Με την ευκαιρία της συμπλήρωσης 30 χρόνων από το θάνατο του Μανόλη Καλαιτζάκη πραγματοποιήθηκε εκδώλωση στο ΣΠΙΤΙ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ την Τετάρτη 7 Αυγούστου 2019 Κεντρικός ομιλητής ήταν ο δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω κ.Εμμανουήλ Γιαννακάκης που είπε τα εξής
Ι. Τον τιμώμενο και πολύ πρόωρα αναχωρήσαντα για την αιωνιότητα αείμνηστο Εμμανουήλ Ιωάννου Καλαϊτζάκη είχα την τύχη να γνωρίσω από μαθητής στο Β΄ Γυμνάσιο Αρρένων Ρεθύμνης, τον Οκτώβριο του έτους 1957 (με την ευκαιρία της παρελάσεως της 28ης Οκτωβρίου), όταν εκείνος ήταν δεξιός παραστάτης στην Σημαία κι εγώ αριστερός, ως πρώτοι μαθητές των τάξεών μας (Ζ΄ και Στ΄ αντίστοιχα), με Σημαιοφόρο τον μετέπειτα Πολιτικό Μηχανικό κ. Αντώνη Τσίχλη. Το επόμενο έτος σημαιοφόρος ήταν ο Μανώλης Καλαϊτζάκης, τον οποίο είχα την τιμή να διαδεχθώ ένα χρόνο αργότερα.
Στην συνέχεια στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, στη Νομική Σχολή όπου φοιτούσαμε και οι δύο, συνδεθήκαμε με στενή, αταλάντευτη και αδιατάρακτη φιλία που διήρκεσε μέχρι τέλους.
Η πλημμυρίδα των συναισθημάτων που με διακατέχουν δυσχεραίνουν την εκ μέρους μου αποτίμηση του τεράστιου μεγέθους της προσωπικότητός του.
ΙΙ. Ο Μανώλης Καλαϊτζάκης ήταν μια ακτινοβολούσα και χαρισματική προσωπικότητα ως σπουδαστής, στην συνέχεια ως δικηγόρος, ως δημοσιογράφος, ως Δήμαρχος, ως οικογενειάρχης και ως άνθρωπος.
΄Ηδη από το Δημοτικό Σχολείο ξεχώρισε.
Η ευφυΐα του, η φιλομάθειά του και η κλίση του στα φιλολογικά μαθήματα ήσαν εμφανείς με κατάδηλα τα δείγματα της αγάπης του στην δημοσιογραφία, όπως προκύπτει από την εφημεριδούλα που έβγαζε μαζί με τους συμμαθητές του της Στ΄ Δημοτικού, την “ΦΩΝΗ ΤΗΣ ΤΑΞΗΣ”, όπως την αποκαλούσαν.
Μπορεί άνετα να υποστηριχθεί ότι τα γραπτά του υποδηλώνουν ότι είχε πρώϊμη ωριμότητα.
ΙΙΙ. Ως δικηγόρος υπηρέτησε με ζήλο και αφοσίωση στο καθήκον, με υψηλό αίσθημα ευθύνης, υπερασπιζόμενος σθεναρά το δίκιο του εντολέως – πελάτου του με εντιμότητα, ευπρέπεια, αξιοπρέπεια και σεμνότητα.
Διακατείχετο από αγωνία και βασανιζότανε, προκειμένου να βρει τρόπους ώστε να αποδοθεί το δίκιο στον εντολέα του.
Τα δικόγραφά του, δομημένα αριστοτεχνικά, με κομψές και καίρια στοχευμένες εκφράσεις, με πληθώρα ευρηματικών νομικών και πραγματικών επιχειρημάτων και συλλογισμών εντυπωσιάζουν και προδίδουν οξύνεια, ευφυΐα και ευρυμάθεια.
Αλλά και ο προφορικός του λόγος δεν υστερούσε του γραπτού, έχοντας στιλπνότητα και χάρη.
