν βέβαια τα βασικά έθιμα της Πρωτοχρονιάς, αλλά και οι περίφημες κρεμμύδες που έδιναν ένα μεροκάματο στους πλανόδιους πωλητές.
Κι ένα συλλαλητήριο
Μέρες σαν αυτές το 1933 είχαμε και γεγονότα στο Ρέθυμνο. Είχε ξεκινήσει όπως τώρα μια συρρίκνωση των στρατιωτικών μονάδων για λόγους οικονομίας και κινδύνευε σοβαρά το 44ο Σ.Π.
Έτσι «Κατόπιν εντύπου προκηρύξεως των Σωματείων Συλλόγων και Συντεχνιών του νομού μας, η οποία κυκλοφόρησε περί την 2αν απογευματινή της χθες (μετά την Πρωτοχρονιά) συνήλθεν ικανόν πλήθος συμπολιτών περί τον περίβολον του καθεδρικού ναού ίνα διαμαρτυρηθεί νομοταγώς προς την Κυβέρνηση δια το μεταβαλόν χάριν οικονομιών εν εκ των οργανισμών του στρατεύματος περιλαμβανόμενον μέρος του 44ου τάγματος όπερ εδράζει εν τη πόλει μας …» (εφημερίδα ΤΥΠΟΣ Ιανουάριος 1933).
Δεν είναι η πρώτη φορά που η πόλη καρδιοχτύπησε μπροστά σε τέτοιο κίνδυνο. Γιατί εκτός από την απώλεια ενός οργανισμού έχανε και η οικονομική ζωή της πόλης που δεν είχε καν προοπτική ανάπτυξης εκείνες τις εποχές.
Κοινωνική ζωή
Μέρες σαν κι αυτές η ματιά των αναγνωστών έπεφτε πρώτα στην κοινωνική στήλη των εφημερίδων για να προγραμματίζουν τις επισκέψεις τους. Εκείνες τις εποχές οι κοσμικές κυρίες μέσω εφημερίδας ενημέρωναν για τις ημέρες που επιθυμούσαν να δεχτούν κόσμο.
Διαβάζουμε και πάλι στον Τύπο του 1933, πρώτες μέρες του Ιανουαρίου:
«Η κ. Ειρήνη Πρωτόππαπα Οικονομικού Εφόρου, δέχεται επισκέψεις την 13η εκάστου μηνός.
Μεθαύριον εορτήν του Αγίου Ιωάννου δεν θα δεχθεί επισκέψεις η κυρία Ιωάννου Κούνουπα.
Δεν εορτάζει ο κ. Θεοχάρις Κοντακάκης Γραμματεύς του Ειρηνοδικείου εορτάζων την εορτήν των Αγίων Πάντων…».
Κι επειδή οι κυρίες της τοπικής ελίτ είχαν πάντα ανάγκη βοηθού, διαβάζουμε στην ίδια σελίδα της εφημερίδας, λίγο πιο κάτω από την κοσμική στήλη: «Ζητείται υπηρέτρια δια σοβαρήν οικογένεια με εγγυήσεις. Πληροφορίες εις τα γραφεία της εφημερίδος».
Και ο καιρός
Θα μείνουμε λίγο ακόμα στο 1933, επειδή ο καιρός και τότε δεν έδειχνε άγριες διαθέσεις. Αυτό διαπιστώνουμε από την σχετική αναφορά στη στήλη των «πεταχτών» με το χαριτωμένο ύφος του συντάκτη.
«Ο καιρός φαίνεται πως ένιωσε κι αυτός. Γιατί αλλιώς δεν εξηγείται το ότι όλη σχεδόν τη νύχτα ο ουρανός ακτινοβολά από τα παραθυράκια του, όπως θα έλεγε η Γαλατεία Καζαντζάκη κι όλη την ημέρα μας κάνει να νομίζουμε πως είναι μεταλλείο μολύβδου. Εν τω μεταξύ όμως σταματήσανε οι βροχές και οι λάσπες ξεραθήκαν. Οι λιμνούλες όμως προ πάντων στην προκυμαία, εξακολουθούνε κάθε βράδυ να παρέχουνε δωρεάν ποδόλουτρον εις τους έχοντας την ανοησίαν να περπατούν ονειροπολούντες και μάλιστα άνευ φανού…»
Στο πρώτο φύλλο της εφημερίδας υπάρχουν και σατιρικά κάλαντα. Και τα παραθέτουμε επειδή δίνουν μια εικόνα της εποχής όταν ανέτειλε το 1933 στο Ρέθυμνο.
Γράφει λοιπόν ο «Άγιος Βασίλης»:
Καλώς σας ηύρα πάλι
με τον καινούργιο χρόνο
που μ’ όλο σας το χάλι
σας γλυκοκαμαρώνω.
Σας έφερα και δώρα
που σ’ όλους θα μοιράσω
μα όσους πάρει η μπόρα
ας πάνε λίγο πάσο.
Στο δήμαρχο σας φέρνω
στον πρώτο σας δημότη
ένα σωρό λιπάσματα.
Και εις τον πρόεδρό του
με την παλιά τη νιότη.
Γεύματα και τεχνάσματα
εις όλο το συμβούλιο.
Και στον καθένα σύμβουλο
θα δώσω κι ένα σχέδιο
της πόλεως παλίμβουλο.
Που θα ‘χει διανοίξεις
κι ένα σωρό πλατείες
και θα σας απαλλάξω
από τις μεσιτείες.
Για την Ηλεκτρική σας
φέρνω απ’ την Καισάρεια
λαμπιόνια και φανάρια
και μεσ’ από το Αξάρι
ένα λαμπρό φεγγάρι
που θα ‘χει φως γλυκό
χωρίς τριφασικό.
Εις τη Λιμενική σας
θα δώσω προκηρύξεις
μα να ‘χουνε και όρια
και ήξεις ουκ αφίξεις.
Ένα λιμενολόγο
σας φέρνω της ξηράς
κι έναν ηλεκτρολόγο
εκείνης της ερήμου
που λένε τσ’ Αλμυράς.
Στους πολυτέκνους πάλι
μπορείς να μην τους δώσεις
να παίρνουνε γυναίκες
χωρίς διατυπώσεις;
Σας έφερα στ’ Ωδείο
διακόσους μαθητάς
μαθήτριες τρακόσιες
Θα γράψω κατ’ αυτάς
μετά τας εορτάς
Στον ΤΥΠΟ θα χαρίσω
Βήμα πιο σταθερό
Θα δώσω και στο ΒΗΜΑ
τύπο πλιο καθαρό.
Έφερα στο Γυμνάσιο
πολλούς καθηγητάς
Και σ’ ένα θα χαρίσω
μια νύφη κατ’ αυτάς.
Δώρα πολλά θα φέρω
σε τούτο το χωριό
Και σ’ όσους δεν επήραν
Θα δώσω ένα γιογιό.
Ρεθεμνιώτης Ρωμηός
Αυτά συνέβαιναν Πρωτοχρονιά του 1933 και κάποιες μέρες αργότερα στο Ρέθυμνο, όταν οι συνθήκες ζωής ήταν τόσο διαφορετικές και το Ρεθυμνάκι μας δεν διέφερε από ένα χωριό που το είχες γυρίσει μέσα σε δέκα λεπτά. Ο κόσμος όμως πάντα ευχόταν για υγεία και μακροημέρευση. Και οι ευχές αυτές παραμένουν. Ακόμα και σήμερα. Αυτά τα αγαθά είναι πολύτιμα πάντα. Χρόνια Πολλά σε όλους.