ΓΗ ΤΗΣ ΕΠΑΓΓΕΛΙΑΣ ΟΛΟΚΛΗΡΗ Η ΕΠΑΡΧΙΑ
Μεμονωμένα περιστατικά όμως αμαυρώνουν το ένδοξο
παρελθόν και προβληματίζουν για το μέλλον
Είναι από τις πιο σημαντικές επαρχίες του Νομού
Ρεθύμνης. Κακές συγκυρίες όμως και μελανές σελίδες
στο αστυνομικό δελτίο, αμαυρώνουν μια από τις
ηρωικότερες περιοχές του τόπου μας με αυστηρή
προσήλωση των κατοίκων στις παραδόσεις. Η αναφορά
μας στο Μυλοπόταμο, που έχει όλες τις προϋποθέσεις
να γίνει φορέας υλοποίησης σημαντικών αναπτυξιακών
προγραμμάτων.
Μείναμε όμως στις μεμονωμένες περιπτώσεις που
δημιουργούν έξαρση εγκληματικότητας,
περιοριστήκαμε να φτύνουμε τον κόρφο μας όταν
μιλάμε για τη συγκεκριμένη περιοχή και δεν
φροντίσαμε ποτέ να εξάρουμε τη λαμπρή ιστορία της
επαρχίας. Ίσως τότε να συνειδητοποιούσαν και οι
ελάχιστοι που δημιουργούν προβλήματα με την
αντικοινωνική συμπεριφορά τους από πού κρατούν και
να ξεχνούσαν από φιλότιμο τις συνήθειες που εκθέτουν
μια ολόκληρη επαρχία και τον υπερήφανο λαό της.
Το οφείλουν στη μνήμη όλων εκείνων των ηρώων που
με αίμα πότισαν τη λευτεριά αυτής της γης.
Ποια είναι όμως η ταυτότητα της επαρχίας
Μυλοποτάμου που κρατά 510 τ.χλμ του νομού μας;
Είναι ορεινή η γη, αφού από την έκταση που
προαναφέραμε μόνον 88 τ.χλμ. είναι πεδινά.
Αναρίθμητα και τα αιγοπρόβατα που διατρέφονται με
σπουδαιότερα κτηνοτροφικά κέντρα τ’ Ανώγεια και τα
Ζωνιανά. Πανάρχαιο αγαθό το λάδι είναι από τα
σημαντικότερα προϊόντα της επαρχίας.
Γράφει σχετικά ο Σέργιος Σπανάκης:
;Η κοιλάδα του Μυλοποτάμου που τη διασχίζει ο
παλιός αμαξωτός δρόμος με τις άπειρες στροφές του,
είναι από τις γραφικότερες της Κρήτης, κατάφυτη από
παμπάλαια ελαιόδεντρα, από την εποχή των
Βυζαντινών και των Βενετών.
Οι επιτραπέζιες ελιές (θρούμπες και σταφιδολιές τις
λένε οι κάτοικοι) είναι φημισμένες.
‘’Κι από το Μυλοπόταμο
ελιές και παξιμάδι’’
Καλλιεργείται επίσης το αμπέλι και μάλιστα η
σουλτανίνα, κηπευτικά κι εσπεριδοειδή ακόμη και
μπανάνες.
Στα πετρώδικα εδάφη ευδοκιμεί η χαρουπιά και δίδει
μεγάλη παραγωγή
.
Ακόμα και για το όνομα μας ενημερώνει ο αλησμόνητος
ιστοριοδίφης.
Το όνομα της επαρχίας – γράφει – το έδωσε ο
ποταμός. Παλαιότερα ήταν Αυλοπόταμος, όπως
αναφέρεται το 980 στον τίτλο του επισκόπου
Αυλοποτάμου. ‘’Αυλών’
gt;’ έλεγαν κάθε τόπο, στενό κι
επιμήκη, που βρίσκεται ανάμεσα σε λόφους και βουνά.
Όταν ανακαλύφθηκε ο νερόμυλος, για την άλεση των
σιτηρών, στον ποταμό Αυλώνα εγκαταστάθηκε ως
φαίνεται, ένας ή περισσότεροι νερόμυλοι, και έτσι το
1182 στο έγγραφο διανομής της Κρήτης, στα δώδεκα
αρχοντόπουλα του Βυζαντίου, αναφέρεται του Μύλου
το ποτάμι, ως όριο του μεριδίου των Φωκάδων.