Ενθυμούμαι ένα καλοκαίρι στο εδώ Πλημμελειοδικείο, προεδρεύοντος του λαμπρού δικαστή και ανθρώπου, που εξελίχθηκε σε Αρεοπαγίτη, αειμνήστου Νικολάου Συροπούλου, νέος τότε δικηγόρος υπερασπίσθηκε στην σχετική πολύ ενδιαφέρουσα δίκη κατηγορουμένους φοιτητές για αντιδιδακτορική δράση. Τους υπερασπίσθηκε και μάλιστα σε δύσκολες ώρες, με όλους τους εντεύθεν κινδύνους, με σθένος, παρρησία, μεστότητα επιχειρημάτων, καλλιέπεια, ορθό και πειστικό λόγο. Στην δίκη αυτή που διήρκεσε επί πολλές ώρες, και μετά το μεσονύκτιο, στην οποίαν παρευρισκόμουν, εξετάσθηκαν μάρτυρες υπερασπίσεως ο τότε Δήμαρχος κ. Δημήτριος Αρχοντάκης και ο μακαρίτης Κωνσταντίνος Χαμαράκης. Αποτέλεσμα: η αθώωση όλων.
Διεξήγαγε τις δίκες στις διάφορες υποθέσεις που του ανετίθεντο με κοσμιότητα, ακόμη και σε σκληρές αντιδικίες, περιοριζόμενος αυστηρά στην υπόθεση και ουδέποτε στα πρόσωπα, συμπεριφορά προδίδουσα σαφή δείγματα της αρχοντιάς και του ευγενούς χαρακτήρος του.
Αγαπούσε και εκτιμούσε όλους τους συναδέλφους του, με τους οποίους οι σχέσεις του ήταν άριστες, συμπεριφερόμενος με ευθύτητα και ευγένεια.
- IV. Αυτό όμως που υπήρξε το πάθος του ήταν η δημοσιογραφία, δείγματα της οποίας ενεφάνισε, όπως προείπα, ήδη από το Δημοτικό Σχολείο.
Η αρχική αγάπη του μεγάλωνε και δυνάμωνε στα γυμνασιακά και στα μετέπειτα φοιτητικά του χρόνια και έγινε έρωτας και μάλιστα σφοδρός στην συνέχεια.
Μνημεία λόγου και δείγματα γραφής τα κείμενά του. Καρπός του σπινθηροβόλου και ευστρόφου πνεύματός του και της υψιπετούς και διεισδυτικής του σκέψης σαγηνεύουν, γοητεύουν και συναρπάζουν.
Υπήρξε, χωρίς υπερβολή, δεξιοτέχνης απαράμιλλος και δεινός του λόγου χειριστής και άφησε εποχή.
Τα χρονογραφήματά του εντυπωσιάζουν τόσο, ώστε να φέρνουν στον νου αυτά του μεγάλου δημοσιογράφου της εφημερίδας “ΤΟ ΒΗΜΑ” των Αθηνών Παύλου Παλαιολόγου, τον οποίο εθαύμαζε έχοντάς τον ως πρότυπο.
Κατατάσσεται στους πολύ μεγάλους δημοσιογράφους.
Με αριστουργηματική λογοτεχνική δεινότητα και χάρη διασάλπιζε τα πιστεύω του με σεμνότητα, αλλά και με δυναμισμό, παληκαριά και παρρησία.
Συνελάμβανε τα θέματα, τα οποία με χαρακτηριστική ευκολία και άνεση ανεδείκνυε και είχαν την εμφάνιση δοκιμίων, σαν να ήταν αποτέλεσμα πολύχρονης επεξεργασίας, ενώ ήταν προϊόντα χρόνου ολίγων μόλις λεπτών της ώρας.
Γνώστης, και μάλιστα βαθύς, των προβλημάτων και της κοινωνικής ζωής του αλμυροφίλητου Ρεθύμνου, της σφιχταγκαλιασμένης από την θάλασσα αγαπημένης του πολιτείας, προσπαθούσε να τα αναδείξει, προκειμένου να επιλυθούν με την ηχηρότερη βροντής – όπως προσφυέστατα απεκλήθη – γραφίδα του. Γραφίδα με την οποία δίκην νυστεριού με σιγουριά, δεξιότητα και τόλμη άνοιγε παληές ή καινούριες απεριποίητες και κακοφορμισμένες πληγές, τις οποίες καυτηρίαζε, προσπαθώντας να τις θεραπεύσει.
Ελάτρευε “το Ρεθυμνάκι” μας και γι΄ αυτό τον λόγο εύστοχα εχαρακτηρίσθη και απεκλήθη “Ρεθεμνολάτρης”. Του αξίζει και αποδίδει αυτό που ένοιωθε και πράγματι ήταν. Ο Μανώλης Καλαϊτζάκης δεν αγαπούσε απλώς το Ρέθυμνο, το λάτρευε.
