Δημήτρης Τεργιακής ή «Μούρμουρας» ο λαϊκός Ρεθεμνιώτης ζωγράφος

Γεννήθηκε στις Φώκαιες της Μ. Ασίας απ’ όπου έφυγε στον πρώτο διωγμό για να πάει στη Μυτιλήνη, ενώ στο Ρέθυμνο ήρθε μέσα στη δεκαετία του 1930.

Ξεκίνησε να ζωγραφίζει από πολύ μικρή ηλικία στη Μυτιλήνη και συνέχισε ως το τέλος της ζωής του. Παντρεύτηκε τη Στέλλα Αγγελιδάκη που πέθανε μόλις 34 χρονών, με την οποία απέκτησε δώδεκα παιδιά, από τα οποία επέζησαν μόνο τα δύο  ο Γιάννης και ο Πέτρος.

Το επάγγελμα που εξασκούσε ήταν αυτό του ψαρά, ενώ η ζωγραφική λειτουργούσε πολλές φορές, σαν συμπλήρωμα στα λιγοστά του εισοδήματα, αφού αρκετές φορές, έβγαζε τους πίνακες του στη λοταρία, εξασφαλίζοντας έτσι μερικές δραχμές παραπάνω. Ασχολήθηκε, επίσης, για λόγους καθαρά βιοποριστικούς και με τις επιγραφές καταστημάτων, αλλά και με τη γραφή των ονομάτων στα φορτηγά αυτοκίνητα. Το τελευταίο μάλιστα, ήταν ένα αρκετά καλό έσοδο, που για λίγο τον βοήθησε να βγει από το οικονομικό του αδιέξοδο.

Ο Δημήτρης Τεργιακής, ο λαϊκός Ρεθεμνιώτης ζωγράφος που δεν έχει τίποτα να ζηλέψει από το γνωστό ζωγράφο Θεόφιλο, έζησε τα περισσότερα χρόνια της ζωής του μέσα στη φτώχεια, αφού το κύριό του επάγγελμα, αυτό του ψαρά, του έδινε ελάχιστα που δεν μπορούσαν να θρέψουν την οικογένεια που δημιούργησε. Μικρασιάτης στην καταγωγή, ήρθε στο Ρέθυμνο τη δεκαετία του 1930 κουβαλώντας μαζί του, τις άσχημες μνήμες του διωγμού τις οποίες αποτύπωσε και στους πίνακές του.

Η ανέχεια της εποχής, τον ανάγκαζε να ξεπουλάει, έναντι ελάχιστου αντίτιμου τους πίνακές του, τους οποίους έβγαζε συχνά σε λοταρία, προσπαθώντας να συμπληρώσει το πενιχρό του εισόδημα.

Πίνακες που φιγουράρουν σήμερα στην αίθουσα του «Κέντρου Τεχνών», πουλήθηκαν για μια δραχμή… ή βγήκαν στη λοταρία για λιγοστές δραχμές αφού εκείνη την εποχή, ο κόσμος στον οποίο απευθύνονταν, ο γνωστός σήμερα Μούρμουρας, ακόμα κι αν μπορούσε να εκτιμήσει την τέχνη του δεν είχε τη δυνατότητα αγοράς τέτοιων ειδών, αφού η καθημερινότητα υπαγόρευε άλλες ανάγκες.

Ο Δημήτρης Τεργιακής είχε ένα πάθος, αυτό της ζωγραφικής και κλείνονταν με τις ώρες στο σπίτι του για να δουλεύει τους πίνακες του. Οι παρέες του ιδιαίτερα στα τελευταία χρόνια της ζωή του ήταν ελάχιστες, αφού είχε απορροφηθεί εντελώς από το την τέχνη του.

Το μεγάλο πρόβλημα του ζωγράφου, δεν ήταν το πώς θα ζωγράφιζε -είπε ο γιος του Γιάννης- αλλά που θα έβρισκε ξύλα και καμβά για να δημιουργήσει. Έπαιρνε ξύλα που έβγαζε η θάλασσα, τα έκοβε, αγόραζε καμβά και τον προσάρμοζε μόνος του στις «κορνίζες» που είχε δημιουργήσει.

Μάλιστα όταν δεν έβρισκε υλικά ή δεν είχε χρήματα να αγοράσει, επέλεγε τους πίνακες που δεν του άρεσαν και τους ξαναζωγράφιζε με νέο θέμα. Με αποτέλεσμα αρκετοί από τους πίνακες του να έχουν ζωγραφιστεί δύο ή και τρεις φορές.

Η στιγμή που το ηλεκτρικό έφτασε το σπίτι του λαϊκού ζωγράφου, του έλυσε τα χέρια να μπορεί να δουλεύει και τη νύχτα, αφού η προσπάθεια που έκανε με τη λάμπα προτού πάρει ηλεκτρικό ρεύμα, ήταν επίπονη.

«Δεν είχε πολλά λόγια με τους ανθρώπους» τόνισε ο γιος του Γιάννης, «τους φοβόταν, και του άρεσε ν’ απομονώνεται και να ζωγραφίζει».

Όσον αφορά το όνομα «Μούρμουρας», ο Γιάννης Τεργιακής, είπε, ότι ήταν το πατρώνυμο της γιαγιάς του από τη μητέρα του, που ο ίδιος υιοθέτησε αλλάζοντας το επώνυμό του για πολιτικούς λόγους.

