Αν ρωτήσετε ποιος ήταν ο Επιμενίδης Μαρούλης, θα σας απαντήσουν οδός του Ρεθύμνου, που έγινε πρόσφατα θέμα πανελλαδικά από ένα άτυχο γεγονός. Κι έτσι τον βρίσκετε στο διαδίκτυο. Επειδή όμως δεν αξίζει την αφάνεια ένας τόσο σπουδαίος ήρωας, που διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο και στα γεγονότα του Αρκαδίου, ας ξεφυλλίσουμε τα ιστορικά βιβλία για να τον γνωρίσουμε καλύτερα.

Γεννήθηκε στις Μαργαρίτες το 1928. Το περιβάλλον που μεγάλωσε δεν ήταν καθόλου ακάτεχο από τους κινδύνους των ξεσηκωμών. Ας μην ξεχνάμε και πόσοι άλλοι μεγάλοι αγωνιστές, δεν έχουν καταγωγή από το ηρωικό αυτό χωριό, με κορυφαίο φυσικά τον Γαβριήλ Μαρινάκη, ηγούμενο της Ιεράς Μονής Αρκαδίου.

Θα ήταν δυο χρονών περίπου ο Επιμενίδης, όταν το χωριό του έγινε έδρα του Κρητικού Συμβουλίου. Το Νοέμβριο μάλιστα του 1830, συγκεντρώθηκαν στις Μαργαρίτες οι πληρεξούσιοι της Κρήτης για την τελευταία συνεδρίαση. Συστήθηκε επιτροπή για την απελευθέρωση της Κρήτης και εκδόθηκε διαμαρτυρία προς όλο τον κόσμο, για την παραχώρηση της Κρήτης στον τουρκοαιγύπτιο Μεχμέτ Αλή.

Μεγάλωνε ο Επιμενίδης με τις διηγήσεις των παλιών καπεταναίων, να γαλουχούν το αγωνιστικό του φρόνημα. Είχε ποτιστεί πια με τη λαχτάρα κάθε σκλαβωμένου. Και δεν έβλεπε την ώρα να πάρει τουφέκι. Έτσι στον ξεσηκωμό του 1866 δεν περίμενε λεπτό αμέτοχος. Το ήθος του δεν είχε περάσει απαρατήρητο από τους κορυφαίους της επανάστασης. Με απόλυτη εμπιστοσύνη, ότι θα κάνει το χρέος του και με το παραπάνω, τον ορίζουν αρχηγό του κεντρικού τμήματος της επαρχίας του. Και με αυτή την ιδιότητα παίρνει μέρος σε όλες τις επιχειρήσεις.

Για τη δράση του στην πολιορκία του Αρκαδιού, μαθαίνουμε πολλά από διάφορες ιστορικές πηγές.

Επιλέγουμε ένα απόσπασμα από μια μνημειώδη εργασία, για το ολοκαύτωμα της Ιεράς Μονής Αρκαδίου, του Χριστόφορου Σταυρουλάκη, που αναφέρεται και στο Μαρούλη. Γράφει λοιπόν μεταξύ άλλων, ο σημαντικός αυτός χρονογράφος μεγάλων ιστορικών στιγμών του Ρεθύμνου.

«Τη νύχτα της 7ης προς την 8η Νοεμβρίου, ο Μουσταφά Πασάς ξεκινά από το Ρέθυμνο, προπορευόμενος της εμπροστοφυλακής του, μετά των άτακτων Τούρκων της Ρεθύμνης και φαίνεται προς τ’ Αρκάδι, ανάμεσα από τα εγκαταλελειμμένα και έρημα γυροχώρια. Κατά το χάραγμα της ημέρας η εμπροστοφυλακή με το ιππικό που την συνοδεύει, πέφτει πάνω στα πεισματωμένα πυρά των επαναστατών και αναγκάζεται να αναπτυχθεί και ν’ ανοίξει τουφέκι.

