Μέσα από το βιβλίο του Δημήτρη Παρασύρη εκπαιδευτικού
Θεωρούνται "άβατο" για τις αστυνομικές δυνάμεις και περιοχή " υψηλού κινδύνου" που τροφοδοτεί πρωτοσέλιδα με πράξεις που δεν τιμούν τον τόπο.
Έτσι τείνουν να εδραιωθούν στις συνειδήσεις του κόσμου, που δεν ξέρει ιστορία, τα Ζωνιανά.
Κι έρχεται ένας δάσκαλος να μας γεμίσει ενοχές για τα συμπεράσματά, που εξάγονται αβασάνιστα, με ένα βιβλίο του και να μας πείσει ότι δεν μπορούμε τις εξαιρέσεις να τις θεωρούμε κανόνα.
Η γνωριμία με τον κ. Δημήτρη Παρασύρη έγινε μέσω του καλού φίλου κ. Βασίλη Αποστολάκη πριν από καιρό κι είχαμε την ευκαιρία να διαπιστώσουμε,από μια ενδιαφέρουσα συζήτηση, πόσο μεγαλείο κρύβεται στα ψηλά και στα απόκεντρα χωριά, που συνήθως… κάνουμε το σταυρό μας ,"φτύνοντας" στον κόρφο μας,όταν τα αναφέρουμε.
Δάσκαλος ο ίδιος, από τους πρώτους που ασχολήθηκαν με το πολιτιστικό κίνημα,έχει να δώσει αναρίθμητα παραδείγματα για τις ευεργετικές επηροές , των πολιτιστικών δραστηριοτήτων, στον τρόπο ζωής μιας μικρής κοινωνίας.
Αργότερα συναντήσαμε και πάλι τον κ. Παρασύρη μέσα από μια μνημειώδη εργασία του για το γενεαλογικό του δέντρο που έχει αναρίθμητα κλαδιά.
Κι αυτό βρίσκεται σήμερα παντού όπου υπάρχει Παρασύρης για να βλέπουν και οι άλλοι και να μαθαίνουν για την ιστορική αυτή οικογένεια.
Το βιβλίο που έφθασε στο γραφείο μας έχει τίτλο " Νη Ζα" και είναι η πορεία των Ζωνιανών στο διάβα των αιώνων, οι άνθρωποί του, που έγραψαν λαμπρές σελίδες στην ιστορία, η σημερινή κοινωνία, τα λαογραφικά στοιχεία της περιοχής και ό,τι συνθέτει γενικά την ταυτότητά της.
Έτσι μάθαμε και μεις για τα Ζωνιανά, περισσότερα από όσα μας έδωσαν μέχρι σήμερα σκόρπιες πηγές ,ποτισμένα αυτή τη φορά από το πάθος ενός ανθρώπου, ενός δασκάλου για την ιστορική αλήθεια.
Ο γνωστός Πανεπιστημιακός Χρίστος Λιονής, προλογίζοντας το έργο, κάνει ενδιαφέρουσες επισημάνσεις αλλά και ο συγγραφέας στην εισαγωγή του μας εξηγεί πως έφθασε το πόνημά του αυτό μέχρι το τυπογραφείο.
" Όταν άρχισα να συλλέγω τα στοιχεία που υπάρχουν σ’ αυτό το βιβλίο,γράφει, το έκανα για να ικανοποιήσω μια εσωτερική μου ανάγκη.
Ήθελα να μάθω ποια είναι η ιστορία του χωριού που γεννήθηκα και ζω. Πότε ιδρύθηκε και ποιο ρόλο΄παιξε στην γενικότερη ιστορία του τόπου….
……Κατά τη διάρκεια των ερευνών μου, όταν ανακοίνωσα στους συγχωριανούς μου στοιχεία που παρέπεμπαν στη Μινωϊκή εποχή, εκτός από πλήρη άγνοια που διαπίστωσα, αντιμετώπιζα και ειρωνικά χαμόγελα, αμφιβολίες ,δυσπιστίες ακόμα και για "παραχάραξη "της ιστορίας άκουσα υπαινιγμούς.
Γιαυτό θεώρησα ότι θα ήταν πολύ εγωιστικό όλα αυτά να τα κρατήσω για τον εαυτό μου και αποφάσισα να τα δημοσιεύσω.Για ν’ αποφύγω δε τον χαρακτηρισμό του "παραχαράκτη" για κάθε ιστορικό στοιχείο αναφέρω και την πηγή του για να μπορεί καθένας να το ελέγξει.
