ΟΛΟΚΑΥΤΩΜΑΤΑ ΑΝΩ ΜΕΡΟΣ

  • Άνω Μέρος

 

Στο Άνω Μέρος δε διασώθηκε κανένας από τις ομαδικές εκτελέσεις. Συνεπώς στερούμαστε αμέσων πληροφοριών κατά την ώρα της σφαγής. Οι Ανωμεριανοί που δραπέτευσαν ή βρέθηκαν έξω από το θανάσιμο κλοιό και παρακολουθούσαν τα διαδραματιζόμενα από τα γύρω υψώματα μαρτυρούν ότι και στο Άνω Μέρος οι μελλοθάνατοι οδηγούντο δυο – δυο δεμένοι στο εκτελεστικό απόσπασμα. Ένδειξη πως και εδώ οι καταδικασμένοι δεν κάθισαν με δεμένα χέρια. Πως κάποια πάλη θα έγινε με τα μοιραία επακόλουθα του άνισου αγώνα. Προτροπές και αναθαρρήσεις για δυναμικές αναμετρήσεις με τους Γερμανούς σημειώθηκαν από την ώρα της διαλογής των μελλοθανάτων στο δημοτικό σχολείο και κατά την πορεία των Ανωμεριανών στη προσφυγιά. Από τον αυτόπτη μάρτυρα μαθητή τότε του Γυμνασίου (ηλικίας 16 χρόνων) Θεόδωρο Εμμ. Φουρφουλάκη μαθαίνουμε:

« Ο Γέρο Ζαχάρης Φραγκουδάκης ψιθυρίζοντας ( στην αίθουσα του Δημοτικού Σχολείου) παρακινούσε τους χωριανούς « να τονέ μουντάρομενε μωρέ», «θα μασέ σκοτώσουν». Την ίδια παρακίνηση έκανε στους χωριανούς και ο Εμμανουήλ Χατζηδάκης (Χατζημανώλης) αργότερα όταν φεύγαμε αδειάζοντας το χωριό.

Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του Φουρφουλάκη μια τέτοια ενέργεια ήταν αδιανόητη κείνη τη στιγμή. Ούτε όπλο ούτε «βέργα» υπήρχε στα χέρια τους. Υπήρχε το θάρρος αλλά δεν υπήρχε ο τρόπος να ξεφύγουν από τη μοίρα τους.

Ο Θεόδωρος Φουρφουλάκης, ο χρονογράφος της καταστροφής του Άνω Μέρους, παραθέτει και τα επόμενα χαρακτηριστικά που συνέβηκαν κατά την ώρα της διαλογής των μελλοθανάτων στο χωριό του:

« Μόλις έφεξε η μέρα οι Γερμανοί σκορπίστηκαν στα σπίτια και στους δρόμους, έβριζαν, φώναζαν, κτυπούσαν, πυροβολούσαν, σκοτώνοντας τα σκυλιά και καλούσαν τους χωριανούς να συγκεντρωθούν στο Σχολείο. Παράλληλα έψαχναν στους στάβλους και στους αχυρώνες κι όσους έβρισκαν να κρύβονται τους έφερναν σε κακή κατάσταση, επίσης στο Σχολείο. Στη δυτική αίθουσα μπαίνανε οι άνδρες και τα παιδιά από 16 χρόνων και πάνω και στην ανατολική τα γυναικόπαιδα.

