Αξίζει να ξεφυλλίσουμε λίγο ακόμα τη σειρά με τις μεγάλες μορφές του Ρεθύμνου για να τις γνωρίσουν οι νέοι μας κυρίως. Είναι οι άνθρωποι μιας άλλης εποχής που δημιούργησαν όμως στο Ρέθυμνο την παράδοση της πόλης των Τεχνών και των Γραμμάτων. Ιδιαίτερα αυτός ο πίνακας του Κώστα Μαμαλάκη «Η πόλη που δεν σβήνει» αποτελεί τελικά βίβλο τιμής της αρχοντικής τάξης του τόπου μας τον παλιό εκείνο τον καιρό. Ας προσέξουμε μερικές ακόμα ενδιαφέρουσες λεπτομέρειες κάποιες από τις οποίες είναι και επίκαιρες με τα γεγονότα που ζούμε.
Ο Ευστράτιος Φωτάκης
Γράφει σχετικά με τον Ευστράτιο Φωτάκη ο πολυγραφότατος λογοτέχνης μας.
«Η κορνίζα του πορτραίτου του Νομομαθούς Δημοσιολόγου και Γερουσιαστή Ευσταθίου Φωτάκη εκάλυπτε μια ενδιαφέρουσα λεπτομέρεια του πίνακα.
Αξίζει νομίζω να την αποκαλύψουμε φωτίζοντάς την.
Το 1928 ανάκυψε το μέγα πρόβλημα των περίφημων «καλυμμάτων» της Εθνικής Τράπεζας.
Ύστερα από το Πρωτόκολλο της Γενεύης αφηρέθη από τη Εθνική Τράπεζα το «εκδοτικόν προνόμιον» και δημιουργήθηκε νέος φορέας, που θα ελειτούργη ως Κεντρική Τράπεζα και θα είχε το εκδοτικόν προνόμιον και την αρμοδιότητα της ρυθμίσεως του προεξοφλητικού τόκου, η Τράπεζα της Ελλάδος.
Το πρόβλημα αυτό των «καλυμμάτων» δηλαδή των εις χρυσόν και εξωτερικόν συνάλλαγμα αποθεμάτων της Εθνικής τράπεζας, που εκάλυπταν το κυκλοφορούν χαρτονόμισμα, ήταν θέμα τεράστιο για το κράτος γιατί τα καλύμματα διεκδικούσε η Εθνική Τράπεζα.
Τα επιχειρήματα και η νομική θεμελίωσή τους εκ μέρους και των δυο πλευρών, είχαν φέρει το θέμα σχεδόν σε αδιέξοδο και στην κυβέρνηση του Ελευθερίου Βενιζέλου μεγάλο πονοκέφαλο.
Σε μια εμπεριστατωμένη αγόρευση του στη Γερουσία ο Ευστράτιος Φωτάκης ανάλυσε το μέγα θέμα, το τοποθέτησε στην ορθή του βάση, με την παράθεση των κρυστάλλινων του απόψεων και με όπλα το βάθος της νομικής σκέψης και οξείας κρίσης του, τον πλούτο ιδικής μας και ξένης νομολογίας και διεθνούς δικαστηριακής πρακτικής, έδωσε τη λύση υπέρ του κράτους.
Επίζηλο εύσημο από τη Γερουσία πήρε τότε ο νικητής Φωτάκης με ένα χαριτολόγημα του Προέδρους της.
« Και ο τριφασικός λαμπτήρ του Ελευθερίου Βενιζέλου εφωτίσθη από ένα μικρό …φωτάκι.
Οι αδελφοί Μοράκη
Ο Ανδρέας Μοράκης δεν θα μπορούσε να λείπει από το πάνθεον των προσωπικοτήτων που εξυμνεί ο Κώστας Μαμαλάκης.
Αυτός ήταν από την Επισκοπή, διάσημος στην εποχή του χειρουργός της Κρήτης. Διέκρινες στο κορμί του το σείσμα της λεβεντιάς το αξεπέραστο. Περιγράφεται ως ευρυμέτωπος, με το πούρο στο στόμα και εκείνα τα γελαστά μάτια που καθρέφτιζαν καλοσύνη πολλή.
Στο Ηράκλειο είχε ιδρύσει μια άριστη και πρότυπη για τα δεδομένα της εποχής οργανωμένη χειρουργική κλινική. Επί χρόνια έτρεχε εκεί όλη η Κρήτη σε σοβαρά χειρουργικά περιστατικά.
Πόσους Κρητικού δεν ανακούφισε, πόσους δεν γλίτωσε από του χάρου τα δόντια το νυστέρι του, που έπαιζε κυριολεκτικά στα επιδέξια πεντοδάχτυλά του με ταχύτητα δεξιοτεχνία και σιγουριά. Ήταν και λεβέντης πάντα του. Οι πολύ παλιοί Ρεθεμνιώτες τον θυμόντουσαν όταν φοιτούσε στο Γυμνάσιο Ρεθύμνης με πόση χάρη φορούσε την Κρητική φορεσιά. Όπως άλλωστε κάθε βλαστός πατριαρχικής παραδοσιακής οικογένειας.
Αδελφός του ήταν ο σπουδαίος επίσης άνθρωπος, Γρηγόριος Μοράκης, έγκριτος νομομαθής από τους πρώτους ποινικολόγους της Αθήνας.
Παρά το φόρτο της εργασίας του εύρισκε πάντα χρόνο για να ασχολείται με τα συλλογικά και με το Ρέθυμνο. Χρόνια επιστρατευμένος στην υπηρεσία ης πόλης του. Τον θεωρούσαν αναντικατάστατο. Πρόεδρος των εν Αθήναις Ρεθυμνίων το ΑΡΚΑΔΙ, προικισμένος με όλες τις αρετές σε σκλάβωνε με την ευγένεια του ο πάντα εκλεκτός και αξιαγάπητος Γρηγόριος Μοράκης.
Εύα Λαδιά