Εκατόν πενήντα έξη χρόνια μετά τη σφαγή
Του κ. ΜΙχάλη Παπαδάκι
Επίτ. Δικηγόρου
Εις τα κατωτέρω σημειώματά μου θα φροντίσω να περιληφθούν τα στοιχεία από την
Ιστορία των Τεσσάρων Μαρτύρων που δεν αναφέρονται αλλαχού.
α. Ο τόπος της φυλακίσεως των.
Στο μέρος που είναι κτισμένο σήμερα το Τελωνείο Ρεθύμνης, βορεινά από το λιμάνι της
πόλεως, ήταν ένας μικρός, περίπου, στρογγυλός λόφος. Έμοιαζε με φρούριο, γιατί πάνω του
ήταν τοποθετημένα δυό πυροβόλα από αυτά τα εμπροσθογεμή ενετικά και στρατώνας που
πάντοτε έμεναν στρατιώτες. Φαίνεται πως όλοι χρησίμευαν για την άμυνα του λιμένος.
Ολόκληρος ο λόφος προστατευόταν από τείχος που σε πολλά σημεία του διατηρείται ως τις
μέρες μας. Και επίσης εβρέχετο από θάλασσα και μόνο το δυτικό μέρος του αποτελούσε
συνέχεια της γειτονικής ξηράς,της συνοικίας Κιουλούμπαση. Από το σημείο τούτο ήτο και η
καμαρωτή είσοδος του που εφράσσετο με σιδερόπορτα. Δεξιά και αριστερά της χαμηλής
καμάρας της εισόδου, στα πόδια της, υπήρχαν ανά μια αποθήκη. Και οι δυό υπόγειες,
σκοτεινές, υγρές, φρικτές. Κείνος που γράφει τις θυμάται με δέος, κλεισμένες από πόρτες με
χοντρά όρθια σίδερα που άφηναν μεταξύ τους χώρο ώστε να ημπορή να διακρίνεται το
εσωτερικό(1).
Μέσα σ’αυτήν την κόλαση ήσαν κλεισμένοι οι Άγιοι Τέσσερις εκ Μελάμπων
Νεομάρτυρες, από το καλοκαίρι(2), πιθανώς Ιούλιο του 1824 που τους έπιασαν οι Τούρκοι,
μέχρι της 28 Οκτωβρίου του ίδιου έτους ημέρα της εβδομάδας Τρίτη που τους έσφαξαν!
Οι συνθήκες του μαρτυρίου αναφέρονται στο συναξάρι των Αγίων που δημοσιεύεται
κατωτέρω με την Ακολουθία των του έτους 1865.
β.Η δημοσιότητα για την εκτέλεσι.
Ο Μεχμέτ Πασσάς, ο Τούρκος Διοικητής του Ρεθύμνου, έδωσε μεγάλη δημοσιότητα
στην εκτέλεσι των Τεσσάρων Μαρτύρων. Δεν ήθελε μόνο να τιμωρήση εκείνους. Αλλά και να
δείξη πως πεθαίνουν όσοι σηκώνουν κεφαλή στο Σουλτάνο!
Η ζωντανή ακόμη Ρεθεμνιώτικη παράδοσις θυμάται πως την παραμονή
1. Η καμάρα και το τείχος, ήσαν ενετικά κτίσματα. Λίγο μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο
κατεδαφίστηκαν για να κτησθή το τελωνείο, ενώ ήσαν χαρακτηριστικα της εποχής των. Και το
δεσμωτήριο που πέρασαν ώρες και μέρες αγωνίας οι Νεομάρτυρες έπρεπε να διατηρηθή σαν
πολύτιμο για το Ρέθεμνος ιστορικό και θρησκευτικό Μνημείο.
2. Αυτή την εποχή εγίνετο η είσπραξις του φόρου της δεκάτης. Πιθανώς και των άλλων
φόρων.