Έχει περάσει αρκετός καιρός από τότε που η Κρήτη έμεινε ελεύθερη
από το φοβερό κατακτητή.
Λίγα χρόνια κράτησε η σκλαβιά των Γερμανών μα το φεύγα τους μας
άφησε τον όλεθρο και την καταστροφή και σε χιλιάδες ψυχές εφώλιασε
τον σπαραγμό και τη δύνη.
Σε κάθε μας βήμα βλέπουμε ομαδικούς τάφους που σκεπάζουν τα
ηρωικά θύματα της Γερμανικής θηριωδίας. Δεν υπάρχει ίσως ούτε μια
οικογένεια πάνω στο μαρτυρικό νησί της Κρήτης που μην έχει θρηνήσει
έστω κι ένα θύμα κατά την περίοδο της κατοχής από τον Γερμανό στη
φωτιά και στο αίμα. Η ίδια σκληρή μοίρα περίμενε και το χωριό του
Κέδρους Γερακάρις . Χωριό όμορφο. Κτισμένο σε πρασινάδες πλούσιο
κι έφορο με κρυσταλλένια νερά και φιλότιμους κατοίκους. Λέγεται πως
είναι το ψηλότερο χωριό της Κρήτης κι απέχει από το Ρέθυμνο την
πρωτεύουσα του Νομού περί 40-45 χιλ.
Ο Γερακάρης λοιπόν είτε ως εκ της θέσεως του είτε ως εκ του
πατριωτισμού των κατοίκων του έπαιξε σπουδαιότατο ρόλο στην
κατοχή τόσο ώστε οι Άγγλοι το ονόμασαν «τμήμα της Ελεύθερης
Αγγλίας». Και είναι πραγματικότης πως ο Γερακάρης υπήρξε προμαχών
της Αγγλικής κατασκοπίας. Όλοι ανεξαιρέτως από τους εναπομείναντες
Άγγλους και Αυστραλούς με τα την κατάληψη της Κρήτης βρήκα
περίθαλψη και στοργή στο χωριό αυτό. Κι όλοι έμειναν βαθιά
ευγνώμονες από την φιλοξενία των Γερακαριανών και εν γένει των
Αμαριωτών του Κέδρους.
Η Ηρωική αυτή Γωνιά της Κρητικής γης με επικεφαλής τους δασκάλους
Αλ. Κοκονά, Γιώργη Κουτελιδάκη, Κωστή Κουτελιδάκη, Δημήτρη
Κουτελιδάκη, Γιάννη Κονιουδάκη και άλλους πολλούς που εργάζονταν
με φιλότιμο και πατριοτισμό και προσέφεραν ανεκτίμητες υπηρεσίες
στην όλη υπόθεση της Εθνικής Αντίστασης.
Αυτοί οι αγνοί πατριώτες κρατούσαν στα χέρια τους ολη την εθνική
δράσης που γινότανε στην γύρω περιοχή.
Για τον Αλέξανδρο Κοκονά, αρκεί να αναφέρωμε εδώ μια περικοπή που
εγράφη στην εφημερίδα «ΕΘΝΟΣ» στο φύλλο 14 Δεκεμβρίου 1945 περι
απαγωγής του Στρατηγού Κράϊπε ο κ. Αλ Γ. Πωπ. «άκουσα μια μικρή ,
ιστορία που είχε πρωταγωνιστή το δάσκαλο Αλέκο Κοκονά από το
Γερακάρη, ένα από τα ποιο σεβαστά πρόσωπα σ ’ολόκληρο τ’ Αμάρι και
σ’ ολόκληρη την Κρήτη ο ταγματάρχης Λη-φέρμορ για ν’ανταμείψει τις
εντελώς εξαιρετικές υπηρεσίες που είχε προσφέρει ο σεβάσμιος αυτός
πρεσβύτης με τ’ ασημένια μαλλιά και το λιγνόκορμο παράστημα του
στους συμμάχους κατά την περίοδο της Κατοχής της Κρήτης από τους
Γερμανούς σκέφτηκε να του στείλει πέντε χρυσές λίρες. Επειδή όμως
ήξερε τη σεμνότητα και τη παροιμιώδη μπορεί κανείς να πει
αφιλοκέρδεια του γέρο δασκάλου σκέφτηκε πως το χρυσάφι έπρεπε να
συνοδεύεται και από ένα επεξηγηματικό σημείωμα. Αφού λοιπόν τύλιξε
τα χρυσά νομίσματα σ΄ένα μαντήλι έδωκε το εξής γράμμα στον
άνθρωπο που θα τα μετέφερε στον Κοκονά.