Θα σας εκμυστηρευθώ ότι, όταν επισκεφθήκαμε το 1975 με την γυναίκα μου, μετά τον γάμο μας, για πρώτη φορά μαζί το Ρέθυμνο, ήλθε ο αείμνηστος Μανιός στο Ξενοδοχείο που διεμέναμε, μας πήρε και μας περιήγαγε επί ώρες στους δρόμους της παληάς πόλης, ξεναγώντας μας. Εντυπωσιασθήκαμε, όχι τόσο από τις πλούσιες γνώσεις του, που ανεδύοντο από τα λόγια του, όσο από το πάθος, την ζέση και την φλόγα του για το Ρέθυμνο.
΄Ανθρωπος με κύρος, ήθος, ευπρέπεια, ευαίσθητος, με παλλόμενη καρδιά και πραγματικό ενδιαφέρον για τους συνανθρώπους, έθεσε την γραφίδα του στην υπηρεσία του τόπου με αποφασιστικότητα και αγωνιστικότητα.
Υπήρξε η ψυχή της αρχαιότερης ημερήσιας εφημερίδας της Κρήτης, της “ΚΡΗΤΙΚΗΣ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗΣ”. Τα κείμενά του, που εδημοσιεύοντο σ΄ αυτή τόσον υπό μορφή άρθρων όσον και ιδίως στην πασίγνωστη στήλη “Ρεθεμνιώτικα και άλλα”, εντυπωσιάζουν.
Και όταν ακόμη τα κείμενά του ήταν καυστικά, διακρίνονταν από αγνότητα, ανθρωπιά και ευπρέπεια, ιδιότητες δηλωτικές του ήθους του.
Πάλευε με την πένα του ακόμη και στους πιο δύσκολους και χαλεπούς καιρούς, χωρίς ν΄ απογοητεύεται, αλλά και χωρίς να πτοείται, δίδοντας θάρρος, ελπίδα και αισιοδοξία.
Ιδιαίτερης μνείας αξίζουν τα τολμηρά κείμενά του όταν υπηρετούσε την στρατιωτική του θητεία, στην εποχή της 7ετίας με τους εντεύθεν κινδύνους που διέτρεχε, στα οποία με ευρηματικότητα και με διάφορες φραστικές επινοήσεις υπερπηδούσε τα σχετικά εμπόδια και την λογοκρισία, που κάνουν τον θαυμασμό μας ακόμη μεγαλύτερο για την αναδιδόμενη από αυτά ακατάβλητη γενναιότητά του.
Είχε την τιμιότητα και την παλληκαριά να παραδέχεται το λάθος που είχε διαπράξει ή όταν ενόμιζε ότι είχε διαπράξει – που σπάνια διέπραττε – και δεν δίσταζε να επαινεί και να επιβραβεύει και ό,τι θετικό προήρχετο ακόμη και από πολιτική παράταξη στην οποία δεν προσέκειτο.
Γόνος δύο μεγάλων οικογενειών του τόπου μας, ο Μανώλης ο Καλαϊτζάκης, των Τσουδερών και των Καλαϊτζάκηδων συνέχισε και ελάμπρυνε την μεγάλη και μακρόχρονη ιστορική δημοσιογραφική παράδοση των τελευταίων, η οποία συνεχίζεται και διευρύνεται επάξια από τους Ιωάννη και Γεώργιο Καλαϊτζάκη, γυιούς του Στέλιου Καλαϊτζάκη, αδελφού του Μανώλη.
Υπηρέτησε με σεμνότητα, λεβεντιά, πίστη και πάθος τα υψηλά ιδανικά, στα οποία βαθειά επίστευε και διασάλπιζε. Της ελευθερίας, της δημοκρατίας, της δικαιοσύνης και της ανθρωπιάς καθώς και όλες τις αρχές και αξίες.
΄Ηταν το καταφύγιο και ο θερμός συμπαραστάτης εκείνων που προσέτρεχαν σ΄ αυτόν.
Πικράθηκε πολλές φορές από ανθρώπους για τους οποίους προσπάθησε, αγωνίσθηκε και βοήθησε. ΄Ομως δεν αποκαρδιώθηκε ούτε βαρυγκόμισε ούτε και μετάνοιωσε.
΄Οχι μόνο δεν άνοιξε ποτέ το στόμα του να πεί κάτι σε βάρος αγνωμόνων, τους οποίους συνέδραμε και που τον πίκραναν, αλλά συνέχισε την προσφορά και την προς αυτούς βοήθειά του.