Γύρω στις 8 – 8.30 άρχισε στην αίθουσα των ανδρών ο έλεγχος των ταυτοτήτων. Ένας – ένας σηκώνουνταν οι χωριανοί, δίνανε την ταυτότητα τους στο Γερμανό διερμηνέα «Έρμαν» ο οποίος αφού σύγκρινε τα στοιχεία του ελεγχόμενου με τα στοιχεία καταστάσεων που είχε μπροστά του ο επικεφαλής – διοικητής, τους υποδείκνυε μετά από συνεννοήσεις – συζητήσεις (με το διοικητή) σε ποιο σημείο της αίθουσας να σταματήσουν. Κατά τη διάρκεια του ελέγχου (που αποσκοπούσε στην επιλογή των μελλοθανάτων) υπέπεσαν στην αντίληψη μου τα εξής:

α. Κατά τον έλεγχο της ταυτότητας του Στυλιανού Εμμ. Κουγιτάκη, του ζήτησαν οι Γερμανοί να τους παρουσιάσει (ήταν βέβαια παρόντες)  και τους δυο άλλους αδελφούς του Ηλία και Γιάννη. Εκτελέστηκαν και οι τρεις. Λέγεται ότι αργότερα οι Γερμανοί ζήτησαν και από το Θοδωρή Λινοξυλάκη να τους επιδείξει τους αδελφούς του (οι οποίοι πάντως δεν είχαν συλληφθεί), αλλά αυτός αρνήθηκε ότι είχε αδέλφια. Ο Θοδωρής Λινοξυλάκης εκτελέστηκε.

β. Κατά τον έλεγχο της ταυτότητας του Γιώργη Εμμ. Κατσαντώνη, φοιτητή της Νομικής ακολούθησε σύντομη συζήτηση μεταξύ αυτού και των Γερμανών και  κατόπιν τον έβαλαν στη θέση των μελλοθανάτων. Είναι αυτονόητο ότι και αυτός εκτελέστηκε.

γ. Σε κακή κατάσταση (από την κακοποίηση) έφεραν στο σχολείο τους εξαδέλφους Εμμανουήλ Θ. Μαθιουδάκη και Γεώργιο Εμμ. Σταυρουλάκη, που τους βρήκανε να κρύβονται σε αχυρώνα. Και οι δυο εκτελέστηκαν. Ο Εμμανουήλ παπά Θεόδωρου Φουρφουλάκης δάσκαλος, που ήταν που ήταν κρυμμένος επάνω στη μουρνιά, που βρίσκεται και σήμερο στην αυλή του, μαζί με τον Πανάγο Ν. Καπαρό, τους είδαν τους είδαν όταν τους βγάλανε οι Γερμανοί από τον αχυρώνα του «Πυρηνοθοδωρή¨. Τους κτυπούσαν αλύπητα στο κεφάλι με τα υποκόπανα των όπλων τους.

δ. Τους ξένους που βρισκόταν στο χωριό κατά τον έλεγχο τους χώρισα και τους τοποθέτησαν στο ΝΔ. τμήμα της αίθουσας. Δε σκότωσαν από αυτούς κανέναν, ενώ στα άλλα χωριά σκότωσαν τους περισσότερους. Με τους ξένους ανακατεύτηκε και ο νεαρός τότε Μιχάλης Διαμαντάκης, που είχε χάσει την ταυτότητά του και σώθηκε.

ε. Σε κάποια στιγμή ρίχτηκε στην αυλή του Σχολείου ένας πυροβολισμός. Υποθέσαμε πως κάποια σκότωσαν και σηκωθήκαμε όλοι από τα θρανία για να δούμε τι συμβαίνει. Οι Γερμανοί αιφνιδιάστηκαν, άρχισαν τις φωνές και μας πρότειναν τα όπλα. Μάλιστα ένας στρατιώτης πήδησε και βγήκε πάνω στο τραπέζι του Διοικητή και μας πρότεινε το ταχυβόλο ουρλιάζοντας. Καθίσαμε αμέσως κάτω.