«Πολυαγαπημένε μου Κυρ – Αλέκο.
Σου στέλνω πέντε τσιγάρα για σένα και τους άνδρες σου να τα
φουμάρετε στην υγειά μου.
‘Με αγάπη
Λη –Φερμορ»
Σε λίγες μέρες ξαναγυρίζει πίσω το μαντήλι με τις λίρες κι ένα σημείωμα
από τον Αλέκο Κοκονά που έγραψε.
«Πολύαγαπητέ μου Κύριε Μιχάλη. Σ ’ευχαριστούμε πολύ εγώ κι οι
συντοπίτες μου για τα τσιγάρα που μας έστειλες μα σου τα στέλνω πίσω
γιατι κανείς μας δεν είναι φουμαδόρος. Ήπιαμε τσικουδιά στην υγειά
σου.
Με αγάπη
Αλέκος»
Μέσα στις λακωνικές αυτές γραμμές διαγράφεται πραγματικώς με τα
ποιο αδρά χρώματα η ψυχοσύνθεση ολόκληρου του Κρητικού Λαού. Ο
φτωχός δάσκαλος ο άνθρωπος που έδρασε όλη τη ζωή του μέσα στη
φτώχεια και στις στερήσεις μπροστά στο χρυσάφι που του δίδανε εις
αντάλλαγμα για τις υπηρεσίες του σ’ ένα ιερό εθνικό σκοπό αντί να
θαμπωθεί αισθάνεται αντιθέτως τον εαυτό του ακόμα περισσότερο
ελαφρωμένο από το φόρτο της ανθρώπινης επιθυμίας και φτάνει
φτερωτός στα ψηλότερα επίπεδα ενός ιδεαλισμού δίχως προηγούμενο
(«ήπιαμε τσικουδιά στην υγειά σου Καπετάν Μιχάλη τσιγάρο δεν
φουμάρουμε»). Αυτοί είναι οι Κρητικοί και σαν το Γέρο δάσκαλο τον
Αλέξη Κοκονά χίλιοι υπάρχουν στο νησί της Κρήτης.
Με τέτοιους ανθρώπους λοιπόν σαν το δάσκαλο Κοκονά εργαζόταν ο
Γερακάρης και προσέφερε τις θυσίες του στο μεγάλο Αγώνα.
Πρ’ότι ολο το χωριό εργαζόταν με μεγάλη προσοχή και
επιφυλακτικότητα η δράσις του όμως δεν άργησε να γενεί γνωστή στις
Γερμανικές αρχές το χωριό βρισκόταν συχνά κυκλωμένο και συνεχώς
παρακολουθούσαν τους κατοίκους σε κάθε τους κίνηση και ενέργεια.
Όλα αυτά όμως δεν επτόησαν του Γερακαριανούς αλλα με
περισσότερο ζήλο και πατριωτισμό εργάζονταν με τους άλλους καις τις
πιο επικίνδυνες αποστολές ήσαν πρώτοι οι Γερμανοί ήταν βέβαιοι πια
πως ο Γερακάρης ήταν φωλιά των Εγγλέζων και των Αναταρτών. Ειχαν
αποφασίσει να καταστρέψουν το χωριό και βρήκαν την αιτί από το
γεγονός της απαγωγής του Κράϊπε. Ως γνωστό ο Γερμανός Στρατηγός
Κράϊπε απήχθη από τους Άγγλους ταγματάρχη Λη – Φέρμορ και τον
λοχαγό Μος εν συνεργασία με μέλη του Ελληνικού στρατού της μέσης
Ανατολής στις αρχές του 1944. Το γεγονός λοιπόν αυτό προκάλεσε
αναβρασμό στις Γερμανικές αρχές και με προκηρύξεις καλούσαν το λαό
της Κρήτης να παραδώσουν τον Στρατηγό γιατι τα αντίποινα θα ήταν
ανήκουστα. Σε τέτοια μανία βρισκόταν οι Γερμανικές αρχές όταν έλαβε
χώρα η καταστροφή του χωριού.