Οι ωραιότολμοι καπετάνιοι Μπογιατζόγλου, Μαρούλης και Γερακάρηδες έχουν πιάσει τα περάσματα και ένα πύργο γύρω από τα Σκουλούφια, κι’ άλλοι επαναστάτες σε επίκαιρες θέσεις πάνω από τα Χάρκια και το Καβούσι, με αντικειμενικό σκοπό αν θα μπορέσουνε να κόψουν το δρόμο του Μουσταφά, τουλάχιστον να τον επιβραδύνουν.

Τα παράτολμα παλικάρια 250 – 300 τουφέκια, αναλογιζόμενα το μεγάλο κίνδυνο του Αρκαδιού. Κτυπούν με λύσσα τους Τούρκους διεκδιδούντες σπιθαμή προς σπιθαμή το έδαφος με πράξεις ηρωισμού, ασύγκριτες.

Μπροστά όμως, στον επερχόμενο όγκο και το πυροβολικό, αναποδογυρίζονται οι γενναίοι, και τραβούν ψηλότερα αφήνοντας λεύθερα τα περάσματα στον Μουσταφά Πασά, εις σε λίγο ακόμη εβρίσκεται μπροστά στ’ Αρκάδι παντοδύναμος, ανάμεσα σε ολόκληρο το στρατό του, περίπου δεκαέξι χιλιάδες που έχει κυκλώσει συστηματικά το Μοναστήρι.

Από την ανατολική πλευρά λοιπόν αγωνιζόταν και ο Επιμενίδης Μαρούλης για τη σωτηρία του Αρκαδιού. Και δεν είχε να κάμει με καμιά χιλιάδα νιζάμηδες. Μια δύναμη από 15.000 στρατιώτες με δύο πυροβόλα και ορεινές πυροβολαρχίες ήταν απέναντι στους λίγους, μα λεοντόκαρδους πολεμιστές. Κι όμως.

Οι γενναίοι υπερασπιστές με τη δύναμη της ψυχής τους, είχαν καταφέρει να εμποδίσουν τον εχθρό να προχωρήσει. Δυστυχώς για τους υπερασπιστές του Αρκαδίου, όσα δεν μπόρεσε η δύναμη των Τούρκων κατάφερε ο χειμώνας.

Από το πρωί άρχισε να φυσά δυνατός βοριάς με χιονόνερο, να τυφλώνει τους πολεμιστές. Έκαναν υπομονή, αλλά ο καιρός χειροτέρευε. Έτσι υποχρεώθηκαν να υποχωρήσουν. Η υποχώρηση αυτή επέτρεψε στον εχθρό να καταλάβει και την άλλη πλευρά, που είχε ασθενέστερη άμυνα. Κι έτσι το Αρκάδι κυκλώθηκε από παντού.

Τα γεγονότα που ακολούθησαν, θέριεψαν τη φλόγα για αντίσταση και στην ψυχή του Επιμενίδη Μαρούλη.

Δεν υποχώρησε ούτε μέρα. Κι ήταν πρώτος σε κάθε επιχείρηση. Επρόκειτο ουσιαστικά για κλεφτοπόλεμο. Πότε η μια πλευρά, πότε η άλλη, έκανε τις εφόδους της για λάφυρα και αιχμαλώτους.

Μια νύχτα, στις 13 Ιουνίου 1868, μπήκαν ξαφνικά Τούρκοι στο χωριό Αναχούρδου Μετόχια.