Πέθανε σε ηλικία 80 χρονών το 1983, από κύρωση του ήπατος.

Δωρίζει τα έργα του πατέρα του στην πόλη του Ρεθύμνου

Ο Γιάννης Τεργιακής, που είναι και το μικρότερο παιδί της οικογένειας κατά τη διάρκεια των εγκαινίων της έκθεσης, ανακοίνωσε ότι προτίθεται να δωρίσει τα έργα του «Μούρμουρα» στην πολιτεία του Ρεθύμνου, εάν αυτή του εξασφαλίσει μια «μόνιμη στέγη» στην οποία θα φιλοξενούνται τα έργα του λαϊκού ζωγράφου. Η πρόταση αυτή, του Γιάννη Τεργιακή, πρέπει να αξιολογηθεί σοβαρά από την πολιτεία.

Η πρώτη έκθεση του λαϊκού ζωγράφου

Μετά από αλλεπάλληλες εκκλήσεις, τόσο της οικογένειας του αείμνηστου ζωγράφου, αλλά και αρκετών φιλότεχνων που αναγνωρίζοντας την αξία των έργων του ζητούσαν επίμονα την πραγματοποίηση μιας έκθεσης, ήρθε η ώρα ο λαϊκός καλλιτέχνης να γίνει γνωστότερος στους Ρεθεμνιώτες μέσα από την παρούσα έκθεση που λειτουργεί υπό την αιγίδα της Νομαρχίας Ρεθύμνου. Αξίζει τον κόπο να αναφερθεί, ότι η έκθεση του «Μούρμουρα» εγκαινιάστηκε την ήμέρα της εορτής του Αγ. Δημητρίου, ημέρα και της ονομαστικής του γιορτής, ξυπνώντας ιδιαίτερες μνήμες στην οικογένειά του.

Τα 35 έργα του Δημήτρη Τεργιακή, που φιλοξενούνται στην έκθεση έργων μνήμης του λαϊκού ζωγράφου, στην αίθουσα του «Κέντρου Τεχνών» που βρίσκεται στην οδό Αντιστάσεως στην παλιά πόλη του Ρεθύμνου, είναι ένα μέρος της πολιτιστικής κληρονομιάς που άφησε στο Ρέθυμνο, αφού τα έργα του είναι πολύ περισσότερα και δεν μπορούσαν να φιλοξενηθούν όλα στο χώρο αυτό. Αρκετά από αυτά ανήκουν στην οικογένεια του ζωγράφου, ενώ κάποια άλλα βρίσκονται σε ιδιωτικές συλλογές. Η έκθεση πρόκειται να παραμείνει ανοιχτή για το κοινό μέχρι τις 16 Νοεμβρίου, όπου και θα ολοκληρωθεί.

Ο οικοδεσπότης του «Κέντρου Τεχνών» Μανώλης Κουνδουράκης, χαρακτήρισε ως πολύ σημαντικό το γεγονός της πραγματοποίησης της έκθεσης του λαϊκού Ρεθεμνιώτη ζωγράφου, Δημήτρη Τεργιακή, τόσο για το χώρο του Κέντρου όσο και για ολόκληρο το Ρέθυμνο και ανέφερε μεταξύ άλλων: «Παρ’ ότι εγώ είμαι Κρητικός, και όχι κριτικός, κάνοντας μια ανάλυση ιστορική του έργου, θεωρώ ότι είναι ένα έργο ιδιαίτερα σημαντικό με ξεχωριστά εικαστικά δρώμενα, που έχει μια ξεχωριστή εικαστική αναφορά μα πάνω απ’ όλα είναι μια σημαντική κληρονομιά για την πόλη μας. Αυτή την έκθεση πρέπει να τη δει κάθε Ρεθεμνιώτης, αφού ως πολιτιστική κληρονομιά δεν αφορά μόνο την οικογένεια του ζωγράφου και τους ιδιώτες που έχουν έργα του, αλλά αφορά ολόκληρη την πόλη.

Το έργο που ξεχωρίζει είναι η καταστροφή της Σμύρνης που ο ζωγράφος την έζησε, και γι αυτό την κατέγραψε εικαστικά μ’ ένα συγκλονιστικό τρόπο. Το έργο αυτό ανήκει σε ιδιωτική συλλογή και συγκεκριμένα στη συλλογή του αρχιτέκτονα Μίνωα Αλεφαντινού, τον οποίο κι ευχαριστούμε που μας το έδωσε να το εκθέσουμε, παρ’ ότι το συγκεκριμένο έργο βρισκόταν για συντήρηση στο Μουσείο Μπενάκη».

Κλείνοντας τη δήλωσή του ο κ. Κουνδουράκης, επεσήμανε ότι είναι ιδιαίτερα σημαντικό, η πολιτεία να δημιουργήσει ένα μόνιμο εκθεσιακό χώρο για το έργο του Δημήτρη Τεργιακή, ώστε να μπορεί ο κάθε Ρεθεμνιώτης ή και επισκέπτης, να δει το έργο του λαϊκού Ρεθεμνιώτη ζωγράφου που δεν έχει να ζηλέψει τίποτα από το πολύ γνωστό Θεόφιλο, είπε.