Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΚΑΡΝΑΒΑΛΙΟΥ ΣΤΟ ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ ΤΗΣ ΕΥΑΣ ΛΑΔΙΑ «ΚΟΜΦΕΤΙ ΜΝΗΜΗΣ ΑΠΟ ΡΕΘΕΜΝΙΩΤΙΚΕΣ ΑΠΟΚΡΙΕΣ»

Το ρεθυμνιώτικο καρναβάλι των αρχών του 20ού αιώνα. Η πρώτη παρέλαση και οι πρώτες κινήσεις σάτιρας και σχολιασμού της εξουσίας και των εύπορων οικογενειών των οποίων η ζωή ήταν σε κραυγαλέα αντίθεση με αυτή των απλών πολιτών. Τα κουφέτα αλλά και τα φασόλια και τα μπιζέλια που έπεφταν βροχή μαζί με τα κομφετί!

Τα έθιμα που ξέφτισαν στο χρόνο για κοινωνικούς λόγους. Η συμμετοχή των μικρασιατών προσφύγων στα αποκριάτικα γλέντια. Τα αποκριάτικα γλέντια των παλιών ρεθυμνιωτών, των φτωχών βιοπαλαιστών που άφηναν στην άκρη τα προβλήματα για να γλεντήσουν. Η Περιηγητική Λέσχη με τον Κώστα Κανά, την Όλγα Δασκαλάκη, τον Κώστα Μανουρά που έδωσε νέα πνοή στη διοργάνωση. Οι λόγοι που το καρναβάλι διακόπηκε από τα μέσα της δεκαετίας του ΄80 μέχρι το 1992. Το Κυνήγι του θησαυρού που έβαλε ξανά στη γραμμή επανεκκίνησης το καρναβάλι. «Οι τρομοκράτες». Η φαντασία. Η σάτιρα. Οι ταλαντούχοι, ρομαντικοί, οραματιστές, οι δημιουργικοί καλλιτέχνες, οι «ανήσυχοι» ρεθυμνιώτες. Το σήμερα.
Όλα στιγμές, σαν κομφετί, στο ντοκιμαντέρ της δημοσιογράφου Εύας Λαδια «Κομφετί μνήμης από ρεθεμνιώτικες απόκριες», αποτέλεσμα πολύχρονης έρευνας, που απολαύσαμε τη Δευτέρα το βράδυ στο Σπίτι του Πολιτισμού.

Με αφορμή την ιστορία του καρναβαλιού, είδαμε και την ιστορία του Ρεθύμνου. Το καρναβάλι δεν είναι και δεν μπορεί να είναι ξεκομμένο από την κοινωνία και τα όσα ζει, γι’ αυτό και έχει ενδιαφέρον η μελέτη του μέσα στην ιστορία.
Ένα είναι σίγουρο και βγαίνει αβίαστα ως συμπέρασμα από την πολύ καλή έρευνα-παρουσίαση που έκανε η Εύα Λαδιά. Το καρναβάλι είναι οι άνθρωποί του. Αυτοί που σύνδεσαν το όνομά τους μαζί του, αυτοί που μοιράστηκαν το όνειρο, που δούλεψαν και αφιέρωσαν πολύ χρόνο γι’ αυτό, που το υποστήριξαν και που κάποιοι το εγκατέλειψαν όταν στην πορεία παρέκκλινε από το αρχικό όραμα. Είναι αυτοί που έδωσαν ψυχή στο καρναβάλι, διότι όπως επεσήμανε και η ίδια η δημιουργός, η μεγάλη αυτή διοργάνωση του Ρεθύμνου είναι αυτό ακριβώς. Ψυχή.

Το ντοκιμαντέρ εκτός από το ότι δείχνει πως το Ρέθυμνο ήταν πρωτοπόρο στις καρναβαλικές εκδηλώσεις, δείχνει επίσης ξεκάθαρα ότι τα καλύτερα γεγονότα ξεκινάνε και φτιάχνονται αυθόρμητα από παρέες. Στη συνέχεια «αγκαλιάζουν» οι υπόλοιποι (ο πολύς κόσμος, οι δήμοι, οι φορείς, τα ΜΜΕ) όταν καταλαβαίνουν την αξία των όσων γίνονται. Για αυτό και σημασία δεν έχουν τόσο τα χρήματα, οι χορηγοί, τα προγράμματα, αλλά να κρατούν οι παρέες, να διασκεδάζουν, να προσφέρουν θέαμα, να σατιρίζουν την «καθεκυστία τάξη» να κρατούν ζωντανά κύτταρα χαράς και γλεντιού στην κοινωνία.