Διαβάζοντάς το λοιπόν ο Ζωνιανός αλλά και κάθε άλλος θα γνωρίσει κατά το δυνατόν την πραγματική ιστορία τόπου και θα τον αγαπήσει όπως κι εγώ γιατί κατά τον Παλαμά"Όσο γνωρίζεις πιο καλά τόσο αγαπάς πιο πλέρια" Αυτός είναι ένας λόγος.
Ένας άλλος λόγος είναι όσα τερατώδη και ανυπόστατα κυκλοφορούν σε βάρος του χωριού γενικά. Υπάρχει τέτοια παραπληροφόρηση και κατασυκοφάντηση που η λέξη "Ζωνιανός" έγινε συνώνυμο με το "άθλιος, θρασύδειλος,εγκληματίας" (υπουργικά λόγια )και βάλε κι εσύ όποιο άλλο "κοσμητικό "επίθετο θέλεις.
Ενδεικτικά ανφέρω περιστατικά που ο ίδιος άκουσα και είδα και όχι τα "ανέκδοτα"και τις διάφορες φήμες που θίγουν ακόμη τη θρησκευτική και εθνική υπόσταση του και που ακόμη και σαν ανέκδοτα είναι αίσχος να λέγονται: όπως π.χ
α) Ότι ο Θεός έπρεπε να κάμει το σεισμό της Πάρνηθας στα Ζωνιανά να βουλήσουν να ξεμαγαρίσει το Ρέθεμνος"
β) Ότι θα έπρεπε η κυβέρνηση να στείλει αεροπλάνα να ψεκάσουν το χωριό με βενζίνη και να του βάλουν φωθιά να το σβήσει από το χάρτη
γ) Ότι όλοι οι Ζωνιανοί οπλοφορούν και τον επισκέπτη που δεν γνωρίζουν τον ληστεύουν ,τον δέρνουν και βιάζουν τις γυναίκες. Αυτό το τελευταίο το άκουσα τρεις φορές από διαφορετικά άτομα σε διαφορετικά μέρη,
Το πόσο επηρέασε την κοινή γνώμη αυτή η αρνητική διαφήμηση φαίνεται από την προβολή στους κινηματογράφους της ταινίας" Σειρήνες του Αιγαίου",που έσπασε όλα τα ρεκόρ εισιτηρίων.Σε ολόκληρη την Ελλάδα ο κόσμος έτρεχε "πατείς με πατώσε"να δουν τον "Ζωνιανό" φαντάρο που καπνίζιε σαν αράπης και καλλιεργεί το "χόρτο"με τους σπόρους που αγόρασε από τη λαική και του πεψε η μάνα του όπως και τις σφαίρες για το καλάσνικωφ,που χτυπούσε το λαγό στα 100 και το αγριοκάτσικο στα 500μέτρα,που όλοι στο χωριό του έχουν καλάσνικωφ,ούζι αλλά και μπαζούκας για τους ΕΚΑΜίτες και που εκειά δεν έκατσε ποτέ Τούρκος(το μόνο αληθές)…"
ΑΓΝΩΣΤΕΣ ΠΤΥΧΕΣ ΤΟΥ ΠΙΟ ΠΟΛΥΣΥΖΗΤΗΜΕΝΟΥ ΧΩΡΙΟΥ
Η πραγματική γνωριμία με το ορεινό χωριό αρχίζει από το πρώτο κεφάλαιο που αναφέρεται στην θέση του χωριού.
Η γλαφυρή πένα του κ. Παρασύρη μας κάνει και μας νοερούς θεατές που παρακολουθούν το βοσκό του θρύλου
μέχρι που βρίσκεται στη φλέβα του νερού χάρις σε μια αίγα. Εγκαταστάθηκε εκεί και η περιοχή από το "ζο" που έφθασε στο λάκκο, πήρε το όνομα " Λάκκος του Ζου".
Έτσι πίστευαν οι κάτοικοι μέχρι το 1955 που μια επίσκεψη στο χωριό του Πώλ Φώρ έρριξε φως σ’ αυτό το "Ζου" . Για να αποδειχθεί ότι δεν επρόκειτο για ζώο αλλά για το Δία κ.λ.π. κ.λ.π.
Τα υπόλοιπα αξίζει να τα πληροφορηθείτε από το βιβλίο για να κερδίζουμε χώρο και να προχωρούμε στις άλλες επισημάνσεις που θα πρέπει να γίνουν σε μια τόσο σημαντική εργασία.
