ΚΡΗΤΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΙΣ
3 ΙΟΥΝΙΟΥ 1964
Του ΓΙΑΝΝΗ Μ. ΔΑΛΕΝΤΖΑ
Αίσθημα μεγαλοσύνης νοιώθω καθώς κοιτάζω τα έργα των αναπήρων καλλιτεχνών. Φλεγάδικο ξεπετιέται και νευρόδικο το Αρτεσιανό πνεύμα από τα έγκατα μιας πλούσιας σε δημιουργικά αποθέματα ψυχής.
Ο περίγυρος φωτίζεται από έντονο φως οδηγητικό, διάχυτο φως ψυχισμού και ρωμαλεότητας, παρήγορο και θαρρετό, όπως θα έπεφτε σε κακοτράχαλο μονοπάτι το φως από το φανάρι του νυχτοπεράτη.
Αίσθηση αρτιότητας δημιουργεί ο κάθε πίνακας κι ολοκληρωτικά αφοσιώνεται κοιτάζοντας, θαυμάζοντας. Μελετάς και στοχάζεσαι την υπερουσία χάρη του Καλλιτέχνη να δημιουργεί αριστουργήματα του χρωστήρα. Λεπτότατη η σύνθεση των πινάκων, ευγενικός χρωματικός συνδυασμός, απαλές οι φωτοσκιάσεις, γεροδεμένο το σύνολο.
Έκφραση πρωτότυπη κι η αισθητική αρτιότητα φέρνει αίσθημα γενναιοφροσύνης και παλληκαριάς για το δυνατό καλλιτέχνη, για το πηγαίο πνεύματα μου, για την ακατάβλητη ψυχικότητά του.
Ο θαυμαστικός τόνος αυθόρμητος φτάνει σε ενθουσιαστικές εκδηλώσεις, όταν μαθαίνεις πως ο καλλιτέχνης είναι ανάπηρος από χέρια ή πόδια – ζωγράφισε με το στόμα ή πόδια ανάλογα. Η φυσική έλλειψη δεν γίνεται αντιληπτή, είναι απίστευτη. Φανταστικά ανάπηρο νομίζουμε τον καλλιτέχνη και σάμπως για εντυπωσιασμό και έκπληξη να λέγεται ετούτο. Η πραγματικότητα έρχεται σαν σφραγίδα επίσημη να βεβαιώσει τη δύναμη της ανθρώπινης πίστης, της θέλησης για την πραγματοποίηση των αδύνατων πραγμάτων.
Για την υλοποίηση ενός ονείρου, για την επίτευξη ενός σκοπού, για τη δικαίωση των ιδανικών του ανθρώπου είναι η λύτρωση μέσα στη δημιουργία, η απελευθέρωση από τςι αδυναμίες, η έξαρση ως τ’ άστρα και πάνω από τα άστρα, και πέρα απ’ τα αστρα. Παίρνοντας σαν εξωγήινο χώρο την καλλιτεχνία με αξεπέραστες δύναμες τη βαρύτητα και τη φυγόκεντρο – την αναπηρία – την αδυναμία. Όμως τις ξεπέρασαν τούτοι οι καλλιτέχνες και νικητές καμαρώνουν στα διαστημόπλοια της ψυχής του το αστρικό τους επίτευγμα τη Νίκη.
Νιώθω αίσθηση μεγαλοσύνης κοιτάζοντας τα έργα τους. Η θέληση τους εκδηλώνεται με το πιο αυστηρό και απαιτητό τρόπο. Η αναπηρία πειθήνια, δαμασμένη υποτάσσεται στην εκτέλεση του έργου αρμονίας, αληθινής ομορφιάς.
Ορθόστητες ψυχές σαν Κρητικά Πρινάρια, που δεν φοβούνται τις χιονιές κα τα κατακαίρια πάνω στις Μαδάρες. Δεν υπάρχει στο έργο τους ούτε η παραμικρή ρωγμή να φέρνει λυπησάρικες σκέψεις εδώ μόνο δύναμη υπάρχει.
Ο ύμνος ανυψώνεται ευλαβικό θυμίαμα από την ψυχή μας για το υπέροχο αυτό ωφελιμιστικό έργο. Έργο πολιτιστικής ανόδου, έργο παραδείγματος ηθικού μεγάλο, έργο συν ανθρώπινης διδαχής, έργο της ανθρώπινης θέλησης σε μια μοναδική αποθέωση της.
Κι η σκέψεη μεταπηδάει συγκριτικά και λυπησάρικα στους αρτιμελείς ανθρώπους, τυπικά φορείς της όποιας επιστήμης, της όποιας Τέχνης, της οποίας διανόησης ου είναι ως τόσο ψυχικά ανάπηροι – πορωμένοι. Πνευματικά ανίκανοι – σκοταδικοί. Καλλιτεχνικά απροσδιόριστοι , άνθρωποι ατομιστές, εγωκεντρικοί, αγροίκοι στην είσπραξη χρημάτων και στην εκμετάλλευση του συνανθρώπου.
Αγνοούν τα προβλήματα της εποχής . δεν απαντούν στα αιτήματα των καιρών, προσπερνούν στο άγχος, αλλ’ αυτό είναι η πιο συγκεκριμένη και θλιβερή έκφραση της σκοτεινής παρακμής. Βλαβεροί με την αρτιμέλεια τους τη σωματική, τι να τους κάνεις; Ελάχιστα εκτιμώμενη αξία η ακεραιότητα του σώματός τους. Η ηθική και πνευματική τους αναπηρία είναι άρνηση και στείρα θέση στη ζωή.
Είναι λοιπόν και συγκριτικά ακόμη η αίσθηση της Μεγαλοσύνης που πλημμυρίζει τη ψυχή μας για τους ανυπέρβλητους δημιουργούς ανάπηρους καλλιτέχνες.
Αποφασιστική η δημιουργική τους εργασία δίνει το νόημα και τη αξία της ανθρώπινης θέλησης στη υπηρεσία του Καλού. Τεράστιο ηθικό μάθημα ατομικό, συνολικό στους ανθρώπους ν’ αντιπεράσουν κάθε δυσκολία προσωπική, κοινωνική, συλλογική.
Να δαμάσουν τον ορμητικό χείμαρρο των αντίξοων καιρών και να τον διοχετεύσουν σε ειρηνική άρδευση. Να ποτίζονται και να τρανεύουν έργα αγαθά, έργα προοδευτικά, έργα ειρηνικά.
Αναφτερώνουν τις ελπίδες, οι ευγενικοί αυτοί Καλλιτέχνες στους βασανισμένους.
Μήνυμα αισιοδοξίας στέλνουν στους σκοτεινούς καιρούς μας. Άγγελμα λυτρωμού φέρνουν στους αγωνιζόμενους. Η ανθρώπινη θέληση δοξασμένη στη υπηρεσία και της Καλλιτεχνίας για ένα αυριανό καλύτερο κόσμο.
Σ.Σ Ο Γιάννης Δαλέντζας βραβεύτηκε για το άρθρο του αυτό από την Πανελλήνια Ομοσπονδία ΑΜΕΑ σε ειδική τελετή που έγινε στην Αθήνα Δεκέμβρη του 1964