στ. Μετά το περιστατικό που ανέφερα προηγουμένως για τον πυροβολισμό στη αυλή του σχολείου οι Γερμανοι μας αραίωσαν. Πήραν από μια παρτίδα από 22 άτομα και μας έκλεισαν στο Γραφείο του Σχολείου. Από εκεί ήλθαν σε λίγο και πήραν 10 άτομα (αριθμητικά 1, 2, 3…) και τους κλείσανε ξανά στην αίθουσα, προφανώς για να συμπληρωθεί ο αριθμός 30, που πρόβλεπε η διαταγή να εκτελέσουν. Τους υπόλοιπους 12 μας πήγαν συνοδεία στα σπίτια μας, πήραμε ρούχα και τρόφιμα για δυο μέρες και μας οδήγησαν έξω από το χωριό, με προορισμό τις φυλακές στο Ρέθυμνο.

Στη συνέχεια των περιστατικών που προαναφέραμε έγινε η φοβερή ανακοίνωση προς τα γυναικόπαιδα: « το χωριό σας έδειξε ασέβεια προς τις Γερμανικές διαταγές και θα τιμωρηθεί. Περιέθαλψε τους Άγγλους σαμποτέρ και τους Έλληνες συμμορίτες και δε συνεργάστηκε μαζί μας για την ανεύρεση του στρατηγού Κράιπε. Τώρα θα πληρώσει. Θ πάτε στα σπίτια σας, θα πάρετε ότι μπορείτε και σε μια ώρα θα είστε όλοι εδώ, για να φύγετε από το χωριό».

Συνάγεται ευθέως από τον τρόπο διαλογής των μελλοθανάτων στο Άνω Μέρος, ο προκαθορισμένος αριθμός εκτελέσεων σε κάθε χωριό (παρά τις πολλές υπερβάσεις για τις οποίες αλλού θα γίνει ιδιαίτερη μνεία) και πώς από τους 42 Ανωμεριανούς που εγκλωβίστηκαν στο Σχολείο μόνον 20 ήταν προδομένοι και γραμμένοι στα κατάστιχα των Γερμανών. Ο προκαθορισμένος αριθμό 20 να εκτελεστούν συμπληρώθηκε από δέκα «τυχερούς».

Συμπεραίνεται ακόμη με το περιστατικό των 10 «τυχερών» ο κυριαρχικός λόγος των αντιποίνων για την απαγωγή του Κράιπε με προτίμηση βέβαια να εκτελεστούν οι Αντιστασιακοί αλλά στη συγκεκριμένη περίπτωση τουλάχιστον δε σημαίνει ότι οι δέκα «τυχεροί» Ανωμεριανοί ήταν και άσχετοι προς την Αντίσταση. Απλούστατα γι’ αυτούς δεν είχαν φτάσει πληροφορίες στις Γερμανικές Αρχές. Και δεν αποκλείεται (υπόθεση κάνουμε) ορισμένοι από τους «τυχερούς» να είχαν ισότιμη ή και υπέρτερη αντιστασιακή δράση έναντι των άλλων εκτελεσμένων. Εξάλλου ποιος Ανωμεριανός ή άλλος Κεντριανός ή γενικότερα Αμαριώτης (αν εξαιρέσουμε ελάχιστες περιπτώσεις) δεν έκανε αντίσταση; Από τα μικρά παιδιά ως τις γυναίκες και τους γέρους. Ζούσαμε σε στιγμές πατριωτικής έξαρσης. Υπεράνω όλων η φθορά του εχθρού: «Ευρισκόμενος κλινήρης από υγράν πλευρίτιδα, ην απεκόμισα, ως μόνον δώρον ένεκα των κακουχιών και του κόπου εις ον επί τρία έτη υπέβαλον εαυτόν χάριν της Ελλάδος τρεις μήνες στο κρεβάτι του πόνου και της μοναξιάς (1943) είχα τη σκέψι της βαριάς αρρώστιας και τη στενοχώρια πώς θα μπορέσω να προσφέρω υπηρεσία… Η σκέψη αυτή με μαράζωνε πιότερο…». Οι γραμμές αυτές αμαριώτη αγωνιστή δίδουν κάποιο μέτρο της ολόψυχης συμμετοχής των αμαριωτών στον Αγώνα εναντίον των κατακτητών.

 

Αφήστε μια απάντηση