Κώστας Κανάς, Ανδρέας Κούνουπας, Βασιλεία Καζαβή, Αλκιβιάδης Μαυράκης, Λεωνίδας Καούνης, Ευρυδίκη Κούνουπα, Βαρβάρα και Νίκος Σκαρβέλης, Μπάμπης Πραματευτάκης, Μανώλης Καρνιωτάκης, Πόπη Αστρινού, Βαγγέλης Στεφανάκης αφηγούνται τις αναμνήσεις τους. Κάποια, σπάνια ντοκουμέντα ιδίως για όσους έχουν φύγει από τη ζωή, όπως αυτό της παρουσίας του Κώστα Κανά σε τηλεοπτικό σταθμό, με παρουσιαστή τον επίσης εκλιπόντα Σπύρο Λούπη και θέμα το καρναβάλι.

Μιχάλης Καραδάκης, αλλά και Μάνος Τσάκωνας, Στέλιος Σαλβαράκης, δίνουν το στίγμα της σύγχρονης ιστορίας του καρναβαλιού.

Η Αίμη Μιχελιδάκη, πολύτιμη «ξεναγός» στην ιστορία του καρναβαλιού, με τα συμπεράσματα της διδακτορικής της διατριβής για τη μετεξέλιξη του καρναβαλιού, να φτιάχνουν ένα πολύ ενδιαφέροντα ιστό για τις απόκριες μέσα από τις σελίδες του τοπικού τύπου και τα κοινωνικά χαρακτηριστικά του καρναβαλιού. Ο Νίκος Δερεδάκης, συνοδοιπόρος στην έρευνα.

Και πολλοί ακόμη που συνεισέφεραν με τις ιστορίες και τις αναμνήσεις τους σε αυτό το ντοκιμαντέρ που αξίζει να το δούμε, γιατί εκτός από την ιστορία του καρναβαλιού, περιέχει και… πιπεράτες διηγήσεις και παραλειπόμενα που δεν είναι γνωστά στους πολλούς.

Πολλοί νέοι και παλιοί καρναβαλιστές παρακολούθησαν το ντοκιμαντέρ, γέλασαν και συγκινήθηκαν, έμαθαν γεγονότα που συνέβησαν στη μεγάλη αυτή διοργάνωση που κάνει το Ρέθυμνο γνωστό σε όλη τη χώρα αλλά και εκτός αυτής πια. Τη δημιουργό συνεχάρη ο δήμαρχος Ρεθύμνου Γιώργος Μαρινάκης που παρακολούθησε την ταινία, όπως και η πρόεδρος της ΚΕΔΗΡ, Πέπη Μπιρλιράκη.

«ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ»

Την ερευνητική αυτή δουλειά μπορούμε να τη βρούμε στο διαδίκτυο, ενώ ακολουθούν έξι ακόμα ενότητες για το ρεθεμνιώτικο καρναβάλι.
Η Εύα Λαδιά μάζευε υλικό επί πολλά χρόνια για την εφημερίδα και για την τηλεόραση. «Κάθε φορά όμως που κάτι έπρεπε να πεταχτεί αισθανόμουν ένα δέος, γιατί νόμιζα ότι πετάω έναν άνθρωπο. Έτσι τα κρατούσα. Κάποια στιγμή όμως σκέφτηκα ότι δεν έχω το δικαίωμα να τα πετάξω, γιατί όλα αυτά ανήκουν στον κόσμο», είπε χαρακτηριστικά σε δηλώσεις της.

Η ίδια τόνισε επίσης: «Το καρναβάλι είναι πολύ σημαντικό κεφάλαιο της πολιτιστικής μας ζωής. Σε μιάμιση ώρα δεν κατάφερα ούτε το 1/10 να περιγράψω, από την πορεία του καρναβαλιού.

Στην πορεία του καρναβαλιού άνθρωποι φωτισμένοι πρωτοστατούν, το καρναβάλι γίνεται και εφαλτήριο κοινωνικών αγώνων κι αυτό φαίνεται και μέσα από τη διατριβή που κάνει η Αιμιλία Μιχελιδάκη.
Οι υπόλοιπες έξι ενότητες σιγά σιγά θα αναρτώνται στο διαδίκτυο όπως και το αποψινό στο οποίο παρακολουθούμε την πορεία του καρναβαλιού, τις δυσκολίες που αντιμετώπισε και τον τρόπο που εδραιώθηκε.
Έχουμε και 8 συνέχειες. Η ιστορία του τόπου μέσα από τις προσφωνήσεις αντιφωνήσεις του καρνάβαλου, μια κοινωνιολογική προσέγγιση. Το πόσο επηρεάζει το καρναβάλι την οικονομική ανάπτυξη ενός τόπου. Οι χοροί και οι σημασίες τους κι εκεί έχουμε πολύ ενδιαφέρουσες ιστορίες. Απίθανες ιστορίες και φάρσες τις αποκριάς και διάφορα άλλα θέματα που αποτελούν μια ενότητα.
Αυτά, το αργότερο μέχρι του χρόνου θα έχουν ολοκληρωθεί».

ΧΑΡΑ ΒΗΛΑΡΑ