Πολλές φορές σε συζητήσεις μας του έλεγα:
“ Μανιό, μα αυτός……” Εκείνος μου απαντούσε:
“Δεν βαριέσαι…..” και άλλαζε κουβέντα.
Τόσο μεγαλειώδης ήταν, διακατεχόμενος από τις αναλοίωτες αρχές και αξίες του Χριστιανισμού, στις οποίες επίστευε χωρίς τυμπανοκρουσίες.
- V. Εκτιμώντας τα πιο πάνω προσόντα του οι Ρεθεμνιώτες, που ξέρουν να εκτιμούν τους ανθρώπους, τον εξέλεξαν Δήμαρχό τους.
΄Ηταν ο πρώτος Δήμαρχος της πόλεώς μας μετά την μεταπολίτευση το έτος 1974 και ο νεώτερος τότε Δήμαρχος της πατρίδας μας.
Υπηρέτησε με σθένος τα θέματα του Ρεθύμνου και από την θέση αυτή.
Επέδειξε ασυνήθη δραστηριότητα στην προώθηση και λύση των προβλημάτων της πόλης, των οποίων ήταν πλήρως ενήμερος.
Συνεδύαζε προσήνεια, ανεπιτήδευτη ευγένεια και τρυφερότητα με ασυμβίβαστη αγωνιστικότητα.
Επετέλεσε σπουδαίο έργο, που με περισσή σεμνότητα αρνήθηκε να προβάλει.
Η προσφορά του στο Ρέθυμνο υπήρξε αφειδώλευτη, αφιλοκερδής, ανιδιοτελής και ανυστερόβουλη.
Αποχωρώντας από το αξίωμα απεκόμισε μόνο την ικανοποίηση ότι έκανε το καθήκον του και αυτό που του υπηγόρευε η ανθρωπιά και η συνείδησή του.
Στον αείμνηστο Μανώλη Καλαϊτζάκη βρίσκει πλήρη εφαρμογή η ρήση του σοφού Βίαντα.
“δει τον αγαθόν άνδρα παυόμενον της αρχής μη πλουσιώτερον, αλλά ενδοξότερον γεγονέναι”.
Δίκαια χαρακτηρίσθηκε επιτυχημένος Δήμαρχος.
Επί Δημαρχίας του επισκέφθηκαν και ετίμησαν την πόλη μας κορυφαίοι άνθρωποι του πνεύματος και μάλιστα Ακαδημαϊκοί και της πολιτικής. Ο τότε Πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Καραμανλής και ο τότε Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κωνσταντίνος Τσάτσος.
Οι προσφωνήσεις προς αυτούς και οι εκφωνηθέντες Λόγοι του είναι και παρέμειναν μνημειώδεις, σε τέτοιο μάλιστα σημείο που κορυφαίος πολιτικός, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, αισθάνθηκε την ανάγκη, αξιολογώντας την προς αυτόν προσφώνησή του, να του πει:
“Κύριε Δήμαρχε
Δικαιώσατε την πνευματική
παράδοση του Ρεθύμνου”
΄Οχι μόνο μνημεία λόγου, αλλά και εκπληκτικές σε νοηματική σύλληψη και έκφραση αποτελούν οι μοναδικές στο είδος τους φράσεις, όπως αυτή η ασυλλήπτου μεγαλείου, που ως Δήμαρχος στην δεξίωση που παρέθεσε ο Δήμος Ρεθύμνης την 30 Οκτωβρίου 1975, προσφωνώντας τον ακαδημαϊκό και εξέχοντα πνευματικό άνθρωπο, τον Ρεθεμνιώτη, τον Πηγιανό, Παντελή Πρεβελάκη, είπε:
“Περάσατε ζωντανός στην αθανασία”
Χαρακτήρισα “Πηγιανό” τον Παντελή Πρεβελάκη όχι αυθαίρετα.
Ο ίδιος, απαντώντας στην προσφώνιση που του έγινε στο χωριό Πηγή του Ρεθέμνου μας από τον εκ Πηγής προερχόμενο, φωτισμένο ιερωμένο, αλλά και πολέμαρχο, γιγαντομάχο, προηγούμενο της Ι.Μ. Αρκαδίου, αείμνηστο Διονύσιο Ψαρουδάκη, κατά το ανέβασμα το έτος 1966 στο Ρέθυμνο του θεατρικού του έργου “Ηφαίστειο”, είπε:
“ ΄Υστερα από τις φιλοξενίες σας στο Αρκάδι, σας ξαναβλέπω τώρα εδώ στην Πηγή, το κοινό μας χωριό”
- VI. Ως οικογενειάρχης υπήρξε εξαίρετος.
