του Μιχαήλ Μύρωνος Παπαδάκι
Ποιός ήτο ο διερμηνεύς του Πασά Μανουήλ Παπαδάκης ., ο Αντώνιος
Μπουρδούνης και ο Γεώργιος Λαγός που κατά το Σύναξάρι ζήτησαν τα
σώματα των Νεομαρτύρων,τα πήραν και τα έθαψαν.
Σύμφωνα με πληροφορίες που μου έδωσεν ο αείμνηστος καθηγητής και
συγγραφεύς από τις Μέλαμπες Μιχαήλ Τρουλλινός(19), ο διερμηνέας του Πασά
Μανοθήλ Παπαδάκης, είχε καταγωγή από τα Χανιά. Ο αδελφός του Δημήτριος,
είχε πιαστή σκλάβος, πουλήθηκε στο Μισίρι, εκέι βρήκεν επίσης σκλάβο στο ίδιο
αφεντικό, τον Περβολιανό Γεώργιο Λαγό που αναφέρεται στο Συναξάρι.
Ελευθερώθηκαν μαζί από τη μεγαλοψυχία του κυρίου των και γύρισαν στην
Κρήτη. Είχε αναπτυχθή μεταξύ των αδελφικός σύνδεσμος και όλ'αυτά τα
εγνώριζεν ο διερμηνέας. Ο Αντώνης Μπουρδούνης (Πουρδούνης) του Συναξαρίου,
είχε καταγωγή από τον Άρδακτο τ' ¨Αη- Βασίλη, είχεν όμως παντρευτή την
αδελφή του Γεώργιου Λαγού και κατοικούσε στα Περιβόλια. Αυτοί οι δύο (ο
Μπουρδούνης και ο Λαγός) ύστερα και από παρακίνηση του αδελφού του
Μπουρδούνη, Μιχάλη, αποφάσισαν να έλθουν στο Ρέθεμνος και με τη μεσολάβησι
του διερμηνέα να ζητήσουν τα σώματα των Τεσσάρων Μαρτύρων να τα
,εταφέρουν έξω της πόλεως και τα θάψουν. Τέσσερις ημέρες μετά την εκτέλεσι
που έγινε, ως γνωστό, στις 28 του Οκτώβρη 1824, ημέρα Τρίτη (έτος Εγίρας
1240), δηλαδή το επόμενο Σάββατο, οι ανωτέρω πήγαν του Διοικητηρίου που
ήτο στο Μαρέτι, (Τούρκο Σχολείο), πολύ πρωί και περίμεναν το διερμηνέα. Οι
Τούρκοι που περνούσαν τους βρίζαν τους κτυπούσαν, τους έφτυναν. Αυτοί όμως
έκαμαν υπομονή μέχρι που ήλθεν ο διερμηνέας . Του είπαν τι ήθελαν, αυτός
μπήκε στο γραφείο του Πασά και ύστερα από δραματικές και συγκινητικές
παρακλήσεις έλαβεν άδεια της μεταφοράς των σωμάτων των Μαρτύρων και της
ταφής των μακρυά από την πόλι.
Ο Αντώνης Μπουρδούνης και ο Γεώργιος Λαγός, πήγαν με συνοδεία ζαπτιέ και
σήκωσαν τα σώματα, τα μετέφεραν στην ανατολική είσοδο της πόλεως την Άμμου
Πόρτα, εκεί βρέθηκαν και άλλοι χριστιανοί, τους βοήθησαν, τα ανέβασαν στην
εκκλησία του Αγίου Γεωργίου του χωριού Περιβόλια που είναι και σήμερα
νεκροταφείο κι εκεί τα έθαψαν. Ο τάφος των σώζεται και μέχρι σήμερα, αλλά,
δυστυχώς, όχι ο παραδοσιακός. Αλλαγμένος …συγχρονισμένος.
Παρά, τις, όπως νομίζω, ακριβείς ανωτέρω πληροφορίες του Συναξαρίου και του
Τρουλλινού για τα πρόσωπα που συνέπραξαν στη μεταφορά των σωμάτων των
Αγίων από τον τόπο της εκτελέσεως στο νεκροταφείο του Αγίου Γεωργίου, στην
εκκλησία αυτή υπάρχει εικόνα των Νεομαρτύρων με κάπως περίεργη παράστασι
και περιγραφή. Και σφαλερή χρονολογία του Μαρτυρίου. Γράφει πως τούτο έγινε
το 1826.
Επί πλέον παρουσιάζεται ένας Αντώνιος Χανιωτάκις που《επεστάτησε》στη
μετακόμισι των Αγίων λειψάνων, ενεταφίασεν αυτά εις τον Άγιον Νικόλαον
Περιβολίων τα δύω και τα άλλα δύω εις τον Άγιον Γεώργιον. Το κείμενο της
επιγραφής έχει ως εξής:《 Οι Άγιοι τέσσερις Νεομάρτυρες μαρτυρήσαντες κατά
την 28 Οκτωβρίου 1826 εις Ρέθυμνον. Επιστατήσας δε ο Αντώνιος Χανιωτάκις εις
την μετακίνησιν των Αγίων λειψάνων, ενεταφίασεν αυτά εις τον Άγιο Νικόλαον
Περιβολίων τα δύω και τα άλλα δύω εις τον Άγιον Γεώργιον. Δια δαπάνης δε
αυτού ζωγραφισθείσης της Αγίας αυτών εικόνος, αφιερούται παρ’αυτού εις την
αυτήν εκκλησίαν του Αγίου Γεωργίου Περιβολίων εις μνημόσυνον αυτού και της
οικογένειάς του. Ως μνήσθητι Χριστέ Βασιλεύ, πρεσβείας των μαρτύρων σου και
της Θεοτόκου εν τη Βασιλεία των Ουρανών. Δια χειρός δε Μαρίνου Γ.
Νικηφόρου. Οκτωβρίου 20 1859》. Στο κάτω μέρος της εικόνος υπάρχουν
τέσσερις μικρές. Έχουν επιγραφές κατά σειράν: 1) Οι Άγιοι παρουσιάζονται εις
τον Μεμέτ Πασά, 2) ο Αντώνιος Χανιωτάκις ζητεί να θάψη τους Αγίους δια μέσου
του Γραμματικός, 3) Αποτομή των Αγίων Τεσσάρων Μαρτύρων, 4) δυσδιάκριτη.
Όποιος και αν είναι ο Αντώνιος Χανιωτάκις, που ημπορεί να είναι ο Πουρδούνης
(Μπουρδούνης) του Συναξαρίου, αρνείται κάθε συμβολή στην όλη υπόθεση του
Γεωργίου Λαγού ακόμη και του αδελφού του Μιχάλη. Και από καμμία άλλη πηγή
δεν προκύπτει, ότι οι δύο από τους Νεομάρτυρες θάφτηκε στον Άγιο Νικόλαο. Να
είναι και αυτό ένα δείγμα της ανθρώπινης ματαιοδοξίας;
19. Ο καθηγητής (φιλόλογος) Μιχαήλ Τρουλλινός εγεννήθη στις Μέλαμπες το έτος 1852,
δηλαδή είκοσι οκτώ χρόνια μετά το Μαρτύριο. Ήτο σεμνός, ενάρετος, πράος και πολύ
μορφωμένος επιστήμων. Έγραψε και εξέδωσεν «εν Ρεθύμνη τη 15 Μαΐου 1900 Ιστορία του
πολέμου της Κρήτης κατά των Ενετών προς κατάκτησιν της Κρήτης. Τύποις Στυλ.
Καλαϊζάκη.1900».