Τα δράματα πίσω από τις κλειστές πόρτες διαψεύδουν όλες τις
αισιόδοξες στατιστικές
«Κι ας σου χαρίσουν οι θεοί όσα ζητά η καρδιά σου άντρα και
σπίτι και γλυκιά μέσα του αγάπη ας κλείσουν. Γιατί δεν έχει πιο
όμορφο παρ’ όταν με μια γνώμη αγαπημένο αντρόγυνο
φροντίζει για το σπίτι…»
Ήταν η ευχή που έδωσε ο Οδυσσέας στη Ναυσικά, όταν τον περιέθαλψε ναυαγό
στο νησί της. Και σίγουρα δεν υπάρχει καλύτερη.
Η οικογένεια ιδιαίτερα για τον Έλληνα, είχε ανέκαθεν ξεχωριστή σημασία. Ήταν
ένας από τους βασικούς σκοπούς ύπαρξης.
Έτσι από αρχαιοτάτων χρόνων οι σοφοί άνθρωποι συμβούλευαν τους συντοπίτες
τους ό,τι θα μπορούσε να τους διασφαλίσει την ιερή υπόθεση της οικογένειας.
Ο Σωκράτης για παράδειγμα, έλεγε ότι όποιος δέρνει την γυναίκα του ή τα
παιδιά του, «πάνω στα αγιότατα γι’ αυτόν ιερά πλάσματα έρχεται και σηκώνει
χέρι».
Γιατί, κατά τον Λουκιανό, η οικογένεια είναι η βάση και η αρχή κάθε πολιτισμού.
Και, όπως συνεχίζει ο Κικέρων, δεν υπάρχει τόπος πιο ευχάριστος από την
οικογενειακή εστία του ανθρώπου.
Φυσικά για την εξασφάλιση της οικογενειακής γαλήνης άπειρες ήταν οι
συμβουλές τύπου «Τα εν οίκω μη εν δήμω».
Ο Χίλων έλεγε συγκεκριμένα, να μαθαίνεις την οικογένειά σου καλά να
προστατεύεις, ενώ ο Θαλής συνιστούσε θερμά να κρύβεις τ’ άπλυτά σου μέσα στο
σπίτι.
Τώρα πόσο εύκολη ήταν η συνταγή για μια ευτυχισμένη οικογένεια δεν το είπε
ακόμα κανένα στόμα. Ο Χάμιλτων μόνο ισχυρίστηκε ότι και η καλύβα ακόμη
διαθέτει τόσο χώρο για την ευτυχία όσο και το πλέον πολυτελές βασιλικό ανάκτορο.
Αλλά και για τα παιδιά έχει ιδιαίτερη σημασία η οικογένεια αν πιστεύσουμε τον
Σμάιλς που είπε ότι η οικογένεια κάνει τον άνθρωπο για να προσθέσει και ο
Τσάνινγκ ότι η οικογένεια είναι το κυριότερο σχολείο αρετής.
Ανέκαθεν η οικογένεια είχε βαθιές ρίζες στην Κρήτη. Το όνειρο κάθε Κρητικού
ήταν να στεριώσει μια καλή φαμέλια. Δεν είναι μάλιστα τυχαίο ότι σε μεγαλύτερη
υπόληψη είχαν οι κρητικές κοινότητες τον «καλόσειρο» παρά εκείνον που «δεν
εκάτεχες πουθέ κρατάει η σκούφια του».
Και η καταφυγή στη λαϊκή παράδοση μας ανακούφισε γιατί το θέμα οικογένεια
αποτελεί ένα πολυσύνθετο κεφάλαιο στην Κοινωνιολογία.
Στην ενότητα ωστόσο της θεμελίωσης μιας οικογένειας στον γάμο βρίσκουμε
ενδιαφέροντα στοιχεία που κρίνουμε σκόπιμο να παραθέσουμε.
Στις δυτικές κοινωνίες- γράφουν οι ερευνητές Κοινωνιολόγοι- άλλοτε οι γάμοι
γίνονταν με κάποια καθυστέρηση. Όμως η εξέλιξη στον τομέα αυτό έφερε και τη
σταθερή μείωση της μέσης ηλικίας των νεονύμφων.
Πριν από τον πόλεμο του 1939 μία στις είκοσι κοπέλες παντρεύονταν πριν από
τα 19 χρόνια της. Σήμερα η αναλογία αυτή είναι μια στις δέκα κοπέλες.
