του Στυλιανού Καλλονά
Εις την εφημερίδα των Αθηνών «Κρητικός κόσμος» εδημοσιεύθει απάντησις της Κας Ευαγγελίας Φραγκάκη εις το δημοσίευμα σχετικό με την άμυναν του Αρκαδίου.
Δι’ όσων γράφει ως φαίνεται κάνει σύγχυσίν της ηθελημένης θυσίας με την αυτοκτονίαν. Οι ήρωες του Αρκαδίου δεν εκλείσθησαν εις το Αρκάδι με τη σκέψιν «Σφάξε αγά μου ν’αγιάσω» αλλ’εκλείσθησαν και ημύνθησαν με την απόφασιν να πολεμήσουν και να σώσουν το Μοναστήρι και εάν δεν κατορθώσουν τούτο ας αποθάνουν.
Ότι αι σκέψεις αυταί επεκράτουν τόσον εις τον ηγούμενον Γαβριήλ όσον και εις τους λοιπούς πολεμιστάς αποδεικνύεται εκ του γεγονότος ότι ο Γαβριήλ και ο Κορωναίος προ της πολιορκίας περιέρχονται τας επαρχίας και ζητούν από τους πολεμιστάς να σπεύσουν εις βοήθειαν του Αρκαδίου και με όσους συνεζήτουν δεν ηρνήθησαν τούτο. Αλλα ακόμη και την τελευταίαν στιγμήν δηλαδή το βράδυ της 8ης Νοεμβρίου έστειλαν αγγελιοφόρους εις τον Κορωναίον και εις τον Μυλοπόταμον και εζητούν βοήθειαν.
Εάν λοιπόν εσκέπτοντο μόνον να πεθάνουν, ως φαντάζεται η κ. Φραγκάκη ούτε προ της πολιορκίας ούτε και κατά την διάρκειαν αυτής θα εζητούν βοήθειαν αλλ’ ενήργουν ούτω διότι πρωταρχικώς σκοπός αυτών ήτο να σώσουν το Μοναστήρι.
Εν συνεχεία μέμφεται τον Κορωναίον διότι δεν έμεινε μέσα στο Αρκάδι μετά των άλλων πολεμιστών και να τύχει της δόξης να πεθάνει μετ’ αυτών. Ας μου επιτρέψει να εχω αντίθετον γνώμιν, διότι ο Κορωναίος ήτο Αρχηγός, δεν ήτο απλούς πολεμιστής και είχε υποχρέωσιν αυτος να ηγηθεί των δυνάμεων, οίτινες θα έσπευδον εις βοήθειαν του Αρκαδίου. Εάν αυτός έμενε μέσα εις το Μοναστήρι δικαίως θα κατηγορούσαμεν σήμερον αυτόν ότι εμεινε δια να αυτοκτονήσει και ουχί να θυσιασθεί.
Δια να βοηθήσει το Αρκάδι, εγκαίρως από 30 Οκτωβρίου εξέδωκε Διαταγήν και εκάλει τους πολεμιστάς των Επαρχιών να συγκεντρωθουν οι μεν Μυλοποταμίται εις την τοποθεσίαν Σκουλούφια – Χάρκια, οι δε των λοιπών επαρχιών εις το χωρίον Μουρνέ. Δυστυχώς όμως η Διαταγή αυτή δεν εξετελέσθει διότι εις το πνεύμα των πολεμιστών έπνεε ο άνεμος της αποθαρρύνσεως ύστερα από την ήτταν του Βαφέ και την δήλωσιν υποταγης των Σφακιανών.
Οι πληρεξούσιοι δε και οι Αρχηγοί Ρεθύμνου, οι οποίοι ήσαν ικανοί να ενθαρρύνουν τους πολεμιστάς είχον παρασυρθεί υπο του Ζυμβρακάκη Ιωάννη και εστρογγυλοκάθηντο μετ’ αυτού εις το χωρίον Δρακώνα – Κυδωνίας.
Παρα ταύτα ο Κορωναίος έσπευσε με το σώμα του και με τους Αμαριώτες του Διογ. Μοσχοβίτη από Νότου και με 500 Μυλοποταμίτες υπο τον Σκουλάν να βοηθήσει το Αρκάδι την 8η Νοεμβρίου. Δυστυχώς όμως η δύναμις αυτή ήτο μικρά και απεκρούσθη, αλλα και η βροχή η οποία έπιπτε το απόγευμα της ημέρας εκείνης συνέβαλε και αυτή εις την αποτυχίαν της επιθέσεως των Ελλήνων.