Κατά την καταστροφή αυτή της 22 Αυγούστου 1944 οι Γερμανοί
απέδειξαν ολόκληρη την ουνική των διαπαιδαγώγηση και έδειξαν για
ακόμα μια φορά πως ο εθνικοσοσιαλισμός του Χίτλερ ήταν
ασυμβίβαστος με την επικρατούσα σ’ ολο τον κόσμο Δημοκρατική
χειραφέτηση του ανθρώπου. Με πρωτοφανή ωμότητα και βανδαλισμό
προσπάθησαν να μετατρέψουν το πλούσιο Γερακάρη σε γης Μαδιάμ.
Επούλησαν τους ναούς κατέστρεψαν τις οικίες και εξαφάνισαν τις
βρύσες. Το θέαμα ήταν τραγικό το μεγαλοπρεπές Γερακάρι εκείτο
σωρός ερειπίων. Με τις αναθυμιάσεις των νεκρών, των οικιών, και των
ναών ήταν αναμεμιγμένη η δόξα και ο θρύλος. Αγόγγυστα το Γερακάρι
προσέφερε τους ανθρώπους του και στη ζωή του δια τη μεγάλη
υπόθεση τα 35 εκλεκτότερα παιδιά του εκιντο χάριν της ελευθερίας και
των συμμάχων αποδεικνύοντες το ανώτερο πνεύμα που τους κατείχε
και την απαράμιλλον υπέροχον πατριωτική του ψυχοσύνθεση. Ο
ιστορικός του μέλλοντος με ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να ατενίσει τη
δράση του Γερακάρι η οποία θα αποτελέσει την ωραιότατη σελίδα της
νεότερης ιστορίας μας. Μερικοί επίστευσαν ότι ο Γερακάρκης θα
εξαφανίζετο από προσώπου της γης.
Συνέβηκε όμως ολως το αντίθετο. Το χωριό ακολούθησε την ιστορική
παράδοση των Αθηνών των θηβών και των άλλων Ελληνικών πόλεων
όταν αυτές αντίκρισαν τας καταστροφάς από τα βαρβαρικά στίφη. Μια
αναγεννητική πνοή ενφύσησε το Γερακαρι. Με ζηλευτή δραστηριότητα
οι ηρωικοί και βασανισμένοι κάτοικοι ρίχτηκαν στην ανασυγκρότηση
και με την προσπάθεια των αξιοποιήθηκε η βοήθεια της κυβερνήσεως.
Σήμερον το χωριό παρουσιάζει τη νέα του όψη και ανθηρή νεότητα.
Το παρελθόν παραμένει μια εφιαλτική ανάμνησις και ένας περήφανος
και ιστορικός σταθμός στα ένδοξα χρόνια του Γερακάρι. Ένα φωτεινό
παράδειγμα για εμάς τα τέκνα και μια υπέροχος προτροπή προς
συνέχιση του μεγάλου του προορισμού.
Ενδοξε Γερακάρι με έκστασι αντικρύζω τη μορφή σου και με θαυμασμό
την επιβλητικότητα σου, τη μεγάλη σου ιστορία και τη πρωτοφανή σου
γενναιότητα.
Στο πέρασμα των χρόνων θα παραμένει ανέπαφον το γόητρόν σου.
«ΣΑΒΑΡΗΣ»
Εφημ. «Κρητική Επιθεώρησις» 10-8-1953