Όπως μας πληροφορεί ο αείμνηστος Κώστας Ξεξάκης, σε σχετικό του δημοσίευμα τα «Αναχουρδομέτοχα», γεννέθλιος τόπος του πατέρα του, ήταν η σημερινή Ελεύθερνα. Ακούγονταν όμως «ανάχουρδο» επειδή αποτελείτο από μικρούς οικισμούς, που είχαν κάποια απόσταση μεταξύ τους. Η διάταξη των σπιτιών βόλευε αφάνταστα τους Τούρκους, που ανενόχλητοι θα σκότωναν και θα ρήμαζαν. Εκείνη τη νύχτα είχαν μόλις προλάβει να σκοτώσουν επτά ηλικιωμένους,τέσσερις άνδρες και τρεις γυναίκες, καθώς και τον Ιερομόναχο Αρκαδίου Μάξιμο Καλλιγιάννη, όταν βρέθηκαν μπροστά σε ανελέητους τιμωρούς. Ήταν ο Επιμενίδης Μαρούλης και οι Ι. Σγουρός, Λ. Μπογιατζόγλου και Ν. Βενιανάκης που είχαν ενημερωθεί για την έφοδο κι έσπευσαν να βοηθήσουν τους χριστιανούς και να εκδικηθούν τον άδικο θάνατο των θυμάτων.

Αιφνιδίασαν τον εχθρό, που τράπηκε σε φυγή. Οι ηρωικοί οπλαρχηγοί όμως, δεν τους άφησαν να πάρουν ανάσα. Τους κυνήγησαν μέχρι του Σταυρωμένου. Σκότωσαν 33 Τούρκους και όπως έδειχνε η επιμονή τους, είχαν σκοπό να αποτελειώσουν τους υπόλοιπους, που από το φόβο τους άφησαν και τα λάφυρα που είχαν συγκεντρώσει από την επιδρομή αναζητώντας δρόμο να σωθούν.

Είχαν πάρει το μάθημά τους αυτοί, κι ένα μήνυμα οι άλλοι, που θα αποτολμούσαν κάποια έφοδο σε ανυπεράσπιστο χωριό.

Μετά το ολοκαύτωμα του Αρκαδίου η επανάσταση εξακολουθούσε μόνο στη Δυτική Κρήτη.

Ο Μουσταφά Πασάς σημείωνε νίκες, που δεν ήταν όμως αποφασιστικές. Η ύπαιθρός όπως είδαμε και με το περιστατικό στα Αναχουρδομέτοχα γνώριζε την απόλυτη λεηλασία, αλλά οι Χριστιανοί δεν δήλωναν υποταγή.

Κι ήρθε η νίκη του ταγματάρχη Ζυμβρακάκη στην Αγία Ρουμέλη, στις 8 Ιανουαρίου 1867, να αναζωπυρώσει την επανάσταση. Νέοι εθελοντές έρχονται για βοήθεια των Κρητικών και νέες συγκρούσεις γίνονται σε όλο το νησί. Η πιο σημαντική είναι η νίκη του Κορωναίου, το Μάρτη του 1867, στο Αμπελάκι του Ρεθύμνου, όπου οι Τούρκοι έχασαν 400 άνδρες.

Στη μάχη αυτή τραυματίστηκε πολύ σοβαρά ο Επιμενίδης Μαρούλης. Αποσύρθηκε υποχρεωτικά στο χωριό του. Δεν είχε άλλωστε δυνάμεις για να συνεχίσει. Μόλις που είχε ξεγελάσει το θάνατο. Πέρασε καιρός μέχρι να ανακτήσει τις δυνάμεις του. Η φλόγα όμως για τη λευτεριά δεν έσβησε ποτέ μέσα του. Κι όταν ξέσπασε και η επόμενη επανάσταση του 1876, βρέθηκε πάλι στην πρώτη γραμμή. Οπλαρχηγός ατρόμητος και αποφασισμένος για την επιτυχία του μεγάλου σκοπού.

Δεν έλειψε από καμιά επανάσταση. Δεν ξέχασε τον όρκο του, να δει την Κρήτη ελεύθερη με κάθε θυσία. Και το όνειρό του εκπληρώθηκε

Ο μεγάλος αυτός ήρωας πέθανε στο χωριό του, στις Μαργαρίτες, το 1926 με ήρεμη τη συνείδηση. Είχε κάνει το χρέος του και άφηνε τον ουρανό της Κρήτης ξάστερο.