Η κ. Φραγκάκη αβασανίστως χαρακτηρίζει τον Κορωναίον Φιλόζωον.
Εάν ο Κορωναίος ήτο φιλόζωος δεν θα εγκατέλειπε την θαλπωρήν της θέσεως του του Αρχηγού της Εθνοφυλακής, ήτις αντιστοιχούσε προς τη σημερινήν θέσιν του αρχηγού του Γενικού Επιτελείου Στρατού και να κατήρχετο εις την Κρήτην και να επιδοθεί εις έναν σκληρόν και άχαρο αγώνα, πλήρη περιπετειών επι εν έτος.
Εάν ήτο φιλόζωος, θα ήτο και φιλοχρήματος, και όμως ο Κορωναίος επώλησε εις δημοπρασίαν την κινητήν αυτού περιουσιαν και υποθήκευσε την ακίνητητον δια να συγκεντρώσει 11 χιλιάδας δραχμάς 550 περίπου χρυσάς λίρας δια να αγοράση εφόδια και να κατέλθει εις Κρήτην.
Εάν ήτο φιλόζωος δεν θα επέβαινεν ενός πλοιαρίου «Καρυδόφλουδας» χωρητικότητος 250 κιλών και δι ου του να φθάσει εις την Κρήτη.
Εάν ήτο φιλόζωος δεν θα ελάμβανε μέρος εις τον Κριμαϊκόν πόλεμον (1854) επι κεφαλής Ελληνικής Λεγεώνος.
Εάν ήτο φιλόζωος δεν θα ελάμβανε μέρος εις τα ταραχάς της Συρίας μετά των Γάλλων, ούτε και εις τα Ναυπλιακά ότε και ετραυματίσθει.
Αλλ’ ας ίδωμεν και τας γνώμας άλλων, οίτινες εγνώρισαν την ζωήν και την δράσιν του Κορωναίου.
Ο Γάλλος Ντεμάζ γράφει ότι ήτο πεπαιδευμένος στρατιωτικός ανδρείος πεπειραμένος, έχων ομοιότητα τινα ηθικώς και φυσικώς προς τον Γαριβάλδην. Αληθής στρατιώτης, αληθής αρχηγός».
Ο Μένδελσων ομοίως γράφει ότι «ο Κορωναίος είχε διακριθεί μεγάλος κατά το διάστημα της Ναυπλιακής Επαναστάσεως.
Ο Βενιέρης χαρακτηρίζει τούτον γενναίον και φίλον των περιπετειών.
Ο ίδιος γράφει ότι εις την μάχην του Βρύσινα εκινδύνευσε να συλληφθεί αιχμάλωτος διότι προωθείτο εις την πρώτην γραμμήν της μάχης.
Ο τότε αμερικάνος πρόξενος εις τα Χανιά Στίλμαν χαρακτηρίζει τον Κορωναίον, ως τον ικανώτερον εκ των κατελθόντων εις την Κρήτην αξιωματικών.
Ηυτύχησε ν’ ανέλθη όλους τους βαθμούς της ιεραρχίας μέχρι του Αντιστράτηγου, εξελέγει κατ’ επανάληψιν βουλευτής Κυθήρων και διετέλεσε Υπουργός των Στρατιωτικών.
Οι κυθήριοι τιμώντες την μνήμην του ανήγειρα ανδριάντα εις τούτον εις το χωρίον της καταγωγής του Ποταμοί και εις τα αποκαλυπτήρια αυτού το 1911 παρέστη ο Ελευθέριος Βενιζέλος και ο Ν. Ζουρίδης και εις τον λόγον τον οποίον εξεφώνησε ο δεύτερος υπεσχέθη ότι και η Κρήτη θα στήση εις τούτον Μνημείον.
Εν ολίγοις ο Κορωναίος υπήρξε μια μεγάλη φυσιογνωμία, του περασμένου αιώνος του Έθνους μας, συνεπώς οφείλομεν οι σύγχρονοι Έλληνες μετα σεβασμού και θαυμασμού να ομιλώμεν και να γράφωμεν περί αυτού και ουχί μετά προχειρότητος ώστε να καταφερόμεθα της Μεγάλης αυτής προσωπικότητας .
ΣΤΥΛ. ΚΑΛΛΟΝΑΣ
ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 1962