Έτσι από τότε ο ποταμός Αυλοπόταμος αναφέρεται
Μυλοπόταμος και λησμονήθηκε το πρώτο όνομα. Στα
βενετσάνικα έγγραφα και τους χάρτες ο ποταμός
αναφέρεται Αρκάδι και Μεγάλος ποταμός>>.
Σύμφωνα πάντα με τους ιστορικούς, η επαρχία
Μυλοποτάμου είχε δύο επισκοπές κατά την Α’
Βυζαντινή περίοδο. Στην Αξό και στην Ελεύθερνα.
Όταν ο Νικηφόρος Φωκάς ελευθέρωσε την Κρήτη από
τους Άραβες, οι επισκοπές επανιδρύθηκαν αλλά με
διαφορετικούς τίτλους. Συναντάμε πλέον τους
επισκόπους Αυλοποτάμου και Αγρίου.
Οι Τούρκοι κατακτητές κατάργησαν την Αγρίου
Επισκοπή και η έδρα της αναφέρεται έκτοτε Βεράν
Επισκοπή , (Βεράν= ερειπωμένη).
Η επισκοπή Αυλοποτάμου συγχωνεύτηκε με την
επισκοπή Ρεθύμνης.
Τον 14ο αιώνα η επαρχία αποτελούσε την Καστελλανία
του Μυλοποτάμου με έδρα το Κάστελλο που βρισκόταν
στο σημερινό Πάνορμο.
Από τα αρχαιότερα χωριά που συναντάμε στο
Μυλοπόταμο είναι η Αξός, τ’ Ανώγεια, η Αγιά, ο
Αΐμονας, η Κάλυβος, η Κράνα, οι Δαφνέδες, του
Δαμαβόλου, οι Έρφοι, το Χουμέρι, τα Λειβάδια, οι
Μαργαρίτες, το Μελιδόνι, οι Πασαλίτες, η Σκεπαστή, οι
Σίσες, το Βενί, η Αλφά, οι Αλλόιδες, το Αργουλιό, τα’
Αβδελά, το Καστρί, τα Κεραμωτά, η Κρασούνα, το
Γαράζο, το Χώνους, η Λαγκά, το Μελισσουργάκι, ο Άγιος
Μάμας και το Πέραμα (Vassilico perama).
Αυτά αναφέρονται στον αρχαιότερο κατάλογο των
οικισμών της επαρχίας του Fr.Barozzi (1577).
Η εδαφική μορφή του μετέτρεψε το Μυλοπόταμο σε
μια αρένα σημαντικών πολεμικών συγκρούσεων σε
όλες τις επαναστάσεις των Κρητών.
Όπως σημειώνει ο δάσκαλος κ. Λευτέρης
Κρυοβρυσανάκης, μόνον κατά τη Ναζιστική Κατοχή
εκτελέστηκαν εξακόσια εβδομήντα τέσσερα άτομα από
τα στρατεύματα του εχθρού.
Σ’ αυτή την ευλογημένη γη βρίσκονται και τρία από τα
σημαντικότερα σπήλαια του νησιού. Το Ιδαίο Άντρο ή
Σπηλιάρα της Βοσκοπούλας, στο οροπέδιο της Νίδας,
τόπος λατρείας του Κρητογενούς Δία, η Τρύπα του
Σεντόνη στα Ζωνιανά και το σπήλαιο του Μελιδονίου,
όπου διαδραματίστηκαν τα συγκλονιστικά γεγονότα της
θυσίας των κατοίκων.
Ο κ. Κρυοβρυσανάκης καταγράφει και άλλα μικρότερα,
όπως το Μαραθόσπηλιο κοντά στις Μαργαρίτες, του
Αράπη στην Αξό, τους Βουκολέδες νότια από τα
Κυνηγιανά, το Δρακόσπηλιο στον Πρίνο, το Λακκί στον
Αβδελλά, τη Φανταξοσπηλιάρα στη θέση Λατζιμά κ.ά.
Τόσο δε από τη βόρεια πλευρά της επαρχίας, όσο και
από τη νότια ο τουρισμός βρίσκεται σε πλήρη άνθιση.
Γιατί τάχα μια επαρχία τόσο σημαντική, με ποικίλες
προοπτικές ανάπτυξης να δυσφημίζεται από ελάχιστους
που ίσως να μην κρατούν κι από κει; Όλ’ αυτό το ένδοξο
παρελθόν δεν θα μπορούσε τάχα να τους συνετίσει;
Κάποτε θα πρέπει να προβάλλει το μέλλον της επαρχίας
πιο φωτεινό.
ΕΥΑ ΛΑΔΙΑ
Ρεθεμνιώτικα Νέα 7 Μαΐου 1997