Εδημιούργησε με την ζηλευτή συμβολή της αγαπημένης και εξαιρετικής συζύγου του Λιλής, που από τα φοιτητικά θρανία στάθηκε δίπλα του αχώριστη και πολύτιμη βοηθός και συμπαραστάτης σε κάθε του βήμα, αδιάκοπα με λατρεία και αφοσίωση, και που τον εμψύχωνε σε κάθε του προσπάθεια, μια αξιοζήλευτη οικογένεια εις την οποίαν ήταν αφοσιωμένος.
΄Ηταν σπουδαίος σύζυγος και στοργικός πατέρας.
VII. Ως άνθρωπος ήταν ευχάριστος στις συντροφιές, τις περισσότερες από τις οποίες οργάνωνε, με πηγαίο χιούμορ, ακόμη και με αυτοσαρκασμό. Γελαστός με το χαρακτηριστικό της μεγαλωσύνης του χαμόγελο, ευπροσήγορος, πράος, μειλίχιος, μετριόφρων, ευαίσθητος, απλός και ευγενής. Με μεγαλείο ψυχής και ανθρωπιά και ό,τι άλλο ο όρος αυτός περιλαμβάνει, αρετές που κληρονόμησε από τους υπέροχους γονείς του και εφρόντισε να μεταλαμπαδεύσει στην οικογένειά του.
Επιγραμματικά στον τιμώμενο Μανώλη Καλαϊτζάκη προσήκουν οι χαρακτηρισμοί:
Σπουδαίος, χαρισματικός, μαχητής, γενναίος, ανιδιοτελής, ευγενής, ευπροσήγορος, σεμνός, ευαίσθητος, χιουμορίστας και προπαντός Ρεθεμνολάτρης.
Με αυτά που είπα δεν έκαμα, βέβαια ούτε αποτίμηση, ούτε παρουσίαση του επιτελεσθέντος έργου του και της αμέτρητης προσφοράς του στον τόπο, στους φίλους, στους γνωστούς και στους αγνώστους. Μόνο μερικές χαρακτηριστικές επισημάνσεις ήθελα να κάνω, σταχυολογώντας οιονεί στιγμιότυπα από την ζωή του.
Επίσης αυτά που ακούσατε δεν ειπώθηκαν ούτε ένεκα της στενότατης φιλίας μας ούτε της συγγενικής εξ αγχιστείας σχέσης μας.
Θα ήταν παράλειψή μου, αν δεν επεσήμαινα ότι συγχαρητήρια και έπαινος προσήκουν και ευχαριστίες απευθύνονται σ΄ αυτούς που είχαν τόσον την ιδέα όσον και την υλοποίηση της τιμητικής αυτής εκδήλωσης και συγκεκριμένα στον κ. Γιάννη Στυλιανού Καλαϊτζάκη, η οποία αποτελεί τον ελάχιστο φόρο τιμής στον ξεχωριστό και μεγαλειώδη, τον αείμνηστο θείο του
Μανώλη Καλαϊτζάκη
με το πολύπτυχο και πολυσχιδές έργο του.
Συγχαρητήρια επίσης στην κ. Εύα Λαδιά που είχε την επιμέλεια και τον συντονισμό αυτής της εκδήλωσης.
Κυρίες και Κύριοι
Μέχρι τώρα απευθυνόμενος σ΄ εσάς μιλούσα για τον αείμνηστο Μανώλη Καλαϊτζάκη σε τρίτο πρόσωπο.
Τώρα, με την άδειά σας, εξωτερικεύοντας αυτά που κατακλύζουν την ψυχή και την καρδιά μου, χρησιμοποιώ λόγο προσωπικό και λέω:
Κι εμείς;
Εμείς, Μανιό, σου αποκαλύπτω, ότι δεν σε έχομε μόνο συνεχώς στην σκέψη μας, αλλά (σ΄ έχομε) τοποθετημένο βαθειά μεσ΄ την καρδιά μας και δεν έχεις φύγει ούτε προς στιγμήν απ΄ αυτή την θέση.
Σας Ευχαριστώ
Η εκδήλωση έκλεισε με το παρακάτω βίντεο