Είναι γεγονός πάντως ότι μετά από κάθε κεφάλαιο αισθάνεσαι πλουσιότερος σε γνώση. Ο όρκος του Δία και το Νερό της Αμάλθης είναι από τα κεφαλαια που κεντρίζουν το ενδιαφέρον. Γιαυτό ο συγγραφέας δεξιοτεχνικά παραθέτει και μαντινάδες ανάλογα με την περίπτωση όπως τις διέσωσε η προφορική παράδοση. Έτσι μέσα από το απόσταγμα αυτό της σοφίας του λαού αντλαμβανόμαστε πως έχει δεχθεί τους θρύλους που έφθασαν στις μέρες του με τις αναπόφευκτες επιροές.
Ο Δημήτρης Παρασύρης με ένα σημαντικό λεξιλόγιο που παραθέτει τεκμηριώνει όλες αυτές τις αναφορές στο μακρινό παρελθόν των Ζωνιανών.
Πρόκειται για λέξεις αρχαίες που χρησιμοποιούνται σήμερα στα Ζωνιανά. (Οφτό, πινάκι, μανίζω, αρνός, ανημένω κ.α )
Κι έρχεται μετά η ιστορία να καταθέσει τις δικές της μαρτυρίες που παραμερίζουν τους θεούς του μύθου και δίνουν θέση στους ήρωες της πραγματικότητας.
Μέσα από τις σελίδες παρελαύνουν τα γεγονότα που αναφέρουν ολοκαυτώματα και σφαγές . Ηταν το τίμημα πάντα για τον ηρωισμό των κατοίκων που δεν απουσίασαν από κανένα εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα.
ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΟΣ ΠΛΟΥΤΟΣ ΤΑ ΜΟΙΡΟΛΟΓΙΑ
Από τα πιο αξιοπρόσεκτα κεφάλαια είναι τα μοιρολόγια.
Όπως αναφέρει εδώ ο συγγραφέας τα Ζωνιανά στον τομέα αυτό έχουν να παρουσιάσουν μοιρολόγια σε λυρικό εντακασύλλαβο ομοικατάληκτο στίχο.Κάτι τόσο μοναδικό.
Χαρακτηριστικό το μοιρολόι της Παρασυρογιώργαινας,για το γιο της, που είναι πράγματι συγκλονιστικό.
" Ποια αμαρτία έχω καμωμένη
και μ’ έχει ετσά η μοίρα δικασμένη
και κάθε τόσο πέμπει μου το χάρο
και δεν μπορώ αναντράνιση να πάρω
Ήντα κατάρα είναι τούτη Θέ μου
πως θάφτει η μάνα το παιδί τζη πε μου.
Πέτρες και χώμα πες μου πως θα πιάσω
το σπλάχνο μου η ίδια να σκεπάσω…"
Αλλά και το μοιρολόι της Στελιανάκαινας,επίσης για το παιδί της , δεν υστερεί σε εξαιρετικής τεχνικής στίχο που φορτίζει το συναίσθημα και του πλέον αδιάφορου ανθρώπου.
Μα κόλυβα στο γιο μου δεν θα σάσω
κουφέτα τση χαράς δεν θα μοιράσω
φέρετε ζα να σφάξετε να ρθούνε
οι φίλοι ντου να φάνε και να πιούνε
Κηδεία αρραβώνιαση και γάμο
όλα μαζί στο Γιώργη μου θα κάμω
Μπλιό μου τα βράδυα δεν θα κλείνω μάτι
Αν πέφτω κι αν δεν πέφτω στο κρεββάτι
Οι έγνοιες του παιδιού μου δεν θ’ αφήνουν
ώστε να ζω τα μάθια μου να κλείνουν …"
Οι Ζωνιανοί που έχουν υπηρετήσει τα Γράμματα και τις Τέχνες δεν είναι λίγοι. Ο συγγραφέας αναφέρεται διεξοδικά και σε αυτούς. Θα χρειαστεί όμως να κάνει και άλλη έκδοση για να συμπεριλάβει και άλλους νεότερους ώστε να μην αδικήσει κανένα.
Το βιβλίο του Δημήτρη Παρασύρη δεν είναι σε τελική ανάλυση απλώς ένας ύμνος εμπνεόμενος από αθεράπευτοσωβινισμό.Είναι μια υπέυθυνη καταγραφή στοιχείων όπου ο θρύλος σμίγει με την ιστορία και συμπορεύονται δυναμικά για να υπερασπιστούν μια αδικημένη περιοχή.
Κι αν αυτό το βιβλίο πρέπει να διαδοθεί και να διαβαστεί από όλους είναι για να καταλάβουν πόσο πλούτο κρύβουν τα Ζωνιανά. Αλλά πρώτα θα πρέπει να το διαβάσουν εκείνοι οι ελάχιστοι, οι γνωστοί άγνωστοι που δημιουργούν τα προβλήματα και στιγματίζουν τον τόπο τους. Και τότε μπορεί και να ντραπούν…
Εύα Λαδιά