Στα 25 χρόνια τους το 75% των σημερινών νέων είναι παντρεμένοι.
Ο ρόλος του καθενός στην οικογένεια ποικίλει ανάλογα με το πνευματικό και
πολιτισμικό του επίπεδο. Ο άνδρας πάντως ακόμα και στο Ρέθυμνο αρχίζει να
δέχεται ευχαρίστως την συμμετοχή του στην κατανομή των οικογενειακών βαρών.
Αλλά ενώ χωρίς γκρίνια αναλαμβάνει τη μεταφορά των παιδιών στα εξωσχολικά
μαθήματα, δεν μπαίνει βεβαίως στην κουζίνα αν δεν πρόκειται για το φαγητό ή για
να βάλει ένα ποτήρι νερό.
Οι άνδρες που αγογγύστως θα μαγειρέψουν ή θα βάλουν πλυντήριο,
μετριώνται σίγουρα στα δάκτυλα της μίας χειρός.
Βήματα όμως σημαντικά στην αλλαγή της νοοτροπίας έχουν γίνει. Ο άνδρας
έπαψε να νιώθει και να συμπεριφέρεται “αφέντης”, αλλά δεν έχει απαρνηθεί
ολότελα κάποιες “κακές” συνήθειες που κληροδότησε η στοργή της “μαμάς”.
Καλύτερες είναι οι συνθήκες στους μικτούς γάμους αν κρίνουμε από μία μικρή
έρευνα. Ότι αυτοί σημειώνουν σημαντική αύξηση ελέω τουρισμού, δεν χρειάζονται
οι αριθμοί για να το αποδείξουν. Ο περίγυρός μας αποτελεί έναν ψευδή μάρτυρα.
Κι ενώ οι περισσότεροι μικτοί γάμοι δείχνουν αρμονικοί, έχουμε περιπτώσεις
που ισχύει το «παπούτσι από τον τόπο σου». Για τα θλιβερά αυτά φαινόμενα
ευθύνεται η νομοθεσία κάποιων χωρών που ευνοεί την μητέρα. Έτσι έχει
παρατηρηθεί ότι ο μικρός ευτυχώς αριθμός, αλλοδαπών γυναικών εγκαταλείπει την
συζυγική εστία όταν έρθει παιδί στην οικογένεια γιατί με τα επιδόματα ζουν εκείνες
καλά και ας ζει το έτερον ήμισυ χειρότερα.
Εκείνο που θα πρέπει να μας ανησυχήσει ιδιαίτερα όσο περνάει ο καιρός είναι
αυτή η θολή σχέση ανάμεσα στην οικογένεια.
Τα γνωστά άγχη της διαβίωσης, η αβεβαιότητα για το μέλλον, η εξασφάλιση
των παιδιών, οι υπαρξιακές ανησυχίες του κάθε συντρόφου, οι δυνατότητες που
δίνει η αλλαγή νοοτροπίας για καινούριες αναζητήσεις δημιουργούν ισχυρά
ρήγματα σε μια σχέση που φαίνονταν μόνο στην κρεβατοκάμαρα.
Σπάνια το ζευγάρι της πόλης μας αναζητά την ανανέωση. Εκείνο που
αναζητούν κάποιες γυναίκες είναι μια υπεύθυνη ενημέρωση για να σωθούν από τις
εκρήξεις βίας του συζύγου.
Δεν επιδιώξαμε να τεκμηριώσουμε με ποσοστά την επιτυχία μιας οικογένειας
και στον τόπο μας επειδή η πραγματικότητα κρύβεται πίσω από τις κλειστές πόρτες,
με τις σχετικές εξαιρέσεις του κανόνα φυσικά.
Εκείνο που κρίνουμε αναγκαίο, από προσωπικές επισημάνσεις, είναι μια
σταυροφορία διαφώτισης προκειμένου να εδραιωθεί η ειλικρίνεια στις
οικογενειακές σχέσεις κι όταν στην πόρτα ακούγεται το βήμα του συντρόφου η
καρδιά ν’ αναρριγά κι όχι να μένει παγωμένη. Ο νοών νοείτω. Διαφορετικά
οικογένεια χωρίς σύμπνοια και αγάπη τί νόημα έχει;
ΕΥΑ ΛΑΔΙΑ
MAΡΤΙΟΣ 1997